Οπτικοποιήσαμε Δεδομένα για τον Υπερπληθυσμό στις Ελληνικές Φυλακές

Τον Δεκέμβριο του 2018, η επίσημη επιτροπή εμπειρογνωμόνων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συναντιέται στην Αθήνα για να συζητήσει για το ζήτημα του υπερπληθυσμού στις ελληνικές φυλακές. Μερικούς μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 2019, η επιτροπή δημοσιεύει έκθεση στην οποία τονίζονται οι βασικές αιτίες του προβλήματος και προτείνονται λύσεις για την αποσυμφόρηση των ελληνικών φυλακών.

Η Eπιτροπή, κατόπιν μελέτης των διαθέσιμων επίσημων στοιχείων, καταλήγει συνοπτικά στα παρακάτω συμπεράσματα:

• Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό πολυετών και ισόβιων καθείρξεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρ’όλο που τα ποσοστά εγκληματικότητας είναι τα ίδια ή και χαμηλότερα σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ. Χαρακτηριστικά, το ποσοστό των ισοβιτών στην Ελλάδα προσεγγίζει το 13,1%, σε αντίθεση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που βρίσκεται στο 1,7%.
• Στην Ελλάδα ο αριθμός των αποφυλακίσεων είναι σημαντικά χαμηλότερος από αυτόν της ΕΕ.
• Από το 2000 μέχρι το 2007, το ελληνικό κράτος ακολούθησε μία επεκτατική πολιτική σχετικά με τις φυλακές. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθυσμός, η χωρητικότητα και το προσωπικό των φυλακών προοδευτικά αυξάνονταν.
• Τα τελευταία χρόνια, η στρατηγική γύρω από τις φυλακές φαίνεται να συνδυάζει την ίδια επεκτατική πολιτική (συνεχίζεται η ανέγερση/δημιουργία φυλακών) με την εφαρμογή ορισμένων εναλλακτικών μέτρων έκτισης ποινής (όπως η κοινωνική εργασία). Τα εναλλακτικά αυτά μέτρα, ωστόσο, δεν αποτελούν αυτόνομες αλλά συμπληρωματικές λύσεις και αφορούν συνήθως τους κρατούμενους που εκτίουν έτσι κι αλλιώς μικρότερες ποινές.

Η Επιτροπή καταλήγει στο ότι «ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί μόνιμα το ζήτημα του υπερπληθυσμού στις φυλακές, το οποίο αποτελεί αποτέλεσμα μιας δυσανάλογα τιμωρητικής νομοθεσίας και πρακτικής, είναι η ανάπτυξη πιο μετριοπαθών σωφρονιστικών πολιτικών και πρακτικών, μειώνοντας τόσο τη χρήση, όσο και τη διάρκεια της κάθειρξης».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (στο εξής CPT) to 2011 σχολίαζε για τις ελληνικές φυλακές:

«H [CPT] παρατήρησε μία σταθερή υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης και αντιμετώπισης των φυλακισμένων την τελευταία δεκαετία […] και εντόπισε σειρά από δομικά προβλήματα που εμποδίζουν την διόρθωση αυτής της κατάστασης. Υπάρχει απουσία στρατηγικού πλάνου στη διαχείριση των φυλακών, την απουσία ενός αποτελεσματικού συστήματος καταγραφής και επίβλεψης καθώς και την ανεπαρκή διαχείριση του προσωπικού. Η CPT έχει καταγράψει την απουσία κατάλληλων υλικών συνθηκών και κατάλληλης διατροφής, καθώς και ελλιπή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Παρατηρήθηκε ότι λόγω της ανεπάρκειας του προσωπικού και του αναποτελεσματικού ελέγχου σε κάποιες φυλακές, ο έλεγχος έχει περάσει σε ομάδες ισχυρών κρατουμένων. Όλα αυτά τα προβλήματα έχουν επιδεινωθεί από τον υπερπληθυσμό εντός των ελληνικών φυλακών».

Η πρόταση για τη μεταφορά του Κορυδαλλού σε μεγαλύτερες εγκαταστάσεις, πρώην βάση του ΝΑΤΟ, στον Ασπρόπυργο, η αναζήτηση χώρου για δημιουργία νέου σωφρονονιστικού καταστήματος στη Δράμα, καθώς και το σχέδιο για δημιουργία δύο φυλακών τύπου Γ’ επαναφέρουν τη συζήτηση για την στρατηγική του ελληνικού κράτους γύρω από τις φυλακές και τον σωφρονισμό.

Αναλύσαμε και οπτικοποιήσαμε διαθέσιμα δεδομένα για να αποτυπώσουμε τις μεταβολές στον πληθυσμό των ελληνικών φυλακών από το 2000 μέχρι το 2018.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ο πληθυσμός των φυλακών φαίνεται να αυξάνεται από τις αρχές του 2000 μέχρι το 2014, χρονιά κατά την οποία οι κρατούμενοι υπερβαίνουν τους 12.000 πανελλαδικά. Υπάρχει μία σημαντική πτώση τα επόμενα δύο χρόνια, μέχρι και τις αρχές του 2016, όπου ο πληθυσμός θα μειωθεί περίπου κατά 3.000. Ο πληθυσμός των φυλακών θα αυξηθεί ξανά τα επόμενα δύο χρόνια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι από το 2007 μέχρι το 2016 (για 9 χρόνια), ο πληθυσμός στις ελληνικές φυλακές ξεπερνάει σημαντικά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Το ποσοστό υπερπληθυσμού στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις, υπολογίζεται στο 102,6%, το οποίο σημαίνει ότι πρακτικά η χώρα έχει εξαντλήσει την χωρητικότητα των σωφρονιστικών της καταστημάτων. Το ποσοστό αυτό φέρνει την Ελλάδα στην ένατη θέση των πιο πυκνοκατοικημένων φυλακών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επίσης, το ποσοστό αυτό κάνει την Ελλάδα την πέμπτη χώρα με τη μεγαλύτερη πληρότητα στα Βαλκάνια, όπως φαίνεται και στα γραφήματα παρακάτω.

Ωστόσο, το 102,6% που αποτυπώνει πόσο πυκνοκατοικημένες είναι οι ελληνικές φυλακές, δεν είναι περγραφικό της καταστάσης που επικρατεί σε πολλά σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα των φυλακών Ιωαννίνων, όπου σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του Υπουργείου Δικαιοσύνης το 2017, είχε υπερβεί την κτιριακή χωρητικότητά του κατά 200%. Παρόμοια, αν και όχι σε τέτοιο βαθμό, είναι η συνθήκη στις φυλακές της Νεάπολης, της Κω, της Τρίπολης, της Χαλκίδας και της Χίου.

Περισσότερα από το VICE

Ένας Υπνωτιστής Είναι ο πιο Περίεργος Άνθρωπος στο Ελληνικό YouTube

Το Χωριό στη Φλώρινα που Βουλιάζει και οι 20 Κάτοικοι που Δεν το Εγκαταλείπουν

Η Ζωή μου Εκτός Κορυδαλλού με το Βραχιολάκι