Ακολουθήστε το VICE στην καινούρια μας σελίδα στο Facebook.
Καθόμαστε σε ένα καφενείο απέναντι από το δημοτικό σχολείο της περιοχής. Πιάνουμε τη συζήτηση για την κόρη του. Μου εξηγεί ότι δεν είχε σκεφτεί ποτέ το ενδεχόμενο της κατ'οίκον διδασκαλίας, πριν εκείνη πάει στο δημοτικό σχολείο του χωριού όπου έμεναν. Από τις πρώτες κιόλας μέρες, το παιδί ήρθε αντιμέτωπο με ένα πολύ «εχθρικό» και «στείρο» σχολικό περιβάλλον. Κάποια στιγμή έφτασε να το μισεί, να μην θέλει να πηγαίνει καθόλου. «Δεν άντεχε την παράλογη ψυχολογική πίεση και την δίχως νόημα αποστήθιση των μαθημάτων», μου εξηγεί ο Λευτέρης. «Απευθυνθήκαμε στους δασκάλους και στην διεύθυνση, αλλά δεν καταφέραμε να βγάλουμε άκρη. Και, τότε ήταν η πρώτη φορά που σκεφτήκαμε με την μητέρα της ότι έπρεπε να βρούμε έναν άλλον τρόπο. Δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση για πολύ καιρό ακόμα».«Αν δεν σε ενδιαφέρει μόνο η ανατροφή, αλλά και η μόρφωσή του παιδιού σου, αναγκάζεσαι να παρανομήσεις. Με λίγα λόγια δηλαδή, βγαίνεις στο αντάρτικο».
Όμως, ο κοινωνικός του περίγυρος, περιγράφει ο Λευτέρης, τον αντιμετώπισε αρνητικά, τόσο για τον τρόπο ζωής του, όσο και για τις ιδέες του. «Ειδικότερα στις μικρές κοινωνίες δέχεσαι έντονη κριτική, στιγματίζεσαι. Σε βαφτίζουν τρελό, παράξενο, ακόμη και επικίνδυνο», μου λέει και διακρίνω μια πικρία.«Κάποια στιγμή το θέμα πήρε διαστάσεις. Άρχισαν να αναζητούν την κόρη μου από το σχολείο και μάλιστα, για ένα διάστημα, η μικρή συγκαταλεγόταν στη λίστα με τα "χαμένα παιδιά". Κατηγορήθηκα ακόμα και για κακοποίηση».
«Γιατί στράφηκες στο homeschooling;», τη ρωτώ.«Έχοντας διδάξει πολλά χρόνια, κυρίως παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, βίωνα μαζί τους, αλλά και με τις οικογένειές τους, το δράμα της εκπαίδευσης, την πίεση και την δυστυχία που αισθάνονταν. Όταν λοιπόν η κόρη μου έφτασε κοντά στα πέντε της χρόνια, θεωρούσα βιασμό το να τη στείλω στο συμβατικό σχολείο. Έτσι, επέλεξα να ακολουθήσω την πρακτική της κατ' οίκον εκπαίδευσης. Και εντελώς φυσιολογικά, δεν πήγε σχολείο. Μέχρι σήμερα δεν το μετανιώνω ούτε το παιδί έχει στερηθεί κάτι. Αντιθέτως, θεωρώ ότι απαλλάχτηκε από το άγχος, τις εξετάσεις, τη σύγκριση, τον ανταγωνισμό, τους βαθμούς, την απόρριψη, την κριτική, την επιβολή και τη συμμόρφωση», επισημαίνει.Της ζητώ να μου περιγράψει μία τυπική μέρα στην καθημερινότητα της κόρης της. «Δεν υπάρχουν τυπικές μέρες», απαντά χαμογελώντας. «Η κάθε μέρα μας είναι εντελώς διαφορετική από την προηγούμενη. Βασικά, ακολουθώ τα ενδιαφέροντά της, γιατί τότε μαθαίνει πολύ γρήγορα, ρωτάει, ψάχνει και αφοσιώνεται. Φυσικά, φροντίζω να έχει ερεθίσματα, και να εμπλουτίζω τον κόσμο της διαρκώς, στα πλαίσια των δυνατοτήτων μου», συμπληρώνει.«Πώς αλλιώς να δηλώσω τη μη συμμόρφωσή μου σε ένα σύστημα που, ενώ ισχυρίζεται ότι "μορφώνει ανθρώπους για να έχουν κριτική σκέψη, να είναι ώριμοι και να γίνουν συνειδητοί πολίτες", ταυτόχρονα αποτρέπει και αποφεύγει το διάλογο; Πώς αλλάζουν οι νόμοι αν όχι με την ατομική, δική μας ευθύνη να δηλώνουμε με πράξεις ό,τι θεωρούμε άδικο, περιοριστικό και ετεροχρονισμένο;»
«Υπάρχει ένα σιωπηλό, αλλά παρόλαυτά αυθεντικό, κίνημα το οποίο αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια σε όλη την Ελλάδα και το οποίο ετοιμάζεται να εκραγεί. Είναι πολλοί αυτοί που ακολουθούν την πρακτική της κατ'οίκον εκπαίδευσης. Ήρθε η ώρα να σπάσουμε τη σιωπή μας».
Αναρωτιέμαι αν ωστόσο οι homeschoolers στην Ελλάδα αλληλοϋποστηρίζονται μεταξύ τους. «Yπάρχουν δίκτυα επικοινωνίας και πληροφόρησης και γνωρίζω για μία, δύο ομάδες στην περιοχή της Αθήνας, οι οποίες συναντιούνται πού και πού. Όμως, θέλει περισσότερη μαχητικότητα, περισσότερη προσήλωση στο στόχο», μου λέει κλείνοντας.Το Υπουργείο Παιδείας πάντως από τη μεριά του, μου ξεκαθαρίζει ότι η εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι υποχρεωτική, ότι αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει και ότι όποιος γονιός «δεν συμμορφώνεται με το νόμο» θα διώκεται ποινικά. «Το δημοκρατικό δικαίωμα του γονέα εξαντλείται στο να μην επιλέξει το δημόσιο, αλλά το ιδιωτικό σχολείο για να μορφώσει το παιδί του. Η κατ'οίκον διδασκαλία επιτρέπεται μόνο κατ' εξαίρεση σε σοβαρές περιπτώσεις υγείας, αφού πρώτα έχει πιστοποιηθεί ότι το παιδί πράγματι δεν μπορεί να πάει στο σχολείο», μου είπε ο εκπρόσωπος τύπου, τονίζοντας ότι: «Δεν υπάρχει προς το παρόν καμμία σκέψη να αλλάξει αυτός ο νόμος. Έτσι αποφάσισε το κοινοβούλιο το 1985».Επικοινωνώ με τη δικηγόρο Ηλέκτρα Λίδα Κούτρα, η οποία σε συνεργασία με την ΜΚΟ Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – «Πλειάδες», δουλεύει πυρετωδώς τις τελευταίες ημέρες προκειμένου να στοιχειοθετήσει τη νομική υπεράσπιση της Χ.Σ..«Το δημοκρατικό δικαίωμα του γονέα εξαντλείται στο να μην επιλέξει το δημόσιο, αλλά το ιδιωτικό σχολείο για να μορφώσει το παιδί του».
«Η δήλωση των νυν κυβερνητικών υπευθύνων ότι επειδή θεσπίστηκε νόμος για την υποχρεωτική εκπαίδευση 30 χρόνια πρίν "έτσι οφείλουν να έχουν τα πράγματα σήμερα", δεν μπορεί να θεωρηθεί πως ευσταθεί, ούτε ότι είναι ανεκτός σε σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία», μου λέει η Κούτρα.«Η απόφαση της Χ.Σ., για τη μη ένταξη του παιδιού της στο υποχρεωτικό σχολείο, αλλά και για την επιλογή του homeschooling ήταν άκρως συνειδητή. Βασίστηκε σε συγκροτημένες και τεκμηριωμένες θέσεις, στη φιλοσοφία και στα πιστεύω της. Οι διεθνεις συμβάσεις επιτάσσουν η εκπαίδευση να είναι συμβατή με τις πεποιθήσεις των γονέων. Συνεπώς, κάθε νομοθεσία ή πρακτική που τους παρεμποδίζει δεν μπορεί παρά να χαρακτηρισθει "αντιδημοκρατική"», επισημαίνει. «Αναγνωρίζοντας τον βαθιά δικαιωματικό πυρήνα αυτού του προβληματισμού, υποστηρίζουμε την υπεράσπιση της μητέρας».Στην Ελλάδα μου εξηγεί, οι γονείς που δεν επιθυμούν την ένταξη των παιδιών τους στο συμβατικό σύστημα εκπαίδευσης, αναγκάζονται να παρανομήσουν, διότι δεν τους παρέχεται -ενώ θα έπρεπε- εναλλακτική λύση, αφού δεν έχει ενεργοποιηθεί η σχετική εξουσιοδοτική διάταξη του Ν. 682/1977. «Σε ευρωπαϊκό επίπεδο όμως, 16 χώρες ήδη επιτρέπουν την εκπαίδευση εκτός σχολείου, ενώ πολλές περισσότερες αγκαλιάζουν διαφορετικά μοντέλα εκπαίδευσης. Σε αυτό το πλαίσιο της ολοένα αυξανόμενης συναίνεσης των κρατών μελών της ΕΕ σε ό,τι αφορά την εναλλακτική εκπαίδευση, θα πρέπει να γίνουν σοβαρές αλλαγές και στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα», μου λέει.Η Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, μεταξύ άλλων, προτείνει στο Υπουργείο Παιδείας, τον διαχωρισμό του Υπουργείου Πολιτισμού και Παιδείας από το Υπουργείο Θρησκευμάτων, την άμεση θεσμοθέτηση του δικαιώματος στη μη τυπική εκπαίδευση και τη θέσπιση εξετάσεων για όσα παιδιά δεν έχουν φοιτήσει σε συμβατικά σχολεία προκειμένου να μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο πανεπιστήμιο, εφόσον το επιθυμούν. «Δεν είναι ανεκτό όμως να αναμένει κανείς ότι στο μεταξύ, θεμελιώδη δικαιώματα παιδιών και γονέων θα παραβιάζονται συστημικά», μου λέει κλείνοντας η Κούτρα.Είναι γεγονός ότι το κράτος είναι σε θέση να έχει απαιτήσεις που υπερβαίνουν κατά πολύ τη βασική αρχή της ευημερίας των πολιτών. Eίναι επίσης γεγονός ότι σε κάθε δημοκρατική κοινωνία, η ελευθερία να επιλέγει ο γονιός τον τύπο της εκπαίδευσης που θέλει για το παιδί του θεωρείται θεμελιώδες, αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα.Το κράτος ή οι γονείς, όμως οφείλουν να έχουν τον τελευταίο λόγο, σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά εκπαιδεύονται στη χώρα μας;Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.«Οι διεθνεις συμβάσεις επιτάσσουν η εκπαίδευση να είναι συμβατή με τις πεποιθήσεις των γονέων. Συνεπώς, κάθε νομοθεσία ή πρακτική που τους παρεμποδίζει δεν μπορεί παρά να χαρακτηρισθει "αντιδημοκρατική"».