Ο Άνθρωπος που Πέρασε Τρία Χρόνια με τον David Lynch στη «Σπηλιά» του Καλλιτέχνη

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο VICE UK.

Αυτήν τη στιγμή, ο David Lynch σίγουρα πίνει καφέ και καπνίζει τσιγάρα ζωγραφίζοντας έναν πίνακα. Αυτές είναι οι μόνες δραστηριότητες που μπορείς να φανταστείς ότι τον αφορούν, αν και δεν υπάρχει κανένα αποδεικτικό στοιχείο για κάτι τέτοιο. Στο νέο ντοκιμαντέρ με τίτλο David Lynch: The Art Life, θα ανακαλύψετε πως όντως μόνο αυτά κάνει, κάθε μέρα, κλειδωμένος μέσα στο εργαστήριό του.

Μιλάμε για ένα ντοκιμαντέρ που αφορά μόνο τους σκληροπυρηνικούς φίλους του Lynch. Ο ρυθμός του είναι αργός, αλλά το υλικό είναι πλούσιο και η κάμερα ακολουθεί τον Lynch καθώς εκείνος ζωγραφίζει και δημιουργεί, παρέχοντάς μας μια ματιά στην καθημερινή του ζωή, την « art life» όπως την αποκαλεί. Αν και έχει δώσει πολλές συνεντεύξεις στη ζωή του, οι δημιουργοί αυτού του ντοκιμαντέρ έχουν καταφέρει να του αποσπάσουν περίεργες μικρές ιστορίες της παιδικής του ηλικίας, οι οποίες επηρέασαν πολύ την καλλιτεχνική του ματιά. Αν σας άρεσε το βιβλίο του Lynch με τίτλο Catching the Big Fish, θα λατρέψετε τον τρόπο με τον οποίο αυτή η ταινία γεμίζει τα κενά των παλαιότερων κεφαλαίων της ζωής του.

Μίλησα με τον σκηνοθέτη Jon Nguyen, ο οποίος έχει δημιουργήσει και το Lynch του 2007 (ένα ντοκιμαντέρ που ακολούθησε τον σκηνοθέτη όσο γύριζε το Inland Empire), λίγο πριν από την πρεμιέρα της ταινίας του στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας.

VICE: Γεια σου, Jon. Το 2006, ο David Lynch είχε δήλωσε απρόθυμος να δίνει συνεντεύξεις. Πώς του άλλαξες γνώμη;
Jon Nguyen: Στο Lynch θυμάμαι ότι θέλαμε να τον ρωτήσουμε πάρα πολλά και καταλάβαινες από τη γλώσσα του σώματός του πως δεν τον ενδιέφερε πολύ όλο αυτό. Σε κάποια φάση μου είπε: «Ακολούθησέ με και θα καταλάβεις το θέμα της ταινίας στο τέλος των γυρισμάτων». Εκεί καταλάβαμε ότι διατηρεί πάντα αμυντική στάση. Όταν τελείωσε, θυμάμαι να μου λέει ο φίλος του ο Jason πως «νιώθω ότι ο David φτάνει σε μια ηλικία όπου θα θελήσει να μοιραστεί κάποιες ιστορίες. Ίσως σε μερικά χρόνια μπορούμε να γυρίσουμε και να δούμε πώς αισθάνεται γι' αυτό». Όταν γεννήθηκε η κόρη του, που είναι πλέον τρειών ή τεσσάρων ετών, τον πλησιάσαμε πάλι και του προτείναμε την ιδέα να πει όλες αυτές τις ιστορίες από τα παιδικά της χρόνια. Ενθουσιάστηκε.

Αυτή η πιο ιδιαίτερη πρόσβαση στον Lynch είναι σπάνια. Είσαι μαζί του στο προσωπικό του καταφύγιο, με την κόρη του να τρέχει ολόγυρα.
Ο David είναι πάρα πολύ κλειστός άνθρωπος και έχει τους στενούς τους φίλους, οπότε θεωρώ πως αν δεν είχε εμπλακεί ο Jason σε όλο αυτό για να χτιστεί η εμπιστοσύνη μέσω της δικής του σχέσης με τον David, δεν θα είχε γίνει το project. Δεν μπορείς απλώς να χτυπήσεις την πόρτα του David και να περιμένεις ότι θα σου ανοιχτεί έτσι. Σίγουρα δεν είναι ο πιο εύκολος άνθρωπος για να πάρεις μια συνέντευξη. Συνήθως εκείνος την οδηγεί.

Οι συνεντεύξεις έλαβαν χώρα τα Σαββατοκύριακα και συνολικά συμπληρώσαμε 25 συνεντεύξεις μέσα σε τρία χρόνια. Ο Jason ζούσε στο συγκρότημα του David, οπότε το Σαββατοκύριακο τον έπαιρνε ο David τηλέφωνο και του έλεγε: «Έλα, έχω μια ώρα, θες να έρθεις;», οπότε ο Jason πήγαινε εκεί, έστηνε το μικρόφωνό του και ήταν λες και μιλούσες σε έναν παλιόφιλο.

Μου έκανε εντύπωση πόσο μοναχική είναι η καλλιτεχνική του ζωή.
Σε διάφορα σημεία της ταινίας τον βλέπουμε να γράφει, διότι εκείνη την περίοδο έγραφε το Twin Peaks. Σχεδόν πάντα, όμως, είναι στο στούντιό του και ζωγραφίζει. Όταν μάζευα το υλικό, κάθε μέρα σκεφτόμουν πως απλώς τον έδειχνα να ζωγραφίζει. Σε εκείνο το σημείο ο Jason, μου είπε: «John, ο David δεν κάνει κάτι άλλο πέρα από το να ζωγραφίζει, από την ώρα που ξυπνάει μέχρι την ώρα που κοιμάται». Όταν γυρίζει μια ταινία, βέβαια, σταματάει. Πέρα από τα γυρίσματά του, όμως, δεν έκανε τίποτε άλλο. Δεν φτιάχνει μόνος του τον καφέ του, εκτός από τα Σαββατοκύριακα. Ρωτούσα τον Jason αν μπορούσε να πάρει μερικά πλάνα όπου φαινόταν ο David ενώ πότιζε τα φυτά ή κάτι τέτοιο και η απάντηση ήταν πάντα η ίδια: «Θα ρωτήσω». Αλλά τελικά τον πετύχαινες μόνο να κάνει τέτοια πράγματα αν όντως τα έκανε. Δεν στηνόταν ποτέ για την κάμερα. Καταλάβαμε ότι από το πρωί μέχρι το βράδυ είναι στο στούντιο και πως έτσι ήταν από παιδί, κλεισμένος πάντα μέσα στο στούντιο. Αυτό κάνει μόνο, είναι ένας ορκισμένος καλλιτέχνης. Σίγουρα ζει τη ζωή ενός καλλιτέχνη.

Έχοντας να διαχειριστείς έναν τόσο κλειστό άνθρωπο, πώς αντιμετώπισες τη διαδικασία των συνεντεύξεων;
Κάθε συνέντευξη είναι διαφορετική. Μιλούσε για τον παππού και τη γιαγιά του και τις ιστορίες τους και μετά για όλη του την οικογένεια. Αλλά παρατηρήσαμε ότι όλες οι ιστορίες συνδέονταν με το πώς εκείνος ανακάλυπτε την τέχνη. Έκανε μαθήματα ζωγραφικής με τα δάχτυλα και μέχρι να τελειώσει το λύκειο είχε περάσει από έξι ή επτά στούντιο ζωγραφικής.

Οι γονείς του, τον υποστήριζαν πολύ. Λατρεύω εκείνη την ιστορία που σου λέει για τη μητέρα του, η οποία δεν του έδινε βιβλία ζωγραφικής στα οποία απλώς χρωματίζεις σχέδια, όπως έκανε με τα αδέρφια του, επειδή διέκρινε το πραγματικό του πάθος για την τέχνη.
Σίγουρα διέκρινε κάτι μοναδικό σε εκείνον, ένα ταλέντο. Δεν είμαι η μητέρα του, δεν ξέρω τι διέκρινε ακριβώς, ίσως να ζωγράφιζε και να ήταν κάτι που δεν έκαναν τα άλλα παιδιά. Ο πατέρας του, επίσης, τον επηρέασε πολύ. Ο David είπε πως ο πατέρας του, του έδειξε τον κόσμο κάτω από τον κορμό του δέντρου, εκεί που ζουν τα έντομα, κάτι που του έμεινε. Αυτό όμως που με εξέπληξε είναι εκείνη η σκηνή στο ντοκιμαντέρ που οδηγεί τον πατέρα του στο υπόγειο για να του δείξει όλα αυτά τα περίεργα πειράματα που έκανε (άφηνε φρούτα να σαπίσουν καθώς και πτώματα ζώων, για να δει πώς αλλάζουν με τον καιρό και δυστυχώς ο πατέρας του τρομοκρατήθηκε τόσο πολύ που του είπε να μην κάνει ποτέ παιδιά). Δεν ξέρω αν ο πατέρας του κατάλαβε ότι ήταν ο βασικός λόγος που ο David είχε ξεκινήσει αυτά τα πειράματα.

Υπάρχουν διάφορες ιστορίες που αναφέρει από τα παιδικά του χρόνια, που ακούγονται λες και έχουν επηρεάσει ριζικά τη δουλειά του και τον τρόπο που την κάνει. Μου έμεινε ιδιαίτερα η στιγμή που περιγράφει ότι έπαιζε στον δρόμο κάποιο απόγευμα όταν ήταν μικρός και πέρασε από μπροστά του μια γυμνή γυναίκα.
Όταν άκουσα την ιστορία, ουάου, μου θύμισε εκείνη τη σκηνή από το Blue Velvet. Και όταν βλέπει τον Bob Dylan ζωντανά και λέει «ήταν τόσο μικρός πάνω στη σκηνή», μου θυμίζει τη σκηνή με τα ηλικιωμένα ζευγάρια στο Mulholland Drive, όταν βγαίνουν από την τσάντα. Μεγάλο μέρος της τέχνης του περιλαμβάνει ένα ραδιόφωνο και στο ντοκιμαντέρ μιλάει για τη στιγμή που πρωτοπήγε στο πανεπιστήμιο και αφού αποχαιρέτησε τον πατέρα του, κάθισε στο δωμάτιό του για δύο εβδομάδες και δεν βγήκε ποτέ. Απλώς άκουγε ραδιόφωνο μέχρι που τελείωσαν οι μπαταρίες. Αυτό ήταν κάτι που μου αποτυπώθηκε πολύ έντονα.

Ουσιαστικά λέει πως από τη στιγμή που βίωσε αυτήν τη μοναξιά στο δωμάτιό του, έμεινε για πάντα κάπως έτσι.
Ναι. Φαντάζομαι πως είχε κάποιο είδος αγοραφοβίας, αλλά σίγουρα από εκεί και πέρα έγινε πιο έντονη. Μεγάλωσε σε μια μικρή πόλη της Αμερικής και ξαφνικά προσγειώνεται στη Philadelphia. Ήταν περίπου δύο εβδομάδες αφότου είχαν γίνει οι φυλετικές συγκρούσεις, σε μια παντελώς κατεστραμμένη και ερειπωμένη πόλη. Πάντα έλεγε πως η Philadelphia πάνω από οτιδήποτε άλλο επηρέασε πολύ την τέχνη του.

Όταν ο κόσμος δει το ντοκιμαντέρ, θα καταλάβει τι έχει περάσει απλώς για να λάβει το μίνιμουμ αναγνώρισης.
Ο David έχει δουλέψει πολύ σκληρά για να φτάσει στο επίπεδο που είναι. Είχε τις αμφιβολίες του, έπρεπε να δουλέψει με όλους τους σκατένιους πίνακες που έφτιαξε. Και αυτή η ιστορία που βάλαμε στο τέλος, με τον πατέρα του να του λέει ότι πρέπει να σταματήσει να φτιάχνει το Eraserhead και τον David να αρνείται αλλά μετά να κάθεται μπροστά στην αδερφή του κλαίγοντας, νομίζω ότι για μένα λειτούργησε σαν αποκάλυψη, διότι είχα θεωρήσει δεδομένο ότι τα πάντα του είχαν έρθει εύκολα, αλλά στην πραγματικότητα είχε πολλά εμπόδια. Είχε μια οικογένεια να θρέψει και σίγουρα ο πατέρας και η μητέρα του δεν ήθελαν να γίνει ένας καλλιτέχνης που δυσκολευόταν να τα βγάλει πέρα. Το σίγουρο είναι πως αν δεν είχε λάβει τις επιχορηγήσεις που έλαβε, δεν θα ήταν ο David Lynch που ξέρουμε σήμερα.

Υπήρξαν κάποια ερωτήματα που έμειναν αναπάντητα στο τέλος;
Υπάρχει μια ιστορία στην ταινία για την οποία τελικά δεν πήραμε απάντηση. Στο ντοκιμαντέρ, ο David θυμάται να φεύγει από τη Montana ως παιδί και να λέει αντίο σε έναν κ. Smith. Δεν ξέρω αν φαίνεται, αλλά στο τέλος έχει δακρύσει και έχει συγκινηθεί ιδιαίτερα. Επιστρέψαμε σε αυτή την ιστορία πολλές φορές και κάθε φορά ο David δάκρυζε, μας ζητούσε συγγνώμη και μας έλεγε ότι δεν ήθελε να πάει εκεί. Ήταν περίεργο, διότι σκεφτόμασταν ότι δεν ήξερε και τόσο αυτόν τον κ. Smith, οπότε γιατί τον επηρεάζει τόσο αυτή η στιγμή που αποχαιρετά την οικογένεια Smith; Το μόνο που μπορώ να σκεφτώ είναι πως για εκείνον αυτή η στιγμή σήμανε το τέλος των χαρούμενων χρόνων του, μιας και μετά η οικογένειά του μετακόμισε στη Virginia και ξεκίνησε η σκοτεινή του περίοδος και όλα τα άγχη του. Ίσως λοιπόν εκεί να ορίζει το τέλος της αθωότητάς του. Ίσως του λείπει η δεκαετία του '50 και οι ευτυχισμένες στιγμές με την οικογένειά του.

Του άρεσε η ταινία;
Ναι, του άρεσε. Το θέμα είναι πως φτιάξαμε την ταινία από όλα αυτά που μας έδωσε. Μας έδωσε τις οικογενειακές του φωτογραφίες και πρόσβαση σε όλους τους πίνακές του και μετά περπατήσαμε μέσα στο ζωγραφικό του στούντιο και κάναμε τις συνεντεύξεις. Δεν μιλήσαμε με τρίτους, δεν βάλαμε εικόνες που δεν μας έδωσε εκείνος. Διάλεξε μέχρι και τον τίτλο. Ουσιαστικά, η ταινία είναι ατόφιος David.

Ευχαριστούμε, Jon.

Περισσότερα από το VICE

Επισκεφτήκαμε την Κατάληψη που Χαρακτηρίστηκε «Νταχάου» για τους Πρόσφυγες

Oι Έλληνες Βeliebers Συναντήθηκαν στο Θησείο

Περήφανοι Σπαρτιάτες Αναβιώνουν τη Μάχη των Θερμοπυλών