Συζητώντας με τον Pedro Almodóvar

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο i-D.

Ο Pedro Almodóvar αναφέρεται στις ταινίες του ως «βλαστάρια μου», παρομοιάζοντας την τωρινή του παραμονή στο Λονδίνο με τη φροντίδα ενός παιδιού. «Πρέπει να φροντίσω το μωρό μου», λέει αναφερόμενος στις υποχρεώσεις που έχει για την προώθηση της Julieta, της νέας του ταινίας. Είναι, επίσης, το εικοστό του έργο μέσα σε μια καριέρα τεσσάρων δεκαετιών.

Ο 66χρονος σήμερα σκηνοθέτης τάραξε τα νερά τη δεκαετία του '80, εμφανιζόμενος ως το τρομερό παιδί του ισπανικού κινηματογράφου, καθώς μετέτρεπε όλη τη μελαγχολία και το γκρίζο χρώμα των καλλιτεχνικών ταινιών της εποχής σε μια φανταχτερή και μελοδραματική κραυγή ελευθερίας. Πλέον θεωρείται μια αιχμηρή φιγούρα της Movida Madrileña, της σκηνής της αντικουλτούρας που ξεπήδησε στον απόηχο της σαραντακονταετίας του φασισμού κάτω από τον Φράνκο, ενώ η ελευθερία τού να μπορείς να κάνεις τα πάντα έγινε το σήμα κατατεθέν του. Έβαλε στο επίκεντρο τους περιθωριακούς, από τρανσέξουαλ μέχρι εμπόρους ναρκωτικών. Έκλεψε τα μοτίβα και τις επαναλαμβανόμενες αφηγηματικές τεχνικές από τις τηλενουβέλες και τα κουτσομπολίστικα περιοδικά των Ισπανίδων νοικοκυρών. Τοποθέτησε τις γυναίκες στην καρδιά του δράματος και έκανε σύμβολα ηθοποιούς όπως την Carmen Maura, τη Rossy de Palma και, αργότερα, την Penelope Cruz. Τα πρώτα αποτελέσματα ήταν σκανδαλώδη: τριπαρισμένες καλόγριες στο Αμαρτωλές Καλόγριες, ένας συμπαθητικός ψυχοπαθής στο Δέσε με, το ανατρεπτικό σενάριο στον Νόμο του Πόθου, όπου η τρανσέξουαλ αδερφή του πρωταγωνιστή είχε σχέση με τον πατέρα της.

Καθώς ωρίμαζε ο Almodóvar, το ίδιο συνέβαινε και με τις ταινίες του. Η διεθνής αναγνώριση, οι υποψηφιότητες για Όσκαρ και οι προτάσεις να σκηνοθετήσει χολιγουντιανές ταινίες ακολούθησαν τα αριστουργήματά του Όλα για τη Μητέρα μου, Μίλα της και την ταινία με τα περισσότερα αυτοβιογραφικά στοιχεία, Κακή Εκπαίδευση. Δεν έχει περάσει ποτέ τα διατλαντικά σύνορα, αν και ο πειρασμός αυτός παραμένει. Ακόμα και το Julieta αρχικά προοριζόταν να είναι η πρώτη του ταινία στα αγγλικά. Τελικά, όμως, τα γυρίσματα του Julieta έγιναν στην πατρίδα του σκηνοθέτη, στην πολυαγαπημένη του Μαδρίτη. Η ταινία μοιράζεται το DNA του Almodrama (όπως αναφέρθηκε ο Κουβανός συγγραφέας Guillermo Cabrera Infante στο έργο), με την έννοια ότι επιδεικνύει μια άψογη εκμετάλλευση του χώρου κα της αρχιτεκτονικής (οι ταινίες του Almodóvar έχουν την τάση να λειτουργούν σαν διακοσμητικά σπιτικά κολάζ)˙ σηματοδοτεί, επίσης, την επιστροφή της γυναίκας στο προσκήνιο της ιστορίας.

Ταυτόχρονα, όμως, αντιπροσωπεύει μια αλλαγή στην καριέρα του. Πρόκειται για την ιστορία μιας γυναίκας την οποία εγκαταλείπει η έφηβη κόρη της χωρίς καμία προειδοποίηση και είναι μια μελέτη πάνω στη θλίψη και την απώλεια. Κανένα κωμικό στοιχείο, κανένα απελευθερωτικό τραγούδι, τίποτα το φανταχτερό. Ακόμα και η Rossy de Palma, μία από τις μούσες του Almodóvar, παίζει τον ρόλο της στακάτα. Σε μια σύντομη συνάντηση με τον σκηνοθέτη στο Λονδίνο, του ζητήσαμε κατ' αρχάς να μας μιλήσει για τη γέννηση αυτής της νέας αυτοσυγκράτησης που επέλεξε να επιδείξει αργά στην καριέρα του.

i-D: Γιατί αποφασίσατε να περιορίσετε τον εαυτό σας στο Julieta;
Pedro Almodóvar: Μπήκα στον πειρασμό να βάλω κωμικά στοιχεία. Ειδικά στον χαρακτήρα που παίζει η Rossy de Palma. Ο ρόλος της προσφερόταν για κωμωδία. Όταν κάναμε πρόβες δεν επενέβαινα, γι' αυτό και υπήρχε η κωμική εκδοχή. Στη συνέχεια την αφαιρούσα, κι έτσι η ηθοποιός βίωνε αυτό το νέο τρόπο. Διέγραψα σκόπιμα το κωμικό στοιχείο από τα γυρίσματα.

Ήταν δύσκολο να συγκρατήσετε τον εαυτό σας κατ' αυτό τον τρόπο;
Έχω πολλά μπαρόκ στοιχεία. Λατρεύω το μελόδραμα, αλλά ένιωσα ότι ο καλύτερος τρόπος να αναδειχθεί η ιστορία ήταν μέσω μιας μελαγχολικής και συγκρατημένης ατμόσφαιρας. Αυτή ήταν μια πρωτόγνωρη δυνατότητα για εμένα. Την καλωσόρισα και την αγκάλιασα. Είμαι πολύ χαρούμενος που πήγα προς αυτή την κατεύθυνση. Είμαι ικανοποιημένος που δεν έδωσα μπαρόκ διάσταση σε όλο αυτό, γι' αυτό και η ταινία δεν έχει τραγούδια ούτε άλλες αντίστοιχες πολυτέλειες.

Αυτός ο περιορισμός αποτυπώνεται με διαφορετικούς τρόπους. Για μια ταινία που μιλάει για τη θλίψη, οι χαρακτήρες δεν κλαίνε πολύ στο Julieta.
Πρόκειται για μια ταινία που βρίσκεται πολύ κοντά στον πόνο, αλλά δεν ήθελα να τους δω να κλαίνε. Ήθελα να καθρεφτίζεται ο πόνος στο πρόσωπό τους. Αλλά οι στιγμές με κλάμα είναι στις σκηνές που δεν βλέπουμε. Όταν βλέπουμε τη γερασμένη Julieta, βλέπουμε τον πόνο στο πρόσωπό της. Έζησε με αυτό τον πόνο, γι' αυτό και δεν υπάρχουν δάκρυα και λυγμοί. Όταν η νεαρή Julieta αναγνωρίζει ένα πτώμα, είπα στην ηθοποιό Adriana Ugarte πως αν θέλει να κλάψει μπορεί να το κάνει, αλλά της ζήτησα να προσπαθήσει να αντισταθεί, γιατί όταν το καταπολεμάς το αποτέλεσμα είναι πολύ κινηματογραφικό. Στην κάμερα δεν αρέσει το [ο Almodóvar κάνει ένα μορφασμό παριστάνοντας ότι κλαίει]. Είναι άσχημο.

Υπάρχει μια καταπληκτική σκηνή σεξ σε ένα τρένο εν κινήσει, που διαδραματίζεται στα '80s. Προηγουμένως μιλήσατε για το πώς μια νέα κοπέλα δεν θα μπορούσε να έχει αυτή την απελευθερωτική εμπειρία σήμερα. Μπορείτε να επεκταθείτε πάνω σ' αυτό;
Η νοοτροπία είναι διαφορετική σήμερα. Μια γυναίκα που βρίσκει έναν άντρα στο τρένο και κάνει σεξ μαζί του, κατά πάσα πιθανότητα θα θεωρούνταν ελευθέρων ηθών στις μέρες μας. Μια τυχοδιώκτρια, με την κακή έννοια του όρου. Αλλά τη δεκαετία του '80, αυτό ήταν κομμάτι της γυναικείας χειραφέτησης, ήταν κομμάτι της γενικότερης απελευθέρωσης, της ελευθερίας που χαρακτήριζε τη δεκαετία. Μην ξεχνάς ότι τη δεκαετία του '80 αποκαταστάθηκε η δημοκρατία στην Ισπανία ύστερα από σαράντα χρόνια δικτατορίας. Έπειτα από σαράντα χρόνια, οι άντρες και οι γυναίκες είχαν έντονη την αίσθηση της απελευθέρωσης. Στην περίπτωση της Julieta, αυτό αποτυπώνεται στις σαρκικές απολαύσεις, στο κούρεμά της [ξανθό πλατινέ μαλλί με καρφάκια, παρόμοιο με του ίδιου του Almodóvar] και στο ντύσιμό της. Ταυτόχρονα, όμως, είναι μια δασκάλα. Ήξερα τέτοιες γυναίκες τη δεκαετία του '80. Η ατμόσφαιρα στην ταινία είναι πολύ χαρακτηριστική της Μαδρίτης του '80. Σήμερα αυτός ο χαρακτήρας θα ήταν πολύ διαφορετικός. Θα είχε πιο αστική ζωή. Θα εξέφραζε την ελευθερία της με πολύ διαφορετικό τρόπο. Αλλά η σημερινή κοινωνία είναι πολύ διαφορετική.

Μια πρώιμη ανάγνωση του έργου σας το χαρακτήριζε ως «το αντίθετο της συγκρατημένης καλογουστιάς». Το Julieta είναι εξαιρετικά καλόγουστο.
Όταν προβλήθηκε για πρώτη φορά το Αμαρτωλές Καλόγριες, το περιέγραφαν ως «συχνά κακόγουστο, αλλά ποτέ βαρετό». Το λάτρεψα αυτό.

Τι θα έλεγε ο Almodóvar στα νιάτα του γι' αυτό το καλό γούστο;
Είναι ένα διαφορετικό γούστο. Αλλά τότε πίστευα ότι ήμουν καλόγουστος. Προέρχομαι από την underground σκηνή στα τέλη της δεκαετίας του '70, και αυτή η trash κουλτούρα έχει αφήσει το στίγμα της στη δουλειά μου. Είναι η κουλτούρα μέσα στην οποία ζυμώθηκα στα νιάτα μου. Επηρεάστηκα, όμως, και από τον Ingmar Bergman, οπότε από τη μία είχα τον John Waters και τον Andy Warhol και από την άλλη τον [Michelangelo] Antonioni και τον Bergman. Διαφορετικές σχολές. Μια αίσθηση ισορροπίας. Η αισθητική του '80 σήμερα μας φαίνεται πολύ επιθετική, αλλά αυτή ήταν η εποχή μου. Οι αγαπημένες μου ταινίες ήταν πολύ underground. Ήταν το απόλυτο χάος, αλλά πλέον έχω προχωρήσει σε κάτι που είναι πολύ πιο στατικό και συμπυκνωμένο και μου αρέσουν αυτά τα δύο άκρα.

Με ποια ταινία σας θα συνιστούσατε να ξεκινήσει το νεαρό κοινό που θέλει να εντρυφήσει στο έργο σας;
Με τον Νόμο του Πόθου. Είμαι πολύ ικανοποιημένος με αυτή την ταινία. Ήταν η πρώτη ταινία στην οποία εγώ και ο αδερφός μου [ο Agustin] ήμασταν παραγωγοί. Ο πόθος –ο σαρκικός πόθος– είναι ο πρωταγωνιστής της ταινίας. Το θέμα αυτό βρίσκεται σε πολλές από τις ταινίες μου. Είναι εξαιρετικά σημαντικός στη ζωή και ζωτικής σημασίας για τους νέους, ο οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με τους δικούς τους πόθους.

Περισσότερα από το VICE

Φωτογραφίες που Αποδεικνύουν ότι το Punk δεν Πέθανε το '80

Χέσε Ψηλά και Αγνάντευε: Οι Χειρότερες Ιστορίες Χεσίματος σε Κάμπινγκ

Ο 25χρονος Dmitrij Πεθαίνει και Αφήνει τους Πάντες να το Παρακολουθήσουν στο Blog του