Μια πόλη που δεν έχει ήλιο για τρεις μήνες κάθε χρόνο: Αυτή η εικόνα μάλλον παραπέμπει στις ερημιές της Σκανδιναβίας, της Ρωσίας ή της Aλάσκας στα βάθη του χειμώνα, όταν τα φώτα πρέπει να είναι αναμμένα όλη μέρα και οι κάτοικοι κάνουν φωτοθεραπεία για αν αντιμετωπίσουν τα επίπεδα σεροτονίνης που πέφτουν.
Αλλά πολύ πιο νότια, στα σύνορα μεταξύ Ελβετίας και Ιταλία, η πόλη Βιγκανέλα βιώνει κάτι αντίστοιχο. Σκαρφαλωμένη σε μια απότομη κοιλάδα και ανάμεσα στα βουνά που εμποδίζουν τις ακτίνες του ήλιου, η Βιγκανέλα δεν έχει ήλιο κάθε χρόνο από Νοέμβριο μέχρι Φεβρουάριο.
Videos by VICE
Σύμφωνα με ιστορικά αρχεία, η περιοχή ανάγεται στον 13ο αιώνα, που σημαίνει ότι γενιές κατοίκων έχουν περάσει πάνω από 800 χειμώνες στο σκοτάδι. Κάθε χρόνο, η κοινότητα βλέπει το τελευταίο ηλιοβασίλεμα στις 11 Νοεμβρίου και περιμένει ξανά τις ηλιαχτίδες στις 2 Φεβρουαρίου. Εκείνη τη μέρα, οι κάτοικοι φοράνε παραδοσιακές στολές και γιορτάζουν την επιστροφή του φωτός με παγανιστικά τελετουργικά.
Σήμερα, μετά την πληθυσμιακή μείωση του 20ού αιώνα, όπως πολλά άλλα αλπικά χωριά, η Βιγκανέλα έχει μόνο 163 κατοίκους. Φυσικά, οι ασυνήθιστα μεγάλοι και σκοτεινοί χειμώνες δεν βοηθούν ιδιαίτερα στην αύξηση του πληθυσμού.
Το 1999 ο αρχιτέκτονας της περιοχής, Giacomo Bonzani, πρότεινε να τοποθετηθεί ένα ηλιακό ρολόι στην πρόσοψη της εκκλησίας αλλά ο τότε δήμαρχος Franco Midali απέρριψε την ιδέα και ζήτησε από τον Bonzani το αδύνατο: να φέρει τον ήλιο στη Βιγκανέλα τις 83 μέρες που τον κρύβουν τα βουνά. Πώς; Εγκαθιστώντας έναν τεράστιο καθρέφτη σε μια από τις κορυφές πάνω από την πόλη, που θα αντανακλούσε το φως στην κεντρική πλατεία.
Η ιδέα άρχισε να εφαρμόζεται. Στις 17 Δεκεμβρίου του 2006 το πρότζεκτ ήταν έτοιμο. Ο καθρέφτης σχεδιάστηκε από τον Bozani με τη βοήθεια του μηχανικού Gianni Ferrari και κόστισε περίπου 100.000 ευρώ. Με ύψος οκτώ μέτρα και πλάτος πέντε, αντανακλά τον ήλιο για έξι ώρες τη μέρα, ακολουθώντας την πορεία του ήλιου στον ουρανό χάρη σε ένα πρόγραμμα λογισμικού που το κάνει να περιστρέφεται.
Το φως που αντανακλάται φυσικά δεν είναι τόσο δυνατό όσο του ήλιου αλλά αρκεί για να ζεστάνει την πλατεία και να προσφέρει λίγο φυσικό φως στα σπίτια. Ο καθρέφτης χρησιμοποιείται μόνο τον χειμώνα και μένει καλυμμένος την υπόλοιπη χρονιά.
Η Silvia Camporesi, multimedia artist που ενδιαφέρεται για παράξενες ιστορίες και τα απομονωμένα μέρη της Ιταλίας, αποφάσισε να επισκεφτεί τη Βιγκανέλα το 2020 στο πλαίσιο του πρότζεκτ της, Forzare il paesaggio (Παραβιάζοντας το τοπίο).
«Όταν επισκέφτηκα τη Βιγκανέλα», έγραψε σε ένα email, «πήγα στα βουνά να βρω τον καθρέφτη με κάτι φίλους. Ήταν δύσκολο επειδή δεν υπήρχαν οδηγίες και είναι εύκολο να χαθείς. Ευτυχώς ο πρώην δήμαρχος, Midali, μας έδωσε τηλεφωνικές οδηγίες – κάθε φορά που ήμασταν αβέβαιοι τον παίρναμε μέχρι να βεβαιωθούμε ότι ήμασταν στον σωστό δρόμο».
Μετά από δυο ώρες περπάτημα, βρήκαν τον καθρέφτη. «Έστεκε στη μια πλευρά του βουνού και κοίταζε την πόλη, μεγαλοπρεπής και μοναχικός. Το τραβήξαμε με ένα drone ώστε να τον δούμε καλύτερα. Δεν μπορείς να φτάσεις κοντά. Είναι σε μια πλαγιά και η αντανάκλαση θα μας τύφλωνε».
Παρόλο που δημιουργήθηκε για να λύσει ένα πρακτικό πρόβλημα, έχει και μια ποιητική πλευρά. «Η ιδέα πίσω από το πρότζεκτ δεν έχει επιστημονική βάση, αλλά ανθρώπινη», είπε ο πρώην δήμαρχος Midali σε συνέντευξη το 2008. «Προκύπτει από την επιθυμία κοινωνικοποίησης τον χειμώνα, όταν τα πάντα σταματούν λόγω κρύου και σκοταδιού».
Η επιτυχία της Βιγκανέλα ενέπνευσε κι άλλες πόλεις. Το 2013 αντίστοιχος καθρέφτης εγκαταστάθηκε στο Rjukan, σε μια κοιλάδα στην νοτιοκεντρική Νορβηγία, όταν μια ομάδα μηχανικών πήγε στη Βιγκανέλα για να μελετήσει τον καθρέφτη.
Η εφεύρεση επίσης αποδείχτηκε χρήσιμη για το ισλανδικό χωρίο Seydisfjördur, που, λόγω τοποθεσίας σε ένα πολύ στενό φιορδ, ποτέ δεν είχε ιδιαίτερο ήλιο, ακόμα και το καλοκαίρι. Το 2008 οι κάτοικοι ζήτησαν από την ισλανδική κυβέρνηση να μετακινήσει τα εθνικά ρολόγια δύο ώρες μπροστά το καλοκαίρι, ώστε να απολαμβάνουν λίγο ήλιο μετά τη δουλειά, αλλά μέχρι τώρα δεν έχουν εισακουστεί.
Ενώ η ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα ηλιακών καθρεπτών –από τον καθρέφτη του Αρχιμήδη, που λέγεται ότι έκαψε έναν ρωμαϊκό στόλο στις Συρακούσες, μέχρι την εφαρμογή τους στα σύγχρονα διαστημικά τηλεσκόπια– το πρότζεκτ της Βιγκανέλα είναι μοναδικό και κάπως χαριτωμένο. Οι κάτοικοι το λατρεύουν και θα απολαμβάνουν το φως του τεχνητού τους ήλιου για πολλές γενιές ακόμα.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Italy.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
Επιτέλους, Γνωρίζουμε τι Πωλούνταν στις Αγορές της Γουχάν Πριν Από την Πανδημία
Ο Θωμάς Ζάμπρας Δεν «Πνίγεται» Από την Πολιτική Ορθότητα
«UFO σε Χωριό του Κιλκίς» – Το Μυστήριο Κρατάει 32 Χρόνια Μετά στη Χρυσόπετρα
