FYI.

This story is over 5 years old.

Η Ζωή στη Φυλακή

«Τι Είναι Ελευθερία για 'Σένα;»: Παρακολουθήσαμε Playback Θέατρο στη Φυλακή Διαβατών

Η πτέρυγα του ΚΕΘΕΑ-Προμηθέας στα Διαβατά είναι η πρώτη αυτόνομη μονάδα απεξάρτησης στις ελληνικές φυλακές.
Φωτογραφίες αρχείου: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Μετά την αίθουσα αναμονής με το δυνατό κλιματιστικό, χωρίς αστυνομική ταυτότητα στην τσέπη και κινητό τηλέφωνο, βαδίζοντας προς την καρδιά της φυλακής Διαβατών, αισθάνεσαι λεπτός και διάφανος σαν αθερίνα. Στη διαδρομή έως την πτέρυγα της θεραπευτικής κοινότητας του προγράμματος ΚΕΘΕΑ-Προμηθέας, της πρώτης αυτόνομης μονάδας απεξάρτησης που λειτουργεί στις ελληνικές φυλακές, ανοίγουν και κλείνουν συνολικά επτά πόρτες. Μεσολαβούν σκαλιά που κατεβαίνουν και άλλα που οδηγούν προς τα επάνω, ένα κουρείο κάτω από μια σκάλα, κιγκλίδες, καρτοτηλέφωνα και διάδρομοι βαμμένοι ως τη μέση πράσινο και γκρι, βιομηχανικό, για να μην αφήνει πόρους στον τοίχο.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η πτέρυγα του ΚΕΘΕΑ είναι φωτεινή και καθαρή. Έχει πίνακες ζωγραφικής, ξύλινα τραπέζια και αίθουσα εκδηλώσεων, βιβλία στα ράφια. Εκτός από τους κρατούμενους, η μονάδα άνοιξε σήμερα για εθελοντές, εκπαιδευτές και πρώην χρήστες, που έχουν αποφυλακιστεί. Το κλίμα θυμίζει πολύ ζεστή οικογενειακή συνάντηση. Συζητούν φωναχτά, κάποιοι συγκινούνται. Όμως, ήρθαμε εδώ για να παρακολουθήσουμε θέατρο.

«Η πτέρυγα του ΚΕΘΕΑ-Προμηθέας στα Διαβατά εγκαινιάστηκε τον Νοέμβριο του 2015. Σήμερα φιλοξενεί 23 κρατούμενους, ενώ από την πρώτη μέρα της λειτουργίας της έχει φιλοξενήσει περισσότερους από 70», μου εξηγεί ο υπεύθυνος της κοινότητας, Απόστολος Τσιργούλας. Την ευθύνη για την καθαριότητα και την προετοιμασία των γευμάτων έχουν οι ίδιοι οι κρατούμενοι. Υπάρχει ξεχωριστό προαύλιο και κελιά τριών ατόμων. Το τελευταίο θεωρείται δώρο, καθώς στα Διαβατά κρατούνται 600 άτομα σε χώρο για λιγότερο από τα μισά. «Είναι ένα 24ωρο αυτόνομο κοινόβιο μέσα στη φυλακή, με αυστηρούς κανόνες», μου είχε πει χαρακτηριστικά την ημέρα των εγκαινίων ο Χρήστος Βέττας, ψυχή της προσπάθειας, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή.

Το μέσο προφίλ του ανθρώπου, που έχει περάσει από την αυτόνομη πτέρυγα του ΚΕΘΕΑ στα Διαβατά, στα δυόμιση χρόνια λειτουργίας, είναι: άνδρας 37 ετών, Έλληνας (67%), ανύπαντρος ή χωρισμένος (63%), ανειδίκευτος εργάτης (40%), ο οποίος καταδικάστηκε για εγκλήματα που σχετίζονται με τη χρήση.

Οι κρατούμενοι της πτέρυγας έχουν παρακολουθήσει το πρόγραμμα συμβουλευτικής του ΚΕΘΕΑ στα Διαβατά κι έπειτα περνούν στην κύρια θεραπευτική φάση. Αναλαμβάνουν ευθύνες, συμμετέχουν σε ομάδες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και εκπαιδεύονται και αναπτύσσουν δεξιότητες. Όσοι ολοκληρώνουν το πρόγραμμα, μπορούν να καταθέσουν αίτηση για πρόωρη αποφυλάκιση και ένταξη στο Κέντρο Υποδοχής και Επανένταξης Αποφυλακισμένων του ΚΕΘΕΑ-Προμηθέας στα Λαδάδικα της Θεσσαλονίκης. Η σημασία της νέας πτέρυγας προκύπτει αν αναλογιστεί κανείς ότι οι μισοί έγκλειστοι στις ελληνικές φυλακές σχετίζονται με παραβάσεις του Νόμου περί ναρκωτικών.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Μαζί με τους κρατούμενους, τους εκπαιδευτές και τους εθελοντές, καθώς και τους πρώην κρατούμενους, που φορούν με καμάρι το λευκό ταμπελάκι με την ένδειξη «επισκέπτης», καθόμαστε στο μεγάλο σαλόνι της πτέρυγας. Ο καθένας συστήνεται ξεχωριστά και λέει δύο λόγια για τον εαυτό του και τη σημασία της μέρας. «Χαίρομαι πολύ που βρίσκομαι σήμερα εδώ. Έχω περάσει ήδη οκτώ μήνες στην κοινότητα, είναι το πιο σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή μου», είπε ένας κρατούμενους. «Βλέπω ξανά πρόσωπα οικεία και συγκινούμαι. Να ξέρετε ότι όλα μπορούν να γίνουν, αν το θελήσουμε. Φεύγοντας το μεσημέρι από εδώ, θα αφήσω πίσω λίγη φυλακή. Μακάρι να μπορούσα να πάρω κάποιον μαζί μου, ή όλους. Να παραμείνετε δυνατοί», είπε ένας «επισκέπτης».

Κανονικά σήμερα η ομάδα θεάτρου της κοινότητας, με το όνομα «Όπου φύγει-φύγει», θα έκανε την τελευταία της πρόβα στη φυλακή. Προετοιμάζονται από τον Μάρτιο και αρχικά σκέφτηκαν να καλέσουν πρώην κρατούμενους και εργαζόμενους στο ΚΕΘΕΑ. Όμως, η παρέα μεγάλωσε, η πρόβα θα γινόταν τελικά παράσταση, η συγκίνηση και το άγχος μεγαλύτερο για τους κρατούμενος, που έπρεπε επίσης να μαγειρέψουν για τόσους μουσαφίρηδες, όμως άξιζε τον κόπο.


VICE Video: Μπήκαμε με την Κάμερα του VICE στην Πιάτσα Όπου Διακινείται η πιο Επικίνδυνη Ηρωίνη στην Αθήνα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.


Το μέσο προφίλ του ανθρώπου, που έχει περάσει από την αυτόνομη πτέρυγα του ΚΕΘΕΑ στα Διαβατά, στα δυόμιση χρόνια λειτουργίας, είναι: άνδρας 37 ετών, Έλληνας (67%), ανύπαντρος ή χωρισμένος (63%), ανειδίκευτος εργάτης (40%), ο οποίος καταδικάστηκε για εγκλήματα που σχετίζονται με τη χρήση. «Βασικός στόχος της θεραπευτικής κοινότητας είναι η αξιοποίηση του χρόνου κράτησης ως προς την αποθεραπεία των εξαρτημένων κρατούμενων και τη συνέχισή τους στην επανένταξη αποφυλακισμένων», εξηγεί αργότερα ο Απόστολος Τσιργούλας. Η παρέμβαση θα ήταν μισή αν δεν συνεχιζόταν έξω. Οι άνθρωποι μετά την αποφυλάκιση είναι εξαιρετικά ευάλωτοι. Ο ίδιος είπε ότι χωρίς την υποστήριξη του διευθυντή της φυλακής και του αρχιφύλακα, η πτέρυγα δεν θα ήταν δυνατόν να λειτουργήσει με αποτέλεσμα. «Είναι ένα έμβρυο στο σώμα της φυλακής, που τροφοδοτείται από τον υπόλοιπο οργανισμό της φυλακής».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Το ρολόι επαναφέρει όλους στην καθημερινότητα του σκληρού μέρους όπου βρισκόμαστε. Στις 12.30 γίνεται η καταμέτρηση και ζητείται μια μικρή καθυστέρηση, ώστε να έχει ολοκληρωθεί η παράσταση. Για την ακρίβεια, είναι play back θέατρο, ένα είδος αυτοσχεδιασμού. Το σενάριο γεννιέται εκείνη την ώρα, όταν κάποιος από το κοινό περιγράφει μια προσωπικό του ιστορία, από την πιο σοβαρή, όπως τον χαμό ενός αγαπημένου προσώπου, έως την πιο αστεία, μια πτώση με το ποδήλατο στην παιδική ηλικία. Ένας συντονιστής ρωτά να μάθει περισσότερα, ζητά από τον άνθρωπο στο κοινό να δώσει έναν τίτλο στην ιστορία του ή να την περιγράψει με ένα χρώμα. Κι έπειτα, στη σκηνή υπάρχει ένας μουσικός και πέντε ηθοποιοί, κρατούμενοι και εκπαιδευτές, που φορούν μαύρα ρούχα και εναλλάσσονται και πρέπει να παίξουν αυτό που άκουσαν.

«Τι είναι για εσάς ελευθερία», ρωτάει η συντονίστρια. «Να βλέπω, να ακούω, να αισθάνομαι», λέει κάποιος. «Ελευθερία είναι να λες ότι η γη είναι στρόγγυλη, ακόμη και όταν σε οδηγούν στην πυρά», «Ελευθερία είναι να είσαι καλά εκεί που είσαι», «Ελευθερία είναι η ομορφιά», «Να σε αγαπούν», «Να λες, θα φθάσω ψηλά». Οι «ηθοποιοί» σηκώνονται από τις καρέκλες και με μικρές κινήσεις αναπαριστούν όσα άκουσαν, αφαιρετικά, σχεδόν μονολεκτικά και με δυο-τρεις κινήσεις. Κάποιων οι ερμηνείες είναι πολύ καλές, άλλων κάπως αμήχανες. Στο τέλος κάθε ιστορίας, το κοινό χειροκροτά με θέρμη, γελά δυνατά ή συγκινείται.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

«Υπάρχει μια ιστορία, από την παιδική μου ηλικία. Είχα πάρει με το ποδήλατο τον μικρότερο αδερφό μου και του είπα "θα κλείσω τα μάτια και πες μου εσύ πού πρέπει να στρίψω". Καταλήξαμε σε ένα χαντάκι και τον ρώτησα εκνευρισμένη γιατί δεν μίλησε. "Νόμισα ότι μου έκανες πλάκα", απάντησε. Τότε, κλονίστηκε μέσα μου η έννοια της εμπιστοσύνης», λέει μια εργαζόμενη στο πρόγραμμα. Οι «ηθοποιοί» στη σκηνή αναπαριστούν την ιστορία. Η Όλγα Κατσιώκαλη, υπεύθυνη του Εναλλακτικού Σχολείου του ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ, η οποία συμμετέχει στο play back θέατρο, δένει τα μάτια της με ένα μαντήλι. Ο δεύτερος «ηθοποιός», ένας κρατούμενος, ανεβαίνει σε ένα νοητό ποδήλατο μαζί της. Ο τρίτος λέει κάτι στο στυλ «σε εμπιστεύομαι», ο άλλος εκφράζει τον θυμό και την απογοήτευση μετά την πτώση με το ποδήλατο, ο επόμενος τον μετριασμό των συναισθημάτων.

«Η σημερινή παράσταση είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας του Εναλλακτικού Σχολείου του ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ και του ΚΕΘΕΑ-Προμηθέας. Το playback θεατρο ειναι ένα απαιτητικό και ιδιαίτερο είδος θεάτρου που απαιτεί αυτοσυγκέντρωση, δεμένη ομάδα, ενσυναίσθηση και αυθόρμητη έκφραση του performer. Τα μέλη της ομάδας "Όπου φύγει-φύγει" ανταποκρίθηκαν εξαιρετικά στη μεγάλη πρόκληση», θα μου πει αργότερα η κ. Κατσιώκαλη. Εκτός από την ίδια, στην εκπαιδευτική ομάδα συμμετείχαν τρία μέλη των ομάδων playback θεάτρου, TING και AquNaThis.

Σε μια από τις τελευταίες ιστορίες του playback θεάτρου στα Διαβατά, ένας πρώην χρήστης και κρατούμενος σηκώνει το χέρι. «Προχθές, πήγα στην πόλη καταγωγής μου, ώστε να δώσω εξετάσεις για να πάρω το απολυτήριο Λυκείου. Με περίμενε έξω από το σχολείο ο πατέρας μου κι επίσης δύο από τις εκπαιδεύτριές μου. Ήταν η πιο σημαντική μέρα της ζωής μου, ένιωσα ότι πετύχαινα με κόπο έναν πολύ μεγάλο στόχο που είχα βάλει. Θα έβαζα για τίτλο στην ιστορία, τη λέξη "Αναγέννηση". Χρώμα; Μάλλον το άσπρο». Τα μέλη της θεατρικής ομάδας στη σκηνή, αναλαμβάνουν έργο. «Πατέρα, πάω να δώσω εξετάσεις», λέει ο πρώτος. «Αυτή, η είναι η καλύτερη μέρα της ζωής μου», κάποιος άλλος. Η τελευταία ηθοποιός, εθελόντρια και εκπαιδεύτρια, πιάνει αγκαζέ δύο κρατούμενους. «Τους έχω δύο, αλλά δεν είναι χειροπέδες».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE:

Απίστευτες Εικόνες από τις Πόλεις μας, Όπως Δεν Μπορούμε να τις Δούμε

Δεν Είμαι Απλώς Ένα Κορίτσι Ροζ Γραμμής, Είμαι μια Ψυχοθεραπεύτρια

«Είμαστε Χοντρές* Χωρίς Ενοχές» - Ο Ελληνικός Χοντρακτιβισμός

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.