Η Κυβέρνηση του Μεξικού Δεν Μπορεί να Βρει 73.000 Αγνοούμενους

Η Lupita Urrutia πέρασε ένα απόγευμα του Αυγούστου κοιτάζοντας φωτογραφίες πτωμάτων, άκρων και οστών, σε ένα ιατροδικαστικό γραφείο στην Γκουανταλαχάρα. Έψαχνε ό,τι μπορεί να είχε απομείνει από τον αδελφό της, Angel, ή τον ανιψιό της, τον David, αλλά δεν βρήκε τίποτα. Όταν βγήκε από το κτίριο στον απογευματινό ήλιο, ξέσπασε σε δάκρυα.

«Έχει ένα σωρό κόκαλα και κανείς δεν θα μάθει ποτέ τίνος ήταν», είπε στο VICE News σκουπίζοντας τα δάκρυα από το πρόσωπό της.

Η Urrutia είναι από το Πουέρτο Βαγιάρτα, στην πολιτεία Τζαλίσκο, οκτώ ώρες απόσταση από τη Γκουανταλαχάρα. Ακόμα και πριν κάνει το ταξίδι εκείνη τη μέρα, με την αδελφή της, Siliva, ετοιμάζονταν να εγκαταλείψουν την έρευνα για τους δύο άδτρες. Ο Angel και ο David εξαφανίστηκαν στις 22 Ιουνίου του 2019. Η οικογένεια έχασε τα ίχνη τους γύρω στης 7 μμ και βρήκαν το φορτηγό που οδηγούσαν παρατημένο μια ώρα έξω από την πόλη. Τα κλειδιά ήταν ακόμα στη μίζα.

Υπάρχουν 73.000 αγνοούμενοι στο Μεξικό, σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση της κυβέρνησης, και τουλάχιστον 26.000 άγνωστα πτώματα στα νεκροτομεία της χώρας. Οι εκτιμήσεις που δίνουν οι ΜΚΟ είναι υψηλότερες, λένε ότι υπάρχουν 37.000 πτώματα στα αζήτητα.

Πολλοί απ’ όσους εξαφανίστηκαν θεωρείται ότι είναι θύματα της βίας που συνταράσσει το Μεξικό εδώ και πάνω από μια δεκαετία, και που εν μέρει σχετίζεται με τις διαμάχες για έλεγχο και εξουσία ανάμεσα στα ισχυρά δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος και των κυβερνητικών δυνάμεων. Πάνω από 34.600 δολοφονίες καταγράφηκαν στο Μεξικό πέρσι και η φετινή χρονιά αναμένεται να σπάσει κάθε ρεκόρ.

Η βία έχει επιτείνει μια κουλτούρα εγκληματικής ατιμωρησίας –λίγοι φόνοι ερευνώνται– κάτι που στέλνει το μήνυμα ότι υπάρχουν λιγοστές συνέπειες για τη παρανομία.

Όταν ο πρόεδρος Andres Manuel Lopez Obrador (γνωστός με τα αρχικά του, AMLO) ανέλαβε την εξουσία στο τέλος του 2019, υποσχέθηκε να δώσει προτεραιότητα στο θέμα των αγνοούμενων και να δώσει στις οικογένειες που αναζητούν τους αγαπημένους τους τη δικαιοσύνη και την «ολοκλήρωση» που θέλουν. Αυτό έδωσε σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους ελπίδα ότι οι έρευνές τους, που για χρόνια ήταν άκαρπες, μπορεί να τελείωναν.

Το θέμα των εξαφανισμένων έγινε τόσο πιεστικό που οικογένειες άρχισαν να σχηματίζουν ομάδες έρευνας στη χώρα και να σκάβουν, καθώς θεωρούσαν ότι υπήρχε κυβερνητική αδιαφορία ή ανικανότητα ως προς την εύρεση των αγαπημένων τους. Οι ομάδες έρευνες πραγματοποίησαν κάτι μακάβριο: Ξέθαψαν χιλιάδες μυστικούς τάφους στο Μεξικό. Σχεδόν 4.000 τέτοιοι τάφοι βρέθηκαν απ’ όταν μια επιχείρηση με τη στήριξη της κυβέρνησης ενάντια στο οργανωμένο έγκλημα άρχισε στο Μεξικό το 2006. 

Αλλά το νέο σύστημα που δημιούργησε η κυβέρνηση AMLO απλώς έχει επιδεινώσει τη σύγχυση και την ανικανότητα γύρω από το πρόβλημα, λένε παρατηρητές. Οι βάσεις δεδομένων αγνοουμένων και άγνωστων πτωμάτων παραμένουν διαχωρισμένες, που σημαίνει ότι οι οικογένειες που προσπαθούν να βρουν χαμένους γιους, κόρες, συζύγους μάλλον δεν θα μάθουν αν τα πτώματά τους έχουν βρεθεί.

Οι γιοι της Maria de Jesús de León και της Angélica Romo απήχθησαν από μια ομάδα ένοπλων ανδρών με κουκούλες στο Πουέρτο Βαγιάρτα, τον Μάη του 2011. Επτά χρόνια αργότερα, το 2018, όταν βρέθηκαν δυο τρέιλερ γεμάτα άγνωστα πτώματα που δεν χωρούσαν στα φισκαρισμένα νεκροτομεία του Τζαλίσκο, οι δυο μητέρες πήγαν στο γραφείο του Εισαγγελέα για να ρωτήσουν για την υπόθεσή τους. Αλλά διαπίστωσαν ότι η έρευνα είχε κλείσει μήνες νωρίτερα, όπως είπαν.

«Μας είπαν ότι είχε ήδη λυθεί. Γι’ αυτό έκλεισαν την υπόθεση, επειδή είπαν ότι μας είχαν ήδη παραδώσει το πτώμα του ενός αγοριού», λέει η Romo. 

Οι Αρχές ισχυρίστηκαν ότι η De León είχε παραλάβει τα λείψανα του γιου της, αλλά εκείνη λέει πως η κυβέρνηση μπερδεύτηκε όταν στην οικογένειά της ζητήθηκε, δύο φορές, να αναγνωρίσει πτώματα που η κυβέρνηση θεωρούσε ότι ήταν ο γιος της, José Guadalupe. Κανένα από τα δύο πτώματα που ζητήθηκε από την οικογένεια να αναγνωρίσει δύο φορές δεν ήταν του José.

Ένας νόμος για τις εξαφανίσεις που θεσπίστηκε το 2017 από την προηγούμενη κυβέρνηση υποχρέωνε την ομοσπονδιακή διοίκηση του Μεξικού να δημιουργήσει επιπλέον βάσεις δεδομένο για άγνωστα πτώματα που βρίσκονταν σε εκατοντάδες ομαδικούς τάφους σε όλη τη χώρα, καθώς και μια βάση δεδομένων με ιατροδικαστικές πληροφορίες. Η προθεσμία για να γίνει αυτό ήταν το 2018. Σχεδόν δυο χρόνια αφότου ανέλαβε η καινούργια διοίκηση, το μόνο αρχείο που υπάρχει που αναγνωρίζει θύματα είναι αυτό των αγνοουμένων – το Εθνικό Αρχείο Εξαφανισθέντων (RNPD).

Το RNPD δημιουργήθηκε τον Ιούλιο του 2019 από την Εθνική Επιτροπή Έρευνας – ένα όργανο που εντάσσεται στο Υπουργείο Εσωτερικών του Μεξικού, του ομοσπονδιακού φορέα που ασχολείται με την εθνική ασφάλεια. Η βάση δεδομένων επίσης καταγράφει τον αριθμό μυστικών τάφων (3.978) και των λειψάνων που ανασύρθηκαν από αυτούς (6.625) πτώματα, καθώς και τον αριθμό ανθρώπων που βρέθηκαν νεκροί και ζωντανοί μεταξύ 1960 και 2020. Αλλά δεν υπάρχουν δεδομένα για την αναγνώριση αυτών των ανθρώπων ή για να γίνει η σύνδεση με τα δεδομένα για όσους είναι καταχωρημένοι ως αγνοούμενοι. 

Για να ψάξουν τα αρχεία των νεκρών, οι οικογένειες πρέπει να απευθυνθούν σε 32 διαφορετικά κρατικά ιατροδικαστικά γραφεία και τους εκατοντάδες δημοτικές αντιπροσωπείες τους. Δεν παρέχουν όλες οι πολιτείες τις πληροφορίες online και όσες το κάνουν, αργούν στην ψηφιοποίηση παλιότερων αρχείων. Για παράδειγμα, αρχεία που είναι διαθέσιμα online για το Τζαλίσκο φτάνουν μόνο μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2018.

«Οι εξαφανίσεις λειτουργούν επειδή υπάρχει ένα περίπλοκο δίκτυο παραγόντων με διαφορετικά συμφέροντα, και η συνήθειά τους να οικειοποιούνται διαφορετικούς κρατικούς αξιωματούχους και να τους χρησιμοποιούν για τη διευκόλυνση παράνομων κρατήσεων, βασανιστηρίων και εκτελέσεων, αλλά και για κάλυψή τους», λέει ο James Cavallaro, πρώην πρόεδρος της Διαμερικανικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (IACHR) και επικεφαλής ενός ειδικού μηχανισμού που παρακολουθεί τους 43 φοιτητές  που απήχθησαν και πιθανόν δολοφονήθηκαν στο Μεξικό το 2014. Αυτή τη στιγμή είναι εκτελεστικός διευθυντής στο Πανεπιστημιακό Δίκτυο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Ο Cavallaro λέει ότι αν ο AMLO θέλει πραγματικά να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, πρέπει να επενδύσει σε χρήμα και να πιέσει για πραγματικές επενδύσεις για τους αγνοούμενους, αλλά και να παραδεχτεί ότι θα είναι μια μακρά και δύσκολη διαδικασία που θα μπορούσε να αποκαλύψει τις συνωμοσίες πιθανών πολιτικών συμμάχων. «Πρέπει να είναι μια δέσμευση που μπορεί να έχει πολιτικές συνέπειες, για χρόνια, αυτό χρειάζεται».

Έναν χρόνο μετά την πρώτη αναφορά, ο πρόεδρος AMLO υποσχέθηκε να πάρει επίσημη άδεια από το κλιμάκιο των Ηνωμένων Εθνών για να ερευνήσει τις εξαφανίσεις στο Μεξικό, απρόσκοπτα.

Χιλιάδες άνθρωποι όπως οι Urrutia, Romo και De Leon έχουν εγκαταλείψει την προσπάθεια να βρουν ζωντανούς τους ανθρώπους τους. Αλλά όσο περνάει ο καιρός, τόσο πιο πιθανό είναι να πεθάνει και η ελπίδα.  

Περισσότερα από το VICE

Η Πρώτη Ελληνική Υποβρύχια Ταινία Πορνό Είναι Γεγονός

Ένας Άνδρας στη Βόρεια Ελλάδα Κατασκευάζει Αεροπλάνα "Made in Florina"

Ένας Αστροφυσικός Υπολόγισε τις Τελευταίες Μεγάλες Εκρήξεις Πριν τον Θάνατο του Σύμπαντος

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.