Για τους ρομαντικούς, η Ελλάδα από σήμερα θα απολαμβάνει τις υπηρεσίες της πρώτης κυβέρνησης της Ριζοσπαστικής Αριστεράς στην Ευρώπη. Φρέσκα πρόσωπα, νέες ιδέες ή σύμφωνα με κάποιους, «η ημέρα που οι επαναστάτες ήρθαν στην εξουσία». Για τους πραγματιστές, σήμερα στην Ελλάδα γεννήθηκε ένα ιδιότροπο κυβερνητικό σχήμα. Σήμερα, είναι η μέρα που ο προοδευτικός ΣΥΡΙΖΑ σχημάτισε κυβέρνηση με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, το αλλοπρόσαλλο κόμμα του Πάνου Καμμένου, που έχουν ως σύνθημα το «Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια».
Η νέα και σκεπτόμενη γενιά αυτής της χώρας, που ελπίζει πως ήρθε η ώρα να εφαρμοστούν στην Ελλάδα σημαντικές μεταρρυθμίσεις, ανησυχεί. Διότι στο μυαλό μας είναι αδιανόητο το πώς θα συγκεραστούν οι παραδοσιακές αρχές ενός αριστερού κινήματος με τις ευκαιριακές πολιτικές κορώνες ενός νεόκοπου σχηματισμού, χωρίς αξιακό σύστημα και πολιτικό πολιτισμό.
Videos by VICE
Γνωρίζουμε πως ίσως είναι πολύ νωρίς για κριτική. Όμως, για τη νέα γενιά οι αλλαγές που ελπίζουν πως θα έρθουν με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ -όπως ίσα δικαιώματα ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, διαχωρισμός Εκκλησίας – Κράτους, νέα μεταναστευτική πολιτική, οριστικό τέλος στην αστυνομική βία- έχουν καθυστερήσει χρόνια.
Ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος, μία εμβληματική φιγούρα της ΛΟΑΤ κοινότητας στην Ελλάδα, κρατά μικρό καλάθι, αναφορικά με το τι από αυτά θα πράξει εν τέλει ο ΣΥΡΙΖΑ. Η συνεργασία με τον Καμμένο, είναι το πρώτο πράγμα στο οποίο αναφέρθηκε όταν μιλήσαμε. Ωστόσο, εκτιμά πως εσωκομματικά ο Τσίπρας θα πιεστεί για να υλοποιήσει αυτές τις πολιτικές.
Aποποινικοποίηση Ναρκωτικών, Πορνεία & Οικογενειακό Δίκαιο
Όταν ρώτησα τον Βαλλιανάτο ποιες μεταρρυθμίσεις εκτιμά πως πρέπει να προωθήσει άμεσα ο ΣΥΡΙΖΑ, μου απάντησε πως θα πρέπει επιτέλους να αλλάξει η μεταναστευτική πολιτική. Να πάψουμε να μιλάμε για «λαθρομετανάστες», να μην αφήνουμε τους ανθρώπους αυτούς να περιμένουν για χρόνια άσυλο στην Ελλάδα, να εφαρμοστούν πολιτικές για την ένταξή τους στην κοινωνία. Εξίσου σημαντικό είναι να εφαρμοστεί μια ενιαία πολιτική για την πορνεία – ένα θέμα για το οποίο κανείς δεν μιλά. Στη συνέχεια μιλήσαμε για την αποποινικοποίηση των ναρκωτικών. «Είναι ντροπή να είναι στη φυλακή άνθρωποι επειδή τους έπιασαν με μικροποσότητα μαριχουάνας […] θα πρέπει να επιτραπεί σε όσους θέλουν, να έχουν ένα γλαστράκι στο μπαλκόνι τους για προσωπική τους χρήση».
Στο τέλος της συζήτησης αναφέρθηκε στην αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου στην Ελλάδα, η οποία είναι από τις τελευταίες χώρες που δεν αναγνωρίζει τους γάμους των ομοφυλόφιλων και δεν επιτρέπει την υιοθεσία παιδιών από ζευγάρια του ίδιου φύλου. Εάν δε, είσαι τρανς άτομο στην Ελλάδα, τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα αφού για να μπορέσεις να επαναπροσδιορίσεις το νομικό σου καθεστώς θα πρέπει να έχεις υποβληθεί σε χειρουργικές επεμβάσεις, στειρώσεις, ορμονικές θεραπείες και κατόπιν ένα δικαστήριο να αποφασίσει εάν είσαι άνδρας ή γυναίκα.
Ό,τι αφορά στους γάμους των ομοφυλόφιλων, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ξεκάθαρη θέση πως είναι υπέρ, οπότε είναι πολύ πιθανόν να υπάρξει νομική πρωτοβουλία επί τους θέματος. Το ίδιο και για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Ως προς την υιοθεσία παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει λάβει ξεκάθαρη θέση, με τον Τσίπρα να απαντά προσφάτως σε χρήστες του Διαδικτύου πως η επιστημονική κοινότητα δεν έχει δώσει ξεκάθαρη απάντηση επί του θέματος, κάτι που μας έκανε όλους να γελάσουμε πικρά με την έλλειψη ενημέρωσής του. Πώς θα τα ακούσει όλα αυτά βέβαια ο Καμμένος, μένει να φανεί τις επόμενες ημέρες.
Διαχωρισμός Εκκλησίας – Κράτους
Το δεύτερο ζήτημα που περιμένουμε από τον ΣΥΡΙΖΑ να λάβει θέση, είναι ο διαχωρισμός Εκκλησίας – Κράτους. Στην Ελλάδα τα παιδιά στα σχολεία προσεύχονται κάθε πρωί στον καλό Θεούλη. Οι δημόσιες υπηρεσίες έχουν χριστιανικές εικόνες στους τοίχους, οι ιερείς πληρώνονται από τα δημόσια ταμεία ενώ ακόμα και η Βουλή ορκίζεται από τον Αρχιεπίσκοπο της Ελλάδος. Είναι ενθαρρυντικό ότι ο Τσίπρας ορκίστηκε με πολιτικό όρκο. Στο παρελθόν η Μαρία Ρεπούση -πρώην βουλευτίνα της Δημοκρατικής Αριστεράς που λίγες μέρες πριν τις εκλογές αποχώρησε από την πολιτική- αναφορικά με το μάθημα των θρησκευτικών στα σχολεία, είχε δηλώσει στο VICE ότι: «Έχω υποστηρίξει και συνεχίζω να υποστηρίζω ότι το σχολείο οφείλει να είναι ουδετερόθρησκο και το ελληνικό σχολείο δεν είναι. Τα θρησκευτικά που διδάσκει είναι ομολογιακού χαρακτήρα ενώ στο δημοκρατικό δυτικό κόσμο η θρησκευτική διδασκαλία έχει όλο και περισσότερο θρησκειολογικό χαρακτήρα. Τα παιδιά από μικρή ηλικία με τρόπο που ταιριάζει στην ηλικία τους πρέπει να έρχονται σε επαφή με τα διαφορετικά θρησκεύματα, να τα γνωρίζουν, να εξοικειώνονται με τα μηνύματά τους και να ευαισθητοποιούνται έτσι ώστε να διευκολύνεται η κατανόηση άλλων θρησκευμάτων και η επαφή με ετερόθρησκα παιδιά».
Μιλώντας μετά την εκλογή Τσίπρα μαζί της, τη ρωτήσαμε εάν θα μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ να διαχωρίσει την Εκκλησία από το Κράτος. Η απάντησή της είναι ξεκάθαρη: «Η ιδιότυπη αυτή κυβερνητική συγκατοίκηση της ριζοσπαστικής αριστεράς με ένα κομμάτι της εθνικολαϊκιστικής δεξιάς φοβάμαι ότι θα εμποδίσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις που συνιστούν συγκροτητικές θέσεις της αριστεράς όπως αυτή του διαχωρισμού Εκκλησίας και Κράτους».
Ο Παναγιώτης Δημητράς, Εκπρόσωπος του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι δήλωσε προβληματισμένος όταν μιλήσαμε. Η συγκυβέρνηση με ένα κόμμα όπως του Καμμένου εκτιμά ότι θα λειτουργήσει ως τροχοπέδη σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, στις οποίες η χώρα έχει μείνει πίσω και για τις οποίες έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπως τις διακρίσεις σε βάρος των παιδιών των Ρομά στην εκπαίδευση, συνθήκες κράτησης των μεταναστών, το σύμφωνο συμβίωσης, τα δικαιώματα των μειονοτήτων και την αστυνομική βία.
Αστυνομική Βία
Ιδιαίτερα, σε ό,τι αφορά την αστυνομική βία, θα έχει πολύ ενδιαφέρον να δούμε την αντίδραση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.
Τα τελευταία χρόνια, τα κρούσματα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από αστυνομικούς, πολλαπλασιάστηκαν. Οι καταγγελίες των πολιτών περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία, «βασανιστήρια, διάφορες μορφές κακομεταχείρισης κατά τη διάρκεια της σύλληψης ή της κράτησης, κακή χρήση πυροβόλων όπλων, υπερβολική χρήση βίας, καθώς και παραβιάσεις κατά την αστυνόμευση διαδηλώσεων». «Ο παγιωμένος ρατσισμός, η χρήση υπερβολικής βίας και η βαθιά ριζωμένη κουλτούρα ατιμωρησίας αποτελούν μάστιγα για την ελληνική αστυνομία», είχε δηλώσει στο παρελθόν η Jezerca Tigani, Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Προγράμματος της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία. «Διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις έχουν αποτύχει, μέχρι στιγμής, να αναγνωρίσουν -και πόσο μάλλον να αντιμετωπίσουν- τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από αστυνομικούς και τη συνεχιζόμενη ατιμωρησία τους».
Ο ΣΥΡΙΖΑ για την αντιμετώπιση του φαινομένου προτείνει τον εκδημοκρατισμό της ΕΛ.ΑΣ. -«την αστυνόμευση και όχι την αστυνομοκρατία». Μεταξύ άλλων, έχει δεσμευτεί για την κατάργηση των ΥΑΤ (ΜΑΤ)-ΥΜΕΤ ως ειδικών δυνάμεων για την καταστολή διαδηλώσεων, καθώς και την ενοποίηση των ομάδων ΔΙΑΣ, ΖΗΤΑ και Δ.Ε.Λ.Τ.Α. και την απαγόρευση εμπλοκής και χρησιμοποίησής τους σε διαδηλώσεις. «Με δεδομένο», ισχυρίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ, «ότι οι πολίτες δεν αμφισβητούν τον αστυνομικό θεσμό, ο στρατηγικός στόχος της αναδιάρθρωσης της ΕΛ.ΑΣ. δεν μπορεί παρά να είναι η ριζική βελτίωση της σχέσης της με την κοινωνία και ειδικά με τις ευάλωτες ομάδες. Η οργανωτική δομή θα πρέπει να ανατρέπει υπάρχουσες αρνητικές καταστάσεις, να δημιουργεί μια νέα ΕΛ.ΑΣ. η οποία θα λειτουργεί με επάρκεια, ενταγμένη στην κοινωνία, με δημοκρατική νομιμοποίηση και λειτουργία».
Ρωτήσαμε τον Σεραφείμ Σεφεριάδη, αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, αν και τι μπορεί να αλλάξει ο ΣΥΡΙΖΑ.
«Είναι σαφές ότι υπάρχει ένα ακροδεξιό δίκτυο εντός της αστυνομίας, το οποίο δρα και συνδέεται στενά με την Χρυσή Αυγή. Σε μεγάλο βαθμό, οι κατασταλτικοί μηχανισμοί είχαν αυτονομηθεί και λειτουργούσαν το προηγούμενο διάστημα “ως κράτος εν κράτει”. Οι πολλές και συνεχιζόμενες καταγγελίες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από αστυνομικούς, δείχνουν ξεκάθαρα ότι υπάρχει μια πλούσια εμπειρία που τεκμηριώνει αυτή την πραγματικότητα. Αυτή η βίαια και παραθεσμική συμπεριφορά των σωμάτων ασφαλείας, δεν είναι απόρροια κουλτούρας, αλλά αντανακλά συγκεκριμένες πολιτικές πεποιθήσεις».
Ένα πολύ μεγάλο και σημαντικό κομμάτι της εντολής της σημερινής κυβέρνησης, λέει ο Σεφεριάδης, περιλαμβάνει το αίτημα της κάθαρσης του μηχανισμού της αστυνομίας από αυτό το ακροδεξιό δίκτυο. Μεταξύ άλλων, ο κόσμος ο οποίος ψήφισε τον ΣΥΡΙΖΑ και ο οποίος πανηγυρίζει με την εκλογή και την αλλαγή της πολιτικής κατάστασης, προσδοκά άμεσα και την ριζική αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου.
«Για να αντιμετωπιστεί όμως το σύμπτωμα», εξηγεί, «πρέπει να προσεγγιστεί και η αιτία. Διότι, αν δεν συμβεί αυτό, μία νέα κυβέρνηση, που θα κινηθεί απλά σε διαφορετική κατεύθυνση από την προηγούμενη, μπορεί να διαπιστώσει ότι ο κατασταλτικός μηχανισμός μπορεί να λειτουργήσει και ανεξέλεγκτα. Στο βαθμό, δηλαδή, που δεν θα έχει αντιμετωπιστεί η πολιτική ρίζα αυτής της βίαιης συμπεριφοράς, παρά μόνο επιφανειακά, μπορεί να δούμε ότι η πολιτική ηγεσία δεν μπορεί να ελέγξει την αστυνομία.
Για να αλλάξει η συμπεριφορά της αστυνομίας, δεν αρκούν κάποια επιφανειακά διοικητικά μέτρα, σε επίπεδο εντολών, αλλά θα πρέπει να διερευνηθούν οι βαθύτερες αιτίες της και το πώς εξελίχθηκε το σώμα προς αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει να γίνει ριζική αναρδιάρθρωση της αστυνομίας
Η όποια αλλαγή μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά υπάρχει επιτακτική ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης του θέματος. Όμως, οποιοσδήποτε θέλει να επιδιώξει την αλλαγή αυτής της κατάστασης πρέπει να συγκρουστεί με τα εν λόγω δίκτυα».
Μεταναστευτική Πολιτική
Εξίσου δύσκολο έργο θα έχει η κυβέρνηση και σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό.
Στόχος της (αντι) μεταναστευτικής πολιτικής των τελευταίων ετών ήταν ο περιορισμός της παράτυπης μετανάστευσης. Σε γενικές γραμμές, η πολιτική της τελευταίας κυβέρνησης θα μπορούσε να συνοψιστεί ως εξής: «σύλληψη – κράτηση – επιστροφή».
Αυτό περιλάμβανε, αφενός εκτεταμένους συνοριακούς ελέγχους, την ανέγερση ενός τοίχους-φράχτη στον Έβρο, βίαιες απελάσεις και παράνομες κρατήσεις και αφετέρου, ένα δυσλειτουργικό και δύσκολα προσβάσιμο σύστημα ασύλου, την πλήρη απουσία προγραμμάτων ένταξης των μεταναστών, καθώς και ένα θεσμικό πλαίσιο το οποίο καθιστούσε δύσκολη, έως αδύνατη, την παροχή ιθαγένειας και αδειών παραμονής και εργασίας, αλλά και την πρόσβαση των μεταναστών σε στοιχειώδεις παροχές, όπως π.χ. την κοινωνική ασφάλιση, διότι, όπως σημειώνει σε έκθεσή του το ΕΛΙΑΜΕΠ, «ενώ πολλοί μετανάστες και οι οικογένειες τους έχουν πλέον ριζώσει στην Ελλάδα και έχουν ενταχθεί στον κοινωνικό ιστό, το ζήτημα των ευρύτερων πολιτικών δικαιωμάτων τους και της ενδεχόμενης πολιτογράφησής τους ως Ελλήνων πολιτών, θεωρούνται ακόμα ταμπού».
Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει την ριζική ανατροπή αυτού του σκηνικού. Συγκεκριμένα, έχει δεσμευτεί ότι θα «επιδιώξει την αλλαγή της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, με κύρια κριτήρια την ευρωπαϊκή συν-ευθύνη και την αποτροπή φαινομένων υπο-αμειβόμενης μεταναστευτικής εργασίας, μέσω μιας νέας διαδικασίας νομιμοποίησης των μεταναστών “χωρίς χαρτιά” και μιας νέας διαδικασίας πολιτογράφησης, για όσους ζουν και εργάζονται επί χρόνια στην Ελλάδα».
Ρωτήσαμε την Αγγελική Δημητριάδη, ερευνήτρια του ΕΛΙΑΜΕΠ σε θέματα μετανάστευσης, αν και τι πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει ο ΣΥΡΙΖΑ.
«Το μόνο το οποίο θεωρητικά θα μπορούσε να αλλάξει, θα ήταν να υπάρξει μία πιο ανθρώπινη αντιμετώπιση και διαχείριση των παράτυπων μεταναστών, καθώς και να δοθεί ένα τέλος στην πολιτική της κράτησης» – η οποία, όπως έχουμε αναφέρει σε παλαιότερο άρθρο του VICE, εφαρμόζεται αδιακρίτως και πολλές φορές χωρίς να υπάρχει ρεαλιστική προοπτική επαναπατρισμού ή προώθησής τους σε άλλο κράτος, και η οποία εκτός απ’ το ότι είναι παράνομη, είναι και δημοσιονομικά ασύμφορη.
Οι αλλαγές αυτές απαιτούν χρόνο, επισημαίνει η Δημητριάδη. «Οι πολιτικές που αφορούν στους μετανάστες και το άσυλο εντάσσονται σε ένα Ευρωπαϊκό πλαίσιο, δεν είναι ζήτημα εσωτερικής πολιτικής». Καταρχάς, λοιπόν μου λέει, θα πρέπει να υιοθετήσουμε πολιτικές οι οποίες θα σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το πιο σημαντικό όμως, είναι να υπάρξει μία σωστή διαχειριση σε ό,τι αφορά τους εταίρους μας στην Ευρώπη.«Πρέπει να τους προσεγγίσουμε, θέτοντας το ζήτημα σε μία βάση αμοιβαίου συμφέροντος, ώστε να είναι κατανοητό ότι και εκείνοι θα βοηθηθούν από ένα πιο ευέλικτο πλαίσιο, και εμείς θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε καλύτερα τις ροές των μεταναστών μας».
Στο τέλος της συζήτησής μας, την ρώτησα αν πιστεύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει να επιδιώξει την πολιτική διαπραγμάτευση με τους εταίρους μας στην ΕΕ, ώστε να γίνει μία πιο δίκαιη κατανομή των μεταναστευτικών ροών ανάμεσα στα Κράτη-Μέλη της ΕΕ, όπως έχει δεσμευτεί ότι θα κάνει στο παρελθόν.
«Αν υποστηρίξουμε απλά ότι η Ελλάδα δεν αντέχει», μου είπε κλείνοντας, «θεωρώ ότι δεν υπάρχει περιθώριο διαπραγμάτευσης, διότι αυτό δεν είναι κάτι το οποίο αφορα τόσο τον Γερμανό, τον Αυστριακό ή τον Σουηδικό εταίρο. Τους επείγει περισσότερο να βρεθεί μία πρακτική λύση στο θέμα, η οποία να είναι συμφέρουσα και για εκείνους. Είναι σημαντικό να ανοίξει ο διάλογος όμως, και να τεθούν κι άλλα ζητήματα στο τραπέζι. Να σταματήσουμε να κάνουμε την σύνδεση της μετανάστευσης με την ασφάλεια. Να πάψουν οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης να γίνονται κατανοητές ως πολιτικές ελέγχου και αποτροπής».
