H Βασιλική Έχει Πολλά να μας Πει από το Μαλάουι, μια Χώρα που Παλεύει με τον HIV για Χρόνια

Το VICE Greece δίνει βήμα σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άτομα, με τη δημιουργία της στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε εβδομάδα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα με τα οποία καταπιάνονται και αξίζουν την προσοχή όλων.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, η Βασιλική Αρμενιάκου, νοσηλεύτρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, αφηγείται την εμπειρία της από την πρόσφατη αποστολή της στο Μαλάουι, μια χώρα που εδώ και πολλές δεκαετίες δίνει μάχη για να μειώσει τα ποσοστά του HIV στον πληθυσμό της. 

Δωμάτιο μικροσκοπικό. Ίσα-ίσα που χωράει ένα στρώμα. Φως δεν μπαίνει από πουθενά. Καθισμένη στο πάτωμα, η 14χρονη Ζ. μού διηγείται την ιστορία της. Είχε μείνει ορφανή από έξι-επτά ετών. Οι γονείς της πέθαναν από HIV. Μετά τον θάνατό τους, αναγκάστηκε να μείνει στον δρόμο και να ζητιανεύει. Στα 11 έπεσε θύμα βιασμού και έμεινε έγκυος. Για να συντηρήσει το παιδί της και τον εαυτό της, ξεκίνησε να δουλεύει ως εργάτρια του σεξ. Είχε πολλά όνειρα. Να πάει σχολείο, να μάθει αγγλικά, να βρει μια δουλειά. Δεν είχε όμως καμία δυνατότητα να τα πραγματοποιήσει. Η ιστορία της Ζ. δεν είναι σπάνια στο Μαλάουι, όπου το 11% των παιδιών έχουν μείνει ορφανά λόγω HIV. Η πορεία τους είναι σχεδόν προδιαγεγραμμένη. 

Είναι η δεύτερη φορά που βρίσκομαι στο Μαλάουι με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Είναι, όμως, η πρώτη στις 15 αποστολές που έχω κάνει συνολικά από το 2005, που δούλεψα με τον πληθυσμό των εργατριών του σεξ και είδα τα προβλήματά τους από κοντά. Η εμπειρία ήταν άκρως ενδιαφέρουσα, μα παράλληλα σοκαριστική. 

Εκεί με βρήκε το πρώτο κύμα της πανδημίας του κορονοϊού. Ήταν εντυπωσιακό το γεγονός ότι ακόμα και αν οι άνθρωποι εκεί έχουν πολύ πιο σημαντικά προβλήματα, η πανδημία έπληξε πάρα πολύ τις ζωές τους. Στο Μαλάουι χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από φυματίωση και HIV. Το 2018, 800 άνθρωποι πέθαναν από χολέρα. Από τον Covid-19 έχασαν τη ζωή τους 180 - κι όμως ο κορονοϊός ακουγόταν καθημερινά και παντού. Λόγω Covid-19 οι άνθρωποι σταμάτησαν να πηγαίνουν στα νοσοκομεία για τα αντιρετροϊκά τους φάρμακα και πολλά περιστατικά φυματίωσης υποδιαγνώσκονταν (θεωρούμενα ως κορονοϊός). Ειδικά οι γυναίκες με τις οποίες δουλεύαμε, αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα καθώς δεν είχαν καθόλου πελάτες, με αποτέλεσμα να μην έχουν χρήματα για να πληρώσουν το δωμάτιό τους ή για να συντηρήσουν τον εαυτό τους και τα παιδιά τους.

Οι γυναίκες αυτές ζουν σε στενά δωμάτια πίσω από τα μπαρ στα οποία δουλεύουν και περνούν εκεί το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους, ώστε να βρουν κάποιον πελάτη. Τρεχούμενο νερό δεν υπάρχει συνήθως, αλλά θα πρέπει να πάνε να φέρουν. Υπάρχουν μια-δυο τουαλέτες για όλες τις κοπέλες και για τους πελάτες. Στον πολύ στενό διάδρομο ανάμεσα από τα δωμάτια, μαγειρεύουν, τρώνε και πλένουν. Πολλές έχουν και παιδιά που ζουν μαζί τους.

Η σεξουαλική βία είναι μέρος της καθημερινότητάς τους. Θεωρείται και θεωρούν κι οι ίδιες ότι μάλλον είναι φυσιολογικό, λόγω της δουλειάς τους. Ποιος θα καταλάβει άλλωστε ότι μια εργάτρια του σεξ βιάστηκε; Τι κι αν ο πελάτης υποσχέθηκε να φορέσει προφυλακτικό και το έβγαλε; Τι κι αν δεν ήθελε να δουλέψει εκείνη τη στιγμή και υποχρεώθηκε; Τι κι αν δεν πληρώθηκε; Τι κι αν χτυπήθηκε προκειμένου να κάνει αυτό που ζήτησε ο πελάτης;

Ευτυχώς, ως Γιατροί Χωρίς Σύνορα, δίνουμε αρκετή έμφαση στα δικαιώματα των γυναικών αυτών, με επαναλαμβανόμενες συζητήσεις και σεμινάρια από δικηγόρους.

Στο ιατρικό κομμάτι, το συγκεκριμένο πρόγραμμα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εστιάζει στα πολύ μεγαλύτερα ποσοστά HIV και σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, που εμφανίζουν οι εργάτριες του σεξ σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Βάσει στατιστικών από το πρόγραμμα που είχαμε, το ποσοστό των εργατριών του σεξ με HIV είναι 42,4%. Να αναφέρω ότι για τον γενικό πληθυσμό το ποσοστό είναι 10-11%.

Μία από τις μεγάλες δυσκολίες του προγράμματος ήταν η πρόσβαση σε αυτό τον πληθυσμό. Οι γυναίκες αυτές είναι καχύποπτες, καθώς δεν είναι λίγες οι οργανώσεις που τις καταδίδουν στη αστυνομία. Επίσης, πολλές είναι ανήλικες. Γι’ αυτό και το πρόγραμμα αυτό ξεκίνησε προσλαμβάνοντας άλλες εργάτριες του σεξ. Καθημερινά τις επισκέπτονταν στους χώρους όπου δούλευαν και έμεναν, και τους μιλούσαν για διάφορα θέματα υγείας, όπως πρόληψη σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και HIV, και πώς να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα, οικογενειακός προγραμματισμός, σεξουαλική βία κ.λπ. Επίσης προσέφεραν ψυχολογική υποστήριξη σε περιστατικά σεξουαλικής βίας, παρείχαν το «χάπι της επόμενης μέρας» ή/και τα πρώτα χάπια για πρόληψη του HIV όποτε κρινόταν απαραίτητο, μοίραζαν προφυλακτικά και ενημέρωναν για τις περαιτέρω δράσεις μας στην κλινική. 

Λόγω του ότι είχαμε αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης, οι γυναίκες μάς ανοίγονταν, μας μιλούσαν για τα προβλήματά τους, για τις ανάγκες τους. Τους έλειπαν τα πάντα, πολλές φορές τα βασικά, όπως φαγητό, νερό, καθαριότητα, ασφάλεια, μόρφωση, επιλογές. Συνήθως όμως ήταν χαμογελαστές, σαν να ήταν πραγματικά ευτυχισμένες. Και αναρωτιέμαι: Ξέρουν κάτι που εμάς μας διαφεύγει ή ακόμη κι αν έχουμε λυμένα όλα τα παραπάνω, δεν ξέρουμε να γελάμε, να τα εκτιμούμε και να νιώθουμε ευτυχισμένοι;

Μέχρι το τέλος του 2019, 12,6 εκατομμύρια άνθρωποι με HIV δεν είχαν πρόσβαση σε θεραπεία. Το 2019, 700.000 έχασαν τη ζωή τους. Πολλοί χάνουν τη μάχη, είτε διότι αργούν να μπουν σε θεραπεία είτε επειδή δεν έχουν καν λάβει θεραπεία. Τη χρονιά που πέρασε, συνολικά 70.500 ασθενείς μας έλαβαν αντιρετροϊκή θεραπεία πρώτης και δεύτερης γραμμής. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στο Μαλάουι παρέχουν υπηρεσίες κατά του HIV και υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας σε εργάτριες του σεξ. Μάθετε περισσότερα και στηρίξτε τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα εδώ. 

Περισσότερα από το VICE

Η Ιστορία της Ατάκας «Έφαγα Χυλόπιτα» Γεννήθηκε στα Γιάννενα

Οι Οικιακές Βοηθοί και οι Ντελιβεράδες Είναι οι «Αόρατοι» Εγκλωβισμένοι του Lockdown

Φωτογραφίες από την «Ωμή» και Όμορφη Ζωή στα Σύνορα Ελλάδας-Αλβανίας

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.