Ένα Φωτογραφικό Ταξίδι στο Αφγανιστάν του «Xόρτου»

Έχω περάσει μερικά χρόνια ταξιδεύοντας στις περιοχές προέλευσης της κάνναβης. Μετά την Ινδία, το Νεπάλ και το Πακιστάν, το Αφγανιστάν ήταν το επόμενο στη λίστα μου, για τη μοναδική και ολοένα αυξανόμενη κουλτούρα χόρτου. 

Το Αφγανιστάν είναι κατά βάση ορεινό και τελείως περίκλειστο. Χάρη στη θέση του σε σημαντικούς εμπορικούς δρόμους, ανάμεσα στην Κεντρική Ασία και την Ινδική υποήπειρο, πολλές αυτοκρατορίες προσπάθησαν να το κατακτήσουν ανά τους αιώνες, αλλά το μοναδικά απομονωμένο τοπίο της χώρας και οι σκληρές κλιματικές συνθήκες βοήθησαν τους ντόπιους να αντισταθούν στην ξένη κυριαρχία.

Το 1979 η Σοβιετική Ένωση κατέλαβε τη χώρα και εγκαθίδρυσε την κομμουνιστική κυβέρνηση, που δεν ήταν δημοφιλής στο Αφγανιστάν. Στα σοβιετικά στρατεύματα αντιτάχθηκαν οι Μουτζαχεντίν, ισλαμιστικές αντάρτικες δυνάμεις που υποστηρίζονταν από τις ΗΠΑ. Όταν η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε, αποσύρθηκε από το Αφγανιστάν το 1989, αλλά αυτό δεν οδήγησε στη λήξη του εμφυλίου του Αφγανιστάν, που μαινόταν με διάφορες μορφές έκτοτε. Το 1996, οι Ταλιμπάν πήραν τον έλεγχο του Αφγανιστάν και αργότερα καθαιρέθηκαν με τη στρατιωτική εισβολή των ΗΠΑ το 2001. Αλλά από το 2017, οι Ταλιμπάν ανακτούν εδάφη και τώρα θεωρούνται πιο ισχυροί από ποτέ.

Οι δεκαετίες σύγκρουσης έχουν επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη και απέκοψαν σε μεγάλο βαθμό το Αφγανιστάν από τον κόσμο. Στο μεταξύ, η βιομηχανία της κάνναβης άνθισε παντού, οι καλλιεργητές επενδύουν σε υβριδικές ποικιλίες που μεγιστοποιούν τις ψυχοτρόπες ιδιότητες του φυτού, καθιστώντας το πιο επικερδές προϊόν. Έτσι, το μεγαλύτερο μέρος της κάνναβης που καλλιεργείται παγκοσμίως προέρχεται από τα ίδια είδη με υψηλή περιεκτικότητα σε THC.

Αλλά οι δεκαετίες απομόνωσης του Αφγανιστάν προστάτευσαν τις τοπικές ποικιλίες από σύγχρονα υβρίδια, καθιστώντας το hotspot βοιοποικιλότητας για το φυτό. Αυτό με δελέασε να καταγράψω αυτά τα σπάνια, φυσικά είδη κάνναβης πριν εξαφανιστούν. Το 2018, έκλεισα ένα ραντεβού με την Πρεσβεία του Αφγανιστάν στο Παρίσι όπου με προειδοποίησαν για το πόσο επικίνδυνη είναι η χώρα και μου είπαν να μένω στο ξενοδοχείο μου για όλη τη διάρκεια του ταξιδιού μου.

Κάνοντας επί έναν μήνα οτοστόπ στους δρόμους του Ουζμπεκιστάν, επιτέλους πέρασα τη γέφυρα φιλίας Αφγανιστάν-Ουζμπεκσιτάν, που συνδέει τις δύο χώρες πάνω από τον ποταμό Amu Darya. Μέσω αυτής της γέφυρας, τα σοβιετικά στρατεύματα έφυγαν από το Αφγανιστάν στις 15 Φεβρουαρίου του 1989 μετά από μια δεκαετία πολέμου. 

Ο τελικός μου προορισμός ήταν το Μαζάρ-ι-Σαρίφ, η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη του Αφγανιστάν, 60 χιλιόμετρα από τις πιο εύφορες περιοχές του Αφγανιστάν. Η πόλη παράγει βαμβάκι, σιτηρά και φρούτα, αλλά είναι διάσημη και για τις εκτάσεις κάνναβης. 

Όταν έφτασα εκεί, πρόσεξα μερικά φυτά κάνναβης να φυτρώνουν στις αυλές, μάλλον φυτεμένα για προσωπική χρήση. Όσο πιο πολύ απομακρυνόμασταν από το κέντρο, τόσο πιο εμφανή ήταν τα φυτά στα γειτονικά βαβμακοχώραφα - ώσπου στο τέλος καταλάμβαναν ολόκληρα κομμάτια γης.

Παρόλο που καλλιεργείται εδώ και αιώνες, η κάνναβη είναι παράνομη στο Αφγανιστάν από τη δεκαετία του ‘70. Για τη δική μου ασφάλεια ήξερα ότι ήταν σημαντικό να τα βρω με τους ντόπιους αγρότες. Το Μαζάρ-ι-Σαρίφ είναι μια ζωντανή και φιλική πόλη τη μέρα, αλλά το βράδυ οι άνθρωποι δεν βγαίνουν έξω. Στην αρχή δεν με εμπιστεύονταν αλλά όταν κατάλαβαν πως με ενδιέφερε μόνο να φωτογραφίσω τη δουλειά τους, με άφησαν να δω από πιο κοντά.

Με εντυπωσίασαν πόσοι διαφορετικοί τύποι φυτών υπήρχαν στο ίδιο χωράφι. Μικρά και μεγάλα, με στενά και πλατιά φύλλα, πράσινα, μπλε, μοβ, με τα κεφαλάκια τους γεμάτα σπόρους και ρητίνη που γυάλιζε στον ήλιο. Κάποια μύριζαν σαν μούρα, άλλα σαν κάτουρο γάτας. Η βιοποικιλότητα, ορατή και με γυμνό μάτι, διατηρείται χάρη στην παραδοσιακή προσέγγιση καλλιέργειας που ακολουθούν οι αγρότες. Αντί να αγοράζουν νέους σπόρους, σπέρνουν κάποιους της περασμένης χρονιάς, που μαζεύουν από επικονιασμένα φυτά.

Η εποχή θερισμού είναι μεταξύ Οκτώβρη και Δεκέμβρη. Μετά τα φυτά αποξηραίνονται και γίνεται επεξεργασία. Οι Αφγανοί μετατρέπουν το φυτό σε χασίς, μια πρακτική που ξεκίνησε κάπου ανάμεσα στο βόρειο Ιράν και το βόρειο Αφγανιστάν τον Μεσαίωνα.

Για να κάνεις το χασίς, ξεκινάς χωρίζοντας το ρητίνη από τα φύλλα και μετά την κοσκινίζεις αρκετές φορές. Έπειτα το προϊόν πιέζεται και θερμαίνεται για να απελευθερώσει τα έλαιά του. Το αφγανικό χασίς συνήθως έχει σκούρο χρώμα στην επιφάνεια, αλλά είναι πιο ανοιχτόχρωμο από μέσα.

Σε αυτή την περιοχή, το κάπνισμα χασίς είναι μια ευκαιρία κοινωνικοποίησης με φίλους και συγγενείς. Μια από τις παλιότερες τεχνικές καπνίσματος περιλαμβάνει να ρίχνεις ένα μπαλάκι χασίς σε κάρβουνα κι ύστερα να ρουφάς τους ατμούς με ένα καλαμάκι ενώ έχεις λίγο νερό στο στόμα σου. Αυτή η τεχνική, που λέγεται naysha, είναι πολύ αποτελεσματική - σαν να μετατρέπεις το στόμα σου σε ναργιλέ.

Οι Αφγανοί επίσης χρησιμοποιούν chillums, ξύλινες πίπες νερού που μοιάζουν με τα shisha, αλλά που τις κρατάς με το χέρι. Πολλοί αγρότες έχουν ένα μικρό δωμάτιο chillum στα σπίτια τους, όπου δέχονται τους επισκέπτες. Στην πόλη μπορείς να βρεις και μπαρ chillum, όπου οι καπνιστές συναντιούνται και πίνουν πράσινο τσάι γύρω από την πίπα. Είχα μόνο θετικές εμπειρίες με τους ντόπιους καπνιστές, που έμοιαζαν να χαίρονται που ήταν μαζί τους ένας τουρίστας. Συνήθως υπήρχε χαλαρή ατμόσφαιρα, με κουβέντα και γέλια καθώς η πίπα πήγαινε από χέρι σε χέρι.

Φυσικά, στο Αφγανιστάν καπνίζουν και τσιγαριλίκια. Πού και πού είδα κάποιους να βάζουν στικ με καθαρό χασίς στα άδεια τσιγάρα τους. Κάποιοι επίσης τα βρέχουν πριν τα ανάψουν - είναι πιο εύκολο έτσι το χασίς να απελευθερώσει τα έλαιά του και να καεί πιο αργά, ώστε να περνάει το τσιγαριλίκι ανάμεσα σε δέκα άτομα για περίπου 20 λεπτά χωρίς να σβήσει.

Με βάση τις παρατηρήσεις μου, φαίνεται ότι η κουλτούρα της κάνναβης δεν έχει αλλάξει πολύ στο Αφγανιστάν εδώ και αιώνες. Μετά από δεκαετίες συγκρούσεων, η οικονομία της χώρας είναι μπάχαλο και στηρίζεται κυρίως στην καλλιέργεια ενός άλλου πιο επικίνδυνου φυτού: παπαρούνες όπιου. Τα κέρδη από τα χωράφια με τις παπαρούνες είναι από τις βασικές πηγές εισοδήματος, παρά τις προσπάθειες των ΗΠΑ να εξαλείψουν την παραγωγή στη χώρα. Για τα περισσότερα καταναλωτικά του αγαθά, το Αφγανιστάν βασίζεται σε εισαγωγές.

Μέχρι σήμερα, με εντυπωσιάζει η αντίθεση ανάμεσα στη συντηρητική καθημερινή ζωή στο Αφγανιστάν και την πλούσια κουλτούρα κάνναβης της περιοχής, με τους επιδέξιους τεχνίτες με το know-how που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά.

Το βιβλίο του Lucas Strazzeri, “Afghanistan: A Cannabis Fortress”, μπορείτε να το παραγαγείλετε κατευθείαν από τον λογαριασμό του στο Instagram, @lucaswiseup.

Περισσότερα από το VICE

Το Χρονικό της Υπόθεσης Λιγνάδη

Μια Παρέα στη Θεσσαλονίκη Ράβει Εσώρουχα Αποκλειστικά για LGBTQ+ Άτομα

Unplugged: Άκουσε το Podcast του VICE Greece

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.