Η Κληρονομιά του ISIS: Γυναίκες που Παντρεύτηκαν Συγγενείς τους για να Γλιτώσουν

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Arabia.

«Δεν έχω ιδέα αν είμαι παντρεμένη», λέει η NS*, μια 22χρονη γυναίκα από τη Μοσούλη, στο βόρειο Ιράκ. «Αυτή η αβεβαιότητα καταστρέφει τις ευκαιρίες μου για το μέλλον».

Σύμφωνα με τους υπεύθυνους του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που μίλησα, η NS είναι μία από τις τουλάχιστον 1.600 Ιρακινές που τους εκδόθηκαν πιστοποιητικά γάμου από δικαστήριο του ISIS στη Μοσούλη, κατά τη διάρκεια της τριετούς κατοχής της πόλης από την τρομοκρατική οργάνωση. Τώρα που η Μοσούλη έχει ελευθερωθεί και οι άνδρες τους έχουν πεθάνει, η κυβέρνηση του Ιράκ δεν αναγνωρίζει τη νομιμότητα των γάμων τους.

Οι περισσότερες, είτε είχαν παντρευτεί με το ζόρι μαχητές του ISIS κατά τη διάρκεια της κατοχής της πόλης, είτε παντρεύτηκαν κάποιο μέλος της οικογένειάς τους, για να γλιτώσουν αυτήn τη μοίρα. Παρόλο που η ιρακινή κυβέρνηση δηλώνει πρόθυμη να αναγνωρίσει γάμους που τελέστηκαν υπό τον ISIS, το κάνουν μόνο αν και οι δύο σύζυγοι επιβεβαιώσουν τον γάμο αυτοπροσώπως. Για χήρες όπως η NS, αυτό είναι προφανώς αδύνατον – και χωρίς επίσημο πιστοποιητικό γάμου, η κυβέρνηση δεν βγάζει στα παιδιά της τις ταυτότητες που χρειάζονται, για να χρησιμοποιούν δημόσιες υπηρεσίες, όπως σχολεία και νοσοκομεία.

Αυτό ακριβώς συνέβη στην 20χρονη Nada. Ήταν παντρεμένη με έναν μαχητή του ISIS που σκοτώθηκε κατά την απελευθέρωση της Μοσούλης, μετά την οποία η ιρακινή κυβέρνηση αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον γάμο τους. Μου λέει ότι έκανε έφεση στο τοπικό δικαστήριο, αλλά την απέρριψαν κι εκείνη και ξόδεψε 350 δολάρια σε νομικά έξοδα.

Πριν από τρία χρόνια, πάντρεψαν την 25χρονη Renad με ένα μέλος του ISIS. Έκανε δυο παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, προτού σκοτωθεί ο άνδρας της, τον Ιανουάριο του 2017. «Τα δυο μου παιδιά δεν μπορούν να πάνε σχολείο ή σε κρατικό νοσοκομείο». Στην ταυτότητά της που εξέδωσε η κυβέρνηση, στην οικογενειακή κατάσταση, η Renad αναφέρεται ως «ελεύθερη». Όπως η NS, η Nada και η Renad, πολλές από αυτές τις χήρες αντιμετωπίζονται τώρα ως υποστηρίκτριες του ISIS, παρόλο δεν είχαν λόγο στο ποιον παντρεύτηκαν τότε. Κάποιες, τώρα δέχονται απειλές για τη ζωή τους και τις διώχνουν από τις κοινότητες και τις γειτονιές τους, ενώ ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας έχουν στείλει έως και 170 οικογένειες με υποτιθέμενους δεσμούς με τον ISIS σε «στρατόπεδα επανένταξης», έξω από την πόλη. Σύμφωνα με το περιφερειακό συμβούλιο της Μοσούλης, σε αυτά τα στρατόπεδα «οι οικογένειες επανεντάσσονται ψυχολογικά και ιδεολογικά και μετά ενσωματώνονται ξανά στην κοινωνία, αν αποδειχτεί ότι ανταποκρίνονται στο πρόγραμμα αποκατάστασης». Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ισχυρίζεται ότι αυτά τα στρατόπεδο δεν είναι τίποτε άλλο από μορφές «συλλογικής τιμωρίας».

«Πολλές νέες γυναίκες τιμωρούνται για κάτι που δεν φταίνε», λέει η βουλευτής Rizan al-Sheikh, μέλος της Ιρακινής Βουλευτικής Επιτροπής για Γυναίκες και Παιδιά. Η Rizan, μαζί με πολυάριθμες συναδέλφους της, προσπαθεί να ασκήσει πίεση στην κυβέρνηση, για να βρεθεί μια λύση – πιθανόν μια λύση που περιλαμβάνει να καταθέσουν μάρτυρες για λογαριασμών των χηρών ή τη χρήση DNA, για να αποδειχτούν οικογενειακοί δεσμοί. «Αν αυτό το πρόβλημα δεν λυθεί τώρα», μου λέει η Rizan, «μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για την κοινωνία μας για πολλά χρόνια στο μέλλον».

H Eλληνίδα Ninja που Διδάσκει Αυτοάμυνα σε Γυναίκες

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Ο δικηγόρος Ismail Al-Fatlawi θεωρεί ότι η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει ακόμη περισσότερο. «Πρέπει να ιδρυθεί ένα ειδικό δικαστήριο για την επίλυση αυτού του προβλήματος», λέει ο Al-Fatlawi. «Το δικαστήριο πρέπει να μπορεί να λάβει υπόψη προηγούμενα πιστοποιητικά γάμου και άλλα έγγραφα, όπως οικογενειακές φωτογραφίες και αναφορές μαρτύρων από φίλους και οικογένειες. Προσωρινές αποφάσεις με πολιτικά κίνητρα δεν θα διορθώσουν το πρόβλημα. Χρειαζόμαστε μια ισχυρή δικαστική απάντηση, που να συμβαδίζει με τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό το πρόβλημα για τις μελλοντικές γενιές».

Ο νόμος δεν επηρεάζει μόνο τις γυναίκες που ήταν παντρεμένες με μαχητές του ISIS, αλλά όποια χήρα πήρε το πιστοποιητικό γάμου της από δικαστήριο του ISIS, την εποχή που έλεγχε την περιοχή. Αυτό περιλαμβάνει Ιρακινές που είχαν παντρευτεί συγγενείς και φίλους ως τακτική, για να μην παντρευτούν κάποιον μαχητή του ISIS. Η Roa’a* από τη Μοσούλη, μου λέει ότι κατά τη διάρκεια της κατοχής του ISIS, οι γονείς της απαγόρευσαν σε εκείνη και τις φίλες της να βγαίνουν έξω, μήπως τις πιάσει ο ISIS και τις αναγκάσει να παντρευτούν.

Η Roa’a παντρεύτηκε τον δεύτερο ξάδερφό της, αλλά δυο χρόνια αργότερα εκείνος στρατολογήθηκε από τον ιρακινό στρατό, για να πολεμήσει ενάντια στον ISIS. Έχει να τον δει από τις 13 Δεκεμβρίου του 2016. «Δεν κάναμε παιδιά», μου λέει. «Θέλαμε να περιμένουμε, μέχρι να φύγουμε από τη Μοσούλη ή μέχρι να ελευθερωθεί η πόλη».

Λίγο αφότου ο ISIS κατέλαβε τη Μοσούλη, το 2014, η Ola*, 21 ετών, παντρεύτηκε βιαστικά τον ξάδερφό της. «Ο ISIS ανάγκαζε πολλά κορίτσια να παντρευτούν», λέει η Ola. Τον Μάιο του 2017, η Ola και ο σύζυγός της χωρίστηκαν, σε μια επιδρομή του ISIS στη γειτονιά τους. Από τότε δεν τον είδε ξανά. «Οι ένοπλοι του ISIS επιτέθηκαν στη γειτονιά μας και χώρισαν πολλές οικογένειες», εξηγεί η Ola. «Απλώς το βάλαμε στα πόδια και έχασα τον άνδρα μου. Δεν έχω ιδέα αν ζει ή αν πέθανε». Όμως τουλάχιστον είναι ευγνώμων που δεν έκαναν ποτέ παιδιά, καθώς δεν ξέρει πώς θα ανταποκρινόταν σήμερα, αν η κυβέρνηση αρνιόταν να αναγνωρίσει την οικογενειακή της κατάσταση.

Εκτός του ότι δεν αναγνωρίζεται η οικογενειακή της κατάσταση, η Ola ίσως δεν μπορέσει να παντρευτεί ξανά. Σύμφωνα με πολλές οικογενειακές παραδόσεις της περιοχής, οι γυναίκες πρέπει να μπορούν να αποδείξουν ότι είναι παρθένες ή χήρες, προτού παντρευτούν και μπουν σε μια οικογένεια. Προς το παρόν, η κυβέρνηση του Ιράκ αρνείται να βοηθήσει την Ola και χιλιάδες γυναίκες σαν εκείνη να αποδείξουν ακριβώς αυτό το πράγμα.

* Τα ονόματα άλλαξαν για λόγους προστασίας της ταυτότητας.

Περισσότερα από το VICE

«Απόγνωση. Αυτό» - Ο Σταμάτης και η Κατερίνα Μετανάστευσαν στα 56 τους για να Βρουν Δουλειά

Συνεργασίες Λαϊκών Τραγουδιστών και Ράπερ που Είναι Χειρότερες από Αυτήν του Κιάμου με τον Bo

«Άβυζη», «Χοντρή», «Σημαδεμένη» - Γυναίκες στην Ελλάδα Φωτογραφίζονται Μιλώντας για το Body Shaming