Φόρος στα Αναψυκτικά Όπως και στα Τσιγάρα

Photo via Flickr user The Adventures of Kristin

​Την Τρίτη που μας πέρασε και ενώ κάθε άλλος προοδευτικός στόχος υπέστη πανωλεθρία, οι ψηφοφόροι του Berkeley βοήθησαν να περάσει ο πρώτος φόρος αναψυκτικών.

Η πρωτοβουλία της χίπικης πόλης της πολιτείας της Καλιφόρνια, τοποθετεί πλέον έναν φόρο σε κάθε ουγγιά αφεψήματος που περιέχει επιπλέον ζάχαρη: στα αναψυκτικά, στο iced tea, στα βιταμινούχα νερά, τέτοια.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πολύ απλά πως ένα δίλιτρο μπουκάλι αναψυκτικού κοστίζει πλέον 2.64 δολάρια από τα 2 δολάρια που κόστιζε πριν, μια μικρή φαινομενικά, μεγάλη πρακτικά αύξηση που μπορεί να ωθήσει τον καταναλωτή στο να μην αγοράσει πλέον τέτοια προϊόντα. Και αυτό ακριβώς είναι το σχέδιο.

Ο εν λόγω φόρος θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στον πληθυσμό του Berkeley, αλλά η σημαντικότητά του στο ευρύτερο πλαίσιο των Ηνωμένων Πολιτειών, μπορεί να είναι ακόμα πιο μεγάλη. Το 2012, ερευνητές του University of California San Francisco, ​κατέληξαν στο συμπέρασμα πως αν ένας παρόμοιος νόμος έμπαινε σε ισχύ σε όλη την χώρα, τότε θα μπορούσε να αποτρέψει ετησίως 240.000 περιπτώσεις διαβήτη, 100.000 καρδιακές παθήσεις και 8.000 καρδιακές προσβολές.

Τα αναψυκτικά -και ειδικότερα το βασικό τους συστατικό, η ζάχαρη- και τα τσιγάρα έχουν περισσότερες ομοιότητες από όσες νομίζετε. Όχι μόνο είναι εν μέρει υπεύθυνα για τεράστιους αριθμούς προβλημάτων υγείας σε όλα τα μήκη και τα πλάτη των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά συνδέονται και ιστορικά. Επειδή λοιπόν η ιστορία τους και τα αυτά που προκαλούν μοιράζονται πολλά κοινά στοιχεία, οι πολέμιοι των αναψυκτικών, ευελπιστούν τα δύο προϊόντα να μοιραστούν και κάτι ακόμα: το ότι και οι δύο βιομηχανίες μπορούν να πολεμηθούν με τις ίδιες μεθόδους.

Για να καταλάβω καλύτερα τις ομοιότητες μεταξύ τσιγάρων και αναψυκτικών και να αντιληφθώ πως μπορούν να αντιμετωπίσουν την ίδια μοίρα, μίλησα με τον Robert Proctor, ​καθηγητή της ιστορίας της επιστήμης στο πανεπιστήμιο του Stanford και ο πρώτος ιστορικός που κατέθεσε εναντίον των καπνοβιομηχανιών ενώπιον του Κογκρέσου. Έχει γράψει μια σειρά βιβλίων για το πως οι καπνοβιομηχανίες έχουν διαστρεβλώσει την επιστήμη και τους νόμους έτσι ώστε να υπηρετήσουν τους σκοπούς τους, με το πιο γνωστό από αυτά να είναι το ​Golden Holocaust: Origins of the Cigarette Catastrophe and the Case for Abolition.

MUNCHIES: Πώς γίνεται να συγκρίνουμε τα τσιγάρα με τα αναψυκτικά; Δεν είναι τελείως διαφορετικά; Τα τσιγάρα είναι σκέτος εθισμός. Τα αναψυκτικά οκ, δεν είναι απαραίτητα για να ζήσεις, αλλά αποτελούν μια μορφή ενυδάτωσης. Η ενυδάτωση είναι απαραίτητη στην ζωή μας.
​Robert Proctor: Τα προϊόντα καπνού αντιμετωπίζονται και αυτά αρχικά ως τροφή. Μοιράζονταν στους φαντάρους με τα έτοιμα γεύματά τους. Παλιά σου έδιναν ένα τσιγάρο μαζί με το γεύμα σου στο αεροπλάνο. Ο άνθρωπος χρειάζεται την τροφή, αλλά δεν χρειάζεται την ζάχαρη στην τροφή του. Μέχρι τον 19ο αιώνα, υπήρχε ελάχιστη ζάχαρη στις τροφές. Δεν υπήρχαν μαζικά παραγόμενα αναψυκτικά, το παγωτό, οι σοκολάτες. Όλα αυτά ανακαλύφθηκαν τον 19ο αιώνα.

Πόσο σημαντικός λοιπόν είναι ο φόρος Berkeley;
​Υπό μια έννοια είναι η αρχή του τέλους για την χρόνια παχυσαρκία που οφείλεται στην κατανάλωση ζάχαρης. Μέχρι τώρα, δεν έχει υπάρξει ένας δήμος ο οποίος να θελήσει να φορολογήσει τα αναψυκτικά για λόγους υγείας. Από την στιγμή που γνωρίζουμε πως η ζάχαρη αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους ύπαρξης της παχυσαρκίας, αυτή η απόφαση μπορεί να έχει τεράστιο αποτέλεσμα στην ανθρώπινη υγεία. Μπορεί να φαίνεται μια ασήμαντη απόφαση, αλλά είναι ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός.

Ποιες είναι οι ομοιότητες μεταξύ της μάχης εναντίον των αναψυκτικών και της μάχης εναντίον των προϊόντων καπνού;
​Μια από τις βασικές ομοιότητες, είναι ο ρόλος της American Beverage Association (Αμερικάνικη Ένωση Αναψυκτικών), η βασική εμπορική ένωση της βιομηχανίας των αναψυκτικών, η οποία χρησιμοποιεί παρόμοιες μεθόδους με αυτές που χρησιμοποιούσε η καπνοβιομηχανία στις δεκαετίες του 70, του 80 και του 90. Από το να αρνούνται τα επιστημονικά στοιχεία, το να κατασκευάζουν δικά τους, ​μέχρι και να οργανώνουν ομάδες για να δίνουν την εντύπωση της μαζικής αρνητικής αντίδρασης απέναντι σε τέτοιους νόμους. Η καπνοβιομηχανία έκανε ακριβώς τα ίδια. Έφτιαχνε «επιτροπές πολιτών» που εννοείται πως ήταν «αγνές» ομάδες υπέρ του καπνίσματος, αλλά ​ουσιαστικά υποστηρίζονταν οικονομικά από την καπνοβιομηχανία. Εντωμεταξύ και οι δύο βιομηχανίες υποστηρίζουν πως υπερασπίζονται τα δικαιώματα του καταναλωτή απέναντι στην κυβερνητική τυραννία.

Τους αντιπροσωπεύει και το ίδιο σωματείο σωστά;
​Αυτή είναι άλλη μια σημαντική σύνδεση. Στην δεκαετία του 50, ο πρώτος εκτελεστικός διευθυντής του Tobacco Industry Research Committee ήρθε από το Sugar Foundation. Και οι δύο αυτοί οργανισμοί ήταν ψευτο-επιστημονικές οργανώσεις που είχαν ως μοναδικό σκοπό την παραγωγή λανθασμένων και «προστατευτικών» επιστημονικών στοιχείων για τα προϊόντα τους.

Επιπλέον, η ζάχαρη είναι ένα από τα βασικά συστατικά των τσιγάρων. Παίζει βασικό ρόλο στο καθορισμό της εισπνευτικότητας του καπνού. Από τις δεκαετίες του 40 και του 50 κιόλας, η καπνοβιομηχανία ήξερε πως η ζάχαρη και η νικοτίνη είναι τα δύο βασικότερα στοιχεία στα τσιγάρα. Αν δεν υπήρχε ζάχαρη στα τσιγάρα, ο καρκίνος του πνεύμονα δεν θα είχε λάβει τις διαστάσεις που έχει λάβει. Την δεκαετία του 80, ο πρώτος μεγάλος πληροφοριοδότης κατά της καπνοβομηχανίας ήταν ο Victor Denoble. Δούλευε στην Philip Morris σε ένα επίπεδο του εργαστηρίου έρευνας, όπου όλα τα παράθυρα ήταν περασμένα με μαύρη μπογιά. Η αποστολή της ομάδας του ήταν ουσιαστικά να κάνουν την νικοτίνη υπερβολικά εθιστική και απεφάνθησαν πως η ζάχαρη ήταν το συστατικό κλειδί για να γίνουν τα τσιγάρα εθιστικά, λόγω του ότι η ζάχαρη παράγει ακεταλδεΰδη. Όταν αυτό το στοιχείο συνδυαστεί με την νικοτίνη, παράγει μια συνεργία ντοπαμίνης στον εγκέφαλο και αυτό κάνει τα τσιγάρα εξαιρετικά εθιστικά. Ως αποτέλεσμα αυτής της έρευνας, η Philip Morris κατάφερε να μεγιστοποιήσει την ισορροπία ζάχαρης και νικοτίνης στα τσιγάρα της.

Αν λοιπόν οι βιομηχανίες έχουν κοινά στοιχεία, μπορούν να πολεμηθούν με παρόμοιες μεθόδους;
​Ήδη αυτό γίνεται. Η ζάχαρη «ξεσκεπάζεται». Το άπλετο φως είναι το καλύτερο απολυμαντικό. Αλλά είναι και μια δύσκολη διαδικασία. Οι εταιρίες αναψυκτικών ξόδεψαν 13 εκατομμύρια δολάρια σε καμπάνιες τόσο στον San Francisco όσο και στο Berkeley που αντιτίθονταν στον εν λόγω φόρο.

Ένας άλλο τρόπος να πολεμήσεις την βιομηχανία αναψυκτικών είναι να περιορίσεις την διαθεσιμότητα του προϊόντος. Αν μπορείς να βρεις για παράδειγμα τσιγάρα σε κάθε αυτόματο πωλητή και υπάρχουν τέτοια μηχανήματα σε κάθε σχολείο και αν υπάρχουν διαφημίσεις για τέτοια προϊόντα σε κάθε τηλεόραση, τότε είναι πολύ εύκολο να συνεχίσεις να πουλάς αυτό που φτιάχνεις. Αν όμως πάψει να είναι κομμάτι της καθημερινότητας σου, εκεί αλλάζει το πράγμα. Έχουμε αρχίσει νομίζω να βλέπουμε το τέλος της παρουσίας των αναψυκτικών στην καθημερινότητά μας. Παλιά πήγαινα σε συναντήσεις προσωπικού στο Stanford και έβλεπα αναψυκτικά παντού. Τώρα δεν ισχύει αυτό. Ο κόσμος πίνει νερό.

Και οι φόροι όμως μπορούν να έχουν εξαιρετικό αποτέλεσμα. Όσο λιγότερα αναψυκτικά καταναλώνεις, τόσο το καλύτερο και όσο περισσότερο φορολογούνται, τόσο θα μειώνεται η κατανάλωσή τους.

Σε ευχαριστούμε Robert.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.