Οι Εμπειρίες των Προσφύγων που Εγκαταλείπουν τη Συρία Γίνονται Video Game

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο WayPoint.

Πριν από οκτώ χρόνια, ο Γάλλος δημιουργός παιχνιδιών Florent Maurin απογοητεύτηκε από τον κόσμο της ειδησεογραφίας. Έτσι, αποφάσισε να παραιτηθεί από τη δουλειά του ως δημοσιογράφος. Αρχικά το επάγγελμα τον είχε γοητεύσει, λόγω «του ευγενούς στόχου του, ο οποίος ήταν να κάνει τον κόσμο κατανοητό σε όλους». Με τον καιρό, όμως, ανακάλυψε ότι η δημοσιογραφία δυσκολευόταν να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής.

«Πριν από το Διαδίκτυο, η δημοσιογραφία ισοδυναμούσε με την κατασκευή γραμμικής επικοινωνίας. Το σκεπτικό μας βασιζόταν στη λογική της αναμετάδοσης, από το μέσο (την εφημερίδα, την τηλεόραση ή τον ραδιοφωνικό σταθμό) προς τους αποδέκτες (τους αναγνώστες, τους τηλεθεατές ή τους ακροατές)», έγραψε κάποτε ο Maurin σε ένα blog του Gamasutra. «Όμως το Ίντερνετ δεν λειτουργεί έτσι. Αντίθετα, είναι ένα εγγενώς διαδραστικό κανάλι διανομής περιεχομένου. Ξαφνικά, λοιπόν, έπρεπε να σκεφτούμε πώς να μεταδίδουμε τις ειδήσεις ως συζητήσεις και όχι ως διαλέξεις».

Αυτό που ο Maurin πιστεύει ότι χρειάζονται οι ειδήσεις στην ψηφιακή εποχή είναι περισσότερη διαδραστικότητα. Ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ ή ένα γραπτό άρθρο κάνει το κοινό παθητικό, καθώς ξεδιπλώνεται χωρίς τη συμμετοχή του τελευταίου. Αν όμως η ίδια είδηση μετατραπεί σε video game, τότε το κοινό θα πρέπει να προσπαθήσει να κατανοήσει τον ιστό των γεγονότων, των ανθρώπων και της πολιτικής, προκειμένου να το παίξει.

Ένα άλλο πλεονέκτημα των διαδραστικών ειδήσεων, σύμφωνα με τον Maurin, είναι ότι «μερικές φορές είναι πολύ πιο αποτελεσματικές σε σχέση με τις γραμμικές ειδήσεις στο να υπογραμμίζουν, για παράδειγμα, τις αιτιώδεις σχέσεις [και] να εξηγούν πώς λειτουργούν τα συστήματα».

Ο Maurin δεν είναι ένας άνθρωπος χωρίς εμπειρία στον χώρο. Τον Ιούνιο του 2009, αφού παραιτήθηκε από δημοσιογράφος, ίδρυσε την εταιρεία The Pixel Hunt, με σκοπό τη δημιουργία παιχνιδιών που βασίζονται σε πραγματικά προβλήματα και γεγονότα. Έκτοτε, έχει δημιουργήσει διαδραστικά project για την αιγυπτιακή επανάσταση του 2011, τις νοθευμένες εκλογές στην Παπούα Νέα Γουινέα το 2012 και τα επακόλουθα του σεισμού στην Αϊτή. Έχει συνεργαστεί με ειδησεογραφικούς οργανισμούς, όπως τη Libération και τηλεοπτικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της France Télévisions Éducation.

Τώρα, για το τελευταίο του project, ο Maurin φτιάχνει ένα ειδησεογραφικό παιχνίδι σε συνεργασία με το design workshop Figs και τον γαλλογερμανικό τηλεοπτικό σταθμό ARTE. Ονομάζεται Bury me, my Love και έχει ως στόχο να δώσει στους παίκτες μια εικόνα της εμπειρίας που βιώνουν οι Σύροι πρόσφυγες και οι άνθρωποι που αφήνουν πίσω τους. Οι ιστορίες που άκουγε ο Maurin γύρω από την προσφυγική κρίση στην Ευρώπη τον άγγιξαν και έτσι θέλησε να δημιουργήσει ένα παιχνίδι πάνω σε αυτό το θέμα.

Όμως αυτό που του έδωσε την ιδέα για το πώς να το κάνει ήταν το άρθρο, «Το ταξίδι μιας προσφυγοπούλας από τη Συρία Μέσα από τα Μηνύματά της στο WhatsApp», το οποίο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της γαλλικής εφημερίδας Le Monde.

Ήταν η ασυνήθιστη μορφή του άρθρου που έβαλε σε σκέψεις τον Maurin. Το άρθρο, παρουσιάζει το ταξίδι μιας προσφυγοπούλας από τη Συρία, της Dana, δίνοντάς σου την αίσθηση ότι διαβάζεις τα μηνύματά της στο WhatsApp – συμπεριλαμβάνει μέχρι και τα emojis. «Το διάβασμα του άρθρου είχε μια παράξενα παιχνιδιάρικη διάθεση», λέει ο Maurin «και ενεργοποίησε τον δημιουργό παιχνιδιών μέσα μου, κατά κάποιον τρόπο». Αυτό που ανακάλυψε ο Maurin ήταν ότι το να του παρουσιάζεται μια ιστορία ακριβώς όπως εκτυλίχθηκε στην πραγματικότητα και όχι να του την εξηγεί ένας συγγραφέας με πρόζα, σήμαινε ότι έπρεπε να ενώσει τα κομμάτια από μόνος του.

Πάνω σε αυτό βάσισε το Bury me, my Love, το οποίο έχει επίσης τη μορφή συζήτησης στο WhatsApp, μόνο που αυτήν τη φορά είναι μεταξύ μιας φανταστικής γυναίκας από τη Συρία που ονομάζεται Nour και του συζύγου της Majd. Το ζευγάρι επικοινωνεί μέσω της εφαρμογής για smartphone, καθώς χωρίστηκε, όπως πάρα πολλές πραγματικές οικογένειες από τη Συρία τα τελευταία χρόνια.

Η Nour αφήνει τη Συρία, για να ξεκινήσει μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη, όταν η μικρή της αδερφή σκοτώνεται από μια βόμβα. Ο Majd θέλει να την ακολουθήσει, όμως τελικά μένει πίσω, για να φροντίσει τη μητέρα και τον παππού του, οι οποίοι δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν χωρίς αυτόν. Στο σημείο αυτό, οι παίκτες παίρνουν τον ρόλο του Majd και στόχος τους είναι να βοηθήσουν τη Nour στο ταξίδι της μέσω μηνυμάτων, ανταλλαγής selfie και αποστολής χρήσιμων ιστοσελίδων.

Ο Maurin γνωρίζει δύο Σύρους πρόσφυγες που ζουν στο Παρίσι, από τους οποίους πήρε συνέντευξη και ζήτησε συμβουλές, ενώ πρόσφατα βίωσε μια εμπειρία που τον σημάδεψε, όταν επισκέφτηκε το κέντρο φιλοξενίας προσφύγων στο Λα Σαπέλ, στο Παρίσι. «Όσες φωτογραφίες και αν δεις, ποτέ δεν θα βιώσεις τη συγκλονιστική εμπειρία του να βρίσκεσαι πλάι σε αυτούς τους ανθρώπους», λέει ο Maurin.

Ο Maurin συμπεριέλαβε επίσης την Dana, την πρωταγωνίστρια του άρθρου της Le Monde, στην ομάδα ανάπτυξης του παιχνιδιού, ως σύμβουλο. «Συνειδητοποίησα ότι χρειαζόμασταν την Dana με το που διάβασα το άρθρο της Le Monde: ήταν τόσο διαφορετική από τη στερεοτυπική εικόνα που είχα για τους πρόσφυγες, που ήξερα ότι, αν δημιουργούσα κάτι χωρίς τη βοήθεια και τον έλεγχό της, θα κατέληγε σε κλισέ», λέει.

Με την Dana στο πλευρό τους, ο Maurin και η ομάδα του κατάφεραν να της κάνουν ερωτήσεις μέσω WhatsApp για τις εμπειρίες της. Η αδερφή της έπαιξε επίσης το παιχνίδι στα αρχικά στάδια της κατασκευής του και τους έλεγε την άποψή της. Οι συμβουλές των δύο αδερφών βοήθησαν την ομάδα ανάπτυξης να αποφύγει τα στερεότυπα και να προσδώσει αυθεντικότητα στο παιχνίδι. «Πρόσφατα, ζήτησα [από την Dana] να μου πει παιδικά ανέκδοτα από τη Συρία, για παράδειγμα, επειδή μία από τους χαρακτήρες μας είναι γιατρός και σε κάποια στιγμή του παιχνιδιού πρέπει να κάνει εμβόλια σε παιδιά και προσπαθεί να τα κάνει να γελάσουν, προτού τα τρυπήσει», λέει ο Maurin. «Αυτή είναι μια μικρή λεπτομέρεια που δεν θα συναντούσες στις κλασικές πηγές πληροφοριών».

Καθώς ο στόχος του Bury me, my Love είναι να βοηθήσει τους παίκτες να κατανοήσουν τους πραγματικούς αγώνες των προσφύγων της Συρίας, η ομάδα έχει βρει και άλλους τρόπους, για να προσδώσει αυθεντικότητα. Μία από τις τεχνικές που χρησιμοποιεί είναι η ανταλλαγή μηνυμάτων σε «ψευδοπραγματικό χρόνο», την οποία δανείστηκε από το παιχνίδι του 2015, Lifeline… Αυτό σημαίνει ότι αν, για παράδειγμα, πεις στη Nour να περιμένει για δύο ώρες στα κλειστά σύνορα, για να δει αν θα ανοίξουν, θα χάσεις την επαφή μαζί της για δύο πραγματικές ώρες. «Θέλαμε να ανησυχεί και να νιώθει ανήμπορος ο παίκτης την περισσότερη ώρα, έτσι ώστε να δίνει μεγάλη προσοχή σε κάθε αλληλεπίδραση που έχει με τη Nour», λέει ο Maurin, «είτε αυτό θα είναι μια ανυπόφορη συζήτηση για το σλόγκαν που πρέπει να γράψει στο πλακάτ που θα κρατάει σε κάποια διαδήλωση προσφύγων» είτε οποιοδήποτε άλλο από τα υπόλοιπα γεγονότα στα οποία εμπλέκεται.

Πρόσφυγες Επιστρέφουν Παράνομα στην Τουρκία Απογοητευμένοι από την Ελλάδα. Δες το βίντεο του VICE:

Όμως το Bury me , my Love προσθέτει και άλλα στοιχεία στην αρχική ιδέα που είχε το Lifeline… με τα γραπτά μηνύματα σε πραγματικό χρόνο. Μερικές φορές, κατά τη διάρκεια συζητήσεων, η Nour θα κρύψει κάποιες πληροφορίες. Η ιδέα για αυτό προέκυψε από τις συζητήσεις του Maurin με τη Lucie Soullier, τη γυναίκα που έγραψε το άρθρο για τη Le Monde που τον ενέπνευσε και η οποία τώρα παρέχει τις συμβουλές της για το Bury me, my Love. «Πολύ νωρίς στη συζήτηση, η Lucie μου τόνισε ότι παρ' όλο που η Dana ρίσκαρε τη ζωή της, παρέμεινε ψύχραιμη και ήρεμη στο WhatsApp», λέει ο Maurin. «Αυτό ίσως να είναι ένας από τους πιο αξιοθαύμαστους τρόπους να δείξεις την αγάπη σου για κάποιον: [κάνεις] ό,τι μπορείς, για να νιώσει ο άλλος καλά, ακόμη και όταν εσύ περνάς δύσκολα».

Η Nour υιοθετεί αυτήν τη συμπεριφορά στο Bury me, my Love, καθώς είναι μια δυνατή γυναίκα, αλλά ταυτόχρονα μια πρόσφυγας που ταξιδεύει μόνη – ένας εύκολος στόχος. Δεν αποκαλύπτει στον άνδρα της πόσες φορές επιχειρεί κάποιος να την παρενοχλήσει ή να της κλέψει τα χρήματα τη νύχτα. Όμως κάνοντάς το αυτό, αποκρύπτει από τον άνδρα της –και συνεπώς και από τον παίκτη– τη σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζει. Αυτός είναι ο λόγος που μερικές φορές η Nour παρακούει τις εντολές σου: αυτό που εσύ θεωρείς ως προφανέστερη επιλογή σε μια περίπτωση, θα αντιλαμβανόσουν ότι τελικά δεν είναι, αν είχες τη συνολική εικόνα. Όσο η Nour συνεχίζει να αγνοεί τις συμβουλές του συζύγου της, αυτό τον εξοργίζει και μπορείς να επιλέξεις να της στείλει ένα μήνυμα στο οποίο την επιπλήττει.

Φυσικά υπάρχουν τρόποινα γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ του ανδρόγυνου. Σε κάποιες στιγμές, η Nour κάνει υπαινιγμούς για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, τις οποίες επιλέγει να κρύψει από τον άνδρα της. Αν τους παρατηρήσεις, τότε ίσως να καταφέρεις να οδηγήσεις τη Nour στην ασφάλεια. Διαφορετικά, μπορεί να συνειδητοποιήσεις τις συνέπειες της άγνοιάς σου, όταν πλέον θα είναι πολύ αργά.

Η σχέση της Nour με τον άνδρα της είναι ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν την κατάληξη του Bury me, my Love. Ο τελικός προορισμός της Nour, η διάρκεια του ταξιδιού της (η οποία μπορεί να είναι από μερικές ημέρες μέχρι αρκετά χρόνια) και η κατάσταση στην οποία βρίσκεται καθορίζονται από διαφορετικές μεταβλητές. Αυτές συμπεριλαμβάνουν τη διάρκεια που έχουν οι ενέργειές της, τα χρήματα που της έχουν μείνει, το ηθικό της, τους δρόμους από τους οποίους ταξιδεύει και τα αντικείμενα που έχει στο inventory της.

Στόχος είναι να θελήσεις να παίξεις αρκετές φορές το Bury me, my Love, έτσι ώστε να δεις κάθε πιθανό τέλος – ή αρχή, μιας και ο Maurin σημειώνει ότι, «όταν ένας πρόσφυγας σταματά να είναι πρόσφυγας και αποφασίζει να μείνει σε ένα μέρος, για να ξεκινήσει μια νέα ζωή, αυτό δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή». Η επιθυμία των παικτών να εξερευνήσουν όλες τις διαφορετικές εκδοχές τέλους είναι ένα βασικό κομμάτι του τρόπου με τον οποίο θα πετύχει το παιχνίδι τον πρωταρχικό του στόχο. Αυτός είναι να ανατρέψεις την επικρατούσα απεικόνιση των προσφύγων από τα μέσα ενημέρωσης και συγκεκριμένες πολιτικές ομάδες, που τους παρουσιάζουν ως απρόσωπη μάζα.

«Σε αντίθεση με αυτό που μπορεί να σκεφτεί κάποιος κοιτάζοντας τις εικόνες που προωθεί η τηλεόραση –τεράστια, απροσδιόριστα πλήθη που συρρέουν στις πόρτες της Ευρώπης– το σύνολο αυτό αποτελείται από ανθρώπους», λέει ο Maurin. «Κάποιοι από αυτούς είναι υπέροχοι, άλλοι λιγότερο. Όλοι τους έχουν τη δική τους ποιότητα, τα ελαττώματά τους, τις ελπίδες και τα όνειρά τους».

«Η δημιουργία αυτού του παιχνιδιού οπωσδήποτε άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο βλέπω τους πρόσφυγες», λέει ο Maurin «και ελπίζω να έχει μια παρόμοια επίδραση και στους παίκτες».

Περισσότερα από το VICE

«Κρεμάστε τον στο Σύνταγμα» - Στην Ελλάδα Κάποιοι Ψοφάνε να Επιστρέψει η Θανατική Ποινή

Η Αποκατάσταση της Κάνναβης στην Ελλάδα: Γιατί Αυτό το Κυνηγημένο Βοτάνι Πρέπει να Ζήσει Ελεύθερο

Ο πιο Γαμάτος Dealer του Άμστερνταμ Είναι Έλληνας