«Απ’ όταν ήρθε η κόρη μου εδώ, δεν κλαίω. Συγγνώμη που κλαίω πάλι, αλλά τα ξαναθυμάμαι και δεν μπορώ», λέει η Λιούμπα για τις εφιαλτικές στιγμές που έζησε η κόρη της μέχρι να καταφέρει να έρθει στην Ελλάδα από την Ιβάνο Φρανκίβσκ της Δυτικής Ουκρανίας, αλλά και την αδιανόητη αγωνία που έζησε η ίδια περιμένοντάς την.
Η Λιούμπα ζει στην Ελλάδα τα τελευταία 22 χρόνια. Μέχρι αυτήν τη στιγμή, κάνει δύο δουλειές. Τα πρωινά εργάζεται ως οικιακή βοηθός σε σπίτια και τα απογεύματα διδάσκει ουκρανικά και ρωσικά στους μαθητές της. Φέτος, ήταν η χρονιά που θα επέστρεφε στην Ουκρανία για να βοηθήσει την κόρη της, Λιάνα, με το μωρό. «Η κόρη μου, μου έλεγε χρόνια να γυρίσω αλλά εγώ αγαπάω πάρα πολύ την Ελλάδα», λέει η Λιούμπα στο VICE.
Videos by VICE
Τελικά, δυστυχώς χωρίς να το θέλει, η 30χρονη Λιάνα αναγκάστηκε να έρθει εκείνη στην Ελλάδα με το μόλις 6μιση μηνών μωρό της. Οι πολίτες της Ουκρανίας είδαν τις ζωές τους να συντρίβονται από τη μια μέρα στην άλλη και ξέχασαν ό,τι ήξεραν ως καθημερινότητα. Το ατομικό πεπρωμένο χιλιάδων ανθρώπων, όπως η Λιάνα, συναντήθηκε με μια τραγική στιγμή του 21ου αιώνα. Και δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για αυτό.
«Μου έλεγαν ότι θα μας γυρίσουν πίσω, ότι δεν θα αφήσουν το μωρό μου να περάσει τα σύνορα χωρίς διαβατήριο»
«Τώρα είμαστε ευτυχισμένες, διότι είμαστε μαζί και το μωρό ζει», λέει στο VICE η Λιούμπα. Το ότι ξαναβρέθηκαν μάνα και κόρη, και το ότι το μωρό είναι καλά, μόνο αυτονόητο δεν είναι για εκείνες. Η Λιούμπα ανησυχούσε τόσο πολύ για την κόρη και τον εγγονό της, που ήταν πολύ κοντά στο να ταξιδέψει από την Αθήνα στην εμπόλεμη Ουκρανία, για να τους φέρει στη χώρα μας.
«Ζούσα μέσα στην αγωνία. Τους έλεγα να έρθουν. Πήγα πολλές φορές στο πρακτορείο στην Αθήνα για να τους βρω εισιτήριο, αλλά από Ουκρανία προς Ελλάδα για μέρες δεν υπήρχε τίποτα. Η κόρη μου φοβόταν να ταξιδέψει μόνη της με το μωρό, οπότε σκεφτόμουν να πάω εγώ στην Ιβάνο Φρανκίβσκ και μετά θα βλέπαμε πώς θα φτάναμε στην Ελλάδα.
»Ευτυχώς, την Κυριακή στις 27 Φεβρουαρίου, βρήκα ένα εισιτήριο για λεωφορείο που θα αναχωρούσε σε λίγες ώρες από την πόλη που ζούσε η κόρη μου. Θα έφτανε στην Ελλάδα μέσω Ρουμανίας», λέει η Λιούμπα στο VICE. Η 30χρονη Λιάνα θυμάται τη στιγμή που την ειδοποίησε η μητέρα της ότι βρέθηκε εισιτήριο για εκείνη και το μωρό. «Ήταν πολύ γρήγορη απόφαση. Μέσα σε μισή ώρα ήμουν έτοιμη. Έβαλα σε μια τσάντα τα ρούχα του μωρού, τις πάνες, το γάλα του. Για μένα δεν πήρα τίποτα. Έφυγα με τα ρούχα που φορούσα.
»Τριάντα-έξι ώρες ταξίδευα. Τριάντα-έξι ώρες έκλαιγα», διηγείται η Λιάνα και η μητέρα της θυμάται ότι επί 36 ώρες ήταν συνεχώς στα τηλέφωνα. «Τις μέρες που προσπαθούσα να της βρω εισιτήριο και όσο ταξίδευε δεν είχα κλείσει μάτι. Είχα να κοιμηθώ μια βδομάδα», λέει η Λιούμπα. Ο σύζυγος της Λιάνας, Ρομάν, δεν μπορούσε να φύγει. Έπρεπε να μείνει να στηρίξει την πατρίδα του, όπως λένε μητέρα και κόρη.
Η Λιάνα δεν ήξερε αν θα καταφέρει να φτάσει στην Ελλάδα με το μωρό της, τον 6μιση μηνών Ομελγιάν – ή Αιμίλιο στα ελληνικά. Το μωρό δεν είχε διαβατήριο και ο οδηγός του λεωφορείου ήθελε να κατεβάσει εκείνη και άλλες πέντε μητέρες που επιβιβάστηκαν. «Δεν παίρνω την ευθύνη. Δεν θα αφήσουν τα μωρά να περάσουν τα σύνορα, χωρίς διαβατήριο», τους έλεγε και τους ξανάλεγε. Η αγωνία γινόταν αβάσταχτη.
Ο μοναδικός δρόμος διαφυγής από τον πόλεμο, ίσως ήταν κλειστός. Ο οδηγός πείστηκε να αφήσει τις μητέρες με τα μωρά να επιβιβαστούν, αλλά συνέχιζε να τους λέει ότι δεν θα τα καταφέρουν να περάσουν στη Ρουμανία. Σε οποιοδήποτε σημείο της διαδρομής μέχρι την Ελλάδα γινόταν έλεγχος, κινδύνευαν να τους κατεβάσουν. «Στο λεωφορείο, εκτός από τα έξι μωρά, υπήρχαν και δέκα παιδιά. Όλα έκλαιγαν», θυμάται η Λιάνα. «Σκεφτόμουν ότι θα μας σταματήσουν στα σύνορα και θα αναγκαστώ να γυρίσω μόνη μου με το μωρό μου στην πόλη μου. Πώς; Με τα πόδια»;
Η Λιάνα σε όλη τη διαδρομή δεν μπορούσε να σταματήσει να κλαίει. Αναρωτιόταν μήπως έκανε λάθος και έπρεπε να παραμείνει στην Ουκρανία. Η Λιούμπα στην Αθήνα, χιλιόμετρα μακριά, από την άλλη άκρη μιας τηλεφωνικής γραμμής που κοβόταν διαρκώς, προσπαθούσε να την καθησυχάσει. «“Δεν είσαι μόνη σου”, της έλεγα. “Δεν ταξιδεύεις μόνο εσύ”». Η Λιάνα από την αγωνία ότι θα συμβεί κάτι στο μωρό άρχισε να σκέφτεται ότι έπρεπε να είχε μείνει στην πατρίδα της και να είχε αρχίσει κι εκείνη να φτιάχνει κοκτέιλ μολότοφ, όπως λέει.
Η Λιούμπα αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια της και να τηλεφωνήσει σε όποιον ήξερε και δεν ήξερε, με την ελάχιστη ελπίδα ότι κάποιος απ’ όλους θα μπορούσε να σηκώσει το τηλέφωνο και να επηρεάσει την απόφαση των συνοριοφυλάκων: έπρεπε πάση θυσία να αφήσουν τα μωρά να περάσουν στη Ρουμανία.
Η ουρά των οχημάτων στα σύνορα ήταν τεράστια. Η Λιάνα με το μωρό στην αγκαλιά και οι συνεπιβάτες της αναγκάστηκαν να κάνουν το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής μέχρι τη Ρουμανία με τα πόδια. Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών έρχονταν να βοηθήσουν τους πρόσφυγες. Τους έδιναν τρόφιμα, είδη πρώτης ανάγκης, ακόμα και χρήματα.
Στην Ουκρανία δεν δουλεύει καμία τράπεζα. Η Λιούμπα είχε καταφέρει να στείλει, μέσω του πρακτορείου στην Αθήνα, κάποια χρήματα στη Λιάνα. Οι μητέρες με τα μωρά τους φτάνουν επιτέλους στα σύνορα. Ευτυχώς, μετά από επικοινωνία των συνοριοφυλάκων με ανωτέρους τους, τους αφήνουν να περάσουν, λένε στο VICE οι δύο γυναίκες κλαίγοντας.
Το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής της Λιάνας από τη Ρουμανία στη Βουλγαρία και από εκεί την Ελλάδα είχε ξεκινήσει. Στη Ρουμανία, τους περίμενε άλλο λεωφορείο. Επιβιβάζονται με την αγωνία και την ελπίδα ότι θα φτάσουν ζωγραφισμένες στα πρόσωπά τους. Θα μπορούσαν να τους σταματήσουν στα ρουμανοβουλγαρικά σύνορα. Και μετά τι; Η Λιάνα και η Λιούμπα μιλάνε συνεχώς στο τηλέφωνο αυτές τις 36 ώρες του αγωνιώδους ταξιδιού, μέχρι να περάσει η 30χρονη τα ελληνικά σύνορα. Όταν λυγίζει η μία, η άλλη στέκεται δυνατή.
«Ο πόλεμος ο δικός μας είναι για να σώσουμε τα παιδιά μας»
Προς ανακούφιση όλων, το λεωφορείο με όλους τους επιβάτες του περνάει χωρίς πρόβλημα σε βουλγαρικό έδαφος. Διασχίζει τη γειτονική χώρα και φτάνει στα ελληνικά σύνορα, στον Προμαχώνα. Εκεί πια, η Λιάνα και άλλες τέσσερις μητέρες με τα μωρά τους αναγκάζονται να κατέβουν. Το λεωφορείο συνεχίζει προς την Αθήνα, χωρίς εκείνες. Οι γυναίκες με τα παιδιά τους έπρεπε να εισέλθουν νόμιμα στην Ελλάδα, οπότε αναγκάστηκαν να περιμένουν πέντε ολόκληρες ώρες, για να βγάλουν VISA για τα μωρά.
Η Λιούμπα είχε ήδη ξεκινήσει από την Αθήνα για να παραλάβει την κόρη και τον έγγονό της στον Προμαχώνα. Όπως λέει στο VICE, ταξίδεψε 12 ώρες μέσα στη νύχτα, μαζί με μια άλλη μητέρα που η κόρη της ήταν στα σύνορα, για να τις φέρουν στο νέο τους προσωρινό σπίτι στην Αθήνα. «Δεν υπήρχε άλλη λύση. Ο πόλεμος ο δικός μας είναι για να σώσουμε τα παιδιά μας», μου λέει η Λιούμπα, ζητώντας άλλη μία φορά συγγνώμη που την πιάνουν τα κλάματα.
«Προσωρινά έχουμε αφήσει τα σπίτια μας. Θέλουμε να γυρίσουμε στην Ουκρανία», λέει με απόλυτη σιγουριά η Λιάνα. Η μητέρα της, της το εύχεται. «Ελπίζω με όλη μου την καρδιά η κόρη μου να μπορέσει να γυρίσει στο σπίτι της. Να μην έχουμε ποτέ ξανά πόλεμο και αναγκάζονται τα παιδιά να φεύγουν από την πατρίδα τους. Οι άνθρωποι στην Ουκρανία ζουν στα συντρίμμια και στα υπόγεια. Μακάρι να μην περάσει κανείς αυτό που περνάμε εμείς», εύχεται η Λιούμπα.
«Τώρα τρέχουμε με την κόρη μου όλη μέρα για τα πρακτικά και ξεχνιόμαστε, δεν κλαίμε άλλο. Τις μέρες που χιόνιζε, περιμέναμε για ώρες μαζί με πολύ κόσμο έξω από το ουκρανικό προξενείο για να καταγραφεί το μωρό στο διαβατήριο της κόρης μου».
Σε ένα δωμάτιο, στο ίδιο κρεβάτι: Η Λιούμπα, η Λιάνα και το μωρό
Το μυαλό τους είναι πίσω στη χώρα τους σφυροκοπείται. «Αυτό που γίνεται στην πατρίδα μας είναι μακελειό. Η μητέρα μου, τα αδέρφια μου, τα ανίψια μου είναι πίσω στην Ουκρανία», λέει η Λιούμπα. Το αεροδρόμιο της Ιβάνο Φρανκίβσκ βομβαρδίστηκε για δεύτερη φορά, τα μεσάνυχτα της Παρασκευής.
Επειδή η πόλη τους είναι στη δυτική πλευρά, συγγενείς των δύο γυναικών φιλοξενούν ανθρώπους που θέλουν να περάσουν στη Ρουμανία. Η Λιάνα μιλάει κάθε πρωί με τον άνδρα της. Εκείνος την καθησυχάζει ότι είναι καλά.
«Ο Πούτιν είπε ότι ουκρανικός λαός δεν υπήρξε ποτέ. Ο ουκρανικός λαός υπάρχει εδώ και αιώνες. Εγώ δεν μισώ τον ρωσικό λαό, το αντίθετο. Είχα σπουδάσει στη Ρωσία από το 1985 μέχρι το 1987. Οι μαθητές μου θέλω να μάθουν και ουκρανικά και ρωσικά. Οι Ρώσοι είναι καλός λαός», λέει η Λιούμπα στο VICE, φανερά συγκινημένη.
«Είμαστε δυνατοί. Θέλω να ζήσει η πατρίδα μου, εκεί είναι οι ρίζες μου. Θα την ξαναχτίσουμε την Ουκρανία», καταλήγει η Λιούμπα και μου επαναλαμβάνει πόσο ευτυχισμένη είναι που τουλάχιστον έχει μαζί της την κόρη της και το εγγόνι της. Οι τρεις τους μοιράζονται ένα δωμάτιο. Κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι με το μωρό ανάμεσά τους. Αυτό τους φτάνει για τώρα. Νιώθουν ασφαλείς.
Περισσότερα από το VICE
Δύο Έλληνες Ομογενείς που Κατοικούν στο Κίεβο Περιγράφουν πώς Έζησαν την Εισβολή στην Ουκρανία
O Τύπος που Ανεβάζει στο TikTok τα Πιο Άκυρα Σκηνικά που Βρίσκει στο Google Street View
