Συνήθως, τα πάντα ξεκινούν από ένα λευκό φως. Φεύγουν από το σώμα τους, ανυψώνονται και βλέπουν το ακίνητο σώμα τους σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου ή ένα φορείο ασθενοφόρου. Μετά, τους ρουφά μια δύναμη με μεγάλη ταχύτητα και μεταφέρονται μέσα από ένα μεγάλο, μακρύ, φωτεινό τούνελ σε έναν μαγικό τόπο. Μέσα σε αυτή την ασύλληπτη ομορφιά, συναντούν ένα φωτεινό ον. «Δεν είναι ακόμα η ώρα σου, έχεις μια αποστολή να τελειώσεις στη Γη», αναφωνεί το φωτεινό ον.
Στη συνέχεια, νιώθουν να επιστρέφουν σιγά-σιγά στη Γη. Φεύγουν από αυτό τον ζεστό και υπέροχο τόπο και ξαναμπαίνουν στο μουδιασμένο τους σώμα. Όλα αυτά μας τα επιβεβαιώνουν οι άνθρωποι που έχουν βιώσει μια επιθανάτια εμπειρία (NDE – Near Death Experience). Με άλλα λόγια, τα άτομα εκείνα που ήταν κλινικά νεκρά για λίγες στιγμές και μετά επέστρεψαν στη ζωή. Εκείνοι λοιπόν μας διαβεβαιώνουν πως υπάρχει ζωή μετά τον θάνατο. Και είναι ευλογημένη. Έχουν δει τον παράδεισο. Αλλά υπάρχουν και εξαιρέσεις.
Videos by VICE
Κάποια από αυτά τα άτομα μας λένε πως έχουν πάει στη σκοτεινή πλευρά: σε ένα μέρος γεμάτο από τις χειρότερες δημιουργίες του σατανικού κόσμου. Δαίμονες, άρπυιες και όλα τα τέρατα που μπορεί να φανταστεί κανείς. Στο μέσο μιας άδειας και σκονισμένης πεδιάδας ή παγιδευμένοι στα νύχια κάποιου τέρατος. Το Life After Life του Raymond Moody, που δημοσιεύτηκε το 1975, ήταν το πρώτο βιβλίο που κατέγραψε τις επιθανάτιες αυτές εμπειρίες. Στις σελίδες του βρίσκουμε όλα τα κλασικά στοιχεία αυτών των εμπειριών: η έξοδος από το σώμα, το τούνελ, το φωτεινό ον, ένα πανέμορφο μέρος όπου συναντά κανείς μια γραμμή –ένα ρυάκι, έναν χαμηλό τοίχο, ένα φράκτη– που συμβολίζει το πέρασμα στη ζωή μετά τον θάνατο. Είναι μια γραμμή που κανείς δεν περνάει ποτέ σε αυτές τις εμπειρίες.
Στο βιβλίο του Moody, όμως, καθώς και σε δεκάδες άλλα βιβλία που ακολούθησαν το δικό του, οι περισσότεροι ερευνητές δεν αναφέρονται παρά ελάχιστα στο ζήτημα των πιο σκοτεινών ή αρνητικών NDEs. Ο πρώτος τύπος αυτών των εμπειριών ακολουθεί την κλασική γραμμή των θετικών εμπειριών, μόνο που το άτομο υποφέρει και αρνείται να φύγει από το σώμα του. Ο δεύτερος τύπος αφορά τα άτομα εκείνα που παγιδεύονται σε ένα κενό: σκοτεινιά, νεκρική σιγή, ενίοτε και κάποια ασαφή γεωμετρικά σχέδια και πάντα η αίσθηση ότι τίποτα δεν βγάζει νόημα. Ο τελευταίος τύπος αφορά τα άτομα που έχουν βιώσει την κόλαση: παγιδευμένοι ανάμεσα σε φλόγες και δαίμονες, στα άδυτα του κάτω κόσμου.
Δεν υπάρχουν ακριβή καταγεγραμμένα στοιχεία για τις αρνητικές NDEs. Σύμφωνα με το Ίδρυμα Ερευνών Μεταθανάτιων Εμπειριών (Near Death Experience Research Foundation – NDERF), 13 εκατ. Αμερικάνοι έχουν βιώσει μεταθανάτια εμπειρία, κοινώς το 5% του πληθυσμού. Από αυτά τα άτομα, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τις Επιθανάτιες Σπουδές (International Association For Near Death Studies – IANDS), τα άτομα που έχουν βιώσει αρνητική εμπειρία κυμαίνονται ανάμεσα στο 1 και το 15%.
Πήγαινα προς τα κάτω! Εκεί κάτω όλα ήταν σκοτεινά, υπήρχαν άνθρωποι που φώναζαν, που καίγονταν, ήθελαν να πιουν, να ξεδιψάσουν.
Η Εvelyne Elsaesser-Valarino, μέλος του ελβετικού τμήματος του IANDS αλλά και του γαλλικού Ινστιτούτου Έρευνας για τις Υπερβατικές Εμπειρίες (Institut de Recherche sur les Expériences Extraordinaires – INRESS), σχολιάζει πως «οι ερευνητές υπολογίζουν πως το 4-5% των NDE είναι αρνητικές. Πιθανώς το νούμερο να είναι μεγαλύτερο, μιας και δεν είναι πάντα εύκολο να μεταδώσεις μια τόσο τρομακτική εμπειρία. Από τη μία μπορεί να είναι τόσο έντονη που να μη θέλει το άτομο που τη βίωσε να τη θυμηθεί και από την άλλη μπορεί κάποια άτομα να θεωρούν πως βίωσαν μια τέτοια εμπειρία επειδή έχουν κάνει άσχημα πράγματα στη μέχρι τώρα ζωή τους».
Ο John W. Price είναι ένας Αμερικανός ιερέας από το Houston ο οποίος μελετά τις μεταθανάτιες εμπειρίες από το 1969. Όταν ακόμα ήταν νεαρός και κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, γνώρισε έναν φαντάρο που μόλις είχε γυρίσει από το Βιετνάμ, ο οποίος του είχε τονίσει πόσο του άρεσε να «διαλύει κιτρινιάρηδες». Μια μέρα, ύστερα από ανταλλαγή πυρών, τραυματίστηκε σοβαρά. Σε ντελίριο –ίσως και βιώνοντας μια NDE– ο φαντάρος πήγε σε έναν κολασμένο τόπο, όπου είδε τα πρόσωπα δολοφονημένων παιδιών και γυναικών. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, ο ιερέας έχει μιλήσει με πάνω από 300 άτομα που έχουν βιώσει κάποια NDE, με 21 από αυτά να δηλώνουν πως έχουν ζήσει μια αρνητική εμπειρία. «Παλαιότερα δεν ήμουν τόσο σίγουρος», λέει αναφερόμενος στην κόλαση. Τώρα πια είναι σίγουρος για την ύπαρξή της και είναι πεπεισμένος ότι η συμπεριφορά μας όσο ζούμε ορίζει πού πηγαίνουμε μετά τον θάνατό μας.
«Θα σας πω μια ιστορία που αφορά μια από τις πρόσφατες αρνητικές εμπειρίες που μου έχουν μεταφέρει», λέει χαρακτηριστικά. «Ήταν έμπορος ναρκωτικών, ιδιαίτερα επιτυχημένος εδώ στο Houston. Μπορούσε να εθίζει τους πελάτες του με ευκολία και είχε καταστρέψει πολλές ζωές. Τον είχαν συλλάβει και φυλακίσει και εκεί, στη φυλακή, βρήκε ένα μαχαίρι και προσπάθησε να αυτοκτονήσει. Όταν τον συνάντησα, ήταν σοκαρισμένος και μου είπε ότι είχε βρεθεί σε έναν τόπο δαιμονισμένο. Υπήρχε ένα τέρας, ένα πλάσμα που έμοιαζε με τυραννόσαυρο. Είχαν πέσει πάνω του κάποια πλάσματα που του άνοιγαν το στομάχι και μετά του το έραβαν. Διαρκώς. Ήταν πολύ οδυνηρό για εκείνον», εξιστορεί ο συγγραφέας του βιβλίου Revealing Heavens: The Christian Case for Near Death Experiences.
Οι άνθρωποι ήταν κυριολεκτικά αλυσοδεμένοι με τον εαυτό τους. Ήταν παγιδευμένοι στη μιζέρια τους και δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με κανέναν.
Τότε ξαφνικά τα πλάσματα πετάχτηκαν προς τα πίσω τρομαγμένα. Εμφανίστηκε μπροστά του τότε ένα άλλο πλάσμα το οποίο του είπε πως «επειδή έχεις κάνει κακό σε ανθρώπους θα σε κόβουμε και θα σε ανοίγουμε για μια αιωνιότητα» και μετά εξαφανίστηκε. Ο έμπορος νόμιζε πως αυτό το πλάσμα ήταν ο Θεός, αλλά ο John W. Price θεωρεί πως ήταν ο Διάβολος. «Όταν ο άνθρωπος αυτός άρχισε να φωνάζει “Θεέ μου, βοήθα με!” σώθηκε. Ήταν μια διαβολική παγίδα».
Προφανώς, αυτή η ιστορία θυμίζει κάτι από Σίσυφο με τα επαναλαμβανόμενα και αιώνια βάσανά της. Για την Evelyne Elsaesser-Valarino το ενδιαφέρον στοιχείο σε τέτοιες μαρτυρίες είναι το πώς λογίζεται η έννοια του χρόνου. «Σε αντίθεση με θετικές NDEs, όπου ο χρόνος φαίνεται να μην υφίσταται, οι αρνητικές εμπειρίες υπονοούν την ύπαρξη ενός αιώνιου βασανιστηρίου», σημειώνει. Προσθέτει δε και μια παρόμοια μαρτυρία η οποία της δόθηκε από έναν συνάδελφο:
«Πήγαινα προς τα κάτω! Εκεί κάτω όλα ήταν σκοτεινά, υπήρχαν άνθρωποι που φώναζαν, που καίγονταν, ήθελαν να πιουν, να ξεδιψάσουν… Δεν ήταν τούνελ, ήταν κάτι παραπάνω από αυτό. Ήταν σαν ένα κτηνώδες τούνελ… Είδα πολλούς ανθρώπους εκεί, που φώναζαν, που ούρλιαζαν… Θα έλεγα πως ήταν ένα εκατομμύριο ψυχές. Ήταν δυστυχισμένοι και γεμάτοι μίσος και ζητούσαν κάτι να πιουν. Δεν υπήρχε νερό. Ξαφνικά, τον είδα – είχε μικρά κέρατα. Τον αναγνώρισα αμέσως… Ήταν ο Διάβολος!»
Μέσα σε αυτές τις μαρτυρίες συναντάμε τις δυτικές και χριστιανικές έννοιες του τι υπάρχει πέρα από τη ζωή. Η πιο γνωστή ίσως είναι αυτή του Howard Storm, ο οποίος βίωσε μια κολασμένη NDE, την οποία και αποτύπωσε σε βιβλίο, ενώ έδωσε και μια σειρά διαλέξεων, τις οποίες μπορεί να βρει κάποιος στο YouTube. Ουσιαστικά, μέσω της εμπειρίας του δημιούργησε μια επιχείρηση. Στο διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείς μια σειρά από μαρτυρίες σχετικά με τέτοιες εμπειρίες, μια από τις οποίες είναι και αυτή της «Meg», που έχει αναρτηθεί στο site του NDER και καταγράφηκε από τον δρ. Jeffrey Long:
«Θυμάμαι έντονα τη μυρωδιά – ήταν απαίσια. Μου θύμιζε τη μυρωδιά καμένης σάρκας και τρίχας. Το διαρκές περιπαικτικό γέλιο και οι προσβολές που άκουγα και αφορούσαν το άτομό μου καλύπτονταν σχεδόν ολοκληρωτικά από την ήχο της φωτιάς που υπήρχε ολόγυρά μου. Ξαφνικά, είδα κόσμο να τρέχει και να φωνάζει, μια ομάδα 12 περίπου εφήβων να ουρλιάζουν και να συνθλίβονται σε κομμάτια από δαιμονισμένα πλάσματα. Μετά αναγνώρισα τον Gareth (το παιδί που ήταν στο αυτοκίνητο μαζί της όταν έγινε το αυτοκινητιστικό δυστύχημα). Κρεμόταν με τα χέρια και τα πόδια του καρφωμένα, σχεδόν σαν τον Χριστό στον σταυρό! Τα πλάσματα τον μαστίγωναν και τραγουδούσαν σε μια γλώσσα που δεν μπορούσα να καταλάβω…»
Σε αντίθεση με τον Price, η Elsaesser-Valarino δεν πιστεύει ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ της ηθικής μας εδώ στη Γη και σε οποιαδήποτε NDE, μια άποψη που συμμερίζονται πολλοί ερευνητές. «Νομίζω ότι έχει να κάνει περισσότερο με το πώς αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι τη ζωή τους. Η εντύπωση που έχουμε για τον εαυτό μας παίζει μεγάλο ρόλο», σημειώνει, προσθέτοντας πως μια NDE εκφράζεται μέσα από μια συγκεκριμένη κατάσταση: «Την κατάσταση του ατόμου που τη βιώνει, το οποίο έχει τη δική του ιστορία, τη δική του άποψη για τον κόσμο και τα δικά του πιστεύω».
Παρακάτω ακολουθεί η μαρτυρία ενός ατόμου που έχει βιώσει τόσο θετικές όσο και αρνητικές NDEs. Επικοινωνήσαμε με τη Fanny (το όνομά της έχει αλλαχθεί), νεαρή Αμερικανίδα και μητέρα ενός μικρού κοριτσιού, μέσω μιας χριστιανικής σελίδας στο Facebook στην οποία είναι μέλος. Η μαρτυρία της δείχνει πως εκείνη πιστεύει πως η εμπειρία της είχε να κάνει με την πρόσφατη συμπεριφορά της και εδώ μας μιλάει γι’ αυτό που αντιλαμβάνεται και έζησε ως κόλαση:
«Άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, αλλά καθόλου παιδιά, στέκονταν, ήταν γονατιστοί ή απλώς περπατούσαν. Κάποια άτομα μουρμούριζαν στον εαυτό τους. Το σκότος έβγαινε από τα βάθη, πήγαζε από αυτό το μέρος και είχε μια αύρα που μπορούσα να τη νιώσω. Οι άνθρωποι ήταν κυριολεκτικά αλυσοδεμένοι με τον εαυτό τους. Ήταν παγιδευμένοι στη μιζέρια τους και δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με κανέναν. Μπορούσαν να νιώσουν τους άλλους, αλλά ήταν κολλημένοι μέσα στο σκοτάδι».
Αν και υπάρχουν κάποιες ομοιότητες, καμία NDE δεν είναι ίδια. Αυτό το οποίο φαίνεται να επηρεάζει την εξέλιξη της εμπειρίας είναι ο ψυχισμός του κάθε ατόμου, το βαθύτερο εγώ του, η ικανότητά του να αφεθεί, σύμφωνα πάντα με τον Patrice van Eersel, που παλαιότερα διετέλεσε δημοσιογράφος του Actuel και τώρα πια είναι υπεύθυνος αρχισυνταξίας του Clés. O Van Eersel είναι ο πρώτος Γάλλος δημοσιογράφος που ασχολήθηκε με αυτό το θέμα, μεταβαίνοντας στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1981 έως το 1984 για να συναντήσει επιστήμονες που καταπιάνονταν με τις επιθανάτιες εμπειρίες. Το 1986 δημοσίευσε το La Source Noire (Η μαύρη πηγή), το οποίο έγινε best seller. Δέκα χρόνια αργότερα, κυκλοφόρησε το Réapprivoiser la Mort (Κατακτώντας ξανά τον θάνατο), το οποίο καταπιάνεται με την ιατρική φροντίδα που παρέχεται σε άτομα που έχουν βιώσει NDE στη Γαλλία.
Παρά τις δεκάδες συνεντεύξεις που πήρε στο πλαίσιο του πρώτου βιβλίου του, δεν είχε συλλέξει ποτέ κάποια μαρτυρία σχετικά με αρνητική NDE. Μέχρι που «μια μέρα, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας συλλογής πληροφοριών για το La Source Noire κατά την οποία επισκεπτόμουν νοσοκομεία και πανεπιστήμια, μου μίλησε η εκτελεστική διευθύντρια του IANDS, Nancy Bush (η οποία έκτοτε έχει γράψει δικό της βιβλίο). Με πήρε απόμερα, σε άλλο δωμάτιο, και έκλεισε την πόρτα. Μου είπε ότι έπρεπε να μου μιλήσει, ότι όλοι αυτοί οι επιστήμονες, ψυχολόγοι και γιατροί που μιλάνε μόνο για θετικές επιθανάτιες εμπειρίες είναι τρελοί. Εκείνη είχε βιώσει μια πολύ αρνητική εμπειρία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, που την είχε στιγματίσει. Βρέθηκε περικυκλωμένη από απαίσιες φιγούρες μέσα σε έναν κενό χώρο. Ολόγυρά της υπήρχαν γεωμετρικά σχήματα που αναβόσβηναν. Αφού γέννησε, επισκέφτηκε το σπίτι κάποιων φίλων της και ανοίγοντας ένα βιβλίο έβγαλε μια κραυγή τρόμου αντικρίζοντας το σχήμα που είχε δει στην επιθανάτια εμπειρία της. Ήταν το μαυρόασπρο ασιατικό σύμβολο του Ying και του Yang».
Συνεχίζει παραθέτοντας μια ακόμη ιστορία: αυτήν που αφορά έναν φίλο του που η δική του NDE τον βρήκε να ακροβατεί όχι πάνω σε τεντωμένο σχοινί, αλλά σε ένα ξυράφι στο σχήμα του 8, με το χάος από κάτω του. Το 8 συμβολίζει ασφαλώς το άπειρο. «Κάθε φορά υπάρχουν κάποιες σταθερές. Τα δυνατά και γεμάτα νόημα σύμβολα και ο μεγάλος φόβος. Όποια κι αν είναι η εξήγηση, μιλάμε για πολύ έντονη εμπειρία. Διακρίνουμε την ιδέα του ελέγχου, είναι ένα άτομο που δεν θέλει να αφεθεί. Είναι τυπικό προφίλ μιας τέτοιας περίπτωσης και σίγουρα έχει λογική», σχολιάζει ο Van Eersel.
To 2012, o Ολλανδός καρδιολόγος Pim van Lommel κυκλοφόρησε το βιβλίο του με τίτλο Mort ou Pas? (Νεκρός ή όχι;), που παραθέτει ιατρικές εμπειρίες 20 χρόνων που σχετίζονται με άτομα που υπήρξαν για κάποιες στιγμές κλινικά νεκρά αλλά «επέστρεψαν». Οι παραπάνω εμπειρίες συνδυάζονται με τα άρθρα που δημοσίευσε ο ίδιος στο βρετανικό ιατρικό περιοδικό The Lancet, ενώ ο ίδιος μίλησε συστηματικά με ασθενείς που είχαν βιώσει μεταθανάτιες εμπειρίες σε δέκα διαφορετικά νοσοκομεία της Ολλανδίας.
Σύμφωνα με τη μελέτη του, από τους 344 ασθενείς που ανέκτησαν τις αισθήσεις τους έπειτα από καρδιακή προσβολή, οι 41 (12%) βίωσαν NDE με την αίσθηση της απομάκρυνσης από το σώμα τους. H υπόθεση που κάνει ο Van Lommel είναι πως η συνειδησιακή κατάσταση του ατόμου δεν εντοπίζεται μέσα στο σώμα. Σύμφωνα με τον ίδιο, όπως δήλωσε σε συνέντευξη στο Paris Match: «Η διατήρηση των γνωστικών λειτουργιών, η μνήμη, η επιμονή της συνείδησης, η αντίληψη, η αίσθηση της εγρήγορσης, μπορεί να εξηγηθεί μόνο αν αλλάξουμε εντελώς το πώς χρησιμοποιούμε τον εγκέφαλό μας. Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος δεν θα παράγει πλέον τη συνειδησιακή μας ύπαρξη, αλλά θα λειτουργεί ως δέκτης μιας μη τοπικής συνειδησιακής κατάστασης, περίπου όπως λειτουργεί μια τηλεόραση ή ένα ραδιόφωνο δηλαδή». Με άλλα λόγια, η ψυχή βρίσκεται έξω από τον εγκέφαλό μας. Ζει έξω από το σώμα μας, σύμφωνα με τη θεωρία του.
Είτε πιστεύουμε στις NDEs είτε όχι, όλοι οι ερευνητές συμφωνούν σε ένα πράγμα: η ζωή των ανθρώπων που τις βιώνουν αλλάζει δραστικά ύστερα από αυτές.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE France.
Περισσότερα από το VICE
Η Ελευθερία Είναι πιο Σημαντική από τις Ουλές και την Όραση για Αυτήν τη Σκλάβα του Σεξ του ISIS
Μπήκαμε στο Στούντιο με την Inka, τον Jessy Blue και τον E.P. από τους Bong Da City
H Τρομακτική Ιστορία δύο Αδερφών που Απήχθησαν και Αναγκάστηκαν να Γίνουν τα «Φρικιά» Ενός Τσίρκου