Το VICE Greece δίνει βήμα σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άτομα, με τη δημιουργία της στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε εβδομάδα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα με τα οποία καταπιάνονται και αξίζουν την προσοχή όλων.
Το συγκεκριμένο άρθρο υπογράφει ο Ιάσονας Γουσέτης, Επιστημονικός Συνεργάτης της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Videos by VICE
Υπάρχει ένα δημοτικό τραγούδι, «Η Ανδρονίκη», του οποίου την «πατρότητα» (sic), διεκδικούν πλείστα όσα μέρη*. Κύπρος, Σπάρτη, Ρόδος, Θράκη, Αντίπαρος, Πάτρα, η ευρύτερη περιοχή των Δωδεκανήσων, ακόμη και η Μικρά Ασία θεωρούνται όλοι πιθανοί τόποι της γέννησής του. Όσοι είναι οι ενδεχόμενοι τόποι προέλευσης του τραγουδιού, τόσες κι άλλες τόσες οι μικροπαραλλαγές της ιστορίας που αφηγείται.
Η ιστορία έχει πάνω κάτω ως εξής: η Ανδρονίκη «παραστράτισε». Αγνοώντας επιδεικτικά τα ήθη της εποχής, ντύνεται με ρούχα «Βρωπαϊκά», στρογγυλοκάθεται στον «καφενέ» και ζητάει να της φέρουν ναργιλέ. Σύμφωνα, μάλιστα, με κάποιες εκδοχές, η «κακούργα» δεν σταματά εκεί αλλά, συν τοις άλλοις χαρτοπαίζει με έναν «παλληκαρά». Δυο-τρεις φίλοι του αδερφού της τυχαίνει να περνούν από το σημείο και την αναγνωρίζουν. Δεν μπορούν παρά να τρέξουν και να ειδοποιήσουν τον φίλο τους για το κακό που τον έχει βρει. Ο Βαγγέλης, ατιμασμένος από τα καμώματα της αδερφής του, δεν έχει άλλη επιλογή παρά να πάει στο καφενείο και να τη σκοτώσει.
Στις -κατά τόπους- διαφορετικές εκδοχές του τραγουδιού κάποια σημεία αλλάζουν: τα «αμαρτήματα» της Ανδρονίκης είναι άλλοτε ελαφρύτερα κι άλλοτε βαρύτερα· το πρόσωπο που (σε μερικές εκδοχές) τη συνοδεύει πότε είναι ένας «παλληκαράς», πότε είναι εραστής, πότε είναι ακόμη και ο ίδιος της ο σύζυγός· το φονικό όπλο πότε είναι τουφέκι, πότε είναι μαχαίρι· σε κάθε περίπτωση, όμως, η ουσία της ιστορίας δεν αλλάζει: η Ανδρονίκη ντρόπιασε την οικογένειά της και γι’ αυτό, σε ένα «έγκλημα τιμής», δολοφονήθηκε από τον ίδιο τον αδερφό της.
Τα γεγονότα που περιγράφονται ίσως μοιάζουν βγαλμένα από μια άλλη εποχή. Στο τραγούδι, η Ανδρονίκη διεκδικεί κάτι που σήμερα (θα έπρεπε να) είναι αυτονόητο: να φορέσει ένα παντελόνι, να πάει στο καφενείο και να κάνει ό,τι θα μπορούσε να κάνει και ο αδερφός της. Τίποτα περισσότερο αλλά και τίποτα λιγότερο. Είναι, όμως, το αίτημα της Ανδρονίκης, πράγματι, αυτονόητο στο σήμερα; Αναγνωρίζουμε, σήμερα, στην Ανδρονίκη το δικαίωμα να ντύνεται όπως θέλει, χωρίς να κινδυνεύει από την οργή του ζηλότυπου συντρόφου της, για παράδειγμα; Αναγνωρίζουμε στην Ανδρονίκη το δικαίωμα να μαλώσει με τον σύζυγό της ή με τον αδερφό της, τον Βαγγέλη, χωρίς αυτό να καταλήξει σε μακελειό ή κάποιον ξυλοδαρμό; Το ερώτημα δεν τίθεται (μόνο) σε θεσμικό επίπεδο, αλλά στην πράξη, και η απάντηση δεν είναι καθόλου ενθαρρυντική. Η ιστορία μοιάζει να μη σταματά, αντίθετα, αέναα να επαναλαμβάνεται.
Ακόμη μια γυναικοκτονία έρχεται να προστεθεί στον μακρύ κατάλογο των γυναικών που δολοφονήθηκαν λόγω του φύλου τους. Αυτήν τη φορά συνέβη στην Καβάλα και αυτήν τη φορά η γυναίκα ήταν, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, 43 ετών, φαρμακοποιός και μητέρα δύο ανήλικων παιδιών. Αιτία για τη δολοφονία της, κάποιος τσακωμός.
Τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, οφείλουμε να λάβουμε θέση απέναντι στην έμφυλη βία (της οποίας κορύφωση αποτελούν οι γυναικοκτονίες**). Και, κυρίως, η Πολιτεία οφείλει άμεσα να εφαρμόσει -πλήρως- τουλάχιστον τα όσα προβλέπονται στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Διότι, στις -κατά τόπους- διαφορετικές εκδοχές του τραγουδιού αλλάζει και ένα ακόμη στοιχείο, ουσιώδες, που παραλείψαμε να αναφέρουμε: το όνομα της δολοφονημένης***. Στη εκδοχή της Αχαΐας μάλιστα, η δολοφονημένη δεν ονοματίζεται καν, αναφέρεται απλώς ως «αδελφή». Θα μπορούσε άλλωστε να έχει τόσα ονόματα.
*Όλα τα στοιχεία που αναφέρονται γύρω από το τραγούδι αυτό βασίζονται στη σχετική έρευνα του Δημήτρη Γκόγκα, η οποία μπορεί να βρεθεί εδώ.
**Η ΕλΕΔΑ, τον Νοέμβριο του 2021, εξέδωσε τις θέσεις της για τις γυναικοκτονίες και την έμφυλη βία. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται και οι σχετικές προτάσεις της προς την Πολιτεία για την ενίσχυση των μηχανισμών προστασίας και υποστήριξης των επιζωσών καθώς και, ευρύτερα, για την αντιμετώπιση του φαινομένου της έμφυλης βίας.
***Πλην του ονόματος «Ανδρονίκη», έχουν καταγραφεί τουλάχιστον ακόμη δύο ονόματα σε διαφορετικές εκδοχές του τραγουδιού («Φεβρωνία» και «Πεφρωνία»).
Περισσότερα από το VICE
Χρήστες του Google Maps Ποστάρουν Φωτογραφίες με Αιχμάλωτους Ρώσους Στρατιώτες
Η Τρελή Ιστορία του Ερειπωμένου Μπουρδέλου που Έγινε Ένα Εμβληματικό Club της Ίμπιζας
Το Σεξ Ανακουφίζει τους Πόνους της Κατερίνας Περισσότερο απ’ Όλα τα Φάρμακα
