Δύο Εβδομάδες Capital Controls Μέσα από τα Μάτια ενός Υπαλλήλου Τράπεζας

Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Στις 8.30 το πρωί της Πέμπτης, μόλις μισή ώρα μετά το άνοιγμα της τράπεζας για το κοινό, το πουκάμισό του ήταν ήδη μούσκεμα από τον ιδρώτα. Έχοντας στο πλευρό του έναν αστυνομικό, στέκονταν και οι δύο στο άνοιγμα μια γυάλινης πόρτας, προσπαθώντας να ανακόψουν το πλήθος των συνταξιούχων, που ύψωναν τα χέρια κρατώντας τσαλακωμένα χαρτάκια προτεραιότητας και προσπαθούσαν να εισβάλλουν στο υποκατάστημα.

Ο Γ. δεν θέλησε να μιλήσει επώνυμα, όπως οι περισσότεροι τραπεζικοί υπάλληλοι. Δεν είναι μόνο ότι απαιτείται ειδική άδεια, αλλά και ότι φοβούνται να εκτεθούν υπό το πρίσμα της έκτακτης οικονομικής συγκυρίας που διανύουμε. Δέχτηκε όμως, να μου μιλήσει για το πώς ζει ένα τραπεζικός υπάλληλος τις δύο εβδομάδες των ελληνικών capital controls και της τραπεζικής αργίας, η οποία παρατάθηκε ως την προσεχή Δευτέρα.

Ο ίδιος εργάζεται 35 χρόνια στην Εθνική Τράπεζα, εκ των οποίων τα τελευταία σε κατάστημα της Θεσσαλονίκης, ένα από αυτά που επιλέχθηκε να λειτουργήσει. Τον ρωτώ αν θυμάται αντίστοιχη περίοδο. «Εγώ όχι, όμως παλιότεροι συνάδερφοι που συνάντησα μου είπαν ότι κάτι αντίστοιχο συνέβη στην τραπεζική κρίση του '74 μετά τα γεγονότα στην Κύπρο».

Στο μεταξύ, οι ηλικιωμένοι στριμώχνονται μπροστά στην είσοδο, καθώς όσοι δεν έχουν κάρτα ανάληψης μετρητών μπορούν σήμερα να εισπράξουν τη δεύτερη δόση των 120 ευρώ από τις συντάξεις και τα επιδόματα που δικαιούνται. Ακολουθώ έναν ηλικιωμένο που φεύγει από την ουρά και κάθεται στο απέναντι παγκάκι. Μου λέει ότι είναι αποκαρδιωμένος από την κατάσταση, έχοντας έρθει και την περασμένη εβδομάδα για την πρώτη δόση των 120 ευρώ, κι έπειτα αρχίζει να μου εξιστορεί τις καλές μέρες του καταστήματος που διατηρούσε γωνία Κομνηνών και Βασιλέως Ηρακλείου. Σήμερα, μετά από πέντε χρόνια άγριας λιτότητας, ζει με μία μικρή σύνταξη και κάποιες μέρες πάει στο σπίτι της κόρης του για φαγητό.

Ρωτώ τον Γ. για το καθημερινό του πρόγραμμα στην τράπεζα. «Ανατράπηκαν τα πάντα. Αντί για 7.45, τώρα πηγαίνουμε στην τράπεζα στις 7.00. Κάνουμε μία πρώτη σύσκεψη με βάση τα νομοθετικά διατάγματα και τις οδηγίες που φθάνουν στο υποκατάστημα το προηγούμενο βράδυ. Συζητάμε τα νέα δεδομένα και οργανώνουμε γρήγορα τη μέρα. Στις 15.15 κανονικά φεύγαμε. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες βγαίνουμε από το κτίριο αργά το απόγευμα, τις πρώτες μέρες με συνοδεία της Αστυνομίας» μου λέει. Από τους 35 υπαλλήλους που εργάζονται στο κατάστημα, στις θέσεις τους βρίσκονται κάθε πρωί οι 20, καθώς οι υπόλοιποι βρίσκονται σε αργία. Εκτός από την πληρωμή των συντάξεων, οι τραπεζικοί υπάλληλοι εκδίδουν καινούριες χρεωστικές κάρτες, ενεργοποιούν κωδικούς internet banking και βέβαια δέχονται καταθέσεις. Επίσης, διεκπεραιώνουν συμψηφιστικά πληρωμές δανείων, δόσεων εφορίας κα.

Ζητώ από τον ίδιο να μου περιγράψει πώς έζησε την πρώτη μέρα τραπεζικής αργίας με ανοιχτή τράπεζα. «Ήταν μία τραγική και πρωτόγνωρη μέρα. Ο κόσμος είχε συγκεντρωθεί από τα ξημερώματα έξω από το υποκατάστημα. Εμείς μπήκαμε από την πίσω είσοδο, γιατί ήταν αδύνατον να διασχίσουμε το πλήθος. Υπήρχε μεγάλη ένταση, λόγω και των συζητήσεων για το επικείμενο δημοψήφισμα. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν σημειώθηκαν ακρότητες, περιμέναμε χειρότερα». Αργά την προηγούμενη νύχτα είχε ληφθεί η απόφαση να εξυπηρετηθούν την πρώτη μέρα όσοι είχαν επώνυμο που ξεκινούσε από Α ως Ι. Οι περισσότεροι δεν το γνώριζαν και από το ξημέρωμα επικράτησε το αδιαχώρητο. «Ανοίξαμε επτά ταμεία και βάλαμε δύο άτομα στο καθένα. Στεκόμασταν στην είσοδο για να δώσουμε οδηγίες στον κόσμο και όλοι κρέμονταν πάνω μας. Θυμάμαι κάποια στιγμή ότι δεν άνοιγαν ούτε για να περάσουν οι υπάλληλοι της χρηματαποστολής, που έπρεπε να εφοδιάσουν τα ταμεία. Τις επόμενες μέρες μοιράσαμε νερά και αναψυκτικά στον κόσμο. Γενικότερα υπήρχε μια κατανόηση, παρά τον μεγάλο εκνευρισμό, κάτι όμως που μέσα σε μια στιγμή άλλαζε».

Η ώρα περνά και πλέον η ένταση έξω από το υποκατάστημα της Εθνικής υποχωρεί. Ο κόσμος παραμένει πολύς, όμως περνά με τάξη στην τράπεζα. «Το πιο δύσκολο είναι η ψυχολογική κούραση» μου λέει ο συνομιλητής μου. «Πρέπει να απαντάς επί πολλές ώρες στις ίδιες ερωτήσεις, να στέκεσαι όρθιος στην είσοδο ή πίσω από το γκισέ και να απαντάς σε δεκάδες ερωτήσεις. Το χειρότερο είναι ότι πρέπει να διαχειριστείς ένα πλήθος ανθρώπων, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι ηλικιωμένοι ή με προβλήματα υγείας, και ποδοπατούνται έξω από την τράπεζα. Κι επιπλέον, ότι περιμένουμε κάθε απόγευμα τις νέες κεντρικές οδηγίες ώστε να οργανώσουμε την επόμενη μέρα και να τις εφαρμόσουμε από την αρχή, χωρίς να υπάρχει μία προοπτική σε όλο αυτό» εξηγεί. Οι περισσότεροι τραπεζικοί υπάλληλοι έδειξαν ζήλο. Αρκετοί που αυτούς που βρίσκονται σε αργία ζήτησαν να αντικαταστήσουν τους συναδέρφους τους στα υποκαταστήματα. Όσοι βρίσκονται εκεί, μένουν ως αργά για να οργανώσουν τη λειτουργία της επόμενης ημέρας, κι επιστρέφουν στο σπίτι αποκαμωμένοι.

Ο Γ. λέει ότι λειτουργικά οι τράπεζες δεν μπορούν να αντέξουν χωρίς ρευστότητα μετά τα μέσα της ερχόμενης εβδομάδας, στην περίπτωση που υπάρξει νέα παράταση της αργίας. Η ροή των καταθέσεων είναι μικρή και το χρήμα δεν ανακυκλώνεται. Μετά τις 15.30 τραπεζικοί υπάλληλοι με τα πουκάμισα και τις γραβάτες ξεχωρίζουν από μακριά στο κατώφλι των υποκαταστημάτων όλων των τραπεζών στη Θεσσαλονίκη. Οι ίδιοι άνθρωποι, τα πρόσωπα των οποίων αποτυπώνονται στο βάθος πίσω από τις πλάτες εκατοντάδων ηλικιωμένων στις φωτογραφίες των ξένων πρακτορείων, βρίσκονται ακόμα στο πεζοδρόμιο επαναλαμβάνοντας τις ίδιες απαντήσεις στον κόσμο που σχηματίζει κύκλο γύρω τους.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.