«Γρήγορα, Πρέπει να Καταψύξεις τα Ωάριά σου» - Η Σεξιστική Καταπίεση της Απελευθέρωσης

Πώς κάτι που μπορεί να είναι πραγματικά απελευθερωτικό για μία γυναίκα, μπορεί να εξελιχθεί σε καταπίεση για κάποια άλλη.

Κείμενο Μελπομένη Μαραγκίδου

10.5.23

Φωτογραφία από Mohamed Hassan από το Pixabay

Η πρώτη φορά που μου είπαν ότι πρέπει να κάνω κατάψυξη ωαρίων ήταν στα 31 μου. Η «συμβουλή» ήρθε από γυναίκα γύρω στα 55, με κόρες στην ηλικία μου, που δεν έχει κάνει κατάψυξη ωαρίων η ίδια, όμως θεωρούσε ότι το γεγονός ότι δεν είχα τότε κάποια σταθερή σχέση θα μου έδινε τον χρόνο να συνεχίσω να αφιερώνομαι στην καριέρα μου και να αποφασίσω αργότερα τι θα κάνω με το θέμα «παιδί». Μου είχε συστήσει να βιαστώ, γιατί μετά θα το μετανιώνω. «Τώρα είναι η σωστή στιγμή», μου είχε πει.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η αλήθεια είναι ότι είχα πάθει ένα εσωτερικό σοκ. Πρώτον, γιατί είχα να διαχειριστώ ότι στα 31 μου, επειδή δεν έχω κάνει ήδη παιδί και δεν είμαι σε σταθερή σχέση, έπρεπε ξαφνικά να φροντίσω για ενδεχόμενη μελλοντική επιθυμία μου να τεκνοποιήσω. Και δεύτερον, επειδή ένας άνθρωπος του περιβάλλοντός μου, μου έλεγε επιτακτικά ότι η κατάψυξη ωαρίων είναι η πιο απελευθερωτική λύση, κάνοντάς με να νιώσω αρκετά λιγότερο φεμινίστρια απ’ ό,τι πίστευα ότι είμαι, ακριβώς διότι δεν ένιωθα έτοιμη να υποβάλλω το σώμα μου σε αυτήν τη διαδικασία και δεν θα έτρεχα το επόμενο πρωί να την κάνω.

Η κρυοσυντήρηση ωαρίων είναι μια ραγδαία αναπτυσσόμενη μέθοδος, στην οποία τα ωοκύτταρα λαμβάνονται, καταψύχονται και αποθηκεύονται για μελλοντικές θεραπείες εξωσωματικής γονιμοποίησης. Στις περιπτώσεις γυναικών που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο ή που έχουν ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης, η μέθοδος αυτή είναι πραγματικά μία σωτήρια λύση εάν πετύχει. Πέρα από ιατρικούς λόγους όμως, όλο και περισσότερες γυναίκες μπαίνουν στη διαδικασία της κατάψυξης ωαρίων από επιλογή, ώστε να μπορούν για παράδειγμα να αφιερωθούν στην καριέρα ή την εκπαίδευσή τους.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πολλές κλινικές γονιμότητας παρατήρησαν αύξηση του ενδιαφέροντος για την κατάψυξη ωαρίων. Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί, στις ΗΠΑ υπήρξε αύξηση κατά 39%, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο, το ενδιαφέρον αυξήθηκε κατά 50% το 2020, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Ως προς το προφίλ, σύμφωνα με έρευνα, πρόκειται κυρίως για λευκές γυναίκες, ηλικίας 36 έως 40 ετών, με ανώτερη εκπαίδευση, έντονη επαγγελματική απασχόληση και χωρίς σύντροφο.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Προσωπικά, έχω φίλες που έχουν κάνει κατάψυξη ωαρίων για ιατρικούς λόγους και η δυνατότητα αυτή τους άλλαξε τη ζωή. Έχω επίσης γνωστές που το έκαναν επειδή ήθελαν να «παρατείνουν τον χρόνο», όπως λένε, για να αφιερωθούν στη δουλειά τους - και γνωστές γνωστών που δεν έχουν σύντροφο και θέλουν όταν βρουν τον κατάλληλο να μπορούν να κάνουν παιδί χωρίς την χρονική πίεση.

Όλα αυτά τα χρόνια δεν σας κρύβω ότι αρκετές φορές μπήκα κι εγώ στη διαδικασία να το σκεφτώ σοβαρά, να ψάξω πού είναι πιο ασφαλές, να δω τι γίνεται στην Ελλάδα και τι στο εξωτερικό, να ρωτήσω φίλες αν πονάει, πώς ένιωθαν με τις ορμόνες, να σκεφτώ αν αξίζει το κόστος και η ταλαιπωρία. Όμως από εκείνη την πρώτη συζήτηση έχουν περάσει τρία χρόνια κι ακόμα δεν έχω πάρει απόφαση. «Έχεις αργήσει. Τώρα ό,τι προλάβεις, πριν τα 35 σου. Στα 45 σου θα με ευγνωμονείς». Αυτή ήταν η δήλωση μίας φίλης με την οποία συζητούσα πρόσφατα το ζήτημα και την πάλη μέσα μου για το αν τελικά θα το επιχειρήσω. Κι εκεί ήταν που σκέφτηκα ότι οι όροι με τους οποίους γίνεται αυτή η συζήτηση πολλές φορές καταντούν από μπουστάρισμα χειραφέτησης, σε ένα ακόμη χρονόμετρο αγωνίας και καταπίεσης.

Οι γυναίκες καλούμαστε από τα 30 να απαντήσουμε στο άτυπο κοινωνικό όριο που σου επιτάσσει να έχεις φροντίσει για γάμο και παιδί. Αρχίζουν οι ερωτήσεις για το πότε θα τεκνοποιήσεις -θεωρώντας αυτονόητο ότι θες- με το κοινωνικό ρολόι της αντίστροφης μέτρησης προς την κλιμακτήριο να στενεύει συνεχώς. Ένα τεράστιο «γρήγορα, βιάσου» πλανιέται πάνω από τα πρώτα -άντα των γυναικών, και πολλές φορές μετατρέπεται σε κερδοφόρες μπίζνες πανάκριβων ιατρικών πρακτικών, αλλά και σε σεξιστικά συνέδρια γονιμότητας, στην πιο ακραία μορφή.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η κατάψυξη ωαρίων που υποτίθεται έρχεται να απελευθερώσει τις γυναίκες από αυτό το καταπιεστικό τικ-τοκ, πολλές φορές μπορεί να δημιουργήσει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα. Η εντατικοποίηση της εργασίας και της εργασιακής επισφάλειας, που οδηγεί πολλές γυναίκες στην απόφαση να παρατείνουν το να γίνουν μητέρες, ακόμα κι αν το θέλουν, πολλές φορές δεν είναι ανεξάρτητο από τις καμπάνιες γύρω από την κατάψυξη ωαρίων. Επίσης, η αυτοδιάθεση του σώματος, ισχύει και σε αυτήν την περίπτωση. Το αν θα επιλέξει μία γυναίκα να κάνει ή όχι την κατάψυξη ωαρίων είναι δική της και μόνο δική της απόφαση, και το να δέχεται κοινωνικές πιέσεις προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση θα έπρεπε να μας ανησυχεί. Όπως και το γεγονός ότι δεν υπάρχει επαρκής πληροφόρηση γύρω από το θέμα: Δεν γνωρίζουμε σε βάθος για τη διαδικασία, την αποτελεσματικότητα και τις συνθήκες φύλαξης των ωαρίων στη χώρα μας. Ωραία η μόδα, ωραία και η γνώση. Όσο για το κόστος, πρόκειται για μία διαδικασία που θα έπρεπε να είναι προσβάσιμη για όλες τις γυναίκες, ώστε να μην εντείνει ακόμα περισσότερο τις ταξικές ανισότητες και να μην μετατρέπεται σε μία ακόμα βιομηχανία, όπως αυτή -για παράδειγμα- των καισαρικών.

Η συζήτηση για την κατάψυξη ωαρίων μπορεί να γίνεται πλέον είτε ιδιωτικά είτε δημόσια, χωρίς ταμπού, το ερώτημα όμως είναι με τι όρους γίνεται. Ας το σκεφτούμε λίγο παραπάνω.