Αποκαλύπτοντας την Quilliam, τη Μουσουλμανική Οργάνωση κατά της Αγγλικής Ακροδεξιάς

Maajid Nawaz, συνιδρυτής του Ιδρύματος Quilliam.

Είναι δύσκολο να εγκαταλείψεις τα πράγματα που σου αρέσουν, ακόμα κι αν σου προκαλούν κακό: το κάπνισμα, τα ποτά, οι πορείες στους δρόμους της Αγγλίας με μέλη συμμοριών, τα προσβλητικά τραγούδια για τους μουσουλμάνους. Ευτυχώς υπάρχει βοήθεια: Nicorette, A.A. και Quilliam- μια «δεξαμενή σκέψης εναντίον του εξτρεμισμού», που εδρεύει στο Λονδίνο και βοηθάει στην από-ριζοσπαστικοποίηση ανδρών και γυναικών που έχουν φανατικές απόψεις.

Ο Στίβεν Γιάξλεϊ Λένον, γνωστός με το ψευδώνυμο «Τόμι Ρόμπινσον», ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει την οργάνωση English Defence League (EDL)- την παραστρατιωτική οργάνωση που μάχεται το Ισλάμ, που ίδρυσε το 2009 στο Λούτον, διότι στις τάξεις της διείσδυσαν «φασίστες και ρατσιστές».

«Πήγα μέσα (στη φυλακή) για 18 εβδομάδες», δήλωσε σε ομάδα δημοσιογράφων, σε εκδήλωση που έγινε μόνο για εκπροσώπους του Τύπου στο κεντρικό Λονδίνο. «Είχα χρόνο για να εκτιμήσω τα πάντα… Έθεσα στον εαυτό μου πολλές ερωτήσεις». Λίγο μετά την αποφυλάκιση, ο ίδιος και ο εξάδελφός του, Κέβιν Κάρολ, αποφάσισαν να παραιτηθούν από τις θέσεις που κατείχαν στην EDL.

Στο παρασκήνιο -όπως είναι πλέον ευρέως γνωστό- ο Ρόμπινσον και ο Κάρολ είχαν συναντήσεις με μέλη της οργάνωσης Quilliam. Πέρασαν αρκετό χρόνο με τον Ουσάμα Χασάν, έναν πρώην φανατικό ισλαμιστή, που έγινε μετριοπαθής ιμάμης, μαθαίνοντας τις διαφορές ανάμεσα στο «Ισλάμ» και τον «Ισλαμισμό» και εξετάζοντας τις σύγχρονες ερμηνείες της διδασκαλίας του Κορανίου. Ανταποδίδοντας, ο Ρόμπινσον φαίνεται πως έχει πείσει τους ιδρυτές της οργάνωσης Quilliam, ότι πλέον δεν μισεί τους μουσουλμάνους.

Η Quilliam συνεχίζει την ιστορία από αυτό το σημείο. Σε ανακοίνωση Τύπου αναφέρονται τα σπουδαία νέα. Ο Τόμι έκανε την πρώτη εμφάνιση μετά την μεταμόρφωσή του, σε συνέντευξη Τύπου που διοργανώθηκε από την Quilliam, όπου ο συνιδρυτής Μαατζίντ Ναουάζ (ένας πρώην ριζοσπάστης ισλαμιστής) δεσμεύθηκε ότι «θα καθοδηγήσει (τους άνδρες) και θα διευκολύνει την διαδικασία αλλαγής». Εάν όλα πάνε καλά, θα πρόκειται για σημαντική αλλαγή μίας οργάνωση που παραμένει αμφιλεγόμενη και είναι γνωστή περισσότερο για τη δουλεία της με ζηλωτές του Ισλάμ.

Όμως, μπορεί να μην πάνε όλα καλά. Διότι, σε τελική ανάλυση, πρόκειται για τον Τόμι Ρόμπινσον, ο οποίος πριν από μερικές εβδομάδες, μου έλεγε στο τηλέφωνο ότι επίκειται ένας ολομέτωπος πόλεμος μεταξύ Ευρώπης και Ισλάμ και ότι μουσουλμάνοι συνωμοτούν για να καταλάβουν την ήπειρο. «Ξαφνικά μία ημέρα, εντελώς ξαφνικά, θα γίνει ένα μπαμ και θα ξεσπάσει Τζιχάντ (ιερός πόλεμος)». Έτσι, μια άλλη οπτική των πραγμάτων λέει ότι, προσχωρώντας στην πλευρά του Τόμι Ρόμπινσον, η Quilliam βασίζει τα πάντα στην επόμενη κίνησή του.

Από αριστερά προς τα δεξιά: Usama Hasan, Tommy Robinson, Maajid Nawaz και Kev Carroll. Photo by Henry Langston.

Ένα βράδυ Τρίτης, δεκάδες κοστουμαρισμένοι δημοσιογράφοι συγκεντρώθηκαν στο ισόγειο του ξενοδοχείου Montague, στο Λονδίνο. Οι εικονολήπτες πήραν θέσεις γύρω από το δωμάτιο και γκρίνιαζαν επειδή οι κρυστάλλινοι πολυέλαιοι και οι καθρέφτες στην οροφή αντανακλούσαν το φως. Και μετά, ο ήχος στην πόρτα. Μπήκαν μέσα ο Τόμι Ρόμπινσον και ο Κέβιν Κάρολ μαζί με τον Μαατζίντ Ναουάζ και τον Ουσάμα Χασάν. Μπροστά στο πλήθος, τα μάτια του Ρόμπινσον “έπαιζαν”και με το χέρι τακτοποιούσε νευρικά τα μαλλιά του. «Πρόκειται για μία πρόκληση», δήλωσε ο Ναουάζ, «… γι΄ αυτό θα βγάλω το σακάκι».

Είναι πρόκληση εδώ και λίγα χρόνια για το ίδρυμα Quilliam, που ιδρύθηκε το 2008, συγχρόνως να εκθειαστεί (από τη βρετανική κυβέρνηση), αλλά και να αποστασιοποιηθεί (από ορισμένες, ήδη υπάρχουσες μουσουλμανικές οργανώσεις).

Οι δύο άνδρες που ξεκίνησαν τη δουλειά του ιδρύματος είναι πρώην ριζοσπάστες: Διετέλεσαν μέλη της Hizb ut-Tahrir, μίας πανισλαμικής ένωσης που οραματίζεται να ενώσει όλες τις μουσουλμανικές χώρες σε ένα ενωμένο ισλαμικό χαλιφάτο. Σε ηλικία 16 ετών, ο Μοχάμεντ («Εντ») Χουσάιν είχε εμπλακεί στο λάθος πλήθος σε τέμενος του Λονδίνου – και μετά πέρασε πέντε χρόνια ως ριζοσπάστης ακτιβιστής. Ο Μαατζίντ Ναουάζ ήταν ένας νεαρός από το Έσεξ, με άποψη για το χιπ-χοπ και εμπειρίες ρατσισμού, που στη συνέχεια εργάστηκε ως στρατολόγος της Hizb ut-Tahrir, πριν φυλακισθεί στην Αίγυπτο.

Οι πάντες αγαπούν το παιδί που επιστρέφει. Ο Χουσάιν και ο Ναουάζ είδαν το λάθος καθ΄ οδόν. Ο Χουσάιν είναι τώρα συνεργάτης του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων των ΗΠΑ. Ο Ναουάζ είναι ακτιβιστής για τα πολιτικά δικαιώματα. Και οι δύο έγραψαν τις εμπειρίες τους: «Ο Ισλαμιστής: Γιατί εντάχθηκα στο ριζοσπαστικό Ισλάμ στη Βρετανία, Τι είδα από μέσα και γιατί έφυγα» (Χουσάιν) και «Ριζοσπάστης, Η διαδρομή μου από τον ισλαμικό εξτρεμισμό σε μία δημοκρατική αφύπνιση»  (Ναουάζ).

Η Quilliam έχει κάτι που η κυβέρνηση θα μπορούσε να κρατήσει με νύχια και με δόντια. Προωθεί μία στρατηγική από μουσουλμάνους για μουσουλμάνους, που έχει στόχο να ελεγχθούν τα ακραία στοιχεία. Απέφυγε τους κινδύνους της πολιτικής ορθότητας – μιλώντας ανοιχτά για μουσουλμάνους «φανατικούς» που «σπέρνουν τους σπόρους για περισσότερο τρόμο», αλλά και για την « έλλειψη ιστορικής ανεκτικότητας» των Μουσουλμάνων Ουαχάμπι. Και επιδίωξε να εσωτερικεύσει την επανάσταση: «Ειδικά με τον ισλαμικό εξτρεμισμό», διαβάζουμε στον ιστότοπο της Quilliam, «πιστεύουμε ότι πρέπει να υιοθετηθεί μια πιο αυτοκριτική προσέγγιση από τους Μουσουλμάνους. Οι δυτικο-φοβικές ιδεολογικές επιρροές και η κοινωνική απομόνωση πρέπει να αντιμετωπισθούν στο εσωτερικό των μουσουλμανικών κοινοτήτων». Ο Χουσάιν έγραψε για τους μουσουλμάνους, που είναι «πλήρως δυτικοί και πλήρως μουσουλμάνοι, ελεύθεροι από τα πολιτικά σύνορα του αραβικού κόσμου και το πολιτισμικό φορτίο της υπο-ηπείρου».

Η εναρκτήρια εκδήλωση του ιδρύματος Quilliam αντιμετωπίστηκε με συμπάθεια από τους δημοσιογράφους και την κοινωνικότατη Τζεμίνα Χαν. «Απέχω πολύ από την ιδέα που έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι για το πώς θα έπρεπε να είναι ο καλός μουσουλμάνος», δήλωσε στους συγκεντρωθέντες.

Οι Nawaz και Robinson γιορτάζουν μαζί με τον εστιάτορα και Twitter user Iqbal Wahhab.

Σήμερα, η οργάνωση δουλεύει περισσότερο με μουσουλμάνους. Η Quilliam θεωρεί ότι είναι «τέσσερα τα κλειδιά» που οδηγούν στη ριζοσπαστικοποίηση – «μια σειρά από θέματα που προκαλούν εμφανή δυσαρέσκεια, η κρίση ταυτότητας, η ύπαρξη μίας νομιμοποιητικής ιδεολογίας και η έκθεση σε όσους υποστηρίζουν αυτή την ιδεολογία» - και εργάζεται για να παρεμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις.

Όμως, ο Τόμιο δεν είναι ο πρώτος ασθενής της Quilliam από τον χώρο της οργάνωσης EDL. Πρόσφατα, η Quilliam ενέπνευσε έναν άνδρα που ονομάζεται Νικ Τζόουντ να εγκαταλείψει την οργάνωση αυτή. Στην διαδικτυακή Κατάθεση ενός Πρώην Υποστηρικτή της EDL, ο Τζόουντ περιγράφει ένα απόγευμα που το πέρασε σερφάροντας στο δίκτυο, «αναζητώντας ιστοσελίδες και πληροφορίες εναντίον του Ισλάμ». Έπεσε πάνω στην εκπομπή Newsnight, όπου ο Μαατζίντ Ναουάζ συζητούσε με τον Αντζέμ Τσουνταρί, της ισλαμικής ομάδας Islam4UK. «Διαπίστωσα ότι με καθήλωσε το πώς ο Μαατζίντ υπερίσχυσε του Αντζέμ στη συζήτηση». Αργότερα, διάβασε τα απομνημονεύματα του Ναουάζ και άρχισε να παρακολουθεί τις ομιλίες του στο διαδίκτυο. Μετά από όλα αυτά: «Μπορώ τελικά να πω ότι και εγώ έχω αλλάξει», συμπεραίνει. «Ήμουν ρατσιστής και ένας φρικτός άνθρωπος». Σήμερα, στο προφίλ του Τζόουντ στο Twitter διαβάζουμε «είναι καιρός άνθρωποι όλων των πεποιθήσεων και κάθε χρώματος να συνδεθούν με τα @maajidnawaz και  @quilliamf.»

Μερικές φορές, η οργάνωση παίρνει αμφιλεγόμενες θέσεις σε θέματα εξωτερικής πολιτικής- στη βάση του ότι «η δυσαρέσκεια που προκαλεί η εξωτερική πολιτική είναι ο πιο κοινός λόγος δυσαρέσκειας που εκμεταλλεύονται οι στρατολόγοι, για να χειραγωγούν κάποιον προς όφελός τους».  Οι ιδρυτές του ιδρύματος Quilliam επέκριναν την «απραξία της Βρετανίας στην κρίση της Γάζας το 2009». Άλλες φορές, υπάρχουν ενδείξεις ιδεολογικής σύγχυσης. Στην ιστοσελίδα της, η οργάνωση Quilliam προσεγγίζει την αντιμετώπιση των ομοφυλοφίλων στις χώρες με μουσουλμανικό πληθυσμό με αμφιθυμία:

«Βλέπουμε τους εαυτούς μας περισσότερο ως μία οργάνωση που προωθεί απόψεις που ενισχύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον αμοιβαίο σεβασμό, και όχι ως θρησκευτική οργάνωση που ασχολείται με την θεολογία της μεταρρύθμισης. Πιστεύουμε ότι το Ισλάμ δεν θα πρέπει να κρίνεται από τις καταδικαστέες ενέργειες ισλαμικών καθεστώτων. Ως ανθρώπινα όντα και ίσοι πολίτες, η Quilliam πιστεύει ότι οι ομοφυλόφιλοι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα, με κάθε σεβασμό, σε όλες τις χώρες. Θα συνεχίσουμε την εκστρατεία υπεράσπισης των πολιτικών ελευθεριών για όλους τους ανθρώπους και δεν νομίζουμε ότι πρέπει να προσφύγουμε στην θεολογία για να το πράξουμε αυτό. Εμείς, στην Quilliam, καταφεύγουμε στη θεολογία μόνο για να διαλύσουμε την ιδεολογία του ισλαμισμού. Θα μιλούμε ανοιχτά εναντίον οποιουδήποτε ζητάει ή πιστεύει ότι οι ομοφυλόφιλοι θα πρέπει να τιμωρούνται δια νόμου, σε κάθε περίπτωση, σε κάθε χώρα. Ωστόσο, δεν μπορούμε να εκδώσουμε θρησκευτικά διατάγματα με σκοπό να αλλάξουμε οποιαδήποτε θρησκεία, προκειμένου να επιτρέπεται η ομοφυλοφιλία».

Είναι δύσκολο να πει κάποιος πόσα χρήματα συγκεντρώνει η οργάνωση. Στην ιστοσελίδα της εξηγεί: «Η Quilliam χρηματοδοτείται από ιδιωτικά και δημόσια κεφάλαια. Λεπτομέρειες για τα οικονομικά της Quilliam δημοσιεύονται στην Ετήσια Έκθεση». Ζήτησα από τον εκπρόσωπο Τύπου της Quilliam ένα αντίγραφο της πιο πρόσφατης Ετήσιας Έκθεσης. Μου είπε ότι «υπάρχει μόνο ένα τυπωμένο αντίγραφο, το οποίο έχει χαθεί».

Ed Husain photo via

Το 2009, οι Times έγραψαν ότι η Quilliam έλαβε 1 εκατομμύριο λίρες από αρκετές κυβερνητικές υπηρεσίες. «Οι Times εκτιμούν ότι το ίδρυμα, που έχει 18 άτομα ως προσωπικό πλήρους απασχόλησης, πληρώνει περίπου 110.000 λίρες τον χρόνο για την ενοικίαση γραφείων σε μία από τις πιο καλές περιοχές… Στο εσωτερικό, τα γραφεία είναι επιπλωμένα με ακριβά έπιπλα, με καλούς υπολογιστές και τηλεοράσεις πλάσμα». Η εφημερίδα επικαλείται έναν υπουργό της κυβέρνησης, που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, ο οποίος χαρακτήρισε προκλητικό το ποσό που έλαβε από την κυβέρνηση η Quilliam και είπε ότι η Βρετανία φιλοξενεί μία «πρώην-ισλαμιστική βιομηχανία»

Πραγματικά, δεν αγαπούν όλοι την Quilliam. Τα πρώτα χρόνια της οργάνωσης ήταν ιδιαιτέρως έντονα. Το 2009, ο συνιδρυτής Χουσάιν υποστήριξε ότι η βρετανική κυβέρνηση (με την στρατηγική για την Αποφυγή της Εξτρεμιστικής Βιαιότητας, μέσω της Υπηρεσίας Ασφάλειας και Αντιτρομοκρατίας, του υπουργείου Εσωτερικών) θα έπρεπε να κατασκοπεύει αθώους μουσουλμάνους, που δεν κατηγορούνταν για κάτι, ούτε ήταν ύποπτοι για την διάπραξη εγκλημάτων- προκειμένου να αποτραπούν τρομοκρατικές επιθέσεις. Ένα χρόνο αργότερα, αποκαλύφθηκε ότι η  Quilliam είχε δώσει στην κυβέρνηση έναν κατάλογο με άτομα και ομάδες που θεωρείτο ότι ενστερνίζονταν την ιδεολογία των τρομοκρατών- στον κατάλογο αυτό περιλαμβάνονταν τα ονόματα φιλειρηνικών πολιτών, αλλά και μία μονάδα της Σκότλαντ Γιάρντ. Η Φατίμα Χαν, του Φόρουμ για την Ασφάλεια των Μουσουλμάνων, κατηγόρησε την Quilliam για «μακαρθισμό».

Όμως η συγκυρία είναι με το πλευρό της Quilliam. Σε όλο τον πλανήτη αυξάνονται οι δουλειές που γίνονται από πρώην ριζοσπάστες. Περιλαμβάνονται σημαντικές και πετυχημένες ομάδες από- ριζοσπαστικοποίησης, όπως η ΕΧΙΤ στη Σουηδία και στη Γερμανία (που ειδικεύεται στην από- νέο-ναζιστικοποίηση) και το δίκτυο «Εναντίον του Βίαιου Εξτρεμισμού, που εδρεύει στη Βρετανία.

Υπάρχει, ακόμα, μία αργκό της βιομηχανίας, ο «πρώην»: Πρόκειται για τον πρώην εξτρεμιστή, που δημοσίως έχει αποκηρύξει τις απόψεις του και εργάζεται εναντίον των πρώην ριζοσπαστών συντρόφων του. Το 2011 η Google διοργάνωσε τη Σύνοδο Ιδεών Google Εναντίον του Βίαιου Εξτρεμισμού, όπου παρουσιάστηκαν δεκάδες από αυτούς τους λεγόμενους «πρώην». Σε βίντεο της Google, ένας πρώην ριζοσπάστης εξηγεί: «Στόχος μου είναι να πάρω τον όρο «πρώην» και να τον κάνω cool».

Ο Maajid Nawaz συλλαμβάνεται, ως νεαρός εξτρεμιστής

Στη συνέντευξη Τύπου, ο Μαατζίντ Ναουάζ κλείστηκε στον εαυτό του όταν τον πίεσα να αποκαλύψει τη φύση και την έκταση της διάδρασης με τον Τόμι Ρόμπινσον. Όμως το χρονολόγιο φαίνεται πως είναι το εξής:

Ο Τόμι πλησίασε τον Ναουάζ γιατί «γνώριζα τι έκανε επί χρόνια η Quilliam… διάβαζα τις πολιτικές και τις εκθέσεις». Αρχικά ο Ναουάζ αρνήθηκε να συναντηθεί με τον Ρόμπινσον, δεν είχε πειστεί με τον ισχυρισμό του Τόμι ότι δεν μισεί τους μουσουλμάνους. Έτσι, ο Τόμι και ο εξάδελφός του, Κέβιν, συναντήθηκαν δύο φορές με τον Ουσάμα Χασάν, ο οποίος ανέφερε σε έκθεση ότι, παρότι υπήρχαν ορισμένες ιδεολογικές ακρότητες, οι δύο άνδρες έδειχναν ειλικρινείς.

Τότε, ο Ναουάζ «πείστηκε ότι δεν μισούσαν τους μουσουλμάνους, και συναντήθηκε με τον Τόμι και τον Κέβιν, υπό τον όρο ότι συζητούν την αποχώρηση από την EDL. Φαίνεται πως ο Ναουάζ συναντήθηκε με τον Τόμι και τον Κέβιν μόνο δύο φορές πριν κινητοποιήσει τα Μέσα Ενημέρωσης για λογαριασμό τους.

«Αισθάνομαι ότι είναι κάτι σαν ακροβασία δημοσιότητας. Είμαι σοκαρισμένος που το κάνει η Quilliam», δήλωσε ερευνητής μιας «δεξαμενής σκέψης» που έχει την έδρα στο Λονδίνο, ο οποίος ζήτησε να γίνει σεβαστή η ανωνυμία του. «Ότι κι αν κάνει στο εξής ο Τόμι, οι άνθρωποι θα κοιτάζουν στην Quilliam», δήλωσε ο Μάθιου Γκούντγουιν, συνεργάτης του Chatham House, απηχώντας τον ίδιο σκεπτικισμό. «Είναι η διαδικασία μέσω της οποίας συνέβη αυτό, διαφανής;», αναρωτήθηκε.

Η ενέργεια της Quilliam είναι ιδιαιτέρως ριψοκίνδυνη διότι, αν και ο Τόμι φαίνεται πως αποκήρυξε τις μεθόδους του EDL, δεν αποστασιοποιείται από τις προηγούμενες πεποιθήσεις του. Η παρουσία του στην συνέντευξη Τύπου έμοιαζε με υψηλού επιπέδου πολιτική παραίτηση. Αναφέρθηκε στις καλές στιγμές που πέρασε με τα άλλα μέλη της ομάδας του. Ευχαρίστησε τους φίλους του: «οι καλύτεροι άνθρωποι που έχω γνωρίσει στη ζωή μου σε αυτό το κίνημα». Είπε ότι αδημονούσε να περάσει περισσότερο χρόνο με τη σύζυγο και τα παιδιά του. Η προσωπική σύμβουλος του Τόμι, Έλεν Γκάουερ, δήλωσε στους IBTimes ότι οι δύο άνδρες σχεδιάζουν να δημιουργήσουν ένα νέο κίνημα.

Τι θα σημαίνει αυτό σε περίοδο εκλογών; Το καλοκαίρι ο Μαατζίντ Ναουάζ ανακοίνωσε ότι επιλέχθηκε ως υποψήφιος βουλευτής των Φιλελεύθερων Δημοκρατών για την έδρα του Χάμπστιντ και Κίλμπερν. «Ο κύριος Ναουάζ», λέει η ανακοίνωση Τύπου, «συνεχίζει την πολιτική του διαδρομή από πρώην κορυφαίο στέλεχος μίας ριζοσπαστικής οργάνωσης προς τις φιλελεύθερες δημοκρατικές αξίες».

Η «πολιτική διαδρομή» της Quilliam, μπορεί να είναι απολύτως συνδεδεμένη με τον Τόμι, ο οποίος καυχήθηκε ότι «θα ηγηθεί επανάστασης εναντίον της ισλαμιστικής ιδεολογίας». Όμως ο Μαατζίντ Ναουάζ δεν φοβάται- απλώς ενθουσιάζεται. «Όπως είναι μία πολύ θετική αλλαγή για το Ηνωμένο Βασίλειο», ανέφερε σε ανακοίνωση Τύπου, «έτσι είναι και μία στιγμή υπερηφάνειας για την Quilliam».