Η Μετάβαση της Κολομβίας από τον Ναρκοτουρισμό στον Τουρισμό του Narcos

Μία φωνή ρωτούσε: Μπορείς να πολεμήσεις σκληρά για τη χώρα σου; Μπορείς να κουβαλήσεις έναν νεκρό τρομοκράτη στους ώμους σου; Ο Nissen σκέφτηκε: «Για μισό λεπτό. Δεν υποτίθεται ότι βρισκόμαστε εν μέσω μιας ειρηνευτικής συμφωνίας;».

Ο Δανός φωτορεπόρτερ -ο οποίος καταγράφει τις εμφύλιες συγκρούσεις της Κολομβίας από το 2010– δούλευε πάνω σε ένα φιλόδοξο project, προσπαθώντας να παρουσιάσει την εικόνα μιας χώρας που ερχόταν αντιμέτωπη με τις πολυπλοκότητες της νεότευκτης ειρήνης, μετά από πέντε δεκαετίες συγκρούσεων, κατά τις οποίες χάθηκαν περίπου 220.000 ζωές.

Η ιστορική ειρηνευτική συμφωνία που υπογράφηκε το 2016 συμφιλίωσε τον πρόεδρο Juan Manuel Santos και τον ηγέτη των ανταρτών του FARC, Timochenko: έναν άνθρωπο που στο παρελθόν είχε χαρακτηριστεί ως τρομοκράτης, ο οποίος κάποτε ανάρτησε στο Twitter μια φωτογραφία του με τον Nissen («Ένιωσα ότι με χρησιμοποίησε», λέει αστειευόμενος ο φωτογράφος τώρα).

Στις φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο νέο βιβλίο του Nissen, We Are Indestructible, οι οποίες τραβήχτηκαν ως επί το πλείστον μετά την ειρηνευτική συμφωνία, o φωτογράφος ήθελε να παρουσιάσει μια ευρύτερη εικόνα της χώρας. Με άλλα λόγια: τους αντάρτες, τα μέλη των συμμοριών, την παραγωγή κοκαΐνης και τους απλούς πολίτες που οι ζωές τους είχαν ξεριζωθεί.

Παρουσιάζει φωτογραφίες με τεράστιες χασισοφυτείες, μέλη συμμοριών που οπλοφορούν και φορούν κουκούλες, μια μαθήτρια που μιλάει στο κινητό της καθώς στέκεται σε ένα βουνό γεμάτο με νάρκες. «Ένας άνθρωπος σκοτώθηκε από μια νάρκη που δεν απείχε κα πολύ από το σημείο όπου τραβήχτηκε η συγκεκριμένη», λέει ο Nissen.

Μπαίνοντας στην περιοχή που ελέγχονταν από τους αντάρτες, ο Nissen ένιωσε να φοβάται λίγο. Τον περικύκλωσαν άνδρες με όπλα. Το πρώτο πράγμα που παρατήρησε σε αυτούς τους άνδρες –οι περισσότεροι εκ των οποίων, όπως λέει, ήταν γύρω στα 20, καλά διαβασμένοι και μορφωμένοι- ήταν ότι είχαν τη δική τους υποκουλτούρα. «Φαίνεται στην εμφάνισή τους και στον τρόπο που ντύνονται ότι καπνίζουν περισσότερα τσιγάρα από τους συνηθισμένους Κολομβιανούς».

Ήταν αγχωμένος και έτσι επιχείρησε να κάνει ένα αστείο. Ένας από αυτούς είπε: «Δεν μας φοβάσαι;». Ο Nissen απάντησε: «Γιατί να σας φοβάμαι; Μόνο και μόνο επειδή είστε “ναρκοτρομοκράτες”;». Ακολούθησε απόλυτη σιωπή. Ο Nissen θυμάται ότι η ατμόσφαιρα ήταν αφόρητα τεταμένη. Στο τέλος, όμως, έσκασαν όλοι στα γέλια και ο Nissen μπόρεσε να ανασάνει και πάλι.

Μετά άρχισαν να τον ρωτάνε: «Τι είναι αυτό το Facebook, με τι έχει να κάνει;». Απαγορεύεται να έχουν τηλέφωνα, επειδή η κυβέρνηση μπορεί να εντοπίσει το σήμα, επομένως, γι’ αυτούς, ο Nissen ήταν ένα παράθυρο στον έξω κόσμο.

Εκείνη την περίοδο, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων μιλούσαν για την άνοδο της Κολομβίας ως τουριστικός προορισμός. Το Forbes τη χαρακτήρισε ως ένα από τα δέκα πιο ωραία μέρη για να επισκεφτεί κανείς το 2015. Το Culture Trip έγραψε ένα άρθρο σχετικά με τη ραγδαία άνοδο του τουρισμού στην Κολομβία. Η Telegraph δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Κολομβία: από αποτυχημένο κράτος σε λατινοαμερικάνικη υπερδύναμη», το οποίο μιλούσε για τη μεταμόρφωση της χώρας την τελευταία δεκαετία, με αναφορές στα καταστήματα Zara, Louis Vuitton και Armani που ξεπήδησαν τους δρόμους της Μπογκοτά. Πολλά άρθρα επισημαίνουν την αυξημένη πολιτική σταθερότητα μετά την ειρήνη, την οικονομική ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την άνοδο της μεσαίας τάξης.

«Έχουν ανεπτυγμένη μεσαία τάξη», επιβεβαιώνει ο Nissen. «Υπάρχει σίγουρα ένα νέο, δημιουργικό περιβάλλον, σε μέρη όπως η Μπογκοτά. Υπάρχουν πολλές γκαλερί, πολλοί φοιτητές, μεγάλα καφενεία, υπέροχα εστιατόρια και υπέροχο φαγητό, όπως το σεβίτσε. Το τρώω όλη την ώρα».

Το Colombia Reports, ένας μη κερδοσκοπικός ειδησεογραφικός ιστότοπος, αναφέρει ότι «η τουριστική βιομηχανία της Κολομβίας έχει αυξηθεί περισσότερο από 300% από το 2006, όταν μόνο ένα εκατομμύριο ξένοι επισκέφθηκαν τη χώρα». Σύμφωνα με την έκθεση, το 2017 η χώρα δέχθηκε περισσότερα από τρία εκατομμύρια επισκέπτες. Τοποθετεί την Μπογκοτά στην κορυφή της λίστας με τους δημοφιλέστερους προορισμούς, ακολουθούμενη από την Καρταχένα και το Μεδεγίν - την πρώην πρωτεύουσα δολοφονιών της χώρας και τη γενέτειρα του Pablo Escobar.

Αυτό μας φέρνει στο Narcos, τη δημοφιλέστατη τηλεοπτική σειρά του Netflix για τον Pablo Escobar και τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών στην Κολομβία. Το μεγαλύτερο μέρος της σειράς γυρίστηκε στην Κολομβία, στην Μπογκοτά και στο Μεδεγίν, συμπεριλαμβανομένης της σκηνής όπου ο Escobar πυροβολείται σε μια ταράτσα (γυρισμένο μόλις δύο σπίτια μακριά από το σημείο που σημειώθηκε η πραγματική ανταλλαγή πυροβολισμών).

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η αύξηση των επισκέψεων σε μέρη όπως το Μεδεγίν, οφείλεται -τουλάχιστον εν μέρει- στο Narcos και το ανανεωμένο ενδιαφέρον για αυτό το σκοτεινό κεφάλαιο της ιστορίας της Κολομβίας. Σήμερα, οι τουρίστες μπορούν να κάνουν κράτηση για ιδιωτικές εκδρομές στα παλιά στέκια του Escobar, να συμμετάσχουν στην περιήγηση Pablo Escobar Is History στην πόλη του ή σε αμέτρητες άλλες περιηγήσεις που αξιοποιούν τη δημοτικότητα της σειράς του Netflix.

«Έχει ενδιαφέρον να βλέπεις το Narcos», λέει ο Nissen, κάνοντας μια παύση για να σκεφτεί. «Είναι πάντα δύσκολο, διότι ο κόσμος παρακολουθεί αυτήν τη σειρά, αλλά δεν διαβάζει απαραίτητα κάποιο ιστορικό βιβλίο για αυτή, οπότε η εικόνα που σχηματίζει βασίζεται σε κάτι μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας».

Μου λέει ότι πολλοί Κολομβιανοί θα μισούσαν τη σειρά. Θα έλεγαν, «Έχουμε και άλλα να προσφέρουμε πέρα από κοκαΐνη και καφέ». Και αυτό είναι κάτι που ισχύει, όπως μας λέει, αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούν να αγνοήσουν το γεγονός ότι πάνω από το 90% της κοκαΐνης της Αμερικής προέρχεται από την Κολομβία.

VICE Video: Ένας Διαγωνισμός Ομορφιάς για τις Τρανς Γυναίκες της Κολομβίας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

«Η παραγωγή κοκαΐνης δεν γινόταν ποτέ σε τόσο μεγάλη κλίμακα όσο τώρα. Ξέρω ότι δεν θέλουν να φημίζονται μόνο λόγω του Narcos, αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτά τα πράγματα συμβαίνουν, οπότε ίσως ήρθε η ώρα να έρθουν αντιμέτωποι με αυτήν την αλήθεια».

Ρωτάω με ποιους τρόπους διαφέρει η σειρά του Netflix από την πραγματικότητα που είδε. «Νομίζω ότι τα μεγάλα κεφάλια δεν περιφέρονται κουβαλώντας όπλα πλέον. Περιφέρονται με κοστούμια και ίσως να μη ζουν καν στην Κολομβία», λέει.

«Αυτό που ακούω από πολλές πηγές, συμπεριλαμβανομένων των διπλωματών και των υπευθύνων του γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα ναρκωτικά, είναι ότι η παραγωγή ναρκωτικών στην Κολομβία έχει περάσει στον έλεγχο των μεξικανικών καρτέλ».

Η απεικόνιση της Κολομβίας στο Narcos, ως μια χώρα που καταστράφηκε από τα ναρκωτικά και τη βία, είναι κάτι που οι τουριστικές επιχειρήσεις, όπως η Visit Colombia, προσπαθούν να αντιστρέψουν. Το βίντεο της εταιρείας που απευθύνεται σε τουρίστες, δείχνει μια γυναίκα με μπικίνι που απολαμβάνει μια άδεια παραλία, ενώ άνθρωποι χορεύουν σε μπαρ με κεριά, χαρούμενοι και χαμογελαστοί.

Τελειώνει με έναν άνδρα που λέει, «Ο μόνος κίνδυνος είναι ότι δεν θέλεις να φύγεις», αστειευόμενος για τον πραγματικό κίνδυνο που υπήρχε στις ημέρες του Escobar. Επί της ουσίας, το βίντεο λέει: Αυτά γίνονταν τότε, σήμερα είναι αλλιώς τα πράγματα.

Ωστόσο, ακόμη και σήμερα, το ερώτημα που απασχολεί όλους τους τουρίστες και τους ταξιδιώτες είναι το ίδιο: Πόσο ασφαλής είναι η Κολομβία;

Στις επίσημες ταξιδιωτικές οδηγίες της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου για την Κολομβία, υπάρχει ένας χάρτης στον οποίο μια τεράστια περιοχή συνοδεύεται από τις εξής λέξεις: Σας συμβουλεύουμε να μην ταξιδέψετε εκεί, παρά μόνο αν είναι απολύτως αναγκαίο. Καμία από τις τουριστικές περιοχές -Μπογκοτά, Μεδεγίν, Καρταχένα, Κάλι- δεν εμπίπτει σε αυτήν τη ζώνη.

Υπάρχει επίσης μια λίστα αγροτικών περιοχών που πρέπει σίγουρα να αποφύγεις, με την τελευταία ενημέρωση να αναφέρει μια «επιδείνωση της κατάστασης ασφάλειας κατά μήκος των συνόρων Κολομβίας-Εκουαδόρ», όπου σημειώθηκε μια σειρά από απαγωγές. Τέλος, οι οδηγίες διαβεβαιώνουν τους ταξιδιώτες ότι «παρά τα υψηλά επίπεδα εγκληματικότητας, οι περισσότερες επισκέψεις στην Κολομβία είναι ασφαλείς».

Ο Nissen έχει τις δικές του συμβουλές για τους ταξιδιώτες. Λέει, «να είστε σχετικά προσεκτικοί». Μερικοί από τους τύπους που φωτογράφισε θα σκότωναν ανθρώπους επί πληρωμή. «Βεβαιωθείτε ότι παίρνουν κάτι», λέει. «Ποτέ μην επιχειρήσετε να τα βάλετε μαζί τους. Μην είστε γενναίοι. Αυτό είναι το πιο ηλίθιο πράγμα που μπορείτε να κάνετε, καθώς έχουν πολύ λιγότερα να χάσουν από εσάς».

Λέει επίσης ότι δεν πρέπει ποτέ να παίρνεις ταξί από τον δρόμο. Γιατί; «Επειδή μπορεί να σε οδηγήσουν κάπου και να σε ληστέψουν». Ρωτάω: Και τι γίνεται με τα ταξί στις σύγχρονες πόλεις όπως τη Μπογκοτά και το Μεδεγίν; Και εκεί το ίδιο, λέει, «αλλά αυτό δεν θα το έκανα σε πολλές χώρες».

Το καλύτερο πράγμα που μπορείς να κάνεις, λέει, είναι να καλέσεις ταξί μέσω κάποιας εφαρμογής, αφού τότε μπορείς να το παρακολουθήσεις. Ή να ζητήσεις από ένα εστιατόριο να το καλέσει, έτσι ώστε να έχουν έναν κωδικό. «Όμως, το ξέρουν σχεδόν όλοι αυτό, οπότε είναι πολύ εύκολο να το αποφύγεις».

Δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι ήταν έτσι και γρήγορα με διαβεβαιώνει ότι θα μπορούσα εύκολα να πάω ως τουρίστας. «Νομίζω ότι στο Κάλι, το Μεδεγίν και την Μπογκοτά, πολλοί άνθρωποι εκπλήσσονται με το πόσο σύγχρονα και λειτουργικά είναι όλα», λέει.

«Έχουν εκπληκτικά εστιατόρια. Έχω πάει και στην ακτή, αλλά όχι σε μέρη που θα ήθελες να πας ως τουρίστας. Συνήθως, όταν μιλάς με τους ντόπιους, βλέπεις ότι ξέρουν τα πάντα, οπότε μπορούν να σου πουν πού είναι επικίνδυνα».

Προφανώς ο Nissen είδε μια διαφορετική πλευρά της Κολομβίας. Ταξιδεύοντας από τη μία αχανή έκταση στην επόμενη, παίρνοντας 14 αεροπλάνα, διασχίζοντας ένα ποτάμι με ιστιοπλοϊκό, οδηγώντας σε άθλιους δρόμους, ακόμα και καβαλώντας ένα μουλάρι για να περάσει μέσα από ένα ναρκοπέδιο, ο φωτογράφος γνωρίζει καλύτερα τις επικίνδυνες περιοχές από τις ασφαλείς. Παρόλα αυτά, μου λέει ότι η Κολομβία εξακολουθεί να είναι μία από τις αγαπημένες του χώρες. «Θα πήγαινα εκεί με τα παιδιά μου», λέει, προσθέτοντας ότι θα χρειαστεί να κάνει λίγη περισσότερη έρευνα πρώτα.

Μία από τις τελευταίες μνήμες που μοιράζεται είναι όταν έφευγε από την Κολομβία. Ήταν πάλι αγχωμένος, αλλά αυτήν τη φορά δεν ήταν εξαιτίας των ένοπλων ανταρτών. Ήταν εξαιτίας των αστυνομικών σκύλων στο αεροδρόμιο.

«Φοβόμουν γιατί ήμουν στο εργαστήριο κοκαΐνης», λέει. «Κάθε φορά που παίρνεις ένα αεροπλάνο, πάντα έχουν σκυλιά στην ασφάλεια που μπορεί να μυρίσουν οποιοδήποτε ίχνος ναρκωτικών. Προσπαθούσα απεγνωσμένα να τινάξω τα ρούχα μου».

Τελικά το κατάφερε. «[Οι παραγωγοί κοκαΐνης] μου εξήγησαν τι να κάνω, επειδή γνωρίζουν πολύ καλά τι μπορεί να μυρίσει ο σκύλος και τι όχι. Ουσιαστικά μου έλεγαν πώς να μεταφέρω λαθραία κοκαΐνη - κάτι που δεν έκανα ποτέ», γελάει. «Αλλά πάντα ένιωθα άγχος όταν έβλεπα ένα σκυλί στην πύλη ασφαλείας».

Ο Mads Nissen είναι ένας βραβευμένος φωτορεπόρτερ - το βιβλίο του για την Κολομβία και τις αντιθέσεις της, "We Are Indestructible (Είμαστε Άφθαρτοι)", κυκλοφορεί τώρα από τη Gost Books. Ακολουθήστε τα καινούργια project του στην ιστοσελίδα του.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Indonesia.

Περισσότερα από το VICE

Οι Άνθρωποι που Μαζεύουν Μηχανάκια (και Νιπτήρες) από τον Βυθό των Ελληνικών Θαλασσών

Ο Μάκης Παπαδημητρίου Θέλει να Πει ένα Σεξιστικό Ανέκδοτο

Κύριε Νικολαΐδη, πώς Είναι να Σώζεις Χιλιάδες Μωρά Κάθε Μέρα;