Οκτώ Μήνες Μετά την Έκρηξη στη Βηρυτό, ο Λίβανος Είναι Ακόμα μια Τοξική Έρημη Χώρα

ΒΗΡΥΤΟΣ – Οι πολίτες του Λιβάνου έχουν συνηθίσει την κυβερνητική δυσλειτουργία σε βαθμό οριακά δυστοπικό. 

Έχουν περάσει οκτώ μήνες από τότε που χιλιάδες τόνοι ακατάλληλα αποθηκευμένου νιτρικού αμμωνίου εξερράγησαν σκοτώνοντας πάνω από 200 άτομα και ισοπεδώνοντας το λιμάνι της Βηρυτού. Ακόμα κανείς δεν έχει θεωρηθεί υπεύθυνος για την καταστροφή, παρόλο που έχει τεκμηριωθεί ότι οι πολιτικοί ηγέτες γνώριζαν τον κίνδυνο. 

Ακόμη και για τα δεδομένα του Λιβάνου, όμως, αποτέλεσε έκπληξη όταν διαπιστώθηκε τον Φεβρουάριο ότι χιλιάδες τόνοι πιο επικίνδυνων χημικών παρέμεναν στο λιμάνι – μια ακόμη βόμβα. Κι αυτά επίσης δεν ήταν σωστά αποθηκευμένα και προφανώς ήταν τυχαίο το ότι δεν υπέστησαν ανάφλεξη τον Αύγουστο.

«Δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο», είπε ένας υπάλληλος της γερμανικής εταιρείας μηχανικής στην οποία ανατέθηκε από την κυβέρνηση του Λιβάνου να καθαρίσει. Ο μηχανικός περιγράφει χημικά μίγματα που είχαν κάψει όλα τα κοντέινερ εκεί όπου βρέθηκαν και είπε ότι η πρωτεύουσα στάθηκε τυχερή που δεν αντιμετώπισε χειρότερη καταστροφή.

Κανείς δεν έχει δηλώσει ιδοκτήτης των χημικών, που περιλαμβάνουν υδροχλωρικό οξύ, ακετόνη, υπεροξείδιο του υδρογόνου υδροφθορικό οξύ και ακόμα βρίσκονται στο λιμάνι. Η κυβέρνηση του Λιβάνου ακόμα δεν έχει πληρώσει την Combi Lift, τη γερμανική εταιρεία, προκειμένου να σταλούν στην Γερμανία και ασφαλή απόρριψη.

«Ο Λίβανος και η παράνοιά του πάντα με εκπλήσσουν χειρότερα απ’ ό,τι περιμένω», λέει ο Fouad Hadman, που έχει δουλέψει στη Greenpeace στον Λίβανο τη δεκαετία του ‘80 και του ‘90».

Η αλήθεια είναι πως ως προς τα τοξικά χημικά ο Λίβανος αποτελεί σκέτη καταστροφή εδώ και δεκαετίες – από την απόρριψη ευρωπαϊκών αποβλήτων μέχρι τους πολλούς ρύπους της χώρας και τα απορρίματα των πολιτών.

Κατά τη διάρκεια του 15ετή εμφυλίου του Λιβάνου και μετά, ο Hamdan βρισκόταν στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών για την παρεμπόδιση της παράνομης απόρριψης στη χώρα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι Λιβανικές Δυνάμεις παραστρατιωτικών έλεγχαν το λιμάνι της Βηρυτού και επιδίωκαν να βγάλουν λεφτά εισάγοντας τοξικά απόβλητα από το εξωτερικό και τοποθετώντας σε χωματερές και νταμάρια στον Λίβανο.

«Η ιταλική μαφία έβγαλε δισεκατομμύρια παίρνοντας τοξικά απόβλητα απ’ όλη την Ευρώπη, απορρίποντάς τα στη Μεσόγειο και εξάγοντάς τα σε όλο τον κόσμο», είπε ο Hamdan. «Τη δεκαετία του ‘80 ο Samir Geagea (ένας χριστιανός πολέμαρχος του Λιβάνου) εισήγαγε τα απόβλητα και δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη για το χάος που προκάλεσε. Όπως όλοι οι άλλοι πολέμαρχοι».

Ο Geagea παραμένει σημαντική φιγούρα στην πολιτική σκηνή του Λιβάνου με φιλοδοξίες να γίνει πρόεδρος.

«Όταν οι Ιταλοί ήρθαν και πήραν ό,τι υπήρχε, οι Λιβανικές Δυνάμεις είχαν ήδη πουλήσει μερικά σε κάποιος. Είναι αφάνταστα καρκινογόνα όλα αυτά, τα πούλησαν σε μηχανικούς που τα χρησιμοποιούσαν για να πλύνουν τα χέρια τους, έκαψαν απόβλητα σε κάποιες περιοχές και ξεφορτώθηκαν μερικά στο Bourj Hammound - δεν ξέρουμε πόσα, ούτε κι αυτοί», λέει ο Hamdan, αναφερόμενος σε ένα βόρειο προάστιο της Βηρυτού που είναι το επίκεντρο της αρμενικής κοινότητας και εκεί υπάρχουν θαλάσσιες χωματερές εδώ και δεκαετίες.

Το σκάνδαλο που προέκυψε ανάγκασε την ιταλική κυβέρνηση να πάρει πίσω κάποια από τα εναπομείναντα απόβλητα αλλά ποτέ δεν έφτασαν στην Ιταλία, λέει ο Hamdan και αναφέρεται σε μια έκθεση της Greenpeace Mediterranean   από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90.

«Οι Ιταλοί ήρθαν, τα πήραν και τα ‘ριξαν στη θάλασσα», λέει ο Hamdan.

Καθώς συνεχίστηκε η ανοικοδόμηση μετά τον πόλεμο, οι ηγέτες του Λιβάνου δεν κατάφεραν να χτίσουν ή να διατηρήσουν υποδομές για τη διαχείριση λυμάτων ή να εφαρμόσουν ουσιαστική διαχείριση λυμάτων και στερεών αποβλήτων. Τα περισσότερα σκουπίδια του Λιβάνου δεν ξεχωρίζονται πριν πάνε στη χωματερή και οι νόμοι για την παράνομη απόρριψη σπάνια επιβάλλονται.

Υπάρχουν περίπου 1.000 ανοιχτές χωματερές στη χώρα, δεν γίνεται καλή διαχείριση και γεμίζουν πέρα από τη χωρητικότητά τους. Στην Τρίπολη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, η πιο ψηλή κατασκευή είναι η δημοτική χωματερή βρίσκεται στη Μεσόγειο.

«Βασικά δεν υπάρχει διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων στον Λίβανο – τα περισσότερα αναμιγνύονται με δημοτικά απόβλητα και καταλήγουν σε ανοιχτές χωματερές και μόνο μια μικρή ποσότητα εξάγεται για να γίνει η διαχείρισή της στο εξωτερικό», λέει ο Samar Khalil, ειδικός στη διαχείριση αποβλήτων και μέλος της Waste Management Coallition, μια ομάδα οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών που ασχολείται με ζητήματα διαχείρισης τοπικών αποβλήτων.

Πάνω από 90% των λυμάτων του Λιβάνου πηγαίνει όπως είναι στα ποτάμια, στον πάτο της θάλασσας και μαζί με τα απόβλητα των πόλεων ανακατεύεται με απορροές από εργοστάσια, νοσοκομεία και αγροκτήματα. Κάποιοι από τους αγωγούς λυμάτων που καταλήγουν στη Μεσόγειο είναι τόσο μεγάλοι που είναι ορατοί στο Google Maps. 

Καθώς ο πληθυσμός έξι εκατομμυρίων του Λιβάνου περιλαμβάνει πια και ένα περίπου εκατομμύριο πρόσφυγες από τον εμφύλιο της Συρίας, εκατοντάδες χιλιάδες που ζουν σε καταυλισμούς συχνά επίσης χρησιμοποιούν τα κανάλια ως ανοιχτούς υπονόμους.

Έτσι ο μεγαλύτερος ποταμός της χώρας, ο Litani, καταστράφηκε.

«Πολλά -αν όχι τα περισσότερα- χωριά, καταυλισμοί Σύρων προσφύγων και εργοστάσια και σφαγεία απορρίπτουν τα λύματα χωρίς επεξεργασία κατευθείαν στο ποτάμι», λέει ο Abbas Baalbaki, ερευνητής περιβάλλοντος που ειδικεύεται στη διαχείριση λυμάτων και μέλος των Green Southerners, μια περιβαλλοντική ΜΚΟ που εστιάζει στον νότιο Λίβανο. «Μπορείς να δεις ότι το νερό σε μερικά σημεία του ποταμού είναι κατάμαυρο και αν πετάξεις οτιδήποτε μέσα θα αρχίσει να βγαίνει μεθάνιο, πράγμα που δείχνει σημαντικές αναερόβιες συνθήκες, ακατάλληλες για υδρόβια και χερσαία ζωή».

Αν πληρωθεί ποτέ, η Combi Lift θα καθαρίσει όλα τα επικίνδυνα απόβλητα από τον Λίβανο. Τον Μάρτιο η εταιρεία ανακοίνωσε ότι είχε βρει ακατάλληλα αποθηκευμένα ραδιενεργά υλικά σε μια παράκτια πετρελαϊκή  πλατφόρμα νότια της Βηρυτού.

Ο επικεφαλής της είπε στον τοπικό τηλεοπτικό σταθμό ότι το εν λόγω υλικό ήταν λιγότερο από 16 κιλά απεμπλουτισμένα άλατα ουρανίου που βρίσκονταν εκεί από τη δεκαετία του ‘50 αλλά δεν επεκτάθηκε. Η υπηρεσία ατομικής ενέργειας του Λιβάνου που πήρε στην κατοχή της το υλικό δεν απάντησε άμεσα στο αίτημα για περισσότερες πληροφορίες.

Δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Πριν μερικά χρόνια ένα μεταλλικό δοχείο που ανέγραφε «ραδιενεργό υλικό» ξεβράστηκε σε μια παραλία της Βηρυτού,  μαζί με άλλα σκουπίδια που βγάζει η θάλασσα σχεδόν μετά από κάθε καταιγίδα

Την περασμένη χρονιά, ο Λίβανος που βίωνε οικονομική κρίση που προκάλεσε πληθωρισμό και 90% υποτίμηση του νομίσματός του. Δεν προβλέπεται να επενδύονται άμεσα χρήματα για την επίλυση αυτών των προβλημάτων.

«Όσο τα συστήματα και οι πολιτικές δεν αναθεωρούνται και όσο η οικονομία είναι έτσι, η ακατάλληλη διαχείριση και απόρριψη θα συνεχίζεται», λέει ο Baalbaki.

Περισσότερα από το VICE

Στα Ελληνικά Δικαστήρια τα Emoji και «Χαχα» στο Facebook Κοστίζουν Ακριβά στους Χρήστες

«Είναι μια Προσωρινή Διέξοδος Από την Πλήξη» - Οι Ουσίες στα Χρόνια του Κορονοϊού

O Dani Gambino Είναι Ερωτευμένος με τη Γειτονιά του

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.