H Eυρώπη Συνεχίζει να Αγνοεί τους Πρόσφυγες Σύμφωνα με Έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας

Kοινοποίηση
«Οι ηγέτες της Ε.Ε. συνεχίζουν να λένε ότι θέλουν να ενεργούν ανθρωπιστικά, όμως κάνουν τη διαδικασία μετεγκατάστασης πολύ αργή. Δεν τους νοιάζει πώς ζούμε εδώ», λέει η Soushi, μια γυναίκα Yezidi από το Ιράκ στην πρόσφατη έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας, υπό τον τίτλο «Έχουμε Χάσει Κάθε Ελπίδα».

Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece

Στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2015, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. συμφώνησαν σε ένα προσωρινό καθεστώς για τον διαμοιρασμό της ευθύνης σε σχέση με τη δίκαιη κατανομή μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο. Θέσπισαν έναν διετή έκτακτο μηχανισμό μετεγκατάστασης για να ανακουφίσει την πίεση στα κράτη-μέλη πρώτης γραμμής, τα οποία φιλοξενούν μεγάλο αριθμό ανθρώπων που έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η τελική δέσμευση των άλλων κρατών-μελών της Ε.Ε. ήταν να αναλάβουν 66.400 αιτούντες άσυλο, οι οποίοι θα διανέμονταν μεταξύ τους σύμφωνα με προκαθορισμένες ποσοστώσεις.

Videos by VICE


Ωστόσο, η συμφωνημένη αυτή ενέργεια να μεταφερθούν αιτούντες άσυλο από τα προσωρινά κέντρα φιλοξενίας της Ελλάδας σε περισσότερο μόνιμες κατοικίες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχει μέχρι στιγμής αποτύχει σημαντικά να υλοποιηθεί. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Έως τις 14 Σεπτεμβρίου 2016, μόνο 3.734 αιτούντες άσυλο είχαν μεταφερθεί από την Ελλάδα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ ο συνολικός αριθμός των θέσεων υποδοχής για τις οποίες τα κράτη-μέλη έχουν δεσμευθεί ήταν μόνο 7.106 έως τις 30 Αυγούστου 2016.

Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης της Ε.Ε. είναι ένας σημαντικός μηχανισμός για την ελάφρυνση της πίεσης προς την Ελλάδα και για πολλούς αιτούντες άσυλο είναι ο μόνος τρόπος για να βρεθούν υπό την προστασία άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Αλλά μια σειρά από εμπόδια, κυρίως πολιτικά, δυσχεραίνουν τη μετεγκατάσταση και υποβάλλουν χιλιάδες ζωές σε κατάσταση αναμονής.

Η Διεθνής Αμνηστία απευθύνει δημόσια έκκληση προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τις ελληνικές αρχές για τους χιλιάδες εγκλωβισμένους πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη δεσμεύονται για πολύ λιγότερες θέσεις από τις προκαθορισμένες ποσοστώσεις τους. Η Αυστρία, η Ουγγαρία και η Πολωνία δεν έχουν μετεγκαταστήσει κανέναν αιτούντα άσυλο στο πλαίσιο του προγράμματος έκτακτης ανάγκης. Το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Κροατία, η Γερμανία, η Σλοβακία και η Ισπανία έχουν υποδεχθεί λιγότερο από το 5% των ανθρώπων που δεσμεύθηκαν το 2015 να βοηθήσουν.

Παρά τις ελλείψεις σε πόρους που παρουσιάζει η Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου, η ευθύνη βαραίνει τις χώρες υποδοχής για τις καθυστερήσεις στις αιτήσεις μετεγκατάστασης. Έως τις 31 Ιουλίου, η Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου είχε λάβει περίπου 10.000 αιτήσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επανειλημμένα καλέσει τα κράτη-μέλη να ανταποκρίνονται σε αιτήματα μετεγκατάστασης μέσα σε δύο εβδομάδες. Αυτό όμως ακόμα δεν συμβαίνει, με αποτέλεσμα οι αιτούντες να περιμένουν μέχρι και τέσσερις μήνες από την ημέρα που θα καταθέσουν αίτημα μετεγκατάστασης έως την πραγματική μεταφορά τους. Αυτή η κατάσταση αναπόφευκτα οδηγεί σε απογοήτευση και υπονομεύει την εμπιστοσύνη στο πρόγραμμα, με αποτέλεσμα το σχετικά χαμηλό ποσοστό ανθρώπων που έχουν υποβάλει αίτηση μέχρι σήμερα.

Ο 14χρονος γιος μου έφτασε στη Γερμανία τον Οκτώβριο του 2015. Φοβάμαι γι’ αυτόν, δεν μπορώ να μείνω εδώ.

Επιλέξιμοι για μετεγκατάσταση είναι μόνο οι αιτούντες άσυλο που προέρχονται από χώρες από τις οποίες οι αιτήσεις ασύλου επιτυγχάνουν ένα πανευρωπαϊκό μέσο ποσοστό αναγνώρισης τουλάχιστον στο ύψος του 75%. Αυτό αναθεωρείται κάθε τρεις μήνες και οι επιλέξιμες εθνικότητες μπορεί να αλλάξουν. Επί του παρόντος, το όριο καλύπτουν κυρίως αιτούντες άσυλο από τη Συρία, οι οποίοι αποτελούν και την πλειοψηφία αυτών που έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα. Οι Ιρακινοί έχουν εξαιρεθεί από τον Ιούλιο του 2016 και οι Αφγανοί υπήκοοι, οι οποίοι αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη προσφυγική ομάδα στην Ελλάδα, ποτέ δεν υπήρξαν μέρος του προγράμματος μετεγκατάστασης. Αυτό έχει καλλιεργήσει ένα αίσθημα αδικίας μεταξύ των ομάδων που αποκλείονται από το πρόγραμμα.

Η γενική έλλειψη πολιτικής βούλησης από πολλά κράτη να δεχτούν αιτούντες άσυλο αποτυπώνεται ίσως πιο γλαφυρά στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν μία από τις πιο ευάλωτες ομάδες: τους ασυνόδευτους ανηλίκους. Μεταξύ Ιουνίου και Ιουλίου 2016, οι ελληνικές αρχές εντόπισαν 1.225 ασυνόδευτα παιδιά στην ηπειρωτική Ελλάδα. Λόγω της εθνικότητάς τους ή λόγω εκκρεμών αιτημάτων οικογενειακής επανένωσης, δεν είναι όλα επιλέξιμα για μετεγκατάσταση. Ωστόσο, ο αριθμός των ασυνόδευτων ανηλίκων που έχει μετεγκατασταθεί στο πλαίσιο της έκτακτης ανάγκης είναι εξαιρετικά χαμηλός: μόνο 42 παιδιά έχουν τελικά μεταφερθεί στην Ευρώπη και κατά κύριο λόγο στη Φινλανδία.

Οικογένειες που δεν ξέρουν πότε θα επανενωθούν

«Έχουμε χωριστεί για πάρα πολύ καιρό. Κάθε φορά που μιλάω με τον άντρα μου, τα παιδιά μου κλαίνε», λέει η Nadja, πρόσφυγας από Συρία, η οποία βρίσκεται σήμερα στον Σκαραμαγκά. Για τους πρόσφυγες που προσπαθούν να χτίσουν ξανά τη ζωή τους, το να μένουν ενωμένοι με την οικογένειά τους είναι ζωτικής σημασίας. Ωστόσο, αιτούντες άσυλο με στενούς συγγενείς σε άλλα μέρη της Ευρώπης –κυρίως στη Γερμανία– βρίσκονται παγιδευμένοι στην Ελλάδα για ολόκληρους μήνες εν μέσω εντεινόμενων φόβων ότι δεν θα καταφέρουν να επανενωθούν με τους αγαπημένους τους. Οι συνέπειες στη σωματική και ψυχική υγεία τόσο των παιδιών όσο και των γονιών τους είναι τεράστιες. Η Διεθνής Αμνηστία βρήκε ανθρώπους που έχουν χωριστεί για πολύ καιρό από την οικογένειά τους, και που πάσχουν όχι μόνο από μετατραυματικό στρες λόγω πολέμου, αλλά και από άγχος και κατάθλιψη.

«Ο 14χρονος γιος μου έφτασε στη Γερμανία τον Οκτώβριο του 2015. Φοβάμαι γι’ αυτόν, δεν μπορώ να μείνω εδώ», αναφέρει η Salwa, δασκάλα από τη Συρία που ζούσε στον καταυλισμό Softex μέχρι τον Αύγουστο. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε. (Κανονισμός Δουβλίνου), τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν υποχρέωση να αναγνωρίσουν μόνο την πυρηνική οικογένεια ως επιλέξιμη για οικογενειακή επανένωση. Για τους πρόσφυγες που έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα, αυτό σημαίνει ότι η οικογενειακή επανένωση θα πρέπει να παρέχεται: σε γονείς που ταξιδεύουν μόνοι ή με τα παιδιά τους και επιθυμούν να επανενωθούν με τους/τις συζύγους τους, σε γονείς που τα ανήλικα παιδιά τους βρίσκονται σε χώρες της Ε.Ε., και σε ασυνόδευτους ανήλικους με συγγενείς στην Ε.Ε. Ωστόσο, τα συστημικά προβλήματα πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου και οι ανεπαρκείς πόροι για την επεξεργασία των αιτήσεων για οικογενειακή επανένωση στην Ελλάδα και στις χώρες υποδοχής θέτουν σημαντικά εμπόδια. Ως αποτέλεσμα, οικογένειες παραμένουν χωρισμένες για μήνες και πολλές εξακολουθούν να μην έχουν σαφή εικόνα για το πότε θα επανενωθούν.

Η Νούρα είναι ένα εξάχρονο κορίτσι από τη Συρία. Έχει εγκλωβιστεί με τη μητέρα, τους δυο αδερφούς και την αδερφή της στην Ελλάδα. Η οικογένεια περιμένει να επανενωθεί με τον πατέρα, ο οποίος βρίσκεται στη Γερμανία. Διεθνής Αμνηστία.

Φωτογραφία: Γιώργος Μουτάφης

Τον Ιούλιο του 2016 η Διεθνής Αμνηστία πήρε συνεντεύξεις από αιτούντες άσυλο που περίμεναν ενημέρωση μέσω sms από την Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου για την ημερομηνία που θα μπορούσαν να υποβάλουν αίτημα ασύλου και να ζητήσουν οικογενειακή επανένωση. Δεν είχαν καμία πληροφόρηση σχετικά με τη διαδικασία. Ενώ σε μερικές εκατοντάδες είχαν δοθεί ημερομηνίες τον Σεπτέμβριο, πολλοί παρέμεναν σε αναμονή και αβεβαιότητα.

Από τα εκκρεμή αιτήματα ασύλου στην Ελλάδα προκύπτει ότι πολλοί αιτούντες άσυλο δεν μπορούν να έχουν άμεση επίλυση του προβλήματός τους εντός της χώρας αυτής. Οι πιθανότητές τους να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς άλλη ευρωπαϊκή χώρα σε αναζήτηση προστασίας είναι επίσης εξαιρετικά περιορισμένες.

Πρόσφατοι περιορισμοί στις διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης που αφορούν δικαιούχους επικουρικής προστασίας σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, είναι επίσης πιθανό να παρεμποδίσουν την οικογενειακή ενότητα. Η έλλειψη πληροφόρησης σχετικά με τις πολύπλοκες συνθήκες οικογενειών που δημιουργήθηκαν και διαχωρίστηκαν εν μέσω συγκρούσεων και διαφυγής, σε συνδυασμό με τις παράλογες απαιτήσεις τεκμηρίωσης, μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες καθυστερήσεις ή ακόμη και να προκαλέσει ανυπέρβλητα εμπόδια.

Σύμφωνα με τους κανόνες της Ε.Ε., οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι σε θέση να προσφέρουν προσιτές και γρήγορες διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης μέσω των διπλωματικών αντιπροσωπειών τους στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, η γερμανική Πρεσβεία στην Ελλάδα έχει μια διαδικασία σύμφωνα με την οποία άτομα με καθεστώς πρόσφυγα στη Γερμανία μπορούν να υποβάλουν αίτηση για θεώρηση εισόδου οικογενειακής επανένωσης. Για οικογένειες από τη Συρία η Πρεσβεία αυτή εισήγαγε μάλιστα μια «απλοποιημένη διαδικασία». Αλλά κι αυτή αποδείχτηκε προβληματική, δεδομένου ότι τον Ιούλιο του 2016 η Διεθνής Αμνηστία πήρε συνέντευξη από πρόσφυγες που τους είχε δοθεί ραντεβού για το 2017.

Από τα εκκρεμή αιτήματα ασύλου στην Ελλάδα προκύπτει ότι πολλοί αιτούντες άσυλο δεν μπορούν να έχουν άμεση επίλυση του προβλήματός τους εντός της χώρας αυτής. Οι πιθανότητές τους να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς άλλη ευρωπαϊκή χώρα σε αναζήτηση προστασίας είναι επίσης εξαιρετικά περιορισμένες. Για μερικούς είναι σχεδόν ανύπαρκτες, καθώς δεν διαθέτουν όλα τα απαραίτητα έγγραφα για να τους εκδοθεί μια κανονική ταξιδιωτική θεώρηση εισόδου.

Ωστόσο, τα ευρωπαϊκά κράτη μπορούν να επιδείξουν ευελιξία και να παρακάμψουν διαδικασίες έκδοσης θεώρησης εισόδου. Πρεσβείες και προξενεία στην Ελλάδα θα μπορούσαν να εκδίδουν θεώρηση εισόδου για ανθρωπιστικούς λόγους ώστε να επιτρέψουν στους αιτούντες άσυλο να ταξιδεύουν νόμιμα και με ασφάλεια σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου θα μπορούσαν να υποβάλουν αίτημα ασύλου. Θα μπορούσαν να προσφέρουν θεώρηση εισόδου για ανθρωπιστικούς λόγους σε αιτούντες άσυλο που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, για παράδειγμα σε άτομα με επείγουσες ιατρικές ανάγκες, ώστε να μπορούν να λαμβάνουν επαρκή ιατρική περίθαλψη.

Τα ευρωπαϊκά κράτη μπορούν επίσης να χορηγούν θεώρηση εισόδου για λόγους εργασίας και φοιτητική θεώρηση εισόδου μέσω των προξενικών αρχών τους στην Ελλάδα. Για ορισμένες εθνικότητες που δεν είναι επιλέξιμες για μετεγκατάσταση, ή για άτομα χωρίς οικογένεια σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αυτό θα μπορούσε να είναι η μόνη ασφαλής και νόμιμη διέξοδος από την Ελλάδα.

Όλα αυτά είναι λύσεις που έχουν στα χέρια τους οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Αυτό που λείπει είναι η πολιτική βούληση να προσφέρουν ασφαλείς και νόμιμες διόδους από την Ελλάδα σε άτομα των οποίων οι επιλογές στενεύουν με γοργούς ρυθμούς.

Περισσότερα από το VICE

Η Ήρεμη Πλευρά της Ινδίας

Η Νύχτα που Σκότωσα το Παιδί που μου Έκανε Bullying

Ένα Δεκαήμερο Σεξ Πάρτι σε ένα Αγρόκτημα

ΑΚΟΛΟΥΘΉΣΤΕ ΤΟ VICE ΣΤΟ TWITTER, FACEBOOK ΚΑΙ INSTAGRAM.