H Γενιά του 2000 Δεν Γουστάρει Αλκοόλ και Ναρκωτικά

Αυτή η συμπεριφορά είναι περίεργη για τους σημερινούς εφήβους; Η Generation Z, τα παιδιά από 12 έως 22 του 2017, «φτιάχνονται» λιγότερο ή περισσότερο από τα πιτσιρίκια του '80 ή του '90;

Με μια πρώτη ματιά, υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για την αύξηση της χρήσης ναρκωτικών. Η πρόσβαση σε παράνομες ουσίες είναι πιο εύκολη -τόσο στο Ίντερνετ όσο και στον δρόμο- από ποτέ. Είναι περισσότερο κοινωνικά αποδεκτές και οι ποινές για τη χρήση τους δεν είναι τόσο βαριές.

Ωστόσο, δεν έχουν τόσους fans. Κάποια στοιχεία δείχνουν ότι το κάπνισμα, το ποτό και η χρήση ναρκωτικών έχουν πάρει την κάτω βόλτα. Στα μέσα της δεκαετίας του '80, 55% των παιδιών ηλικίας 11 με 15 είχαν καπνίσει ένα τσιγάρο και 62% είχαν πιεί αλκοόλ. Σήμερα, 18% έχουν καπνίσει τσιγάρο και 38% έχουν πιεί αλκοόλ. Το ποσοστό των εφήβων μεταξύ 11 και 15 που έχουν κάνει χρήση παράνομων ουσιών έχει μειωθεί κατά το ήμισυ από το 2001, πέφτοντας στο 15% από το προηγούμενο 29%.

Η κατάσταση είναι παρόμοια και με αυτούς που είναι στο τέλος της εφηβείας τους, αλλά και με εκείνους που πλησιάζουν τα 20 χρόνια τους. Στα μελλοντικά βιβλία ιστορίας, το 1998 θα μείνει πιθανώς γνωστό ως η χρονιά-ορόσημο για τη χρήση ναρκωτικών από νέους στη Βρετανία. Εκείνη την εποχή, τότε που όλοι ήταν πλούσιοι και άκουγαν Britpop, το 31,8% των ηλικιών 16 με 24 είχε δοκιμάσει κάποια παράνομη ουσία. Παρ' όλα αυτά, το 2016, κυρίως λόγω της σταδιακής πτώσης στη χρήση της κάνναβης, το ποσοστό αυτό έπεσε στο 18%. Παρ' όλο που υπήρξε μια αναβίωση το 2012, η χρήση κοκαΐνης και MDMA σήμερα έχει πέσει από τα κορυφαία ποσοστά που σημείωσε το 2008 και το 2001 αντίστοιχα. Όπως συμβαίνει με τον γενικότερο πληθυσμό, ναρκωτικά όπως η αμφεταμίνη, τα παραισθησιογόνα και τα poppers, αποτελούν πλέον μειονοτικές επιλογές ανάμεσα στους εφήβους.

Τι συμβαίνει λοιπόν εδώ; Γιατί οι νέοι, οι οποίοι αποτελούσαν πάντα τους βασικούς καταναλωτές ουσιών, γυρίζουν την πλάτη στα ναρκωτικά και το αλκοόλ;

Προκειμένου να βρω μια απάντηση, μίλησα με την Chloe Combi. Η συγγραφέας και πρώην καθηγήτρια γυμνασίου πήρε συνέντευξη από 2.000 εφήβους για το βιβλίο της Generation Z, (εκδ. Windmill Books, 2015). Μίλησε μαζί τους για το σεξ, τις σχέσεις, την οικογένεια, το σχολείο, το έγκλημα, την υγεία και τον τρόπο με τον οποίο όλα αυτά συνδέονται με τα ναρκωτικά. Η Combi σχημάτισε μια πολύ καθαρή εικόνα γύρω από τους λόγους της συμπεριφοράς της γενιάς του Snapchat.

Πρώτα από όλα, ήθελε να καταρρίψει τον μύθο ότι όλοι οι νέοι είναι νηφάλιοι και βαρετοί. «Δεν νομίζω ότι από εκεί που είχαμε εφήβους που ήταν party animal, περάσαμε σε "Παναγίτσες" που κάθονται σπίτι και πίνουν χαμομήλι. Το αλκοόλ και τα ναρκωτικά εξακολουθούν να κυριαρχούν στη ζωή των εφήβων», λέει. «Για παράδειγμα, πολλά παιδιά της μεγαλοαστικής τάξης κάνουν χρήση κοκαΐνης σήμερα. Κάποια ιδιωτικά σχολεία αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα με αυτό. Αντίστοιχα, το χόρτο έχει απήχηση σε μια ευρεία ομάδα νέων. Η τιμή του είναι προσιτή, είναι προσβάσιμο και έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας του gaming και της κουλτούρας του "αράζω σπίτι"».

Ακόμη και έτσι, οι συνεντεύξεις της Combi παρέχουν κάποια στοιχεία για τους λόγους που το αλκοόλ και τα ναρκωτικά απορρίπτονται ολοένα και περισσότερο. Οι δύο δεκαετίες σκληροπυρηνικής εκπαίδευσης κατά των ναρκωτικών, του καπνίσματος και του αλκοόλ έφεραν αποτελέσματα, λέει. «Η μεγαλύτερη επιρροή των παιδιών είναι άλλα παιδιά» εξηγεί. «Δεν είσαι ξενέρωτος αν πεις "Δεν παίρνω ναρκωτικά και δεν πίνω". Είναι αποδεκτό πλέον».

Παρατήρησε μια αντίθεση με τα δικά της σχολικά χρόνια τη δεκαετία του '90. «Αν ήσουν ένας 15χρόνος πιτσιρικάς στα 90s, λάτρευες τον Liam Gallagher. Θυμάμαι πόσο in ήταν η κόκα όταν πήγαινα σχολείο και δεν νομίζω ότι υπάρχει αυτή η γκλαμουριά για τα ναρκωτικά πλέον».

Στο βιβλίο της Combi, πολλές από τις αναφορές στα ναρκωτικά δεν έχουν να κάνουν με τη χρήση από τους ίδιους τους νέους, αλλά με την προβληματική κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών των γονιών τους. Αυτό λειτούργησε προειδοποιητικά για τη νέα γενιά: πολλοί τρόμαξαν από τα πρότυπα που είχαν στο σπίτι τους.

«Ήταν κάτι που συναντούσα συνεχώς. Από τον βορρά μέχρι τον νότο, εκατοντάδες παιδιά είπαν ότι ανησυχούσαν για την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ από τους γονείς τους», λέει. «Πολλοί από αυτούς είπαν ότι οι γονείς τους έπιναν πάρα πολύ, με μερικούς να έχουν σοβαρό πρόβλημα και άλλους να έχουν φτάσει στον αλκοολισμό».

Τα smartphones έχουν παίξει επίσης τον ρόλο τους. Πέρα από τη μείωση των χώρων που μπορούν να συναντηθούν και να διασκεδάσουν οι νέοι, τα smartphones έχουν αυξήσει αυτό που η Combi περιγράφει ως «απομονωμένη κοινωνικοποίηση», η οποία οδηγεί σε μειωμένη κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών. Όμως, μία βασική παράμετρος στο επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ και ναρκωτικών, όπως λέει, είναι ότι τα social media καλλιεργούν τη ματαιοδοξία: «Ζούμε σε μια κοινωνία που γίνεται ολοένα και πιο ματαιόδοξη και προσηλωμένη στην εικόνα.To σλόγκαν είναι "Μην παίρνετε ναρκωτικά, φάτε κινόα". Οι έφηβοι σκέφτονται ότι αν δεν πιούν αλκοόλ και δεν πάρουν ναρκωτικά, θα είναι όμορφοι και θα έχουν λαμπερά μαλλιά» - και τα λαμπερά μαλλιά δείχνουν πολύ ωραία στο Instagram.

Η μεγαλύτερη επιρροή, σύμφωνα με την Combi, είναι η κοινωνική παράνοια που έχει ενισχυθεί λόγω των smartphones. Ο κοινωνικός περίγυρος της Generation Ζ δεν είναι απλώς μια ομάδα φίλων, αλλά ένα εν δυνάμει σμήνος έφηβων παπαράτσι, με πολύ λιγότερους ηθικούς φραγμούς από τους επαγγελματίες.

«Με όλα αυτά που κάνουν τα παιδιά στα βίντεο, γνωρίζουν πολύ καλά ότι το να είναι λιώμα μπροστά στην κάμερα δεν είναι ωραίο θέαμα. Επομένως, το αποφεύγουν. Υπάρχει μια κουλτούρα διαπόμπευσης όσων καταναλώνουν αλκοόλ και ναρκωτικά στα ΜΜΕ και αυτός ο κοινωνικός εξευτελισμός έχει δημιουργήσει αναστολές στα παιδιά. Αν γίνουν ντέφι σε ένα πάρτι, το πιο πιθανό είναι να καταλήξουν στο Instagram ή το Snapchat. Τα παιδιά ήταν πάντα σκληρά και αν δουν κάποιον λιπόθυμο στο πάτωμα που τα έχει κάνει πάνω του, τα περισσότερα από αυτά θα βγάλουν φωτογραφία».

Οι έφηβοι με τους οποίους μίλησα, μου το επιβεβαίωσαν αυτό. Η Emma, μια 16χρονη από το Surrey, μου είπε ότι οι φίλες της έχουν πολύ μεγαλύτερη συνείδηση της καταστροφικής επίδρασης που μπορεί να έχει το μεθύσι στη δημόσια εικόνα τους σε σχέση με τα αγόρια. «Το να είσαι εκτός ελέγχου, να ξερνάς και να είσαι αναμαλλιασμένη είναι πράγματα που τα κορίτσια προσπαθούν να αποφύγουν με κάθε τρόπο, προκειμένου να είναι ελκυστικά».

Πολλοί από τους έφηβους με τους οποίους μίλησα, είπαν ότι ήταν πολύ απασχολημένοι για να πίνουν μπάφους, όχι μόνο λόγω των social media, αλλά και επειδή έπρεπε να αφοσιωθούν στην προσπάθειά τους να τα βγάλουν πέρα σε έναν ολοένα και ανταγωνιστικότερο κόσμο. Αυτό είναι κάτι που διαπίστωσε πολλές φορές η Combi στις συνεντεύξεις της. «Δεν υπάρχει η πολυτέλεια του χρόνου – τα πάντα γίνονται υπό πίεση. Πρέπει να κυνηγάς αποτελέσματα και να εστιάζεις στο τι θα κάνεις στη ζωή σου», μου είπε. «Οι μέρες που σου κάθονταν ωραίες δουλειές, έχουν περάσει προ πολλού. Αυτό έχει αλλάξει εντελώς το πρόσωπο του πανεπιστημίου. Μια φορά κι έναν καιρό, αν ήθελες να πας στο πανεπιστήμιο και να σπαταλήσεις τα χρήματά σου, δεν έτρεχε και τίποτα. Τώρα, όμως, είσαι πολύ πιο προσεκτικός αυτά τα τέσσερα χρόνια».

Ακόμη και μέσα στην τελευταία δεκαετία, έχει υπάρξει μια αισθητή αλλαγή. Από τότε που ήρθε στο Λονδίνο πριν από οκτώ χρόνια, η 26χρονη Hannah έχει παρατηρήσει αλλαγή. «Σε σχέση με την εποχή που ήμουν 18, πλέον θεωρείται πολύ πιο φυσιολογικό να βγεις έξω και να μην πιεις ή να κόψεις το ποτό για έξι μήνες. Το να πεις ότι δεν πίνεις, είναι εξίσου αποδεκτό με το να πίνεις. Όσο για τα ναρκωτικά, οι νέοι φροντίζουν πολύ περισσότερο την ψυχική τους υγεία και έτσι αντί να θέλουν να είναι λιώμα συνεχώς, μερικές φορές είναι πιο συνειδητοποιημένοι και υπεύθυνοι».

Είναι, λοιπόν, αυτή η ύφεση απλώς μια σύντομη παύση; Ή τελικά το αλκοόλ και τα ναρκωτικά θα έχουν την ίδια μοίρα με το τσιγάρο, το οποίοι οι ειδικοί προβλέπουν ότι θα είναι μια παρωχημένη συνήθεια για τους νέους τα επόμενα 20 χρόνια;

«Καθώς οι άνθρωποι μορφώνονται ολοένα και περισσότερο και προσέχουν όλο και πιο πολύ την υγεία τους, αυτή τάση θα συνεχίζεται», λέει η Combi.

«Σε περιοχές όπως η δική μου, οι γονείς επενδύουν όλο και πιο πολύ στη ζωή των παιδιών τους», ισχυρίζεται η Emma. «Όμως εμείς μεγαλώσαμε βλέποντας τις ζωές τους, βλέποντας την εξάντληση και τη δυσαρέσκειά τους, όπως και τη νοοτροπία τού να ζεις για το σαββατοκύριακο – επομένως, αυτό μας ανάγκασε να αναζητήσουμε κάτι άλλο. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών δεν έχει θέση στη ζωή των εφήβων σήμερα. Έχουμε πάρα πολλές υποχρεώσεις».

Περισσότερα από το VICE

Η Punk Κοινότητα που Αποφάσισε να Μολυνθεί με τον Ιό του HIV

O Σάββας Κωφίδης μάς Μιλάει για Μπάλα και Metal

H Ιστορία του Κωνσταντίνου Πάσσαρη, του πιο Σκληρού Κακοποιού της Ελλάδας