Μία από τις πιο πικρές ειρωνείες της ζωής είναι το ότι η ανανεώσιμη ενέργεια απαιτεί μη ανανεώσιμες πηγές. Η μετάβαση σε έναν καθαρότερο, πιο βιώσιμο τρόπο ζωής μπορεί συχνά μπορεί να θολώσει τα περιβαλλοντικά νερά – κυριολεκτικά σε ορισμένες περιπτώσεις.
Πάρτε για παράδειγμα το λίθιο: Χρησιμοποιείται κυρίως για επαναφορτιζόμενες μπαταρίες ιόντων, οι οποίες δίνουν ενέργεια στα πάντα, από φορητούς υπολογιστές ως ηλιακούς συλλέκτες και ηλεκτρικά οχήματα. Θεωρείται από πολλούς ζωτικής σημασίας για την επανάσταση της πράσινης ενέργειας.
Videos by VICE
Αν και συχνά διαφημίζεται ως καθαρή ενέργεια, η εξόρυξη λιθίου περιλαμβάνει τόσο υπερκατανάλωση πηγών νερού όσο και χρήση χημικών ουσιών που προκαλούν ρύπανση.
Στην περιοχή όπου βρίσκεται ένα από τα πιο πολύτιμα κοιτάσματα λιθίου της Νότιας Αμερικής, τα υψηλά ιδανικά για ένα μέλλον ανανεώσιμων πηγών συγκρούονται με τα προβλήματα του παρόντος που διαβρώνουν την κοινότητα.
Το ορυχείο λιθίου Fenix, το οποίο λειτουργεί υπό την αμερικανική εταιρεία Livent, ξεκίνησε την εξόρυξη υλικών το 1998. Βρίσκεται στο Salar del Hombre Muerto στην Antofagasta de la Sierra, ένα χωριό στην επαρχία Catamarca της βορειοδυτικής Αργεντινής. Αυτή τη στιγμή παράγει περίπου 16.500 τόνους λιθίου ετησίως, εξάγοντας το ορυκτό στα εργοστάσια της εταιρείας στις ΗΠΑ και την Κίνα. Η Αργεντινή αναμένεται να γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός του στον κόσμο έως το 2027.
Η αλυκή είναι ζωτικής σημασίας για το έργο της Livent και άλλων επτά εταιρειών εξόρυξης λιθίου στην περιοχή. Η άλμη εξάγεται από την αλυκή και στη συνέχεια μεταφέρεται σε «λίμνες εξάτμισης» για να ληφθεί ένα συμπύκνωμα άλμης έτοιμο για επεξεργασία. Τα κοντινά ποτάμια παρέχουν το γλυκό νερό που χρησιμοποιείται για την επεξεργασία του. Οι λιμνοθάλασσες που στηρίζουν το οικοσύστημα της περιοχής απειλούνται λόγω της εξόρυξης.
Στην αλυκή ζουν επίσης οι Diaguita, ένας ιθαγενής πληθυσμός που κατάγεται από εκεί. Η αλυκή– που κάποτε ήταν τόπος ανταλλαγής μεταξύ των κοινοτήτων και παρείχε το αλάτι, ένα αγαθό που ανταλλάσσονταν με μαλλί, κρέας και λαχανικά – εξαντλείται γρήγορα.
Αυτή η εξάρτηση από τις υποδομές από πεπερασμένους πόρους – πόρους που αποτελούσαν εδώ και καιρό μέρος της καθημερινής ζωής της ιθαγενούς κοινότητας – έχει οδηγήσει σε μια κατάσταση όπου οι κάτοικοι παραπονιούνται για έλλειψη βασικών υπηρεσιών καθώς και για το ότι πληρώνουν εκβιαστικά τέλη ρεύματος και νερού. Τώρα παρατηρούν αυξανόμενα επίπεδα ρύπανσης.
Παρόλο που προβλέπεται από μια σύμβαση που επικυρώθηκε το 2000, δεν ζητείται η άποψη της κοινότητα της Diaguita για νομοθετικά ή διοικητικά μέτρα που αφορούν αυτούς και τη γη τους. Η νομοθεσία της Αργεντινής λέει ότι πρέπει να ζητείται η γνώμη των κοινοτήτων αυτού του είδους πριν από την έναρξη κάθε είδους διαδικασίας εξόρυξης. Η Verónica Gostissa, δικηγόρος με εξειδίκευση στο περιβαλλοντικό δίκαιο, μας λέει ότι δεν πραγματοποιήθηκε τέτοια ακρόαση –στην οποία να συμμετείχαν είτε μέλη της κοινότητας των ιθαγενών είτε οι κάτοικοι της Antofagasta de la Sierra.
Οι επιπτώσεις γίνονται αισθητές. Ο Camilo Condorí είναι ένας 63χρονος άνδρας που θέλει να πεθάνει εκεί που πέρασε όλη του τη ζωή. Το εργοστάσιο του Livent απέχει 1.000 μέτρα από το σπίτι του και η εταιρεία θέλει απεγνωσμένα να τον μεταφέρει, ώστε να υπάρχει περισσότερος χώρος για τις δραστηριότητές τους. Έχουν ήδη χωρίσει τη γη του με έναν αυτοκινητόδρομο και έχουν περιφράξει τον δρόμο που τον συνδέει με το σπίτι της οικογένειάς του. Για να επισκεφτεί το σπίτι της μητέρας του πρέπει να ζητήσει άδεια από τη Livent.
Μέχρι στιγμής, ο Condorí έχει απορρίψει όλες τις προσφορές της εταιρείας για τη γη – παρά το γεγονός ότι το πηγάδι που αντλούσε νερό από όλη του τη ζωή είναι πλέον μέρος μιας σμαραγδένιας λιμνοθάλασσας απορριμμάτων. Τα ζώα που κάποτε βοσκούσαν εδώ πεθαίνουν από τη ρύπανση που μολύνει τις λιμνοθάλασσες — ρύπανση που η Livent αρνείται σταθερά να αναγνωρίσει ως υπάρχουσα.
Ένας δρόμος διασχίζει τη γη του γείτονά του Roman Guitián’, καθώς και τη γη των προγόνων του. Μάλιστα, η αλυκή πήρε το όνομά της από ανθρώπινα λείψανα που βρέθηκαν πριν από δεκαετίες από τον προπάππου του. «Αυτά είναι πατρογονικά εδάφη», λέει ο Guitián. «Πολλές γενιές της οικογένειάς μου έχουν ζήσει εδώ όλη τους τη ζωή. Έζησαν και πέθαναν εδώ. Είναι εδώ».
Για μια άλλη κάτοικο, την Eli Mamani, το πιεστικό ζήτημα δεν είναι η γη ή ο σύνδεσμος με το παρελθόν. Είναι μητέρα ενός κοριτσιού 11 μηνών που γεννήθηκε με καρδιακή δυσπλασία. Η Dali, η κόρη της, ήταν ένα «πολύ λαμπερό και παιχνιδιάρικο κορίτσι», αλλά αφού εντοπίστηκε το καρδιακό ελάττωμα, και οι δύο ταξίδεψαν στην επαρχία Salta για θεραπεία.
«Ένας γιατρός με ρώτησε αν έμενα κοντά σε ορυχείο», λέει ο Mamani. «Όταν του είπα ναι, είπε ότι αυτή ήταν πιθανώς η αιτία των προβλημάτων της Dali. Είπε ότι οι μελέτες για τις συνέπειες των μολυσμένων νερών αποκρύπτονται από το κοινό, αλλά ότι οι γιατροί βλέπουν όλο και περισσότερες παρόμοιες περιπτώσεις στην περιοχή».
Ιστορίες όπως αυτή αφθονούν στο Salar del Hombre Muerto – δεν θέλουν την τερατώδη εξόρυξη στο κατώφλι τους. Καθώς οι εταιρείες προσεγγίζουν αυτό το μέρος της Αργεντινής ελπίζοντας να προσφέρουν ένα καλύτερο μέλλον στον πλανήτη, οι ντόπιοι βλέπουν τον κόσμο τους να συρρικνώνεται.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE en Español.
Κάνε subscribe στο YouTube – VICE Greece.
Περισσότερα από το VICE
Ζητήσαμε από Σεφ να μας Πουν τι Μαγειρεύουν Όταν Έχουν Hangover
Νέοι που Έζησαν στην Επαρχία Μιλούν για την Κακοποίηση Ζώων που Έχουν Δει
Retro Rappers: Το Προφίλ στο TikTok που «Ξεθάβει» Βίντεο Από το Παρελθόν των Rappers
