Οδηγίες που Μπορείς να Ακολουθήσεις αν Ένα Αγαπημένο σου Πρόσωπο Περνά Κατάθλιψη

Δεν θα σε ειδοποιήσει κανείς όταν κάποιος που αγαπάς βουτήξει σε μια άβυσσο απελπισίας. Δεν υπάρχουν ενημερώσεις για την κατάθλιψη. Και όσο κι αν προσπαθείς, δεν θα τον κάνεις καλά με τη δύναμη της θέλησης σου. Θα υπάρχουν φορές, ιδίως στην αρχή, που θα νιώθεις αβοήθητος και θα αναρωτιέσαι: Τι να κάνω; Μπορώ να φανώ χρήσιμος; Αν παρασυρθώ κι εγώ;

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν σίγουρες λύσεις όταν είσαι κοντά σε κάποιον που έχει κατάθλιψη. «Κάθε άτομο είναι διαφορετικό, κάθε ιστορία διαφορετική και κάθε κατάσταση διαφορετική», λέει η κλινική ψυχολόγος από το Μιλάνο Carola Moretti, που κάνει μαθήματα σε συγγενείς ανθρώπων με διαταραχές διάθεσης. «Αλλά υπάρχουν κάποιες οδηγίες που μπορείς να ακολουθήσεις».

Συχνά οι άνθρωποι λένε ότι νιώθουν κατάθλιψη σε καθημερινές συζητήσεις, αλλά τις περισσότερες φορές δεν σημαίνει ότι έχουν κατάθλιψη. «Κάποιες μέρες ή ώρες η διάθεσή μας είναι χειρότερη. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε κάποιο τραυματικό γεγονός, μια απόρριψη, έναν χωρισμό - ή και χωρίς κανέναν απολύτως λόγο», λέει η Μoretti.

Σύμφωνα με τα τρέχοντα διαγνωστικά πρότυπα, η καταθλιπτική διαταραχή συμβαίνει όταν κάποιος βιώνει τουλάχιστον πέντε επίσημα συμπτώματα -από απώλεια όρεξης μέχρι κούραση- για ένα παρατεταμένο διάστημα. Αυτά τα συμπτώματα επηρεάζουν τη διάθεση, τον ύπνο, την όρεξη, τα ενδιαφέροντα και την κοινωνική ζωή σε βαθμό που δεν μπορούν να λειτουργήσουν φυσιολογικά.

Αν κάποιο αγαπημένο σου άτομο έχει αυτά τα συμπτώματα, ώρα για δράση. «Ένα σημαντικό πράγμα στο οποίο πρέπει να επιμείνεις, είναι να καταρρίψεις την ιδέα ότι μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνος ή μόνη της. Ή ότι η κατάθλιψη οφείλεται σε ελαττώματα του χαρακτήρα, που μπορεί να πιστεύει εσφαλμένα ότι έχει», λέει η Moretti. Μπορείς να πεις ότι η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή που οφείλεται στη χημεία του εγκεφάλου και γι’ αυτό είναι απαραίτητη η παρέμβαση.

Αν το άτομο δεν νιώθει άνετα με την ψυχοθεραπεία, μπορείς να τον στηρίξεις με πολλούς άλλους τρόπους. Μπορείς να προσφερθείς να πας μαζί στο πρώτο ραντεβού, να κάνεις μια λίστα με ψυχολόγους να διαλέξει ή να περιμένεις έξω από τη συνεδρία. Αλλά δεν πρέπει να ασκήσεις πίεση - κάθε άτομο έχει τον ρυθμό του. 

Είναι σημαντικό να βρει κάποιο άτομο με το οποίο νιώθει άνετα και αυτό μπορεί να μη συμβεί με την πρώτη. Αν δεν πάει καλά, να είσαι προετοιμασμένος να τον ενθαρρύνεις ξανά και ξανά. Οι περισσότεροι πρώτα βλέπουν έναν ψυχολόγο αλλά καλό είναι να θυμόμαστε και οι ψυχίατροι αντιμετωπίζουν διαταραχές όπως η κατάθλιψη. «Υπάρχει θεραπεία και λειτουργεί».

Είναι δύσκολο να βρεις τις κατάλληλες λέξεις για να επικοινωνήσεις με κάποιον που έχει κατάθλιψη. Όταν κάποιος έχει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, μπορεί να τον βοηθήσουν τα ενθαρρυντικά λόγια. Αλλά αν έχει διαταραχή, το να προσπαθείς να του φτιάξεις το κέφι μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. «Ένα άτομο με κατάθλιψη μπορεί να σκέφτεται “οι γονείς μου είναι καταπληκτικοί, οι φίλοι και ο σύντροφος μου επίσης αλλά εγώ δεν μπορώ να νιώσω χαρά”», λέει η Moretti.

Δεν πρέπει να του πεις να είναι δυνατός/ή, να τον συγκρίνεις με άλλα άτομα ή να του πεις πως έχει ό,τι χρειάζεται για να είναι καλά. Συχνά ακριβώς αυτά τα πράγματα θα λέει στον εαυτό του για να απαξιώσει τα συναισθήματά του και να εντείνει το μίσος για τον εαυτό του.

Επίσης το να πεις ότι θα είσαι πάντα εκεί αν σε χρειαστεί δεν λειτουργεί, γιατί οι άνθρωποι με κατάθλιψη δυσκολεύονται να ζητήσουν βοήθεια. Μπορείς να τους μιλήσεις με κατανόηση να τσεκάρεις τι κάνουν, να ρωτάς τι σκέφτονται και να τους θυμίζεις πως δεν φταίνε για τίποτα και πως ένα καλύτερο μέλλον είναι δυνατό. Μπορείς να ρωτήσεις αν θέλουν να κάνεις κάτι πρακτικό για εκείνους, όπως καθάρισμα ή ψώνια.

Ο καθένας έχει τον τρόπο του. Κάποιοι χρειάζονται χώρο, κάποιοι σωματική επαφή και άλλοι και τα δύο. Αλλά η Μoretti πιστεύει ότι η σωματική εγγύτητα δεν κάνει κακό. Μια επίσκεψη, το να είσαι στον ίδιο χώρο (ακόμα και χωρίς να μιλάτε) να δείχνεις ότι κατανοείς τον πόνο του - είναι μικρές χειρονομίες που μπορούν να κάνουν τη διαφορά.

Η Moretti πιστεύει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι υποτιμούν την επίδραση του να ενθαρρύνεις κάποιον να ζει μια υγιεινή ζωή - πέρα από την ψυχοθεραπεία. «Η άσκηση, ακόμα και μισή ώρα τη μέρα, κάνει θαύματα σε μερικές καταστάσεις», λέει. «Πρέπει να συνδυάζεται με μια υγιεινή διατροφή και να αποφεύγεις το τζανκ φουντ».

Φυσικά μπορεί να είναι πολύ δύσκολο για κάποιον που βιώνει κατάθλιψη, αλλά εκεί ακριβώς η στήριξη σου κάνει τη διαφορά. Δεν είναι πραγματική μακροπρόθεσμη λύση φυσικά, αλλά μπορεί να βοηθήσει σταδιακά την παραμέληση. Ένα πολύ καλό πρώτο βήμα.

Αν ένα αγαπημένο σου πρόσωπο -ενήλικας ή έφηβος- κάνει λόγο για αυτοκτονία, μην το υποτιμάς ποτέ. Έχει αποφασίσει να το συζητήσει, που σημαίνει ότι είναι το πρώτο βήμα να ζητήσει βοήθεια από κάποιον που εμπιστεύεται.

Αν μόνο το υποψιάζεσαι ότι έχει αυτοκτονικές σκέψεις, καλύτερα να ρωτήσεις ευθέως: Σκέφτεσαι τον θάνατο; Κάνεις αυτοκτονικές σκέψεις; Θέλεις να το κάνεις μερικές φορές; Μελέτες δείχνουν ότι το να θίξεις το θέμα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο να το κάνουν πράξη. Όπως και να τεθεί το θέμα όμως, οι αυτοκτονικές σκέψεις είναι ξεκάθαρο σημάδι ότι χρειάζεται ένας επαγγελματίας άμεσα.

Είναι σημαντικό να τσεκάρεις κάποιον που έχει εκφράσει τέτοιες σκέψεις γιατί μερικές φορές η στιγμή της απόπειρας μοιάζει άκυρη. «Συχνά όταν κάποιος που έχει κατάθλιψη είναι πολύ πεσμένος είναι λιγότερο πιθανό να αυτοκτονήσει», λέει η Moretti. «Αυτό συμβαίνει επειδή δεν μπορεί να φέρει εις πέρας οτιδήποτε: ακόμα και μια απόπειρα αυτοκτονίας -που περιλαμβάνει ενέργεια, σχεδιασμό και σκέψη- γίνεται δύσκολη».

Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να αυτοκτονήσουν στη φάση της ανάρρωσης, όταν η διάθεσή τους φαίνεται να έχει φτιάξει, αλλά η απόγνωση είναι ακόμα πολύ βαθιά. Εκεί θέλει μεγάλη προσοχή, να είσαι σε εγρήγορση, ιδίως στα πρώτα στάδια της ψυχοθεραπείας.

Το να είσαι κοντά σε κάποιον που έχει κατάθλιψη είναι δύσκολη άσκηση ισορροπίας. Μπορεί να νιώσεις κι εσύ απελπισία ή θλίψη εξ αντανακλάσεως. Κάποιες στιγμής, μπορεί το αγαπημένο σου πρόσωπο που προσπαθείς να βοηθήσεις να σου επιτεθεί λεκτικά και να στοχεύσει τα ευάλωτα σημεία σου — αλλά να θυμάσαι, δεν μιλάει ο εαυτός του.

Το να φροντίζεις τον εαυτό σου είναι πολύ σημαντικό. «Αν δεν έχεις ενέργεια, δεν μπορείς να δώσεις ενέργεια στους γύρω σου», λέει η Moretti. Είναι σημαντικό να ξεκουράζεσαι, να πηγαίνεις στο γυμναστήριο, να δίνεις στον εαυτό σου χώρο ή να παίρνεις μάρκες αποστάσεις είναι πολύ σημαντικό. Αυτό δεν σε κάνει εγωιστή/εγωίστρια ή κακό/κακιά, ούτε σημαίνει ότι εγκαταλείπεις τον άλλον — απλώς σε βοηθάει να τον βοηθήσεις περισσότερο.

Περισσότερα από το VICE

Σε Αυτήν τη Συνέντευξη η Λίτσα Πατέρα Δεν Κάνει Καμία Πρόβλεψη για τη Νέα Χρονιά

Η Μαριάννα Κάνει Podcast για Εγκλήματα που Δεν Υπάρχουν στο Διαδίκτυο

«Τα Χρόνια στις Πιάτσες Ήμουν σε Νo Man's Land» - Γιατί Πεθαίνουν Τόσοι Χρήστες Ναρκωτικών στην Ελλάδα

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.