Ταχυπαλμία, σφίξιμο στο στήθος, κόμπος στο στομάχι, κάψιμο στο κεφάλι, βούισμα στα αυτιά. Και όλα βυθίζονται μέσα στις αρνητικές σκέψεις, που δίνουν τη θέση τους στο φόβο του θανάτου. Το μυαλό θολώνει, αφού έχει κυριευθεί από αυτή την απροσιόριστη αίσθηση της δυσφορίας. Το σώμα αδυνατεί να αντιδράσει, ψάχνει να βρει τι είναι αυτό που βιώνει εκείνη τη στιγμή. Είναι μια κατάσταση που γνωρίζουν καλά οι άνθρωποι με αγχώδεις διαταραχές, αφού για πολλούς είναι κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Η ζωή τους καθορίζεται από το άγχος και τις αμέτρητες φοβίες. Πολλές φορές δεν μπορούν να τα διαχειριστούν και πνίγονται στη δείνη τους. Δεν ζουν, δεν αναπνέουν με ξεγνοιασιά, δεν μπορούν να συγκεντρωθούν, αφού όλα γυρίζουν γύρω από το στρες. Η καθημερινότητα παίρνει μία άλλη μορφή, πιο σκοτεινή, πιο ακαθόριστη. Όσο περνούν τα χρόνια, ολοένα και περισσότεροι νέοι, βρίσκουν στον εαυτό τους ψήγματα αυτής της κατάστασης, ωστόσο δεν είναι κάτι που αναγνωρίζεται από την πρώτη στιγμή. Χρειάζεται χρόνο, χρειάζεται να ισοπεδωθεί η αμάθεια γύρω από τα θέματα ψυχικής υγείας, χρειάζεται επαγρύπνιση για να ελεγχθούν οι τοξικές σκέψεις και πολλή δουλειά για να εντοπιστεί η αιτία του προβλήματος.
Ένα μεσημέρι του Μάρτη που ο ήλιος έκαιγε, συνάντησα την Ιωάννα Β. σε μια καφετέρια στα Εξάρχεια. Η Ιωάννα είναι 28 χρονών και τα τελευταία τρία χρόνια παλεύει με τις αγχώδεις διαταραχές και την κατάθλιψη. Μου μίλησε ανοιχτά για όλα τα περιστατικά που καθόρισαν την πορεία της μέχρι σήμερα, το στρες και τους φόβους της. Από ένα χειρουργείο που της έκανε trigger, μέχρι τα άγχη που κουβαλούσε από τα παιδικά της χρόνια, τη σεξουαλική παρενόχληση και την κακοποίηση που δέχτηκε, τις έντονες και πολυήμερες κρίσεις πανικού που στιγματίζουν την καθημερινότητα, τη δουλειά και τις διαπροσωπικές της σχέσεις.
Videos by VICE
Η μαρτυρία της, όπως τη μετέφερε στο VICE.
«Έφτασα σε σημείο να έχω αυτοκτονικές σκέψεις»
Έπαθα για πρώτη φορά κρίση πανικού όταν ήμουν 16 χρονών και πήγαινα πρώτη Λυκείου. Για κάποια χρόνια δεν πάθαινα συχνά, αλλά είχα μια προδιάθεση, ήξερα ότι κάτι δεν πάει καλά με το άγχος μου. Συνέβαινε μία στο τόσο ή έπρεπε να με ζοριστώ πολύ με κάτι για να το πάθω. Όταν ήμουν 20 χρονών, είχα μία σχέση που μου προκαλούσε αρκετό άγχος και αγωνία. Η διαταραχή ξεκίνησε το 2015, όταν έπρεπε να κάνω ένα χειρουργείο για να αφαιρέσω το θυρεοειδή μου. Αυτό ήταν κάτι που μου προκάλεσε πολύ άγχος και μου έκανε trigger. Επίσης, ο θυροειδής είναι κάτι που επηρεάζει τις ορμόνες, οπότε νομίζω ότι επηρεάστηκα και βιολογικά. Από εκεί και έπειτα, άρχισα να παθαίνω μεγάλες και έντονες κρίσεις πανικού, οι οποίες κρατούσαν για μέρες. Μετά από μερικούς μήνες, έτυχε να πάω ταξίδι στη Βιέννη. Εκεί, για τρεις ημέρες δεν μπορούσα να βγω από το δωμάτιο. Ήμουν σε κατάσταση αμόκ από το άγχος, δε μπορούσα να ηρεμήσω με τίποτα.
Όλο αυτό κορυφώθηκε το 2018. Συμπεριφερόμουν αψυχολόγητα. Είχα μια σχέση, τον πλήγωνα συνεχώς, έκανα ένα σωρό βλακείες, χωρίς να αντιλαμβάνομαι γιατί. Μέχρι που οδηγήθηκα σε χωρισμό χωρίς να θέλω. Τότε πάθαινα κάθε μέρα κρίσεις πανικού και είχα φουλ θλίψη. Αυτό ήρθε μαζί με κατάθλιψη. Έφτασα σε σημείο να έχω αυτοκτονικές σκέψεις, ήταν πολύ δύσκολη η κατάσταση. Ίσως συσσώρευσα και όλο το άγχος που κουβαλούσα από την οικογένειά μου.
«Η σεξουαλική παρενόχληση και η κακοποίηση που δέχτηκα, μου γάμησαν τη ζωή»
Έχω βιώσει σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση. Αυτά τα δύο σκηνικά μου έχουν γαμήσει τη ζωή. Η σεξουαλική παρενόχληση συνέβη στο λεωφορείο, ήταν από μια παρέα αγοριών, που μου έβαλαν δάχτυλο. Και έκτοτε, για χρόνια, καθόμουν ακριβώς δίπλα στον οδηγό. Δεν είχα άλλη επιλογή για να μετακινούμαι, οπότε το κανονικοποίησα αυτό. Πέρασαν τρία ολόκληρα χρόνια μέχρι να το μοιραστώ και ένας χρόνος μέχρι να το ξεπεράσω στη θεραπεία.
Το δεύτερο σκηνικό έγινε πριν από δυόμιση χρόνια, όταν εγώ ήμουν 26 χρονών. Είχα μπλέξει με έναν τύπο, που, ενώ το έπαιζε φεμινιστής, ήταν ο πιο κακοποιητικός άνθρωπος που έχω γνωρίσει. Με είχε φέρει στα όρια της τρέλας. Ήμουν όλη την ημέρα αγχωμένη, φοβόμουν ακόμα και για τις λέξεις που χρησιμοποιούσα στα μηνύματα που ανταλάσσαμε, γιατί μπορούσε να πιαστεί από κάτι και να γίνει χαμός. Πολλές φορές, με γυρνούσε σπίτι, έβγαινε από το αυτοκίνητο, ωρυόταν και μου έλεγε να εξαφανιστώ για να μη με χτυπήσει. Αυτό κράτησε για ένα τετράμηνο συνολικά. Ήταν απίστευτα χειριστικός, μου δημιουργούσε πάρα πολλές τύψεις, με έκανε να πιστεύω πως για όλα φταίω εγώ, οπότε μετά ξαναγυρνούσα.
Μια μέρα που κάναμε σεξ άσκησε πολλή βία πάνω μου, χωρίς τη συναίνεσή μου. Του έλεγα να σταματήσει και δεν με άκουγε. Από τότε, μου έχει δημιουργηθεί μετατραυματικό στρες. Δε μπορώ να μείνω στο σπίτι κανενός, ούτε καν σε φίλους μου. Και τώρα που το αναφέρω, έχω ανεβάσει παλμούς διότι ήταν πολύ βάρβαρο. Με το που γνωρίζω κάποιον άντρα, δυσκολεύομαι πολύ να τον εμπιστευτώ, να είμαι σίγουρη ότι δεν θα μου κάνει κακό ή ότι δεν θα με πιέσει. Είμαι πάντα στην τσίτα, παρατηρώ τι λέει, τον τρόπο του, τις κινήσεις του. Αν κάνει κάποια κίνηση που μου φανεί περίεργη ή παραβιαστική, κλειδώνω αμέσως. Επίσης, νομίζω πως οι διαπροσωπικές μου σχέσεις έχουν επηρεαστεί και από τον χωρισμό των γονιών μου που έγινε όταν ήμουν δευτέρα Δημοτικού.
VICE Video: Ψυχική Υγεία σε Lockdown
«Όταν κόλλησα Covid, ήμουν για 10 ημέρες με κρίσεις πανικού»
Ο Covid με άγχωνε. Όταν κόλλησα Δέλτα το καλοκαίρι, ήμουν για 10 μέρες με κρίσεις πανικού και δε μπορούσα να κοιμηθώ. Τώρα είμαι κάπως καλύτερα, ωστόσο δε θα ήθελα να κολλήσω ξανά. Γενικά, ορισμένα θέματα υγείας μού προκαλούν άγχος, αλλά αποφεύγω τους γιατρούς. Όχι γιατί φοβάμαι τι θα ακούσω, αλλά γιατί θέλω να το αφήσω να περάσει. Μπορεί να έχω σφίξιμο ή πόνους στο στήθος και να σκέφτομαι πως πεθαίνω εκείνη τη στιγμή.
Γενικά, αν πάσχεις από αγχώδη διαταραχή, περνάς από πολλή θλίψη. Άγχος και κατάθλιψη πάνε χέρι- χέρι. Εννοείται πως έχεις πολύ φόβο για τα πάντα. Εγώ είμαι μελαγχολικό άτομο, οπότε βίωνα πολύ έντονη μελαχγολία και άκουγα θλιμμένη μουσική. Είχα πολλή απογοήτευση με όλα. Νόμιζα πως θα είμαι έτσι για πάντα, απορούσα γιατί οι άλλοι βγαίνουν και διασκεδάζουν, ενώ εγώ δεν μπορώ. Πολλά και έντονα αρνητικά συναισθήματα. Συνεχής φόβος. Σκέφτεσαι πως θα πεθάνεις. Και πολλή αγανάκτηση όταν παθαίνεις συνέχεια κρίσεις πανικού. Δεν αντέχεις άλλο, θέλεις να ηρεμήσεις, να ησυχάσεις.
«Δεν έχω τον φόβο της αρρώστιας, αλλά τον φόβο του θανάτου»
Αυτό που φοβάμαι σωματικά είναι ο θάνατος. Δεν έχω τον φόβο της αρρώστιας, έχω τον φόβο του θανάτου. Έχω μια ελιά στο χέρι που με την τριβή από τη γυμναστική είχε μοβίσει. Θυμάμαι ένα απόγευμα που ήμουν στο σπίτι, έκλαιγα στο πάτωμα επί δύο ώρες και είχα βάλει στο μυαλό μου πως έχω καρκίνο και θα πεθάνω πολύ άμεσα. Ευτυχώς συνήλθα. Έχω και άλλους φόβους, που είναι κυρίως ανασφάλειες. Φοβάμαι ότι δεν αξίζω και πως είμαι λίγη. Αυτό με οδηγεί να έχω πάρα πολλές κρίσεις, γιατί σε οποιαδήποτε κοινωνική συναναστροφή, σε οποιοδήποτε όνειρο πας να κυνηγήσεις, εάν έχεις αυτό στο πίσω μέρος του μυαλού σου, πάνε όλα στράφι. Άμα νιώθεις ότι δεν αξίζεις, σε καταθλίβει, σε καταπίνει, σε αγχώνει. Αυτός ήταν ο κύριος λόγος της βαριάς μου κατάθλιψης.
Θεωρώ πως οι νεότερες γενιές είμαστε καταραμένες. Το άγχος είναι κομμάτι της ζωής μας και πολλές φορές καθορίζει τη ζωή μας. Βέβαια, το άγχος είναι η ορμόνη της επιβίωσης. Αν εμάς που έχουμε διαταραχή μας πιάσει ένας πόνος, αισθανόμαστε ότι είμαστε σε κίνδυνο και εκκρίνεται άγχος. Είναι κάτι που κάνει το σώμα για να επιβιώσει. Στις αγχώδεις διαταραχές δεν υπάρχουν παράλογες φοβίες.
«Με πιάνει ταχυπαλμία, έχω κόμπο στο στομάχι, βουίζουν τα αυτιά μου, καίει το κεφάλι μου»
Οι αγχώδεις διαταραχές επηρεάζουν τα πάντα. Όταν το άγχος είναι σε έξαρση, επηρεάζει τον ύπνο μου. Δεν μπορώ να κοιμηθώ, ή κοιμάμαι για μία ώρα, επί σειρά ημερών. Δεν τρώω. Έχει τύχει να περάσει τριήμερο που έχω φάει μόνο μία τυρόπιτα, ενώ δουλεύω κανονικά. Σε ό,τι αφορά τις διαπροσωπικές μου σχέσεις, θέλω να αποστασιοποιηθώ και να κλειστώ στο καβούκι μου. Το 2018, σταμάτησα να διασκεδάζω. Οι φίλοι μου δεν με έβλεπαν. Δεν έβγαινα σχεδόν καθόλου ή ακόμα και αν έβγαινα σπάνια, γύριζα νωρίς.
Στη δουλειά, αναγκαστικά είμαι λειτουργική. Έχω δουλέψει πολλές φορές ενώ βίωνα κρίσεις πανικού καθ’όλη τη διάρκεια της βάρδιας. Είναι πολύ συχνό φαινόμενο για τα άτομα που έχουν αγχώδεις διαταραχές. Μπορεί να καθόμαστε μαζί, εγώ να βιώνω κρίση πανικού και εσύ να μην καταλαβαίνεις τίποτα. Με πιάνει ταχυπαλμία, έχω κόμπο στο στομάχι -έτσι καταλαβαίνω πως κάτι ξεκινά και δεν πάει καλά- βουίζουν τα αυτιά μου, καίει το κεφάλι μου. Κάτι γίνεται μέσα μου, είμαι σε ένταση. Για να έχω λυγίσει σε δουλειά, πρέπει να έχω φρικάρει πολύ. Θα πρέπει να συνεχίσω να δουλεύω, γιατί στις δουλειές δεν υπάρχει ενσυναίσθηση στα θέματα ψυχικής υγείας. Άμα έχεις ένα πρόβλημα υγείας σωματικό, μπορείς να πάρεις άδεια. Ωστόσο, αν έχεις θέματα ψυχικής υγείας, δεν υφίσταται καν.
«Δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια πόσο πόνο βιώνεις στην κατάθλιψη»
Όταν ήμουν στη χειρότερη φάση μου το 2018, ο μοναδικός άνθρωπος στον οποίο είχα μιλήσει για το θέμα που αντιμετώπιζα, ήταν η σχέση μου. Εκείνος με παρότρυνε να πάω σε ψυχολόγο, καθώς έψαξε τι είναι αυτό που μου συνέβαινε. Τότε δεν είχε ανοίξει τόσο η κουβέντα για την ψυχική υγεία, οπότε δεν ήξερα πολλά. Ένιωθα ότι δεν πάει άλλο, σκεφτόμουν ότι δεν θέλω να ζω, δεν ήθελα να κάνω τίποτα. Πολύς πόνος. Δεν μπορώ καν να περιγράψω με λόγια πόσο πόνο βιώνεις στην κατάθλιψη. Πήρα απόφαση πως υπάρχει σοβαρό θέμα. Οι άλλοι δεν ήταν πολύ υποστηρικτικοί τότε, αλλά ήταν θέμα αμάθειας.
Θυμάμαι ότι έβρισκα στο Instagram κάτι supportive σελίδες για άτομα με άγχος. Και όταν ήμουν για ώρες στο κρεβάτι με κλάματα, κρίσεις κτλ., καθόμουν και διάβαζα τα post και με βοήθαγε πολύ γιατί κατάλαβα πως δεν το βιώνω μόνο εγώ.
Το πρώτο στάδιο είναι η αναγνώριση, δηλαδή να καταλάβεις ότι κάτι πάει λάθος. Μετά έρχεται η απόφαση ότι θα πας να το αντιμετωπίσεις. Όταν ξεκινήσεις, περνάς από το στάδιο που πρέπει να προσπαθήσεις, να το δουλέψεις και να μην το παρατήσεις, παρόλο που είναι πολύ δύσκολο. Μετά πρέπει να ψάξεις πολύ βαθιά να δεις τι πεποιθήσεις έχεις για τον εαυτό σου, γιατί από εκεί ξεκινάνε τα πάντα. Περνάς από το στάδιο έκθεσης του φόβου σου και μετά έρχεται το στάδιο που πρέπει να αγαπήσεις τον εαυτό σου. Είναι αιώνιο αλλά είναι το σημαντικότερο και το πιο δύσκολο απ’ όλα. Γιατί πραγματικά, δεν μας έχει μάθει κανένας πως να το κάνουμε αυτό στη ζωή μας. Για μένα η ψυχοθεραπεία θα έπρεπε να υπάρχει και στο σχολείο. Άμα υπήρχε τρόπος για δωρεάν ψυχοθεραπείες, θα ήταν όλα καλύτερα. Τώρα είναι ταξικό προνόμιο. Θα έπρεπε να έχει ένα μικρό κόστος, ώστε να πάνε οι περισσότεροι άνθρωποι.
Είμαι υπέρ της φαρμακευτικής αγωγής κυρίως σε διαταραχές που δε γίνεται να αντιμετωπιστούν αλλιώς, όπως οι διαταραχές προσωπικότητας, η σχιζοφρένεια, η οριακή διαταραχή κτλ. Σε αγχώδη διαταραχή, δεν το κατακρίνω, αλλά θεωρώ πως δεν πρέπει να κουκουλώνουμε τα συναισθήματα. Υπήρχαν στιγμές που δεν άντεχα άλλο, παρακαλούσα την ψυχολόγο μου να μου δώσει κάτι. Όμως, φοβάμαι τα χάπια και ότι μου ελέγχει το μυαλό και με ζαβώνει. Πρέπει να το ζήσεις, να το δουλέψεις μόνη σου.
«Όσοι βιώνουν κρίσεις πανικού, να ξέρουν ότι θα περάσει. Πάντα περνάει»
Τώρα είμαι δασκάλα yoga. Ξέρεις πόσες φορές παίζει στο μυαλό μου η κασέτα πως δεν είμαι καλή, δε θα τα καταφέρω, δε το ‘χω.. μαγκώνω και αγχώνομαι. Αν δεν είχα yoga δεν ξέρω τι θα είχα κάνει στη ζωή μου. Ξεκίνησα το 2018 που ήμουν στα χάλια μου, τη στιγμή που άρχισα τη θεραπεία. Με είχε παροτρύνει ο φίλος μου να πάμε μαζί και βρήκα το φως μου, με βοήθησε απίστευτα. Πριν εργαζόμουν ως social media editor, αλλά την παράτησα τη δουλειά γιατί δεν άντεχα, είχα απέχθεια. Παλιότερα έκανα tae kwon do σε επίπεδο πρωταθλητισμού, όμως τα τόσο έντονα αθλήματα μου προκαλούν υπερένταση και κοιμόμουν ξημερώματα. Αυτό σε συνδυασμό με την έντονη θλίψη που κάθε μέρα έκλαιγα και ήθελα να πεθάνω και τις κρίσεις πανικού, δε με βοηθούσε.
Σήμερα καταφέρνω να διαχειριστώ το άγχος, αφού έχω κάνει τρία χρόνια ψυχοθεραπεία. Για να μάθεις να διαχειρίζεσαι τις κρίσεις πανικού, πρέπει να καταλάβεις τι συμβαίνει εκέινη τη στιγμή στο μυαλό και το σώμα σου. Πρέπει να σου διαβεβαιώσουν ότι δεν πεθαίνεις, γιατί αυτή η σκέψη σε κατακλύζει. Τότε, φεύγει μεγάλο βάρος. Μετά είναι πολύ σημαντική η ανοχή στο δυσφορικό συναίσθημα, δηλαδή να μάθεις να αντέχεις το άσχημο πράγμα που νιώθεις. Ταυτόχρονα πρέπει να καταλάβεις ότι θα περάσει, πάντα περνάει. Μου πήρε πολύ καιρό να το δεχτώ, πίστευα ότι δε θα σταματήσω ποτέ να είμαι χάλια. Και βοηθάει να μάθεις πρακτικά πράγματα, όπως οι αναπνοές, και να δουλέψεις μέσα σου αυτά που σου προκαλούν τα άγχη σου. Όταν μάθεις να μιλάς ωραία στον εαυτό σου, να τον καθησυχάζεις, σιγά–σιγά ηρεμείς και βιώνεις μια φυσιολογική ζωή. Και αυτό που θα ήθελα και εγώ να μου πουν, είναι ότι οι άνθρωποι που βιώνουν αγχώδεις διαταραχές, δεν είναι πιο ανίκανοι, μπορούν να κάνουν τα πάντα. Χρειάζεται πολλή δουλειά. Αλλά περνάει.
Όταν η συζήτηση τελειώνει, το βλέμμα μου πέφτει στο αριστερό της χέρι. Έχει ένα μικρό ταττού που γράφει Self Love. Για να το κοιτά όταν βιώνει κρίσεις. Για να της υπενθυμίζει ότι πρέπει να αγαπά τον εαυτό της και να τον φροντίζει. Και για να της δίνει περίσσια δύναμη να παλέψει ώστε να μη δίνει χώρο στο άγχος να καθορίζει τη ζωή της.
Περισσότερα από το VICE
Ψυχολογικό Test: Βλέπεις Αυτήν τη Γάτα να Ανεβαίνει ή να Κατεβαίνει τις Σκάλες;
Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.
