Ο Ερέννιος Μοδεστίνος, ή σκέτο Μοδεστίνος, αναφέρεται στην Wikipedia ως «γνωστός Ρωμαίος νομοδιδάσκαλος, μαθητής του Ουλπίνου, ο οποίος έζησε περίπου το 250 μ.Χ.». Αυτοκρατορικός σύμβουλος σε νομικά ζητήματα, καταπιάστηκε σε μεγάλο βαθμό με αυτό που ονομάζεται σήμερα «Οικογενειακό Δίκαιο». Πολλοί θα σκεφτούν ότι η πληροφορία αυτή αφορά κυρίως άτομα με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα, όπως η ιστορία και η νομική επιστήμη. Σφάλλουν. Ο Μοδεστίνος νομοθετεί μέχρι σήμερα, στην Ελλάδα του 2015, και μάλιστα σε πολύ επίκαιρα ζητήματα, όπως ο γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου.

Στις 3 Ιουνίου 2008 στο δημαρχείο της Τήλου τελέστηκαν δύο γάμοι ανάμεσα σε ζευγάρια του ίδιου φύλου από τον -αποθανόντα σήμερα- δήμαρχο Τάσο Αλιφέρη. Πριν πάρει την απόφαση για τους δύο γάμους ο Αλιφέρης είχε κάνει εκτενή συζήτηση με τον νομικό σύμβουλο του δήμου, με βασικό θέμα την νομιμότητά τους. Το Οικογενειακό Δίκαιο, όπως είχε αναθεωρηθεί το 1981, δεν προέβλεπε με σαφήνεια καμία απαγόρευση σχετικά με τον γάμο ανάμεσα σε άτομα του ίδιου φύλου. Ωστόσο, οι γάμοι που τελέστηκαν στο μικρό νησάκι των Δωδεκανήσων, από την επόμενη κιόλας ημέρα, γέννησαν μια δικαστική διαμάχη που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα και αναμένεται να φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Τι σχέση έχει όμως ο Μοδεστίνος με όλα αυτά;

Videos by VICE

Αν σε ενδιαφέρουν τα θέματα της LGBT κοινότητας στην Ελλάδα δες το video που ακολουθεί

Ο τότε εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, μετά από σχετική ανακοίνωση για την ακυρότητα των γάμων, έδωσε εντολή στον Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών της Ρόδου και προχώρησε σε αίτηση ακυρώσεων αυτών. Και το πρωτόδικο δικαστήριο της Ρόδου και το Εφετείο Δωδεκανήσου έβγαλε ακριβώς την ίδια απόφαση. Ακύρωσαν τους γάμους.

«Επειδή δεν μπορούσε να βρει νομική βάση στηρίχθηκε σε μια ερμηνεία της νομοθεσίας με βάσει τον σκοπό του νομοθέτη όταν έγινε η νομοθεσία, λέγοντας ότι βασικά ο νομοθέτης εννοούσε ότι η έννοια των μελλονύμφων αναφέρεται μεταξύ ανδρός και γυναικός, παρότι δεν υπάρχει κάτι τέτοιο στη νομοθεσία. Ενώ η γραμματική διατύπωση είναι σαφής: Μπορούν να κάνουν γάμο και ομόφυλοι καθώς δεν απαγορεύεται. Παρ’ όλα αυτά το δικαστήριο έκανε αυτή η την ερμηνεία. Η βάση της ερμηνείας του εστιάστηκε κυρίως σε έναν Λατίνο νομοδιδάσκαλο, τον Μοδεστίνο. Ήταν της πρωτοχριστιανικής περιόδου και αναφερόταν βέβαια σε θρησκευτικό γάμο, τότε δεν είχε υπ’ όψιν του τον πολιτικό γάμο», αναφέρει στο VICE ο Βασίλης Χειρδάρης, δικηγόρος που χειρίζεται τις υποθέσεις των γάμων από την πλευρά των ζευγαριών. Αυτό που λέει με λίγα λόγια ο κ. Χειρδάρης είναι ότι οι νομικοί που έγραψαν την απόφαση κατά των γάμων, μη μπορώντας να βρουν στο νόμο σαφή αναφορά που να λέει ότι αφορά άτομα διαφορετικού φύλου, κατέφυγαν στον Μοδεστίνο.

Ακολουθήστε το VICE στην καινούρια μας σελίδα στο Facebook.

Το σχετικό απόσπασμα της απόφασης αναφέρει συγκεκριμένα ότι «ως προς τον όρο “μελλόνυμφοι”, αφετηρία των συγγραφέων, παλαιοτέρων και συγχρόνων, που προχώρησαν στην ερμηνεία του αστικού κώδικα, αποτελεί ο ορισμός του γάμου όπως δόθηκε από τον Ρωμαίο νομοδιδάσκαλο Μοδεστίνο, υπό την επιρροή της χριστιανικής θρησκείας, κατά τον οποίο “γάμος εστί ένωσις ανδρός και γυναικός και συγκλήρωσις του βίου παντός, θείου τε και ανθρωπίνου δικαίου κοινωνία“. Κατά λογική ακολουθία, στα ερμηνευτικά συγγράμματα του αστικού κώδικα, η διαφορά φύλου αναφέρεται ως στοιχείο του υποστατού του γάμου και αξιούμενη προϋπόθεση από το νόμο, παρά το γεγονός ότι αρκετοί συγγραφείς επισημαίνουν ότι κάτι τέτοιο δεν αναφέρεται ρητά στο νόμο…».

Ρωτάμε τον κ. Χειρδάρη για το πόσο σύνηθες είναι να χρησιμοποιείται ένας τόσο παλιός ορισμός στην εκδίκαση επίκαιρων ζητημάτων. «Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θεωρεί ότι ο νόμος πρέπει να ερμηνεύεται σύμφωνα με τα τωρινά δεδομένα. Πρέπει να προσαρμόζεται η νομοθεσία στα σύγχρονα δεδομένα και να λαμβάνει υπόψη τα ήθη και τα έθιμα της εποχής, ώστε να μπορεί να ταυτίζεται ο νόμος με την εποχή του. Δεν μπορείς να ερμηνεύεις μια νομοθεσία που έχει γίνει το 1950, όπως ο αστικός κώδικας, με βάση μια σκέψη νομική του 250 μ.Χ. Είναι οπισθοδρομική αντιμετώπιση και δείχνει ότι δεν υπάρχουν σοβαρά επιχειρήματα για να αντικρούσουν τις θέσεις των ομόφυλων ζευγαριών» υποστηρίζει.

Όσον αφορά το κίνητρο του Δικαστηρίου ο κ. Χειρδάρης εκτιμά ότι «έχει συνταχθεί με την πλειοψηφία του ελληνικού λαού που βλέπουν με επιφύλαξη τον γάμο των ομοφύλων. Όμως τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν γίνονται για την πλειοψηφία αλλά γίνονται για τις μειοψηφίες. Εκεί έχουν αξία τα ατομικά και τα ανθρώπινα δικαιώματα, να υπερασπιστούν τους αδύναμους». Διαφορετική είναι η άποψη που έχει η Ευαγγελία Βλάμη, μια από τις γυναίκες που παντρεύτηκαν: «Η κοινωνία είναι εξαιρετικά ανοιχτόμυαλη. Όταν έγινε ο γάμος με συναντούσαν άνθρωποι και με επικροτούσαν. Θυμάμαι ότι με σταμάτησε μια γυναίκα με το παιδί της στα χέρια, νόμιζα ότι θα με βρίσει ή κάτι τέτοιο αλλά εκείνη μου είπε ότι ήταν πολύ σωστό και γενναίο το ότι υπερασπίστηκα αυτά που πιστεύω». Η κ. Βλάμη πιστεύει ότι η απόφαση ήταν πολιτική και όχι δικαστική. «Γνωρίζαμε εκ των προτέρων ότι θα φτάσουμε στα ευρωπαϊκά δικαστήρια για να βρούμε μιαν άκρη. Δεν νομίζω ότι κάποιος υπουργός Δικαιοσύνης θα άντεχε πολιτικά μια τέτοια απόφαση» αναφέρει. Ο λόγος που η κοινωνία παραμένει οπισθοδρομική, εκτιμά η ίδια, έχει να κάνει με τις αποφάσεις πολιτικών, εκκλησίας και δικαστών και όχι με τους πολίτες.

Στο ερώτημα για το αν της φαίνεται αστείο που για την υπόθεσή της «νομοθέτησε» ένας άνθρωπος που έζησε το 250 μ.Χ. η κ. Βλάμη απαντά: «Δεν μου φαίνεται καθόλου αστείο γιατί είμαι παθούσα η ίδια. Νιώθω σαν να με υποχρεώνουν να αποδείξω ότι η γη δεν είναι επίπεδη μόνο και μόνο επειδή το έγραψε ένας φυσικός πριν από αιώνες». Η υπόθεση βρίσκεται στον Άρειο Πάγο αναμένεται να εκδικαστεί -η μεν των ανδρών- στις 11 Μαΐου και των γυναικών τον ερχόμενο Νοέμβριο. Αμφότεροι, Χειρδάρης και Βλάμη, θεωρούν ότι δεν θα υπάρξει διαφορετική απόφαση από τις προηγούμενες και η τελική πράξη θα παιχτεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Στρασβούργου.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.