Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε Έναν Εθελοντή Πυροσβέστη

Όταν όλοι τρέχουν να σωθούν από τη φωτιά, εκείνοι τρέχουν κατά πάνω της για να τη σβήσουν. Και μάλιστα εθελοντικά. Οι «ρομπέν των δασών», όπως συχνά αποκαλούν τους εθελοντές πυροσβέστες, στηρίζουν το Πυροσβεστικό Σώμα επεμβαίνοντας κι αυτοί σε επικίνδυνες συνθήκες για να σώσουν ζωές. Ο Κίμωνας Παντελίδης είναι μέλος της Ομάδας Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Διασωστών (ΟΕΔΔ) Εκάλης. Ο εθελοντισμός μπήκε στη ζωή του το μακρινό 1998, ενώ έχει τύχει να κινδυνεύσει σοβαρά μία φορά. Παρόλα αυτά δεν σταμάτησε. Μπορεί να ζει μόνιμα στο Λονδίνο τα τελευταία 6 χρόνια, αλλά όποτε επιστρέφει στην Ελλάδα περνάει το μεγαλύτερο μέρος των διακοπών του κάνοντας εθελοντικά υπηρεσία.

VICE: Πώς αποφάσισες να γίνεις εθελοντής πυροσβέστης;
Κίμωνας Παντελίδης: Από το 1994 μένω στον Διόνυσο Αττικής και ήμουν πολλές φορές μάρτυρας στις μεγάλες και καταστροφικές πυρκαγιές της περιοχής. Το 1998, το βράδυ της 5ης Αυγούστου ξεκίνησε η μεγάλη φωτιά στην Σταμάτα. Είχε μόλις μεταφερθεί η ευθύνη για την καταστολή των δασικών πυρκαγιών από την δασική υπηρεσία στην πυροσβεστική με αποτέλεσμα να βρίσκεται το σύστημα στο μεταίχμιο. Θυμάμαι οχήματα με πυροσβέστες και δασικούς υπαλλήλους μαζί, με αξιωματικούς ως πλήρωμα, με πολίτες μέσα στα οχήματα κ.ο.κ. Τότε περνάγανε διάφοροι (αστυνομία, δήμος κτλ.) από τους οικισμούς και καλούσαν από τα μεγάφωνα για εθελοντές. Έτσι αποφάσισα να πάω να βοηθήσω. Παρουσιάστηκα στο σημείο αναφοράς, στα γήπεδα μπάσκετ του Διονύσου, κι από κει με άλλους δύο φίλους μαζί μας φόρτωσαν σ΄ ένα πυροσβεστικό όχημα και μας έστειλαν στη φωτιά. Περάσαμε μια ολόκληρη μέρα πηγαίνοντας σε διάφορα μέτωπα κάνοντας ότι μπορούσαμε υπό την καθοδήγηση του επικεφαλής του οχήματος. Αυτή και οι επόμενες μέρες ήταν η πρώτη μου επαφή με τον εθελοντισμό. Μετά όμως δεν υπήρχε κάτι άλλο να με κρατήσει. Δεν είχα τον τρόπο και δεν ήξερα πως. Έτσι το 1999 δεν συμμετείχα πουθενά, ούτε σε φωτιές αλλά ούτε στον σεισμό (κάτι που μετανιώνω τώρα), μέχρι που με βρήκε μια μέρα ο Απόλλωνας Κούνης – τότε υπεύθυνος της Ομάδας Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Διασωστών (ΟΕΔΔ) Εκάλης. Πρέπει να ήταν τέλη Σεπτεμβρίου και έκανα motocross μέσα στο δάσος όταν με πλησίασε, με κάλεσε κοντά του και μου είπε για την ομάδα δασοπυρόσβεσης στην Εκάλη. Συμφώνησα να πάω και από την πρώτη μέρα που ανέλαβα βάρδια μετά από εκπαίδευση τον Μάιο του 2000 δεν σταμάτησα ποτέ. Το 2001 αποφάσισα να γραφτώ ως εθελοντής στο Πυροσβεστικό Σώμα, να διευρύνω τους ορίζοντες μου και να αποκτήσω εμπειρία, ξεκινώντας από τον 6ο Πυροσβεστικό Σταθμό Αθηνών και καταλήγοντας στον 9ο Π.Σ. το 2005 όπου υπηρετώ εθελοντικά μέχρι σήμερα.

Τι ακριβώς κάνει ένας εθελοντής πυροσβέστης;
Στην Ελλάδα υπάρχουν εθελοντές δύο ταχυτήτων. Οι εθελοντές του Πυροσβεστικού Σώματος και οι εθελοντές που ανήκουν στην Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Εγώ δραστηριοποιούμαι και στα δύο, μέσω της ομάδας δηλαδή και κάνοντας επιπλέον βάρδιες σε επαγγελματικό πυροσβεστικό σταθμό. Ενώ ορίζεται ένα πλαίσιο δράσης σύμφωνα με την νομοθεσία, στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ομοιογένεια πανελλαδικά στην δράση των εθελοντών. Γενικά υποβοηθούν το έργο του Πυροσβεστικού Σώματος για την αντιμετώπιση περιστατικών πυρκαγιάς και διάσωσης (αστικές και δασικές πυρκαγιές, τροχαία ατυχήματα, παροχές βοήθειας για την άντληση υδάτων από πλημμυρισμένα κτίσματα, κοπές δέντρων, διασώσεις ανθρώπων που έχουν βρεθεί σε κίνδυνο από την εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων κτλ.). Οι εθελοντές του Πυροσβεστικού Σώματος αναλόγως με τον σταθμό που ανήκουν ενδέχεται να συνδράμουν τους μόνιμους πυροσβέστες και σε πιο εξειδικευμένα συμβάντα. Άλλες δράσεις αφορούν στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση πολιτών, δράσεις πρόληψης και πυροπροστασίας κτλ.

Τι κερδίζει κανείς από αυτή την διαδικασία;
Αυτό που κερδίζει ένας εθελοντής είναι η ηθική επιβράβευση από την προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο κι από την βοήθεια που προσφέρει στον συνάνθρωπο του κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του. Επιπλέον αποκτά σημαντικές γνώσεις και δεξιότητες που μπορούν να τον βοηθήσουν στην προσωπική και επαγγελματική του ζωή, όπως η εργασία υπό δύσκολες συνθήκες, το ομαδικό/συλλογικό πνεύμα, ο συντονισμός και διαχείριση ανθρώπων και πόρων. Αυτά θεωρούνται σημαντικά προσόντα στο εξωτερικό και εμπλουτίζουν τα βιογραφικά ανθρώπων που έχουν αυτή την ενασχόληση. Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν έχει ακόμα καλλιεργηθεί αυτή η κουλτούρα με αποτέλεσμα να μην υπολογίζεται ο εθελοντισμός ως σημαντικό προσόν.

Όταν βλέπει κανείς την φωτιά θέλει να φύγει από τον κίνδυνο. Πώς είναι να τρέχεις κατά πάνω της;
Αν ξέρεις πως να προφυλάσσεσαι, είναι αναγκαίο κακό. Εκπαιδευόμαστε για να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε δύσκολες καταστάσεις και να τις φέρνουμε εις πέρας με ασφάλεια και επαγγελματισμό. Η ασφάλεια μας (εθελοντών και μονίμων πυροσβεστών) και η ασφάλεια των πολιτών είναι πάντα προτεραιότητα. Αυτό πολλές φορές ίσως σημαίνει ότι οι καταστροφές σε περιουσίες και στο φυσικό περιβάλλον δεν θα περιορίζονται άμεσα εφόσον ο στόχος μας είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής (συμπεριλαμβανομένης βέβαια και της ασφάλειας των επιχειρησιακών πληρωμάτων). Στην αρχή όταν ξεκίνησα να πηγαίνω σε μεγάλες φωτιές ήμουν κάπως επιφυλακτικός, αλλά επειδή ένιωθα ότι πήγαινα να βοηθήσω, αυτή η αίσθηση κυριαρχούσε. Πιο μικρός δεν είχα τόσο καλλιεργημένη την αίσθηση του κινδύνου. Ίσως έφταιγε και η άγνοια. Έπειτα από σχεδόν 20 χρόνια, επεμβαίνω με μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα, παίρνω λιγότερα ρίσκα και βάζω την ασφάλεια μου και την ασφάλεια του πληρώματος μου πάνω απ’ όλα. Η αντίδραση το να τρέχει ο κόσμος από την φωτιά είναι απολύτως φυσιολογική.

Έχει υπάρξει κάποια στιγμή που να κινδύνεψε η ζωή σου;
Μια φορά έχω κινδυνεύσει πραγματικά στην μεγάλη φωτιά της ΒΑ Αττικής του 2009. Μας είχαν στείλει στην Σταμάτα να απεγκλωβίσουμε έναν παππού που δεν ήθελε να φύγει από το σπίτι του. Ήμουν υπεύθυνος για δύο οχήματα με 11 εθελοντές. Είχαμε προνοήσει βέβαια ότι ενδέχεται να μας κλείσει η φωτιά εφόσον ήμασταν λίγο πιο μπροστά από το κύριο μέτωπο. Όταν άρχισε να πλησιάζει η φωτιά επικίνδυνα έδωσα εντολή για οπισθοχώρηση. Θα μπαίναμε όλοι σ’ έναν μεγάλο αμπελώνα μέχρι να περάσει η φωτιά. Είχαν έρθει όμως δύο πυροσβεστικά από πίσω μας και μας είχαν κλείσει το δρόμο. Οι συνθήκες αλλάξαν πάρα πολύ γρήγορα με αποτέλεσμα να εγκλωβιστούμε στην ουσία από το μέτωπο. Εκεί φοβήθηκα πραγματικά, γιατί δεν ήξερα αν θα καταφέρναμε τελικά να βγούμε εφόσον είχαμε κυριολεκτικά περικυκλωθεί από την φωτιά. Την τελευταία στιγμή έκαναν λίγο στην άκρη τα πυροσβεστικά, περάσαμε εμείς αλλά κατάφερε μόνο ένα από τα άλλα δύο πυροσβεστικά να μας ακολουθήσει. Το άλλο έμεινε μέσα και μέχρι να περάσει η φωτιά δεν γνωρίζαμε την τύχη του οδηγού. Τελικά, είχε περάσει μέσα από την φωτιά και βγήκε σ ένα πλάτωμα, όπου έκατσε μέχρι να περάσει το μέτωπο.

Έχουμε ακούσει αρκετές φορές περιπτώσεις εθελοντών πυροπροστασίας που τελικά είναι εμπρηστές. Πώς επιλέγεται κάποιος εθελοντής;
Δυστυχώς ο χώρος του εθελοντισμού παγκοσμίως τυχαίνει να τραβάει και ανθρώπους με παραβατικές συμπεριφορές. Ευτυχώς δεν είναι ο κανόνας και είναι συγκριτικά πολύ μικρός ο αριθμός αυτών των ανθρώπων σε σχέση με τους εκατομμύρια εθελοντές πυροσβέστες παγκοσμίως. Τα κίνητρα επίσης για εμπρησμούς ποικίλλουν σημαντικά. Γενικά όμως ο τρόπος ένταξης των εθελοντών είναι πιο χαλαρός απ’ ότι για τους μόνιμους πυροσβέστες. Αυτό σημαίνει ότι εντάσσονται πιο εύκολα στις τάξεις εθελοντικών φορέων σε αντίθεση με επαγγελματικά σώματα όπου συνήθως εντοπίζονται νωρίς τυχόν ασυμβατότητες με τα απαιτούμενα προσόντα ένταξης. Αυτό, πολλές, φορές έχει ως αποτέλεσμα να μην έχουν την δυνατότητα να περάσουν τις δοκιμασίες για την αποκατάσταση τους ως επαγγελματίες πυροσβέστες. Επίσης, πολλές φορές, επειδή ήδη έχουν ποινικό μητρώο αποκλείονται από την διαδικασία πρόσληψης εξ’ αρχής. Εμείς σαν ομάδα ζητάμε βεβαίωση παθολόγου και ψυχιάτρου απ’ όλους τους εθελοντές μας, χωρίς αυτό όμως να εξασφαλίζει κάτι. Αντίστοιχα, ενδέχεται και σε επαγγελματικά σώματα με πιο χαλαρές διαδικασίες πρόσληψης να τραβήξουν τέτοιους ανθρώπους. Θυμίζουμε την περίπτωση του John Orr ο οποίος ήταν προϊστάμενος του ανακριτικού τμήματος της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Γκλέντεϊλ στην Καλιφόρνια και συνελήφθη το 1998 για 4 δολοφονίες που προκλήθηκαν από πυρκαγιές που έβαλε. Εκτιμάται ότι από το 1984 – 1991 ήταν υπαίτιος για περίπου 2000 εμπρησμούς από πρόθεση.

Έχεις σκεφτεί ποια πράγματα θα έπαιρνες μαζί σου αν έπιανε το σπίτι σου φωτιά;
Δεν το έχω σκεφτεί γιατί μάλλον θα προσπαθούσα να την σβήσω ή να την περιορίσω. Αν δεν μπορούσα θα φρόντιζα ότι όλοι είχαν βγει από το σπίτι και θα έπαιρνα παπούτσια και κινητό τηλέφωνο για να καλέσω την πυροσβεστική. Αν έκανε κρύο θα έπαιρνα κι’ ένα μπουφάν αν μπορούσα!

Τι πρέπει να κάνει κανείς σε περίπτωση που αντιληφθεί κάποια πυρκαγιά;
Αν αντιληφθεί πυρκαγιά στο δάσος πρέπει να καλέσει άμεσα την πυροσβεστική στο 199 και να δώσει πληροφορίες για το συμβάν (που είναι, τι καίγεται, αν έχει αέρα ή σπίτια κοντά). Αν είναι στο σπίτι, πρέπει να απομακρυνθεί από τον χώρο άμεσα και εφόσον βρίσκεται σε ασφαλές σημείο έξω από σπίτι να καλέσει την πυροσβεστική στο 199 να τους δώσει πληροφορίες για το συμβάν. Αν έχει καπνό πρέπει να κινηθεί χαμηλά, ίσως και μπουσουλώντας γιατί θα είναι πιο καλή η ορατότητα και πιο καθαρή η ατμόσφαιρα. Μπορεί να καλέσει κανείς και στο 112 ο οποιός είναι ο Ευρωπαϊκός αριθμός έκτακτης ανάγκης.

Τι θα έλεγες σε κάποιον που σκέφτεται να γίνει εθελοντής;
Να μην περιμένει την ίδια αντιμετώπιση και προνόμια με τους εθελοντές του εξωτερικού. Αυτά που ακούμε και βλέπουμε στις τηλεοράσεις είναι μια μακρινή πραγματικότητα για εμάς στην Ελλάδα. Συχνά βάζουμε λεφτά από την τσέπη μας ώστε να μπορούμε να κάνουμε τον εθελοντισμό μας. Μπορεί όμως, επιλέγοντας μια δυναμική ομάδα με σωστές αρχές και ήθος, να συνεισφέρει σημαντικά στο κοινωνικό σύνολο. Αυτό που πρέπει να έχει ως γνώμονα είναι ότι οι εθελοντές υποβοηθούν το έργο των κρατικών φορέων, δεν τα αντικαθιστούν. Επίσης η επιχειρησιακή εμπλοκή τους σε περιστατικά όπως και η εκπαίδευση τους θα πρέπει έχει ως προτεραιότητα την ασφάλεια τους. Οι ομάδες που δεν δίνουν βαρύτητα στην εκπαίδευση πρέπει να αποφεύγονται. Μπορεί επίσης να γίνει κανείς εθελοντής στο Πυροσβεστικό Σώμα όπου θα κάνει βάρδια σαν πλήρωμα μαζί με μόνιμους πυροσβέστες.

Τελικά, γιατί δεν έγινες πυροσβέστης; Θα ήθελες να γίνεις κάποια στιγμή;
Στην Ελλάδα η διαδικασία πρόσληψης στην πυροσβεστική δεν είναι εύκολη. Αυτή που πραγματικά αγαπάνε το αντικείμενο στο τέλος απογοητεύονται διότι δεν έχουν ιδιαίτερα προνόμια για την ένταξη τους. Εγώ τελείωσα αγγλικό σχολείο στην Ελλάδα οπότε η εισαγωγή στο σώμα μέσω πανελληνίων ήταν απαγορευτικό για μένα. Θα μπορούσα να είχα προσπαθήσει και στην Αγγλία αλλά επέλεξα να γυρίσω στην Ελλάδα μετά από τις σπουδές μου. Ακολούθησα μια διαφορετική πορεία επαγγελματικά και αρκέστηκα με την εθελοντική μου ενασχόληση στο πυροσβεστικό κομμάτι. Δεν ξέρω αν είναι για καλύτερο ή όχι αλλά είναι αυτό που είναι. Μένω στην Λονδίνο τα τελευταία 6 χρόνια περίπου κι ασχολούμαι με την πυρασφάλεια κτιριακών εγκαταστάσεων. Έρχομαι συχνά στην Ελλάδα και περνάω το μεγαλύτερο μέρος των διακοπών μου κάνοντας υπηρεσία. Πολλοί το θεωρούν περίεργο αλλά εμένα με γεμίζει πνευματικά.

Περισσότερα από το VICE

Η Ζωή Προσπαθεί να Επιστρέψει στο Μάτι

«Καγκούρικες» Φωτογραφίες Από το Πάρτι του Sin Boy

Πως Είναι να Μιλάς για το Σεξ, τα Συναισθήματα και το Φύλο σε Μαθητές στην Ελλάδα