Ένα νεφελώδες Ολυμπιακό στάδιο. (Photo via)
Από το 2010, περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού στον κόσμο ζει σε αστικές περιοχές. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέχρι το 2030, έξι στους δέκα ανθρώπους θα ζουν σε μία πόλη. Μέχρι το 2050, το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί σε επτά στους δέκα. Και ο συνωστισμός ανθρώπων – με όλα τα απορρίμματα, τα αυτοκίνητά και τα υπόλοιπα πράγματά τους που μολύνουν και καταστρέφουν το περιβάλλον- σε τόσο πυκνοκατοικημένες περιοχές έχει τις επιπτώσεις του. Αυτό το ωραίο ηλιοβασίλεμα που βλέπετε; Φωτορύπανση. Τα νέα είδη ψαριών που κολυμπούν στα σιντριβάνια της πλατείας Τραφάλγκαρ; Περιστέρι χωρίς πούπουλα που πέφτει από τον ουρανό έχοντας υποστεί ασφυξία λόγω των επιβλαβών αερίων από τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας.
Videos by VICE
Τα καλά νέα είναι ότι οι επιστήμονες μόλις έχουν βρει μία νέα παρενέργεια των πόλεων για να ανησυχούμε όλοι. Η υπηρεσία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που εξειδικεύεται στον καρκίνο, η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο, δημοσίευσε μία έκθεση που κατατάσσει την μόλυνση του αέρα ως καρκινογόνο για τους ανθρώπους. Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις, ο μολυσμένος αέρας στις πόλεις, μας βάζει σε κίνδυνο για την ανάπτυξη καρκίνων του πνεύμονα και της κύστης και το συμπέρασμα τυγχάνει νοσηρής επιβεβαίωσης– το 2010 είχαμε 223.000 θανάτους από καρκίνο σε όλο τον κόσμο, εξαιτίας της ρύπανσης.
«Ο αέρας που αναπνέουμε έχει μολυνθεί από ένα μείγμα καρκινογόνων ουσιών», δηλώνει ο Δρ. Κερτ Στράιφ, από τη Διεθνή Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο. «Γνωρίζουμε πλέον ότι η μόλυνση του αέρα στους εξωτερικούς χώρους δεν αποτελεί μόνο σημαντικό κίνδυνο για την υγεία γενικώς, αλλά είναι βασικός περιβαλλοντικός παράγοντας για τους θανάτους από καρκίνο».
Στη Βρετανία, με τον Νόμο για τον Καθαρό Αέρα, του 1956, απαγορεύτηκε η χρήση άνθρακα για φωτιές και τερματίστηκε η περίφημη «αιθαλομίχλη του Λονδίνου». Η ΕΕ κάνει αρκετά ώστε τα αυτοκίνητα να ρυπαίνουν λιγότερο, με τον ορισμό κανόνων για τις εκπομπές αερίων, και όλα τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας έχουν φίλτρα για να παρακρατούν τα χειρότερα αέρια που περνούν από αυτά. Με βάση αρκετούς δείκτες, η Ευρώπη είναι λιγότερο μολυσμένη σε σχέση με τα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όμως στις πόλεις μας -ιδιαιτέρως στο Λονδίνο- το πρόβλημα είναι ο αριθμός των αυτοκινήτων, των λεωφορείων και των φορτηγών, κυρίως αυτών που κινούνται με πετρέλαιο. Η Βρετανία έχει στόχους για την ποιότητα του αέρα, από τους οποίους απέχει σημαντικά το Λονδίνο.
Maybe we should all start wearing these (Photo via)
Σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Έρευνας για τον Καρκίνο, κύρια πηγή ρύπανσης του αέρα στους ανοικτούς χώρους είναι τα αέρια που παράγονται από τις μετακινήσεις, τη βιομηχανία και την γεωργία, τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας, το σύστημα θέρμανσης κατοικιών και το μαγείρεμα.
«Ο ορισμός της ρύπανσης του αέρα στους ανοικτούς χώρους ως καρκινογόνου παράγοντα για τους ανθρώπους είναι σημαντικό βήμα», δηλώνει ο Διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Έρευνας για τον Καρκίνο, Δρ. Κρίστοφερ Γουάιλντ. «Υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και με δεδομένη την έκταση της έκθεσης που αφορά ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, αυτή η έκθεση θα πρέπει να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα στην διεθνή κοινότητα για να αναλάβει δράση χωρίς άλλη καθυστέρηση».
Η Δρ.Ντάνα Λούμις, αναπληρώτρια επικεφαλής του τομέα μονογραφιών της Διεθνούς Υπηρεσίας Έρευνας για τον Καρκίνο, δηλώνει ότι «τα αποτελέσματα αυτών των αναθεωρημένων μελετών δείχνουν στην ίδια κατεύθυνση: Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα είναι σημαντικά αυξημένος στους ανθρώπους που εκτίθενται στην ατμοσφαιρική ρύπανση». Αυτό σημαίνει ότι εάν ζεις σε μία πόλη ή έστω περνάς κάποιο χρόνο σε πόλεις, βρίσκεσαι σε κίνδυνο λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Αυτό μπορεί να μην είναι μία αποκάλυψη, αλλά ο ορισμός της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ως παράγοντα «καρκινογόνου» αποτελεί ένδειξη για το κατά πόσο έχει επιδεινωθεί το φαινόμενο της ρύπανσης σε όλο τον κόσμο, ενώ παράλληλα ελπίζεται ότι θα λειτουργήσει ως αφύπνιση για εκείνους που βρίσκονται στην εξουσία. Αυτό που επίσης επισημαίνεται στην έκθεση, είναι ότι, αναπόφευκτα, η οικονομική ανάπτυξη και η βιομηχανοποίηση σε τμήματα της Ασίας, της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής συμβαδίζουν με την αύξηση της ρύπανσης. Ήλθα σε επαφή με την Δρ. Λούμις για να μιλήσουμε περισσότερο για την έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Έρευνας για τον Καρκίνο.
VICE: Ποιες πόλεις βρίσκονται σε άσχημη κατάσταση λόγω της ρύπανσης; Σε πόσες διαφορετικές πόλεις έγιναν εκτιμήσεις;
DrDanaLoomis: Ως προς τις εκτιμήσεις, συλλέξαμε διαθέσιμα στοιχεία για τα επίπεδα της ρύπανσης από όλο τον κόσμο. Είναι μεγάλη η λίστα για να την αναφέρουμε, αλλά εν συντομία, οι πιο μολυσμένες πόλεις σήμερα βρίσκονται στην Ασία, τη Νότια Αμερική και την Αφρική. Ωστόσο υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς το επίπεδο της ρύπανσης, ακόμα και μέσα στην Ευρώπη. Λεπτομέρειες υπάρχουν στη μονογραφία, αλλά δεν θα δημοσιευθεί παρά μετά από ένα χρόνο.
Έχει επιδεινωθεί η ρύπανση στις ευρωπαϊκές πόλεις;
Στην πραγματικότητα έχει βελτιωθεί στο μεγαλύτερο τμήμα. Το συνολικό επίπεδο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ευρώπη είναι αρκετά χαμηλότερο απ΄ ό, τι πριν από 30-40 χρόνια, αλλά η βελτίωση δεν είναι ίση για όλα τα μέρη και όλους τους ρυπαντές. Η αύξηση των οχημάτων που κινούνται με πετρέλαιο είναι ένας περίπλοκος παράγοντας που έχει οδηγήσει στην επιβράδυνση του ρυθμού μείωσης των επιπέδων του NO2 [διοξείδιο του αζώτου, ένας ρυπαντής που εντοπίζεται σε μεγάλο ποσοστό στο Λονδίνο] και ίσως έχει αυξήσει την ποσότητα των καρκινογόνων ουσιών που εκλύονται στον αέρα.
Ο Νόμος για τον Καθαρό Αέρα έκανε καλό στη Βρετανία. Μου φαίνεται ότι το πρόβλημα – τουλάχιστον στο Λονδίνο – είναι ο μεγάλος αριθμός οχημάτων και γνωρίζω ότι υπάρχουν στόχοι για τον καθαρό αέρα στο Λονδίνο που δεν θα επιτευχθούν στο προσεχές μέλλον.
Ναι, ο Νόμος για τον Καθαρό Αέρα στη Βρετανία είχε άμεσο και σημαντικό αποτέλεσμα. Επίσης έχετε δίκιο ότι η αύξηση του αριθμού των οχημάτων και των αποστάσεων που διανύονται με αυτοκίνητο έχουν επιβραδύνει την πρόοδο σε ορισμένες παραμέτρους, κυρίως στην ανατολική Ευρώπη.
Θα γίνει περισσότερο καρκινογόνος ο αέρας;
Όχι απαραιτήτως. Τα επίπεδα της ρύπανσης στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και στη Βόρεια Αμερική έχουν μειωθεί σημαντικά, ως αποτέλεσμα των ελέγχων που έχουν επιβληθεί από τη δεκαετία του 1970 και η περαιτέρω μείωση είναι ήδη θέμα που συζητείται. Οι πιο σημαντικές προκλήσεις σήμερα βρίσκονται στις χώρες που είναι σε διαδικασία εκβιομηχάνισης, όπως η Ινδία, η Κίνα, η Χιλή και η Βραζιλία. Ορισμένες από αυτές τις χώρες παίρνουν ήδη μέτρα για να ελέγξουν την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Τι μπορούμε να κάνουμε ως προς το πόσο μολύνονται οι πόλεις μας;
Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι πρωτίστως ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας, υπό την έννοια ότι ο αέρας ανήκει στον καθένα, αλλά δεν τον ελέγχει κάποιο άτομο μόνο του. Η ατμοσφαιρική ρύπανση θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με συλλογική δράση σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ο ρόλος της Διεθνούς Υπηρεσίας Έρευνας για τον Καρκίνο είναι να παρέχει επιστημονική πληροφόρηση, όπως αυτή η εκτίμηση, ως βάση για να γίνουν οι αρμόζουσες ενέργειες.
Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες για να αυτοπροστατευθούν από αυτή την ρύπανση;
Δυστυχώς όχι πολλά.
Μας σκοτώνουν οι πόλεις μας;
Τα ζητήματα υγείας που ανακύπτουν από την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι σημαντικά και θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, αλλά είναι σημαντικό να τα βλέπουμε συνολικά. Ο κίνδυνος καρκίνου το πνεύμονα που έχει σχέση με την ατμοσφαιρική ρύπανση στα επίπεδα που υπάρχουν σήμερα στις αναπτυγμένες χώρες, είναι συγκρίσιμος με το παθητικό κάπνισμα. Αυτό είναι αρκετά σημαντικό για να αναλάβουμε δράση, αλλά όχι στο ίδιο επίπεδο όπως το ενεργητικό κάπνισμα, για παράδειγμα.
Σας ευχαριστούμε Δρ. Λούμις.