Ξεκίνησε Ένοπλη Εξέγερση Ενάντια στα Καρτέλ και Δολοφονήθηκε: Ο Hipólito Mora και η Παρακαταθήκη του

Ένα ήσυχο πρωινό στη Λα Ρουάνα, μια μικρή πόλη στην ταραγμένη μεξικανική πολιτεία Μιτσοακάν, στο Μεξικό, διακόπηκε από ένα κονβόι τριών λευκών φορτηγών που έτρεχαν σαν τρελά.

Οι ντόπιοι δεν ήξεραν ποιος οδηγούσε, όπως είπαν στο VICE News. Όλοι όμως ήξεραν ποιον έψαχναν: τον Hipólito Mora, ιδρυτή της πρώτης ταξιαρχίας αυτοάμυνας κατά των καρτέλ του Μεξικού.

Ο Guadalupe, ο αδερφός του Hipólito, είδε επίσης τα φορτηγά να τρέχουν προς το ράντσο του Hipólito εκείνη την ημέρα στα τέλη Ιουνίου. Του τηλεφώνησε αμέσως: «Αδερφέ, ένα κονβόι ενόπλων μόλις μπήκε στην πόλη».

«Το ξέρω» απάντησε ο Hipólito, ο οποίος επέστρεφε στο ράντσο του με το θωρακισμένο SUV του. «Σε παρακαλώ πρόσεχε», είπε ο Guadalupe πριν κλείσει το τηλέφωνο. 

Λίγα λεπτά αργότερα, ο θόρυβος των πυροβολισμών ακούστηκε σε όλη την πόλη.

Το SUV του Hipólito δέχτηκε επίθεση στη μέση ενός χωματόδρομου. Οι δολοφόνοι χρησιμοποίησαν ισχυρές σφαίρες -πάνω από εκατό- διαμετρήματος .50 (12.7 χιλιοστά), σύμφωνα με τις Αρχές. Κάποιες χτύπησαν τη δεξαμενή υγραερίου του SUV και το όχημα πήρε φωτιά. Έβγαλαν τον Hipólito από το αυτοκίνητο, τον πυροβόλησαν και ένας από τους δράστες του έβαλε φωτιά. Πέθανε επιτόπου.

Για πολλούς κατοίκους του Μιτσοακάν, η βάναυση δολοφονία του Hipólito, τα ξημερώματα της 29ης Ιουνίου, σηματοδότησε το τελευταίο κεφάλαιο για το κίνημα πολιτών που ξεκίνησε στην πόλη πριν από μια δεκαετία. Για κάποιους ήταν ένας νέος λόγος να πάρουν ξανά τα όπλα για να αντισταθούν.

Το 2013, μετά από πολλά χρόνια σκληρής διακυβέρνησης από το καρτέλ Knights Templar -μια εγκληματική οργάνωση στο Μιτσοακάν- ντόπιοι αγρότες, με επικεφαλής τον Hipólito Mora, ξεσηκώθηκαν οπλισμένοι. Η δημιουργία του πρώτου κινήματος αυτοάμυνας του Μεξικού, που έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο, ήταν μια προσπάθεια να σταματήσει η αμείλικτη κλοπή γης, οι απαγωγές και οι εκβιασμοί του καρτέλ. Σε λιγότερο από 10 μήνες, εκατοντάδες βαριά οπλισμένοι πολίτες έδιωξαν τους  Knights Templar από την επικράτειά τους και ανέκτησαν την κλεμμένη γη τους.

Ως τότε, όμως, το Μεξικό είχε ήδη βυθιστεί στη βία λόγω των ναρκωτικών, η οποία κλιμακώθηκε το 2006, όταν ο πρόσφατα εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας Felipe Calderon εξαπέλυσε τον στρατό για την καταπολέμηση των καρτέλ. Το Μιτσοακάν ήταν το σημείο μηδέν για τον πόλεμο των ναρκωτικών της χώρας και ήταν η πρώτη πολιτεία στην οποία στάλθηκαν ομοσπονδιακά στρατεύματα στο πλαίσιο της κυβερνητικής εκστρατείας που συνεχίστηκε, με κάποια μορφή, υπό τους προκατόχους του Καλντερόν.

«Ήταν τεράστια επιτυχία για εμάς και για αυτήν την πόλη. Οι άνθρωποι που είχαν φύγει φοβισμένοι επέστρεψαν για να ζήσουν στη γη τους και η τοπική οικονομία άρχισε να ανθεί ξανά», είπε ο Guadalupe.

Η εξέγερση εξαπλώθηκε. Τουλάχιστον 13 άλλες τοπικές κοινότητες στην περιοχή, γνωστές ως «la Tierra Caliente» λόγω της ξηρασίας και των καυτών θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, απώθησαν με επιτυχία τους Knights Templar. Το κίνημα εξαπλώθηκε ακόμη και σε άλλες πολιτείες του Μεξικού μετά από μερικές νίκες εναντίον των τοπικών αρχηγών του εγκλήματος.

Όμως τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2017, η μεξικανική κυβέρνηση οικειοποιήθηκε τους ένοπλους πολίτες και τους μετονόμασε σε «πολιτική φρουρά», απαιτώντας να καταχωρήσουν τα όπλα και τα μέλη τους και να φορέσουν στολές. Πολλοί συμφώνησαν και το κίνημα αποδυναμώθηκε. Και τα καρτέλ το εκμεταλλεύτηκαν.

«Άρχισαν να δέχονται πολλά μέλη του καρτέλ. Τους αποκαλούσαν «συγχωρεμένους», επειδή υποτίθεται θέλανε να γίνουν μέλη της αυτοάμυνας. Αλλά φυσικά ήταν μόνο ένας τρόπος για να κρατήσουν τα όπλα τους νόμιμα και να διαλύσουν το κίνημα», είπε ο Guadalupe.

Τότε ο Hipólito εγκατέλειψε τη σταυροφορία αυτοάμυνας και κατονόμασε τα καρτέλ που παρείσφρησαν σε αυτή.

Ένας από τους ηγέτες του καρτέλ που υπέδειξε ήταν ο Heladio Cisneros, γνωστός ως “La Sirena”, φερόμενος επικεφαλής του τοπικού καρτέλ Los Viagras και, σύμφωνα με πληροφορίες, ο ηθικός αυτουργός της δολοφονίας του Mora.

Το καρτέλ Los Viagras ιδρύθηκε το 2014 από την οικογένεια Sierra Santana, έξι αδέρφια που ξεκίνησαν ως μια ομάδα αυτοάμυνας αποτελούμενη από αρκετούς «συγχωρεμένους» Knights Templar. Τα αδέρφια φέρεται να άρχισαν να χρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τους δουλεύοντας για τον Nemesio Oseguera Cervántes, τον διαβόητο ηγέτη του Καρτέλ Νέας Γενιάς Jalisco (CJNG) γνωστό και ως El Mencho - αυτή τη στιγμή έναν από τους πλέον καταζητούμενους εγκληματίες των ΗΠΑ.

Σύντομα, τα αδέρφια δημιούργησαν τη δική τους ισχυρή οργάνωση που παρήγαγε μεθαμφεταμίνη, διακινούσε κοκαΐνη και εκβίαζε ντόπιους αγρότες.

Πριν τον θάνατό του τον Ιούνιο, ο Hipólito, είχε επιζήσει τουλάχιστον από δύο άλλες επιθέσεις –που πίστευε ότι ενορχηστρώθηκαν από το Los Viagras–σύμφωνα με συνεντεύξεις.

Τώρα που έχει πεθάνει, ο αδερφός του φοβάται ότι βρίσκεται στο στόχαστρο.

Μετά τη δολοφονία του Hipólito, οι Los Viagras έχουν βάλει δεκάδες άτομα στα περίχωρα της πόλης να περιπολούν με μοτοσικλέτες ή να κάθονται στη σκιά, κρατώντας γουόκι-τόκι. Κάποιοι άλλοι από το ίδιο καρτέλ περιπολούν τη μικρή πόλη με τα φορτηγάκια τους, με τα φιμέ τζάμια τους να κρύβουν τα πρόσωπα όσων βρίσκονται μέσα. Ακούνε στο τέρμα narcocorridos, ή τραγούδια για ναρκωτικά, που αντηχούν παντού.

Ο κεντρικός αυτοκινητόδρομος που χωρίζει τη Λα Ρουάνα είναι πιθανώς η τελευταία προστασία για τον Guadalupe Mora. Το μικρό ταπεινό σπίτι έχει δύο μεγάλα λευκά θωρακισμένα SUV σταθμευμένα έξω και 10 βαριά οπλισμένους αστυνομικούς στο πεζοδρόμιο.

Όταν μιλήσαμε, ο Guadalupe φορούσε κόκκινο πουκάμισο και κόκκινο καπέλο, για να σηματοδοτήσει το αιματοκύλισμα του θανάτου του αδελφού του. Καθόταν σε μια καρέκλα κοιτάζοντας από το μπαλκόνι του από όπου βλέπει την έκταση της Λα Ρουμάνα και τις φάρμες με δέντρα λάιμ. Καθημερινά είναι σε εγρήγορση, από το πρωί μέχρι το βράδυ, φρουρούμενος από έναν ένοπλο άνδρα στα δεξιά του και άλλους εννέα στην είσοδο του σπιτιού του. Έχει ένα κερί αναμμένο όλο το εικοσιτετράωρο μπροστά από ένα βωμό της αγαπημένης Virgincita του Μεξικού, της Παναγίας.

«Δεν μπορώ να πάω ούτε στο μαγαζί απέναντι. Θα με σκοτώσουν μόλις βγω από το σπίτι μου», είπε στο VICE News.

Μετά τη δολοφονία του αδελφού του, οι αρχές του Μιτσοακάν έστειλαν τουλάχιστον 10 αξιωματικούς για να προστατεύσουν τη ζωή του, γνωρίζοντας ότι είναι τώρα ο επόμενος στόχος των Los Viagras.

«Εμείς- ο αδερφός μου κι εγώ- είπαμε στην κυβέρνηση ότι οι Los Viagras κατέλαβαν αυτή την πόλη και τώρα τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα από ό,τι πριν από δέκα χρόνια, όταν ο αδελφός μου ξεκίνησε το κίνημα», είπε.

«Είμαι ο τελευταίος ενεπομείνας, περιτριγυρισμένος από εγκληματίες, τους Los Viagras», είπε ο Guadalupe. «Ολόκληρη η πόλη φοβάται να τους εγκαλέσει και δεν μπορώ να πω ότι κι εγώ δεν φοβάμαι. Αλλά δεν θα αφήσω τη δολοφονία του αδελφού μου να πάει χαμένη».

«Η κυβέρνηση πρέπει να απαλλαγεί από τους Los Viagras αλλιώς αυτό δεν θα σταματήσει ποτέ», είπε ο Guadalupe.

Αυτός και άλλοι ντόπιοι που ζήτησαν να μην κατονομαστούν κατηγορούν τους Los Viagras ότι εκβιάζουν όλες τις επιχειρήσεις στην πόλη.

«Τα αβοκάντο εδώ πωλούνται διπλάσια απ’ ό,τι στο Μεξικό. Οι τορτίγιες επίσης διπλάσια από την κανονική τιμή. Χειραγωγούν ακόμη και την προσφορά λάιμ για να κρατήσουν τις τιμές υψηλές», είπε ένας αγρότης στο VICE News.

Οι Los Viagras περιορίζουν τη συγκομιδή των λάιμ για να δημιουργήσουν έλλειψη, είπαν οι κάτοικοι.

«Ζούμε μέρα με τη μέρα, με όσα βγάζουμε από τη συγκομιδή λάιμ. Συνήθως βγάζουμε 200 πέσος την ημέρα (περίπου 11 ευρώ), αλλά υπάρχουν μέρες που οι Los Viagras μας λένε να φύγουμε από τη φάρμα νωρίς το πρωί. Τέτοιες μέρες βγάζουμε μόνο 15 πέσος (0,80 ευρώ). Δεν μπορούμε να ζήσουμε με αυτά», είπε ένας αγρότης.

Έξω από τη Λα Ρουάνα μια τεράστια αποθήκη ξεχωρίζει στην πεδιάδα. Η ψηλή σκουριασμένη πύλη και ένα μαύρο φορτηγάκι απ’ έξω φρουρούν κάθε είδους αγαθά, λέει ο Guadalupe.

«Ανήκει στους Los Viagras. Όλες οι προμήθειες που χρησιμοποιούμε στη Λα Ρουάνα, από βενζίνη μέχρι γάλα, μέχρι κρέας, αποθηκεύονται εκεί, έχουν υποκλέψει την αλυσίδα εφοδιασμού μας. Όλα εδώ είναι ιδιοκτησία τους και αγοράζουμε από αυτούς», είπε.

Το τελευταίο οχυρό

Στην κοντινή απομονωμένη πόλη Λας Λόμας, στα σύνορα μεταξύ του Μιτσοακάν και της πολιτείας Χαλίσκο, ο πάτερ José Luis Segura εξακολουθεί να κάνει λειτουργία κάθε Κυριακή πρωί. Ο Segura, ένας γκριζομάλλης άντρας στα 70, ζει στην καθολική εκκλησία όπου τελεί τη λειτουργία. Τα λόγια και τα κηρύγματά του τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες τον έχουν κάνει τόσο ακτιβιστή όσο και ιερέα.

«Ζήτησα από τους αδερφούς μας να σταματήσουν να κάνουν κακό στον πληθυσμό, να αφήσουν τους Segura ήσυχους και να κάνουν τις δουλειές τους χωρίς να βλάψουν κανέναν», είπε ο Σεγκούρα στο VICE News, καθισμένος μέσα στην εκκλησία του ένα ζεστό απόγευμα.

Τα λόγια του έχουν κάνει εχθρούς του πολλά καρτέλ. Καθώς φτάσαμε εκείνο το απόγευμα για να τον συναντήσουμε, πολλά νταλίκες ήταν σταθμευμένες στην κεντρική πλατεία ακριβώς μπροστά από την εκκλησία του Segura. Κατέστρεφαν την ηρεμία της υπαίθρου με δυνατά τραγούδια για ναρκωτικά από τα στερεοφωνικά τους, τους εκθειαστικούς στίχους για τον El Mencho και το New Generation Jalisco Cartel.

«Είναι συνηθισμένο. Μερικές φορές πυροβολούν τα παράθυρά μου, αλλά δεν τολμούν να με σκοτώσουν», είπε ο Segura και γέλασε δυνατά. «Έχω βγει έξω στο παρελθόν και είπα «άντε, θα με σκοτώσετε επιτέλους;»

Ο Segura έχει δει την άνοδο και την πτώση του κινήματος αυτοάμυνας από πρώτο χέρι.

«Το κίνημα ήταν φυσικά μια στιγμή χαράς και ελπίδας για όλους εμάς που ζητούσαμε ειρήνη», είπε. «Αλλά αν με ρωτήσετε ποια είναι η τωρινή κατάσταση του κινήματος αυτοάμυνας, θα έλεγα: έχει πεθάνει».

«Δεν υπάρχει ελπίδα, αν θέλω να είμαι ειλικρινής», είπε. «Οι εγκληματίες έστειλαν ένα σαφές μήνυμα ότι αυτό θα συμβεί σε όποιον προσπαθήσει να τους πολεμήσει».

Ο Segura είπε ότι θα πεθάνει στην εκκλησία του, πιθανώς από αυτούς τους εκτελεστές.

Οι τελευταίες ομάδες αυτοάμυνας στην πολιτεία βρίσκονται στην πόλη Τανκίταρο, στην υψηλότερη κορυφή του Μιτσοακάν πάνω από 1200 μέτρα. Η πόλη είναι γνωστή ως η πρωτεύουσα του αβοκάντο του κόσμου επειδή παράγει πάνω από το 90 τοις εκατό των πράσινων φρούτων που καταναλώνονται στο δυτικό ημισφαίριο και περίπου το 30 τοις εκατό των αβοκάντο που καταναλώνονται παγκοσμίως.

Για να φτάσουμε στο Τανκίταρο περάσαμε από πολλά αυτοσχέδια σημεία ελέγχου επανδρωμένα από βαριά οπλισμένους πολίτες. Σε ένα από τα οδοφράγματα, δύο άνδρες που κρατούσαν AK-47  και είχαν ένα όπλο χωμένο στο τζιν τους στέκονταν φρουροί.

Έχουν αντισταθεί στις επιθέσεις των καρτέλ, καθώς και στις κυβερνητικές προσπάθειες να τους οικειοποιηθούν όλα αυτά τα χρόνια, είπαν.

«Θέλουν να μας αφοπλίσουν για πολιτικούς λόγους, γιατί λένε ότι δίνουμε κακή εικόνα. Αλλά η αλήθεια είναι ότι είμαστε η ελπίδα αυτής της χώρας, δείχνουμε στους Μεξικανούς ότι έτσι μπορούμε να πολεμήσουμε τα καρτέλ, αν ενωθούμε», είπε ένας από τους φρουρούς, που ζήτησε να μην κατονομαστεί.

Μπαίνοντας στο Τανκίταρο, η βιομηχανία του αβοκάντο είναι πανταχού παρούσα: από τα σουβενίρ μέχρι τα τεράστια εργοστάσια συσκευασίας, όλα εδώ περιστρέφονται γύρω από τον «πράσινο χρυσό».

Και αυτό θέλουν όλα τα καρτέλ στο Μιτσοακάν. Οι ντόπιοι αγρότες έχουν φτιάξει ακόμη και τη δική τους αστυνομία αβοκάντο, μια ιδιωτικά χρηματοδοτούμενη αστυνομική δύναμη που προστατεύει τις φάρμες από κλέφτες, παράνομους υλοτόμους και καρτέλ. Τα έσοδα από το αβοκάντο έχουν δώσει στο Τανκίταρο ισχυρούς πόρους.

Η συνέντευξη με μέλη της ηγεσίας του κινήματος αυτοάμυνας Τανκίταρο έλαβε χώρα στο πίσω δωμάτιο ενός καταστήματος. Οι περισσότεροι από τους άνδρες στη συνάντηση είναι ηλικιωμένοι πολίτες. Φορούσαν λαστιχένια σανδάλια ή μπότες εργασίας και κουβαλούσαν γουόκι-τοκι και όπλα.

«Έχουμε αρκετά όπλα ώστε να αντισταθούμε σε πολλούς στρατούς», είπε ένα από τα μέλη της αυτοάμυνας του Τανκίταρο, ζητώντας να παραμείνει ανώνυμο. «Αν δεν με πιστεύετε, ρωτήστε τους τι έγινε την τελευταία φορά που προσπάθησαν να εισβάλουν». Το βράδυ της 2ας Ιουλίου, μια ομάδα sicarios, που φέρεται να προέρχονταν από το καρτέλ Jalisco New Generation, προσπάθησε να μπει στο Τανκίταρο από έναν από τους χωματόδρομους που κατά βάση δεν φρουρείται. Περίπου 20 άνδρες που επέβαιναν σε πέντε φορτηγάκια αντάλλαξαν πυροβολισμούς με μια ομάδα αυτοάμυνας. Αφού κάλεσαν βοήθεια, περίπου 100 άνδρες από το κίνημα αυτοάμυνας συγκεντρώθηκαν και άρχισαν να πολεμούν τον στρατό των sicarios.

«Στο τέλος σκοτώσαμε μόνο μερικούς και συλλάβαμε τους υπόλοιπους. Ο πειρασμός να τους σκοτώσει ήταν μεγάλος, φυσικά, αλλά δεν είμαστε σαν αυτούς. Τους στείλαμε εκεί απ’ όπου ήρθαν και τους ζητήσαμε να πουν στα αφεντικά τους ότι δεν θα είναι εύκολο», είπε ο φρουρός.

Ο Hipólito Mora άφησε ένα ημιτελές οχυρό στον δεύτερο όροφο του σπιτιού του στη Λα Ρουάνα. Πέρασε τις τελευταίες του μέρες μαζεύοντας τούβλα, εν αναμονή του τι θα ερχόταν. Εδώ ήθελε να είναι θα γινόταν η επίθεση.

«Ήταν πάντα οπλισμένος, αλλά είναι αδύνατο να τα βάλεις με τους εγκληματίες όταν προστατεύονται από την κυβέρνηση», είπε ο Guadalupe. 

Έξω από το σπίτι του Hipólito βρίσκεται ο σκουριασμένος σκελετός ενός φορτηγού που κάηκε κατά τη διάρκεια της επίθεσης που τον σκότωσε, μια νοσηρή υπενθύμιση να μην ακολουθήσει κανείς τα βήματα του.

«Έχουμε χάσει κάθε ελπίδα, οπότε κάνουμε ό,τι πρέπει να κάνουμε για να επιβιώσουμε, μέχρι να μην έχουμε την πολυτέλεια να πληρώνουμε άλλο τα τέλη εκβιασμού και τότε ποιος ξέρει, μάλλον θα πρέπει να φύγουμε», είπε στο VICE News γείτονας του Hipólito.

Πριν από δέκα χρόνια, μετά την ίδρυση του κινήματος αυτοάμυνας, η σιωπή στη Λα Ρουάνα ήταν διαφορετική. Ήταν η σιωπή μετά την καταιγίδα, η σιωπή της ειρήνης και της ελπίδας. Αλλά η σημερινή σιωπή είναι απόκοσμη, που μοιάζει με την ησυχία ενός νεκροταφείου. Ή ίσως η ηρεμία πριν από την καταιγίδα.

Περισσότερα από το VICE

Μια Ωδή στο Θρυλικό Skate Park της Γλυφάδας (από Έναν Νότιο)

Ματωμένα MacBook και Μετρητά: Μέσα στους Βίαιους Server του Discord Όπου Νέοι Φλεξάρουν τα Εγκλήματά

Περιπέτεια ή Poverty Porn; Εταιρεία Χρεώνει 4.000 Δολάρια για Πεζοπορία σε Μεταναστευτική Διαδρομή

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter. m