Όταν πρωτοπέτυχα τυχαία μία ανάρτηση του Sam Albatros στα social media, σταμάτησα για λίγο το σκρολάρισμα προσπαθώντας να καταλάβω τι είναι αυτό που βλέπω. Το να τραβήξεις την προσοχή ενός χρήστη των social media με το ποστ σου είναι από μόνο του κάτι δύσκολο. Το να τον κάνεις να μείνει και να το επεξεργαστεί είναι πλέον σχεδόν ακατόρθωτο.Έκτοτε παρακολουθούσα με συνέπεια το προφίλ του στο Facebook με ανανεωμένο κάθε φορά ενδιαφέρον. Παλιές, γνώριμες στο ύφος, οικογενειακές φωτογραφίες με χαρούμενα πρόσωπα και μικρές λέξεις και φράσεις να καλύπτουν τα πρόσωπα και βασικά τα μάτια. Στο πλάι της εικόνας μία ιστορία από ένα άτομο που έγραφε για το βίωμά του αλλά ταυτόχρονα βρισκόταν, όπως ο ίδιος μου είπε, σε μια διαδικασία εξερεύνησης της queer ταυτότητάς του. Δυστυχώς, αυτό το δεύτερο κομμάτι είναι πολύ λιγότερο γνώριμο στην Ελλάδα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Όταν έμαθα ότι ο/η/το Sam Albatros έβγαλε βιβλίο, το «Ελαττωματικό Αγόρι» (εκδ. Εστία), έτρεξα να το αγοράσω. Η αποτύπωση του βιώματος ενός queer ατόμου είναι ακόμα και σήμερα σπάνια - ό,τι και αν λένε οι echo chambers του καθενός μας. Όταν πραγματοποιείται από έναν ταλαντούχο άνθρωπο γίνεται αξιοσημείωτη και σε αισθητικό πλέον επίπεδο.
VICE: Αρχικά θα ήθελα να μου μιλήσεις για τον/την/το Sam Albatros, αλλά και το πώς προέκυψε το «Ελαττωματικό Αγόρι». Sam Albatros: Το βιβλίο προέκυψε ως φυσική συνέχεια του project του Sam, που ξεκίνησε το 2017 ως ένα mixed media project. Εγώ εδώ και καιρό μεταφράζω queer ποιητές κυρίως από τα αγγλικά στα ελληνικά και τα αναδημοσιεύω στο queerpoets.com. Επομένως, όλο αυτό ήρθε ως μέρος της εξερεύνησης της queer ταυτότητάς μου, την οποία για πάρα πολλά χρόνια την είχα αποκρύψει, όντας ένα παιδάκι το οποίο μεγάλωσε σε μία επαρχιακή πόλη και που συνεχώς, αυτό που άκουγε ήταν «είσαι πούστης, θα πεθάνεις». Πέραν αυτού είχα και πολύ μεγάλους γονείς και, συνεπώς, μου μετέφεραν απόψεις περί του θέματος που ήταν λίγο του περασμένου αιώνα. Ούτως ή άλλως, από τα 15 και τα 16 μου, με ενδιέφερε πολύ η ποίηση. Μπήκα νωρίς στη διαδικασία να διαβάζω, να ψάχνω ποιήματα στο Ίντερνετ. Από τότε, αυτό που λάμβανα, σε ένα δεύτερο επίπεδο πια, ήταν πως οτιδήποτε queer στην ποίηση είναι κακό, ότι δεν μας ενδιαφέρουν αυτά τα πράγματα και είναι ασόβαρα. Με όλες αυτές τις προσλαμβάνουσες, μου δημιουργήθηκε μία αρκετά anti-queer ταυτότητα που μου πήρε πολύ καιρό να αποποιηθώ.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Τελικά, ο/η/το Sam Albatros ως project και, τελικά, το «Ελαττωματικό Αγόρι» ως βιβλίο προέκυψαν ως αντίδραση σε όλη αυτήν τη συνθήκη.Είναι αυτοβιογραφικό ή -έστω- έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία; Kοίτα, σίγουρα στηρίζεται σε δικά μου βιώματα της παιδικής ηλικίας. Φυσικά, όλα αυτά περασμένα υπό το πρίσμα της μυθοπλασίας, κυρίως διότι σε αυτή την περίοδο της ζωής μου δεν με ενδιαφέρει τόσο η αποτύπωση της ζωής όπως είναι. Γι’ αυτό όταν με ρωτάνε αν το βιβλίο μου τελικά είναι βιωματικό, τους λέω ότι εγώ βλέπω τη γραφή ως μία μορφή drag όπου παίρνεις κάτι που υπάρχει στον πραγματικό κόσμο και το στολίζεις, το στολίζεις, το στολίζεις ώστε να βγαίνει τελικά κάτι ναι μεν πραγματικό αλλά ταυτόχρονα και τροποποιημένο πολύ. Επομένως, κάπως αισθάνομαι όταν ρωτάνε αυτή την ερώτηση - σαν να ρωτάνε μία drag queen αν αυτό είναι το πραγματικό της πρόσωπο.Και ναι και όχι.Όπως μια drag queen προσπαθεί να κρύψει τις ατέλειές της, με το make-up ή να τις κάνει διασκεδαστικές, έτσι κι εγώ με τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου: προσπάθησα όλα τα άσχημα βιώματα να τα κάνω να φανούν διασκεδαστικά ή αστεία. Σχεδόν όλα τα δυσάρεστα περιστατικά του βιβλίου έχουν όντως συμβεί και σχεδόν όλα τα αστεία περιστατικά είναι προϊόντα της φαντασίας μου.Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος που ξεκινάς από την παιδική ηλικία; Ως συγγραφέας θέλεις να γράψεις αυτό που ξέρεις. Νομίζω πως αυτό είναι που ξέρω καλύτερα από οτιδήποτε άλλο συγγραφικά, τουλάχιστον αυτή την περίοδο. Δεν είναι ότι έχω κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην παιδική λογοτεχνία. Απλά αισθάνθηκα ότι αυτό είναι το πράγμα που μπορώ εγώ να συνεισφέρω. Υπήρχε και η αφορμή βέβαια από προηγούμενα project, όπως ήταν «Η Αδερφή».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Όπως το σκέφτομαι, ίσως ένα άλλο κομμάτι που θεώρησα σημαντικό ήταν να εξερευνήσω την queer ταυτότητα στην απαρχή της, όταν δηλαδή γεννιέται. Το πώς μεγαλώνει ένα queer παιδάκι σε μία ομοφοβική και συντηρητική πόλη της Ελλάδας.Έχεις καμία, εμπειρική τουλάχιστον, εικόνα για το ποιοι είναι εκείνοι που αγόρασαν το βιβλίο; Πιθανολογώ ότι μπορεί μεν να αγόρασαν το βιβλίο πολλοί άνθρωποι αλλά εμένα μου έστειλε μία συγκεκριμένη μερίδα από αυτούς. Εκείνοι ενδεχομένως για τους οποίους είναι πιο εύκολο να στείλουν μηνύματα όντας πιο εξοικειωμένοι με τα social media κτλ.Σε κάθε περίπτωση, έχω λάβει πάρα πολλά μηνύματα κυρίως από νεότερους ανθρώπους, από παιδιά του Λυκείου, που μου στέλνουν ότι και στο δικό τους το σχολείο συμβαίνουν πάρα πολλά ομοφοβικά περιστατικά. Ας πούμε ο διευθυντής τους είχε μαλώσει ένα παιδάκι επειδή είχε βάψει τα νύχια του ή κάτι αντίστοιχο. Μου έχουν στείλει άτομα που έχουν παρόμοια βιώματα. Άλλοι που έχουν βιβλιοπωλείο και μου γράφουν ότι έχουν πάρει το βιβλίο μου πελάτες που δεν περίμενες να το πάρουνε. Για παράδειγμα, κυρίες μεγαλύτερης ηλικίας που ως επί το πλείστον θα τις χαρακτήριζε κανείς συντηρητικές και κάποιες φορές, έχοντας διαβάσει το βιβλίο, μπορεί να πουν ότι η γενιά τους ίσως και να έχει κάνει κάποια λάθη.Μου έστειλε επίσης ένα νεαρό άτομο που αυτοπροσδιορίζεται ως bi, το οποίο μου είπε ότι το βιβλίο τον βοήθησε να εξερευνήσει την «ντιγκιντάγκικη» (λέξη που χρησιμοποιώ πολύ συχνά στα posts μου) πλευρά του. Και μόνο που χρησιμοποίησε αυτήν τη λέξη για να αυτοπροσδιοριστεί με κάνει τόσο χαρούμενη.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Όταν γράφεις ένα τέτοιο λογοτεχνικό βιβλίο έχεις και κάπου στην άκρη του μυαλού σου ότι αυτό μπορεί να συμβάλει στο να αλλάξει ο κόσμος ή είναι κάτι που προσπαθούμε να σου κολλήσουμε ως ταμπέλα οι υπόλοιποι; Αυτό που σίγουρα ήταν η πρόθεσή μου και ξεκινάει κιόλας από ένα παράπονό που είχα ήταν ότι, όταν μεγαλώναμε εμείς στην τηλεόραση, στις ταινίες, στα βιβλία δεν υπήρχε καθόλου queer representation. Ήταν πολύ κακό αυτό για μένα, καθώς οι μόνες προσλαμβάνουσες που είχα ήταν από τους γονείς μου οι οποίοι, όπως είπα πριν, είχαν τις απόψεις του 1950 περί ομοφυλοφιλίας. Συνεπώς, σίγουρα, ένα μεγάλο κίνητρο για μένα είναι ότι προσπαθώ να συνεισφέρω στο να υπάρχουν queer καταγεγραμμένα και αποτυπωμένα βιώματα στον εκδοτικό χώρο. Το έχω υπόψη μου αυτό με όλη τη δράση μου στη λογοτεχνία.Λες τον εαυτό σου «αδερφή», λέξη γενικά απαγορευμένη κατά μία έννοια. Ποια είναι η άποψή σου για την πολιτική ορθότητα και την προώθηση συγκεκριμένων και ενδεδειγμένων όρων; Γιατί είναι απαγορευμένη λέξη η «αδερφή»; Δεν καταλαβαίνω. Έτσι θα έλεγε ο Χριστιανόπουλος. Σαν να ακούω τη φωνή του. Δηλαδή εμένα όταν με φωνάζαν μικρό «αδερφή» ήταν απαγορευμένο; Τώρα που μεγάλωσα δεν μπορώ να το λέω; Όταν μου το λένε οι άλλοι είναι ΟΚ και όταν το λέω εγώ για τον εαυτό μου, πειράζει;Αστειεύομαι. Καταλαβαίνω τι λες.Σίγουρα ένα queer άτομο όταν προσπαθεί να επανοικειοποιηθεί όρους που το τραυμάτισαν στο παρελθόν έχει το δικαίωμα 100% να το κάνει. Τώρα, το πώς χρησιμοποιούν τέτοιους όρους άτομα που δεν έχουν τη συγκεκριμένη ταυτότητα, αυτή είναι μία δύσκολη συζήτηση. Για να μη μακρηγορώ: θεωρώ ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιήσουμε ορολογία που προσβάλει με οποιονδήποτε τρόπο μια ομάδα στην οποία δεν ανήκουμε.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Λίγους μήνες πριν διαβάσω το δικό σου βιβλίο, διάβασα και του Edouard Louis που επίσης αναφέρεται στη γαλλική επαρχία. Υπάρχει κάτι που κάνει την ενηλικίωση στην επαρχία πιο δύσκολη για ένα queer άτομο σε σύγκριση με μία μεγάλη πόλη; Δεν μπορώ να απαντήσω απόλυτα. Θεωρητικά θα προτιμούσα να έχω μεγαλώσει σε μία μεγάλη πόλη αλλά ίσως το λέω λόγω προσωπικού βιώματος που μου έχει προκαλέσει μία αποστροφή προς τις μικρότερες. Πλέον, ας πούμε, φροντίζω να ζήσω σε μεγάλες πόλεις (Λονδίνο, Παρίσι). Ακόμα και στη Ουάσινγκτον που πήγα μου φαίνονταν λίγο περίεργα τα πράγματα.Θα έλεγα πάντως ότι, όταν μεγαλώνεις σε μία μεγαλύτερη πόλη, έχεις περισσότερο diverse ανθρώπων γύρω σου με τους οποίους μπορείς να έρθεις σε επαφή. Συνεπώς καταλήγεις με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να έρχεσαι σε επαφή με περισσότερες ιδέες. Υπάρχουν γύρω σου και τις επεξεργάζεσαι θέλοντας και μη. Κάποιες τις ενστερνίζεσαι.Αντιθέτως, όταν είσαι σε μία μικρότερη πόλη, που σημαίνει σχεδόν αναγκαστικά και μικρότερο pool ιδεών, στρέφεσαι σε μία πολύ πιο συγκεκριμένη κατεύθυνση. Αν αυτή η κατεύθυνση, αυτό το mindset αποκλείει ανθρώπους σαν κι εσένα, την πούλεψες. Δεν έχεις με τι να τη συγκρίνεις και αναγκαστικά πιστεύεις ότι πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει χώρος για εσένα. Αν αντιθέτως μεγαλώσεις σε ένα χωριουδάκι στο οποίο οι άνθρωποι είναι πολύ καλοί και ευγενικοί και δεκτικοί και όχι bigots, φυσικά και θα είσαι τυχερός που βιώνεις τέτοια καθολική αποδοχή.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Τα λέω αυτά καθώς δεν θεωρώ ότι η επαρχία είναι εκ προοιμίου κακή. Ελπίζω ότι υπάρχουν επαρχιακές πόλεις που είναι ανοιχτές. Φέρνω στο μυαλό μου το παράδειγμα της Μάλτας, η οποία έχει πολύ λίγους κατοίκους και μαθαίνω από φίλους μου Μαλτέζους ότι είναι η λιγότερο ομοφοβική χώρα. Εκεί το queer άτομο δεν είναι ένας ανώμαλος που μένει κρυμμένος στο σπίτι του που βρίσκεται κάπου στην πόλη. Είναι απλώς ο γιος της κυρά-Μαρίας που τον ξέρεις και είναι καλό παιδί. Δεν υπάρχει εκεί αυτή η αβεβαιότητα και η απροσδιοριστία που κάνει τους ανθρώπους να φαντάζονται τα χειρότερα για αυτό που δε γνωρίζουν.Στην Ελλάδα δίνουμε σημασία στην queer λογοτεχνία; Όταν προσπάθησα να συζητήσω με διάφορους εκδοτικούς οίκους να εκδώσουμε την queer ποίησή μου (το project Αδερφή) μου είπαν όχι. Όταν ζήτησα από εκδοτικούς οίκους να βγάλουμε σαν μορφή ανθολογίας το queer poets μου είπαν επίσης όχι. Όλα αυτά από το 2017 μέχρι το 2019, περίπου. Τώρα βλέπεις σιγά-σιγά να ξεπηδούν διάφορες προσπάθειες και queer λογοτεχνίας, οπότε νομίζω ότι υπάρχει πλέον αυτή η τάση, υποθέτω ότι και περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι θα είναι πιο ανοιχτοί σε αυτό που συζητάμε. Με τρομερή πάντως καθυστέρηση.Επειδή η έννοια του queer στην ποίηση θεωρείται κάτι πάρα πολύ κατάπτυστο (their words). Θεωρούνται όλα αυτά μόδες και χαζομάρες που θα περάσουν και σημασία τελικά θα έχει η σημαντική και αξιόλογη ποίηση, όπως την ορίζουν αυτοί.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Και νομίζω ότι αυτή η καθυστέρηση αφορά συγκεκριμένα τον χώρο του βιβλίου. Ακριβώς. Στον χώρο της τέχνης βλέπεις πια πολλά queer πράγματα. Γενικά θεωρώ ότι ο χώρος της τέχνης στην Ελλάδα, σε συγκεκριμένες εκδοχές της βέβαια, είναι πολύ πιο μπροστά από αυτά που βλέπεις στη λογοτεχνία. Έτη φωτός. Κάθε φορά που εγώ προσπαθήσει να γράψω ποιήματα, ας πούμε πιο σύγχρονα, χαρακτηρίζονταν αυτόματα ως αηδίες. Το ίδιο το περιβάλλον σε κατευθύνει σε αυτό και δεν καταλαβαίνω γιατί. Δεν συμφέρει κανέναν η Ελλάδα να είναι μία χώρα αδιάφορη ως προς τη λογοτεχνία της αλλά δυστυχώς είναι αυτή την περίοδο.Ελάχιστοι έχουν μία κάποια αναγνωρισιμότητα διεθνώς και έχουν περάσει δεκαετίες από τα Νόμπελ του Σεφέρη και του Ελύτη. Για κάποιον λόγο μας αρκεί ότι υπάρχουν αυτοί και ο Καβάφης. Ωραία. Μέχρι εκεί φτάνουμε. Μήπως να προχωρήσουμε λίγο παραπάνω; Και αισθάνομαι και ότι δεν βοηθάει κανείς προκειμένου να το πετύχουμε αυτό. Διότι δυνητικά θα μπορούσαμε. Δεν υστερούμε σε κάτι.
Είναι η σκιά του Καβάφη τόσο μεγάλη πάνω από την ελληνική queer ποίηση; Σίγουρα, ξεκάθαρα. Όταν είχα προσπαθήσει να εκδώσω την «Αδερφή» που ήταν ένα project με ποίηση και με οικογενειακές φωτογραφίες χρησιμοποιώντας flat ποιητικές τεχνικές, μου έλεγαν ότι και πολύ queer είναι και πολύ πειραματικό. Δεν ήξεραν τι να κάνουν με αυτό το υλικό.Μακάρι να κάνω λάθος αλλά όλα τα χρόνια που ασχολούμαι με τον εκδοτικό χώρο της Ελλάδα μου δείχνουν ότι προτιμάται μία ποιητική η οποία είναι πιο συμβατική, πιο παραδοσιακή. Οτιδήποτε πειραματικό ή σύγχρονο θεωρείται κατάπτυστο. Λες και είμαστε οι start-ups και οι άλλοι είναι οι εδραιωμένες εταιρείες. Κακός παραλληλισμός γιατί έχω μία αποστροφή γενικώς προς το business κομμάτι αλλά καταλαβαίνεις πώς το εννοώ.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Γενικά η Ελλάδα κοιτάει πολύ προς το παρελθόν. Σαν να της αρκεί αυτό. Έχει, λοιπόν, μία τάση να μυθοποιεί τους πεθαμένους της. Δεν ξέρω όμως αν μπορεί μία χώρα να επιβιώσει μόνο με το παρελθόν της. Γιατί να μην αρχίσουμε να κοιτάμε πιο πολύ και προς το παρόν μας;Σε πάω σε άλλο θέμα: Δεν σου αρέσει καθόλου η λέξη διαφορετικότητα. Θα ήθελα να μου το εξηγήσεις αυτό. Θεωρώ ότι είναι σχεδόν προσβλητική, καθώς περιθωριοποιεί τους ανθρώπους που προσπαθεί να περιγράψει. Τι σημαίνει διαφορετικότητα; Όλοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί σε κάτι, δεν είμαστε κλώνοι ο ένας του άλλου.Θα συνεχίσεις να ασχολείσαι με τη λογοτεχνία; Εννοείται. Δεν είναι ότι το βιβλίο το έκανα παρεμπιπτόντως. Εγώ έγραφα εδώ και 10-15 χρόνια. Το «Ελαττωματικό Αγόρι», λοιπόν, είναι το επιστέγασμα πολλών χρόνων δουλειάς που έκανα στη λογοτεχνία. Στην αρχή ήταν περισσότερο για να διαχειριστώ εγώ διάφορα δυσμενή περιστατικά που συνέβαιναν. Μετά σου μένει το κουσούρι της συγγραφής και το συνεχίζεις και έχει γίνει πια κομμάτι της ζωής σου.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
