Πήγαμε σε ένα Rave Party στα Ερείπια του Τσέρνομπιλ

«Είναι για την προστασία μας και εγώ δεν ξέρω από τι», λέει ο ξεναγός μας, καθώς μας δίνει λευκές φόρμες με κουκούλες. Πηγαίνουμε όλοι πίσω από το λεωφορείο, για να φορέσουμε τις προστατευτικές στολές.

Γύρω μας, ανάμεσα σε δέντρα, υπάρχουν τεράστια σοβιετικά κτίρια. Είναι άδεια, αλλά γεμάτα από τα υπάρχοντα που άφησαν οι κάτοικοι της πόλης. Είμαστε στο Πριπιάτ, όπου κάποτε ζούσαν 50.000 άνθρωποι. Σήμερα ο πληθυσμός είναι μηδέν.

Από το κέντρο της πλατείας της εγκαταλελειμμένης πόλης, χρωματιστά φώτα αστράφτουν και στροβιλίζονται πάνω στα άδεια σπίτι. Σε αυτό το σκηνικό θα κάνουμε rave party.

Ο Valeriy Korshunov, ένας καλλιτέχνης multimedia από το Kίεβο, κάνει sound check στο Artefact, το «ψηφιακό γλυπτό» που θα δούμε στη μέση της Ζώνης Αποκλεισμού Τσέρνομπιλ.

Η έκρηξη του αντιδραστήρα νούμερο τέσσερα στις 1:23 π.μ. στις 26 Απριλίου του 1986 απελευθέρωσε περίπου τετρακόσιες φορές περισσότερο ραδιενεργό υλικό στην ατμόσφαιρα της Ανατολικής Ευρώπης απ' ό,τι απελευθερώθηκε κατά τη ρίψη των ατομικών βομβών στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα μαζί.

Πριν από τη μοιραία μέρα, το Πριπιάτ θεωρούνταν πόλη-πρότυπο και για τους Σοβιετικούς ήταν ένα μέρος που ήθελαν να ζουν. Ήταν ένας καινούργιος οικισμός, ειδικά σχεδιασμένους για τους εργαζόμενους στο πυρηνικό εργοστάσιο.

Το Τσέρνομπιλ θεωρούνταν κόσμημα στο στέμμα της ΕΣΣΔ - μια ένδειξη της δέσμευσης του Πολίτμπιρο για καθαρή, πράσινη, ασφαλή πυρηνική ενέργεια. Τα σπίτια ήταν όμοια. Υπήρχε ένα σουπερμάρκετ με δυσεύρετα τρόφιμα, παγοδρόμιο, πισίνα και λούνα παρκ για τα παιδιά των εργαζομένων.

Μετά την έκρηξη, η Μόσχα κράτησε σιγή ιχθύος. Τον συναγερμό σήμανε ένας εργαζόμενος σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο στη Σουηδία -πάνω από 1.600 χιλιόμετρα μακριά- όταν οι ενδείξεις των μετρητών ραδιενέργειας Geiger εκτοξεύθηκαν. Στους κατοίκους του Πριπιάτ είπαν ότι δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας και συνέχισαν κανονικά τη ζωή τους, μέχρι που 36 ώρες αργότερα οι Αρχές αποφάσισα να εκκενώσουν την πόλη μόλις μέσα σε δύο ώρες. Μέχρι να φύγουν, το Πριπιάτ είχε ήδη απορροφήσει την πιο επικίνδυνη απελευθέρωση ραδιενεργού υλικού στην Ιστορία της ανθρωπότητας.

Ενώ δεν υπάρχουν συγκεντρωτικά στοιχεία για το πόση ζημιά προκάλεσε η έκρηξη, μια πρόσφατα μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η καταστροφή μπορεί να οδήγησε σε πάνω από 4.000 πρόωρους θανάτους, όπως και σε εκτεταμένα εκ γενετής προβλήματα υγείας και αναπηρίες.

Καθώς πηγαίνουμε προς το Artefact, συναντάμε το έρημο λούνα παρκ. Θα άνοιγε τέσσερις μέρες μετά την έκρηξη, αλλά μένει τελικά ακίνητο για πάνω από 32 χρόνια.

Βλέπουμε τη ρόδα του λούνα παρκ: Έχει γίνει πλέον ένα δυστοπικό μοτίβο στην ποπ κουλτούρα. Σε ένα σωρό ταινίες που διαδραματίζονται σε έναν κόσμο μετά την καταστροφή, ένας απίθανος ήρωας μπαίνει σε μια πόλη που μοιάζει έρημη, αλλά μπορεί να την κατοικούν ακόμη οι ζωντανοί-νεκροί, που πάντα μοιάζουν να μαζεύονται σε μια τέτοια ρόδα. Το Call of Duty έφτιαξε ένα ξεχωριστό παιχνίδι γύρω από αυτό το concept.

«Νιώθω ότι είμαι σε σκηνικό ταινίας», λέω σε έναν φίλο. «Ναι, αλλά αυτό είναι το αυθεντικό. Σε αυτό βασίστηκαν όλες».

Πίσω από τη ρόδα, υπάρχουν ακίνητα συγκρουόμενα αυτοκινητάκια και ένα καρουζέλ. Ένας επισκέπτης το πιάνει και το σπρώχνει. Ακούγεται ένα τρίξιμο και ένα μακρόσυρτο μεταλλικό κλαψούρισμα, καθώς ο άξονας ξεκινάει να γυρίζει αργά. Τα μικρά καθίσματα, βαμμένα κόκκινα, περιστρέφονται μπροστά μας. Νομίζω ότι βλέπω σκόνη να σηκώνεται από τον παλιό μηχανισμό, που μπορεί να είναι ραδιενεργή και έτσι απομακρύνομαι.

Το Τσέρνομπιλ έχει γίνει μύθος - κάτι σαν πυρηνικός μπαμπούλας. Λίγοι άνθρωποι έχουν έρθει εδώ, αλλά όλοι το ξέρουν και το φοβούνται. Το Τσέρνομπιλ είναι η ανθρώπινη τραγωδία που επηρεάζει κάθε συζήτηση για το πώς σκοπεύουμε να αντιμετωπίσουμε τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες για ενέργεια των έξι -και σύντομα επτά- δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Αυτήν τη στιγμή, 50 νέοι πυρηνικοί αντιδραστήρες δημιουργούνται σε όλο τον κόσμο, όπως στο Μουρμάνσκ της Ρωσίας - ένα εργοστάσιο που επιπλέει στον ωκεανό. Δημιουργούνται σε μια εποχή ακραίων καιρικών φαινομένων και ακόμη πιο συχνών φυσικών καταστροφών. Αλλά ενώ όντως παρέχουν καθαρή, πράσινη ενέργεια, η προοπτική ενός ακόμη Τσέρνομπιλ είναι αρκετή, ώστε να καθιστά όλα αυτά τα project αμφιλεγόμενα.

Είναι πρωί όταν φτάνουμε στη Ζώνη, ακολουθώντας τον ποταμό Δνείπερο από το Κίεβο. Καθώς οι οξιές δίνουν τη θέση τους σε χιονισμένα πευκοδάση, υπάρχουν πινακίδες που προειδοποιούν για αρκούδες και λύκους.

Κάποια στιγμή φτάνουμε σε ένα ξέφωτο. Βλέπουμε ξαφνικά έναν τοίχο να ορθώνεται δεξιά και αριστερά μας. Στρατιωτικοί με στολές παραλλαγή μας λένε να κατεβούμε από το λεωφορείο και να δείξουμε τις ταυτότητές μας.

Δίπλα στο σημείο ελέγχου υπάρχει μια εκκλησία, στην είσοδό της υπάρχει ένας χρυσός σταυρός και η εικόνα της Παναγίας. Κρυφοκοιτάζω μέσα: Είναι γεμάτη κομμένα ξύλα. Από το παράθυρο με τα βιτρό μπαίνει φως. Τις εβδομάδες μετά την έκρηξη, μελετητές της Βίβλου έκαναν λόγο για τη Αποκάλυψη, που προφητεύει ότι ένα άστρο θα πέσει από τον ουρανό και θα δηλητηριάσει τον κόσμο. Το άστρο λέγεται «Άψινθος», που στα ουκρανικά μεταφράζεται σε «Chornobyl».

Αλλά οι οργανωτές του Artefact επιμένουν για την ασφάλεια της Ζώνης. Μετά την έκρηξη, χρειάστηκε μισό εκατομμύριο εργάτες, τους λεγόμενους «εκκαθαριστές» και πάνω από έξι μήνες, για να περικλειστεί ο αντιδραστήρας σε ένα τεράστιο κατασκεύασμα από μπετόν, σαν κρύπτη, που ονομάστηκε «Η Σαρκοφάγος». Με τη βοήθεια της Ε.Ε., η Σαρκοφάγος κρίθηκε ολοκληρωμένη φέτος τον Μάιο (αν και όσοι εργάστηκαν στο έργο λένε ότι θα πρέπει να αντικατασταθεί σε 100 χρόνια).

Στη συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε σε μια πλατεία εκατό μέτρα από τον αντιδραστήρα, η Svitlana Korshunov, επιμελήτρια του Artefact, μας είπε: «Καλώς ήρθατε στη Ζώνη Αποκλεισμού. Ο κόσμος ξέρει αυτό το μέρος για την τραγωδία του. Αλλά εμείς έχουμε κάνει το Τσέρνομπιλ λιγότερο επιβλαβές για το περιβάλλον. Είμαστε ασφαλείς. Έχουμε έρθει εδώ, για να αλλάξουμε την ιστορία του Τσέρνομπιλ».

Το πιο σημαντικό ζήτημα για τους οργανωτές του Artefact είναι εκείνο των fake news -είναι το βασικό θέμα του artwork/rave/event τους- και όχι μόνο επειδή είναι μια από τις trendy λέξεις του 2018.

«Η καταστροφή του Τσέρνομπιλ δεν ήταν μόνο μια ραδιενεργή καταστροφή, αλλά και μια καταστροφή πληροφόρησης», μου λέει ο Valeriy Korshunov. Επισημαίνει ότι τουλάχιστον άλλες πέντε γενιές Ουκρανών θα υποστούν τις συνέπειες του δυστυχήματος, σύμφωνα με επιστήμονες . «Ελπίζουμε η ενεργοποίηση του Artefact να είναι το πρώτο σημείο για να σκεφτούμε την τραγωδία όσον αφορά την πληροφόρηση για το Τσέρνομπιλ», λέει.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αντίδραση των Σοβιετικών στο Τσέρνομπιλ ήταν τελείως κυνική. Υπήρχε σιωπή από τη Μόσχα ως τις 28 Απριλίου, όταν το Πολίτμπιρο έκανε μια δήλωση 15 δευτερολέπτων στις βραδινές ειδήσεις: «Συνέβη ένα ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ». Επισήμαιναν ότι «δόθηκε βοήθεια στους πληγέντες» και ότι «έχει συσταθεί ερευνητική επιτροπή».

Λίγες μέρες αργότερα, το Moscow News, μια εγκεκριμένη έκδοση του Πολίτμπιρο, είχε τον τίτλο: «Δηλητηριασμένο σύννεφο αντισοβετισμού». Το άρθρο καταφερόταν ενάντια σε μια «προμελετημένη και καλά οργανωμένη εκστρατεία» που στόχο είχε «να καλύψει εγκληματικές πράξεις μιλιταρισμού των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ ενάντια στην ασφάλεια και την ειρήνη».

«Ένας από τους βασικούς στόχους της ενεργοποίησης του Artefact στο Πριπιάτ είναι να σκεφτούμε πώς οι πληροφορίες μπορεί να γίνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης, να αποκρυφτούν ή να διαστρεβλωθούν», λέει ο Korshunov, «και αυτό μπορεί να έχει τρομερές συνέπειες».

Αναφέρεται στον σύγχρονο υβριδικό πόλεμο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας: «Σήμερα, η προπαγάνδα στην τηλεόρασή μας δεν είναι μικρότερη απ’ ό,τι τη σοβιετική εποχή», λέει.

Η ενεργοποίηση του Artefact είναι εντυπωσιακό θέαμα. Ένα πλήθος χορεύει υπό τους ηλεκτρονικούς ήχους που βγαίνουν από τα ηχεία που έχουν στηθεί στην κεντρική πλατεία του Πριπιάτ. Φώτα χορεύουν σε τσιμεντένια έρημα σπίτια. Δυο οθόνες δείχνουν βίντεο με αναφορές στο κλασικό σοβιετικό φιλμ του Tarkovsky, Στάλκερ. Η ταινία βγήκε το 1979 και διαδραματίζεται σε μια μυστηριώδη αποκλεισμένη περιοχή - έμοιαζε σχεδόν να προοιωνίζεται την καταστροφή

«Νιώθω σαν να είμαι στο Γκλαστονμπέρι και είναι τέσσερις το πρωί», λέει ο φίλος μου. «Αν βέβαια εξαιρέσεις…» - κοιτάζουμε ολόγυρα: Πέρα από την περιοχή του event, στρατιωτικοί στέκονται στο ημίφως. Κάποιοι λικνίζονται στον ρυθμό. Ένας-δυο ντόπιοι πηγαίνουν για να μοιραστούν λίγη βότκα μαζί τους, αλλά τους επιπλήττουν. Η θερμοκρασία πέφτει - τώρα έχει μείον έξι βαθμούς, αλλά η μουσικη αντηχεί στην πλατεία, τα φώτα αντανακλούν σε κουζίνες και υπνοδωμάτια και καθιστικά που δεν θα χρησιμοποιηθούν ποτέ ξανά.

Όταν γυρίζω στο ξενοδοχείο μου, πλένω τις μπότες μου στο ντους και ονειρεύομαι ένα λούνα παρκ γεμάτο παιδιά σκεπασμένα με σκόνη, υπό τον ήχο ηλεκτρικών beat.

Ο Tom Seymour είναι freelancer που ζει στο Λονδίνο. Ακολουθήστε τον στο Twitter.

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Amuse.

Περισσότερα από το VICE

Ο Ιάσονας Περιγράφει πώς Είναι να Ζεις σε Mία Από τις πιο Επικίνδυνες Περιοχές του Πλανήτη

Ο Πάνος Φραγκιαδάκης Μετά το «Ταξικό» Τραγουδάει «Τζετέ κι Ερωτικά»

After Dark: Οι Ήρωες της Νυχτερινής Αθήνας