Το Μεταναστευτικό Δεν Λύνεται με Φράχτες: Η Περίπτωση του Έβρου

Τον Φλεβάρη του 2012, ο Χρήστος Παπουτσής, Υπουργός Προστασίας της Πολίτη της υπηρεσιακής κυβέρνησης Παπαδήμου, εγκαινίασε πανηγυρικά τον φράχτη του Έβρου. Δεν ήταν η καλύτερη στιγμή της πολιτικής του καριέρας. Ακολούθησα τη δημοσιογραφική αποστολή την ημέρα των εγκαινίων στο μοναδικό κομμάτι των χερσαίων ελληνοτουρκικών συνόρων, όπου το ποτάμι μπαίνει στο τουρκικό έδαφος προς την Αδριανούπολη και το σύνορο είναι στέρεα γη. Ρεπόρτερ, φωτογράφοι και οπερατέρ επιβιβαστήκαμε σε βανάκια του Στρατού, στη σειρά μιας ατέλειωτης αυτοκινητοπομπής που ξεκίνησε από την Ορεστιάδα, διέσχισε τον αφράτο κάμπο των παρέβριων χωριών και κατέληξε στο τελωνείο των Καστανιών.

Στρατιωτικοί με γαλόνια, αστυνομικοί, στελέχη «ευαίσθητων» υπηρεσιών και δημοσιογράφοι, βαδίσαμε όλοι μαζί στην άκρη ενός χωραφιού και φθάσαμε στο πρώτο υπερυψωμένο φυλάκιο, στη βάση του οποίου είχαν μεταφερθεί πρόχειρα κουλούρες με ακανθωτό σύρμα και μεταλλικοί στύλοι, για τα τηλεοπτικά πλάνα. Ο υπουργός χαιρέτισε τους φαντάρους ψηλά στη σκοπιά κι έπειτα φωτογραφήθηκε δίπλα στα σύρματα, δηλώνοντας κάτι του στιλ «τα σύνορα σφραγίζονται».

Ακριβώς απέναντι υπήρχε μια παρόμοια υπερυψωμένη τουρκική σκοπιά. Φαντάροι μας κοιτούσαν με κιάλια, ενδεχομένως τραβούσαν βίντεο. Η εντολή στα δημοσιογραφικά συνεργεία ήταν να γίνονται λήψεις με συγκεκριμένη γωνία προς το ελληνικό έδαφος και μόνο εκεί που βρισκόμασταν. Η συνοριογραμμή σε εκείνο το σημείο είναι νοητή. Υπήρχαν κάποια αραιά σημάδια, όμως στην πράξη αυτό που χώριζε την Ελλάδα από την Τουρκία ήταν ένα χαντάκι, πλάτους περίπου ενός μέτρου. Όταν οι στρατιωτικοί συνήθισαν κάπως την παρουσία μας, στάθηκα μέσα στο σκάμμα σαν μικρό παιδί. Είναι πολύ περίεργη η αίσθηση να πατάς κυριολεκτικά με το ένα πόδι στην Ελλάδα και το άλλο στην Τουρκία. Και στις δύο πλευρές του χωραφιού καλλιεργούνταν σκόρδα.

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Ο φράχτης στήθηκε γρήγορα. Ήταν το πρώτο μεγάλο ταμπού στο μεταναστευτικό, που ξεπεράστηκε μάλλον εύκολα: 10,3 χιλιόμετρα, σε ύψος τριών μέτρων, από τη Νέα Βύσσα ως τις Καστανιές. 800 τόνοι χάλυβα, 20.700 μέτρα χοντρό γαλβανισμένο συρματόπλεγμα και 140.000 μέτρα κονσερτίνα (λεπιδοφόρο συρματόπλεγμα), τοποθετημένα πάνω σε 10.000 πασσάλους στερεωμένους με 6.000 κυβικά μέτρα τσιμέντο. Για τη σημειολογία, τμήματα του μεταλλικού σκελετού επιγαλβανώθηκαν σε εργοστάσιο της Κωνσταντινούπολης, λόγω χαμηλότερου κόστους. Το έργο, συνολικού προυπολογισμού 3,2 εκατ. ευρώ, είχε αναλάβει ένας τοπικός εργολάβος, που μου αφηγήθηκε εκείνη τη μέρα, πάνω στο σύνορο, ότι καταγόταν από τη νότια Ελλάδα και είχε βρεθεί τυχαία στον Έβρο ως φαντάρος. Όταν απολύθηκε, έμεινε στην περιοχή για να δουλέψει σε δημόσια έργα κι έκτοτε δεν ξανάφυγε.

Ο φράχτης του Έβρου κατασκευάστηκε με ελληνικά χρήματα. «Η Κομισιόν δεν συγχρηματοδοτεί την κατασκευή του έργου, καθώς είναι βραχυπρόθεσμο μέτρο που δεν λύνει τα θέματα διαχείρισης της μετανάστευσης με συγκροτημένο τρόπο», μου έγραψε σε email ο εκπρόσωπος της Επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων, Σεσίλια Μάλστρομ. Όλοι γνώριζαν ότι το μέτρο ήταν σπασμωδικό. Τον πρώτο καιρό, μετανάστες άνοιξαν τρύπες ή έσκαψαν λαγούμια για να περάσουν κάτω από τον φράχτη. Κι έπειτα, οι διακινητές απλώς μετέφεραν τις ροές χαμηλότερα, εκεί που τα σύνορα ορίζει το ποτάμι. Το πρώτο τετράμηνο της χρονιάς που χτίστηκε ο φράχτης, πέρασαν τα σύνορα 7.728 άνθρωποι. Το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους είχαν περάσει 3.247. Δεκάδες άνθρωποι πνίγηκαν στον Έβρο.

Το 2012 είναι μια πολύ μακρινή εποχή για το προσφυγικό. Κι όμως, μετά από την κρίση του 2015-16 και τη σημερινή κατάσταση στα νησιά, η τωρινή κυβέρνηση προκήρυξε διαγωνισμό για την αγορά και την τοποθέτηση πλωτού φράχτη, μήκους 2,7 χιλιομέτρων, στο Αιγαίο. Το έργο έχει προϋπολογισμό 500.000 ευρώ και δόθηκε διορία λίγων 24ωρων για την κατάθεση των προσφορών. Δεν είναι μόνο αυτό. Τον διαγωνισμό κάνει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η κυβέρνηση στρατιωτικοποιεί το προσφυγικό. Κανείς δεν μπορεί να πιστέψει στα σοβαρά ότι ένα πλωτό δίχτυ με σημαδούρες, σαν αυτό που τοποθετείται για τον περιορισμό των πετρελαιοκηλίδων, μικρότερο σε μήκος από την προκυμαία της Μυτιλήνης, μπορεί να ανακόψει τις προσφυγικές ροές. Υπάρχει το σημαίνον και το σημαινόμενο. Αρκεί να διαβάσει κανείς τα σχόλια κάτω από την είδηση στο VICE για τον πλωτό φράχτη. Εκατοντάδες άνθρωποι ζητούν ακόμη σκληρότερη στάση από την κυβέρνηση.

Περισσότερα από το VICE

«Δεν με Ένοιαζε να Βρω Λεφτά για να Φάω» - Η Ιστορία Ενός Πρώην Χρήστη Ηρωίνης

«Δεν Είναι μία Δουλειά που Κάνεις Μέχρι τα 75» - Μια Ελληνίδα Σεξεργάτρια στη Γερμανία

«Άρχισαν να με Xτυπάνε σε Όλο το Σώμα» - Ήρωες Είναι τα Θύματα που Στάθηκαν Όρθια