«Το Ποδόσφαιρο Ανήκει στους Οπαδούς» - Οι Ρομαντικοί της Μπάλας στην Ελλάδα

Το σύγχρονο ποδόσφαιρο είναι μια τυπική περίπτωση εφαρμογής της καπιταλιστικής αγοράς. Υπάρχει η προσφορά και η ζήτηση, ο ισχυρός και ο αδύναμος. Με μία κρίσιμη, όμως, διαφορά. Τη συμπεριφορά του πελάτη-καταναλωτή επηρεάζει το συναίσθημα, το οποίο μπορεί να εκβιαστεί, να τονωθεί τεχνητά ή να καθοδηγηθεί, όμως σχεδόν πάντα παραμένει ένας αστάθμητος παράγοντας στα μάστερ πλαν, ακόμη και των πιο χρυσοπληρωμένων μάνατζερ.

Η επίδραση του συναισθήματος των καταναλωτών-οπαδών αποδείχτηκε την περασμένη εβδομάδα - μία από τις πιο κρίσιμες στην ιστορία του σύγχρονου ποδοσφαίρου. Δώδεκα από τις μεγαλύτερες και ακριβότερες ομάδες της Ευρώπης ανακοίνωσαν την απόφασή τους να φτιάξουν μια κλειστή λίγκα, παίζοντας μεταξύ τους εσαεί, χωρίς να αποβάλλονται όσοι χάνουν στο γήπεδο. Η δικαιολογία είναι τα συρρικνούμενα έσοδα των κλαμπ, λόγω και της πανδημίας, κι επίσης η ανάγκη ανοίγματος στην προσοδοφόρα ασιατική και αμερικανική αγορά.

Η «λίγκα των άπληστων», όμως, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη, όπου οι σχέσεις των οπαδών με τις ομάδες τους παραμένουν ακόμα στενές. Οι πρόεδροι των ομάδων αναδιπλώθηκαν και το πείραμα της ESL πάγωσε, τουλάχιστον προς το παρόν.

Πολλοί μίλησαν για «νίκη των οπαδών», αν και υπάρχουν αναλύσεις ότι ενισχυμένη θα βγει τελικά η UEFA και η FIFA. Το ποδόσφαιρο δεν ξανάγινε ρομαντική, oldschool υπόθεση μέσα σε τρία 24ωρα. Έγινε, όμως, αντιληπτό με εκκωφαντικό τρόπο ότι υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων που μπορεί να μην πηγαίνουν στο γήπεδο ή να είναι οργανωμένοι σε συνδέσμους, όμως παρακολουθούν ποδόσφαιρο με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν από παιδιά.

Πέντε άνθρωποι με διαφορετική αφετηρία - ένας οπαδός, μέλος του κλαμπ της Μπάρτσα στην Ελλάδα κι ένας μεταδιδακτορικός ερευνητής στο ΑΠΘ, ένας ποδοσφαιριστής με «πολιτικό» λόγο, o δημιουργός του σημαντικού Dieci κι ένα μέλος της συντακτικής ομάδας του Humba!, περιοδικού για το κοινωνικό και πολιτικό νόημα των σπορ και τον κόσμο της κερκίδας - γράφουν στο VICE για όσα μας δίδαξε το πείραμα λίγων ωρών της ποδοσφαιρικής ελίτ.

Χάρης Κωστόπουλος, Penya del Barça Thessaloniki

Η αλήθεια είναι ότι το ESL ήταν απλά η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, σε ό,τι αφορά το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Στον χώρο του δημοφιλέστερου αθλήματος θεωρώ ότι τα τελευταία δέκα χρόνια ο ρομαντισμός έχει εκλείψει. Τα παραδείγματα εκπλήξεων όλο και λιγοστεύουν, ομάδες τύπου Λέστερ είναι φάροι ρομαντισμού και λίγο απίθανο να ξαναδούμε με την παρούσα κατάσταση. Τα χρηματικά ποσά έχουν περάσει σε δυσθεώρητα επίπεδα και μόνο ομάδες-κολοσσοί μπορούν να ανταπεξέλθουν. Λόγω Covid19, βέβαια, βλέπουμε ότι και οι εν λόγω ομάδες δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν οικονομικά στα μεγέθη που οι ίδιες δημιούργησαν. Κάπως έτσι αναδύθηκε η ιδέα του ESL, ώστε οι ομάδες-εταιρείες να γίνουν ακόμη πλουσιότερες και να μεγαλώσει κι άλλο η ψαλίδα μεταξύ αυτών και των υπολοίπων. Οι οπαδοί ξεσηκώθηκαν, παρότι τόσα χρόνια είναι στην αδράνεια και αυτό λειτούργησε θετικά για το ίδιο το άθλημα. Η UEFA θα πρέπει να βρει έναν τρόπο να εξισορροπήσει τις τόσο μεγάλες διαφορές, ώστε ομάδες όπως ο Παναθηναϊκός των 90s, η Λέστερ του 2015-16, η Στεάουα Βουκουρεστίου των 80s κ.ά. να έχουν δικαίωμα στο όνειρο της ευρωπαϊκής πορείας, ακόμη και στην κατάκτηση ευρωπαϊκού τίτλου.

Θέμης Τζήμας, δικηγόρος, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ

Στην εποχή του φθίνοντος -εξ ου και επιφανειακού-, στρεβλού ρασιοναλισμού, της πανοπτικής εξουσίας και του αντικοινωνικού νεοφιλελευθερισμού, η μη μετρήσιμη και ταξινομήσιμη, επιστημολογικά, λαϊκότητα του ποδοσφαίρου, η νοηματοδότησή του από την επαφή του με τις «μάζες» -βλέπε την ηθική υπεροχή του αουτσάιντερ ακόμα και όταν «κλέβει» τη νίκη- συχνά φαντάζει παράταιρη προς την εποχή ή και ξεπερασμένη. Ωστόσο, αυτή ακριβώς η λαϊκότητα, νίκησε -έστω πρόσκαιρα- τους γιάπηδες των πολυεθνικών εταιρειών που επιχείρησαν να δολοφονήσουν το ποδόσφαιρο.

Σε συνθήκες οντολογικής -προοπτικά- ανισότητας, η λαϊκότητα κατέδειξε το κοντόφθλαμο του νεοφιλελευθερισμού -ποιος νοιάζεται για διαρκείς, βαρετές επαναλήψεις- και τη δύναμη της μαζικής κινητοποίησης. Σε 48 ώρες, η απόπειρα να μετατραπεί το ποδόσφαιρο σε WWE ηττήθηκε. Εξαφανίστηκε ο καπιταλισμός και η κυριαρχία του στο ποδόσφαιρο; Όχι, φυσικά. Δεν θα είναι καπιταλισμός αν δεν μπορεί να εμπορευματοποιεί κάθε τι που αγαπούν οι κοινωνίες - ή και που μισούν. Ωστόσο, μεταξύ της αναίρεσης της καπιταλιστικής κερδοσκοπίας επί του ποδοσφαίρου και της πλήρους κατίσχυσής της, υπάρχουν πολλά βήματα και άρα πολλές νίκες που μπορούν να κερδηθούν.

Προφανώς, με νέο τρόπο, το σχέδιο για το ολιγαρχικό, μη-ποδόσφαιρο, των υπερ-πλουσίων θα επανέλθει κάποτε, στο μέλλον. Επίσης, θα συνεχίσουμε να βλέπουμε υπέρογκα αμειβομένους ποδοσφαιριστές, άπληστους μάνατζερ, διεφθαρμένους παράγοντες, πληθώρα παιχνιδιών προς τέρψη τηλεοπτικών παραγωγών και όλα εκείνα που μετατρέπουν το άθλημα σε προϊόν και εξαντλούν την φαντασία.

Παρόλα αυτά, οι λαοί του ποδοσφαίρου πέτυχαν να διασφαλίσουν ως ηγεμονική θέση -για τώρα- ότι το παιχνίδι παίζεται -έστω τελικά- μέσα στο γήπεδο. Διασφαλίσαμε ότι το άθλημα ζει. Και δείξαμε ότι οι λαοί έχουν δύναμη, όταν επιδεικνύουν αντανακλαστικά. Δεν μας έκλεψαν το ποδόσφαιρο οι πλούσιοι - τουλάχιστον όχι ακόμα και όχι ολοκληρωτικά. 

VICE Video: Η Βία στις Σχέσεις

Κώστας Ραμπότας - Dieci

Η απληστία δεν είναι σημείο των καιρών. Προϋπήρχε, όπως προϋπήρχε η εύνοια, τα χρέη και οι δημόσιες σχέσεις. Η λίγκα των άπληστων θα έχει όπλο το χρήμα. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να αλλάξει η UEFA και η FIFA, διότι τόσα χρόνια έκαναν τη δική τους μπίζνα. «Το ποδόσφαιρο είναι για τους οπαδούς», ωστόσο κοιτάμε πώς θα κάνουμε το Σούπερ Καπ της Ισπανίας όπως και μερικούς αγώνες του ισπανικού πρωταθλήματος στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και στην Κίνα - το ίδιο ισχύει και για την Σέριε Α και για άλλα πρωταθλήματα. «Το ποδόσφαιρο είναι για τους οπαδούς», αλλά κάποια παιχνίδια πρέπει να γίνονται μεσοβδόμαδα, όταν δουλεύουν οι οπαδοί. «Το ποδόσφαιρο είναι για τους οπαδούς», αλλά για να δεις τηλεοπτικά την ομάδα σου, πρέπει να πληρώσεις συνδρομή τις περισσότερες φορές. «Το ποδόσφαιρο είναι για τους οπαδούς», άλλα ένα εισιτήριο, ακόμα και σε ματς που δεν θεωρείται ντέρμπι, το πληρώνεις μια περιουσία. «'Το ποδόσφαιρο είναι για τους οπαδούς», αλλά το Μουντιάλ να το δώσουμε στο Κατάρ, όπου μέσα σε απόλυτη σιωπή έχουν χάσει τη ζωή τους χιλιάδες εργαζόμενοι και μετά μας διαφημίζουν την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η UEFA και η FIFA πρέπει να γνωρίζουν ότι κανείς δεν συντάχθηκε μαζί τους. Ο κόσμος έχει μεγάλη δύναμη. Aν το καταλάβει και κινητοποιηθεί, μπορεί να αλλάξει τα πάντα.

Γιώργος Μπαντής, ποδοσφαιριστής, πρόεδρος ΠΣΑΠ

Αυτό που με τρομάζει περισσότερο είναι η φράση «κλειστή λίγκα», ως σκέψη και μοντέλο λειτουργίας. Δηλαδή δεν κερδίζεις τη συμμετοχή σου αγωνιζόμενος, ούτε μοχθείς μέσα στο γήπεδο για να τη διατηρήσεις, αλλά το μόνο που χρειάζεσαι είναι χρήματα. Με ένα συγκεκριμένο ποσό, αρκετά μεγάλο, εξασφαλίζεις την «επιτυχία» - όχι με τη δουλειά και την προσπάθεια που θα καταβάλεις. Πρεσβεύει, δηλαδή, το ακριβώς αντίθετο από τις αξίες του ποδοσφαίρου και ευρύτερα του αθλητισμού.

Προσωπικά πάντα θα υποστηρίζω πως ο αθλητισμός πρέπει να επιστρέφει πράγματα πίσω στην κοινωνία, διαφορετικά δεν έχει λόγο ύπαρξης. Γιγαντώνεται μέσω της κοινωνίας και αποτελεί ανυπόστατο κομμάτι της. Ποιο το νόημά του αν δεν την εκφράζει; Δεν πρέπει να δολοφονήσουμε το τελευταίο ίχνος ρομαντισμού που έχει απομείνει.

Η ESL που είχαν στο μυαλό τους αποτελεί τη χαριστική βολή, αλλά ευτυχώς το εγχείρημα, όπως τελικά φαίνεται, δεν θα προχωρήσει. Υποτίμησαν τη «δύναμη» που έχουν οι πραγματικοί ιδιοκτήτες των ομάδων, που δεν είναι άλλοι από τους φιλάθλους τους, κάθε γενιάς. Είναι εκείνοι που πάντα βρίσκονται στο πλάι τους, χαίρονται στις επιτυχίες και λυπούνται στις αποτυχίες, αλλά πάντα θέλουν να τις βλέπουν να αγωνίζονται στο γήπεδο. Οι ομάδες ανήκουν τελικά στον λαό τους κι όλοι οι άλλοι είμαστε περαστικοί.

ΠιΖήτα, μέλος των υπευθύνων έκδοσης του περιοδικού HUMBA!

Από το προηγούμενο βράδυ της Κυριακής έως και το βράδυ της Τρίτης, δηλαδή τις ώρες μετά την ανακοίνωση της Διακήρυξης Ίδρυσης της European Super League, ζήσαμε ένα 48ωρο που κάθε ποδοσφαιρόφιλος ή οπαδός αισθάνθηκε την έννοια της αλληλεγγύης, για κάτι που φαίνεται που κινητοποιεί, ακόμα, ευρύτερες λαϊκές μάζες (βγάζοντας τη γλώσσα σε φορείς, οργανισμούς, ενώσεις που «ασκούν πολιτική στο όνομά τους»).

Σε μια τεράστια, σοσιαλμιντιακή καμπάνια δίχως κάποιο κέντρο συντονισμού ή κάποια συνεννόηση, παρότι στην αγγλική οπαδική σκηνή υπήρξε μια σύμπραξη ενώσεών τους, κατάφεραν να δώσουν εκείνο το στίγμα που ήταν το σημείο εκκίνησης για να «ταφεί» το σχέδιο της ESL, τουλάχιστον στην παρούσα συγκυρία.

Τι μπορεί, λοιπόν, να οδήγησε 12 αφεντικά να παίξουν το αγαπημένο τους παιχνίδι - όχι το ποδόσφαιρο, αλλά αυτό των ισολογισμών, των υποσχέσεων, των διαγραμμάτων και κυρίως της απληστίας και υποτίμησης στην «πλέμπα», που δεν μπορεί να πληρώσει για να πάει γήπεδο;

Αφενός τα υπέρογκα χρέη των Ισπανών και αφετέρου η νέα επιχειρηματική συνθήκη που φαίνεται πως επιθυμούν να ξεκινήσουν στην απέναντι άκρη του Ατλαντικού τα αφεντικά από τις ΗΠΑ, αλλά και οι ηγεσίες των ιταλικών ομάδων που με εξαίρεση δύο, οι άλλες δύο ανήκουν σε ομίλους κινεζικών επιχειρηματικών συμφερόντων. Μιλάμε, πλέον, για αποκοπή των συλλόγων αυτών, όχι απλώς από τις οπαδικές τους κοινότητες, αλλά κι από τις χώρες προέλευσης των ιδρυτών και μετέπειτα ιδιοκτητών τους – αν τις μετράω ορθά, αφορά τις εννέα εκ των 12 αυτή η διαπίστωση.

Το γιατί η απουσία των δύο γερμανικών συλλόγων και της Παρί σεν Ζερμέν, ήταν επίσης σημαντική όπως διαπιστώθηκε, μπορούμε αφενός να «καταλογιστεί» στον Κανόνα του 50+1 όπου τα μέλη των γερμανικών ποδοσφαιρικών ομάδων συναποφασίζουν για τα πεπραγμένα τους, αλλά και στη γεωπολιτική σκακιέρα -βλέπε Κατάρ 2022- μιας κι η Παρί ανήκει εδώ και πολλά χρόνια –με εμπλοκή μάλιστα και του γαλλικού κράτους– σε επιχειρηματικό όμιλο καταριανών συμφερόντων.

Όπως, λοιπόν, γράφεται και στην ιστοσελίδα του HUMBA! αυτή η μικρή νίκη μπορεί να ανοίξει δρόμους, συννενόησης και συντονισμού όλων εμάς που τη «βλέπουμε αλλιώς» που δεν βλέπουμε τον εχθρό μας στην απέναντι κερκίδα αλλά -ας μου επιτραπεί να το γράψω κι ας είναι κλισέ- στα «επίσημα».

Ακολουθήστε τον Κώστα Κουκουμάκα στο Twitter.

Περισσότερα από το VICE

Ο Έλληνας που Συμμετέχει σε Δοκιμή Εμβολίου Covid19 στο Βέλγιο

Ένας Χρόνος Χωρίς Σεξ, Έρωτα ή Γνωριμίες

Η Marseaux θα Ήθελε να Δει Περισσότερους Συνομήλικούς της να Ψηφίζουν

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.