Οι Pussy Riot μάς Λένε Ποιος τις Φοβάται στην Ελλάδα

Kοινοποίηση

Ποτέ άλλοτε ένα μουσικό συγκρότημα με καλλιτεχνική παραγωγή μόλις επτά τραγουδιών και πέντε βίντεο κλιπ δεν προκάλεσε τόσο ντόρο παγκοσμίως όσο οι Pussy Riot. «Το να κρίνει κάποιος τις Pussy Riot για το μουσικό τους αποτέλεσμα είναι σα να επιπλήττει τους χίπις, επειδή το γουρούνι “Πήγασος ο Αθάνατος” δεν ήταν βιώσιμος υποψήφιος για τις προεδρικές εκλογές του 1968», έγραφε ο Michael Idov στους New York Times. 

Όντως, τα κορίτσια με τις χρωματιστές κουκούλες που έκαναν άνω κάτω τη Μόσχα γαργαλώντας το πιο συντηρητικό υπόστρωμα της ρωσικής κοινωνίας, δεν είναι ακριβώς συγκρότημα, είναι περισσότερο μια φεμινιστική κολεκτίβα που μέσω του punk ήχου και της επιθετικής performance αρθρώνουν έναν πολιτικό λόγο διαμαρτυρίας, χλευάζουν τις ηθικοπλαστικές και σεμνότυφες κοινωνικές τυπολογίες και βγάζουν προκλητικά τη γλώσσα στην εξουσία, όπως αυτή ενσαρκώνεται στη μορφή ενός μάτσο πανίσχυρου άνδρα, είτε αυτός είναι ο Vladimir Putin είτε εσχάτως ο Donald Trump.

Videos by VICE

Από τον Bukowski στην αναρχία

Συγκροτήθηκαν τον Αύγουστο του 2011. Οι πολιτικές τους αποχρώσεις περιλαμβάνουν από την Αναρχία μέχρι τη φιλελεύθερη Αριστερά, αλλά ενοποιούνται στον μαχητικό φεμινισμό, τα LGBT δικαιώματα και την αντιεξουσιαστική τους διάθεση απέναντι στη διακυβέρνηση Putin. Οι ίδιες έχουν δηλώσει ότι εμπνέονται από πολλές φυσιογνωμίες του γυναικείου κινήματος και του αντικομφορμισμού, όπως η ιέρεια της Οκτωβριανής Επανάστασης Alexandra Kollontai, η Judith Butler που θεμελίωσε την queer θεωρία, ο αιρετικός αμερικάνος συγγραφέας Charles Bukowski, αλλά και ο αναρχικός πρίγκιπας Pyotr Kropotkin, προς τιμήν του οποίου το Νοέμβριο του 2011 ανέβηκαν στην οροφή ενός αυτοκινήτου σε πολυσύχναστο εμπορικό δρόμο της Μόσχας και έπαιξαν το «Kropotkin Vodka». Η βασική στρατηγική στην παρέμβασή τους είναι οι αυτοσχέδιες ξαφνικές εμφανίσεις στο δημόσιο χώρο. 

Η σύλληψη και ο Obama

Μια τέτοια επεδίωξαν τον Φεβρουάριο του 2012 και έμελλε να σφραγίσει αμετάκλητα την πορεία του συγκροτήματος και να απλώσει τη φήμη τους σε ολόκληρο τον κόσμο. Εισέβαλλαν στον καθεδρικό του Σωτήρος Χριστού και τραγουδώντας το «Punk Prayer» κατήγγειλαν τις εκκλησιαστικές Αρχές της χώρας για ανίερη σύμπραξη με τον Vladimir Putin και κάλεσαν την Παναγία να συστρατευτεί στον φεμινιστικό τους αγώνα. Τρία μέλη του συγκροτήματος συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν για χουλιγκανισμό με υποκίνηση θρησκευτικού μίσους σε διετή κάθειρξη. Ακολούθησε μια παγκόσμια καμπάνια υποστήριξης, στην οποία μεταξύ άλλων συμμετείχαν η Madonna, η Bjork, οι Red Hot Chili Peppers, ενώ και ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ, Barack Obama, εξέφρασε την απογοήτευσή του για τον τρόπο που το ρωσικό δικαστικό σύστημα αντιμετώπισε τις τρεις κοπέλες. Τελικά, αποφυλακίστηκε πρώτα η Yekaterina Samutsevich και μετά από 21 μήνες η Masha Alyokhina και η Nadezhda Tolokonnikova. Δύο από τα μέλη της θρυλικής συλλογικότητας, η Masha Alyokhina και η Sasha Bogino, θα βρεθούν την Πέμπτη 24 Μαρτίου στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. Το VICE μίλησε με τις δύο γυναίκες και αποκαλύπτει ένα πρελούδιο της συζήτησης που θα γίνει για πρώτη φορά με το ελληνικό κοινό. 

«Μπορείτε να με βάλετε φυλακή, δεν σας φοβάμαι»

Η Masha γεννήθηκε το 1988 στη Μόσχα. Ο πατέρας της είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας και η μητέρας της προγραμματίστρια. Σπούδασε στο Ινστιτούτο Δημοσιογραφίας και Δημιουργικής Γραφής στη γενέτειρά της, ανέπτυξε από μικρή κλίση στη λογοτεχνία και έχει ήδη δημοσιεύσει ποιήματά της. Ασχολήθηκε με τον οικολογικό ακτιβισμό μέσα από το τμήμα της Greenpeace στη Ρωσία και είναι αυστηρά χορτοφάγος. Μαζί με τη Nadezhda Tolokonnikova είναι από τα πιο εμβληματικά και διεθνώς αναγνωρίσιμα μέλη των Pussy Riot. Η Masha υπερασπίστηκε στο δικαστήριο με φλογερό πάθος την πρωτοβουλία τους για την ξακουστή performance στον καθεδρικό ναό. «Δεν σας φοβάμαι. Δεν φοβάμαι τα ψέματα και τις μυθοπλασίες που ακούστηκαν στη σκηνή αυτού του αυτοαποκαλούμενου δικαστηρίου. Μπορείτε να με βάλετε φυλακή. Όμως δεν μπορείτε να μου κλέψετε την εσωτερική μου ελευθερία», είπε στην καταληκτική της ομιλία μπροστά στους δικαστές. Αναγνωρίστηκε από την Ένωση Αλληλεγγύης στους Πολιτικούς Κρατούμενους ως πολιτική κρατούμενη και από τη Διεθνή Αμνηστία ως κρατούμενη συνείδησης. Αποφυλακίστηκε στις 23 Δεκεμβρίου του 2013 στο πλαίσιο χάρης που απέμεινε ο Ρώσος Πρόεδρος σε χιλιάδες κρατούμενους. 

«Στη φυλακή πήγαν να με καταρρακώσουν»

«Η δική μου στάση δεν άλλαξε απέναντι στην πολιτική κατάσταση της χώρας. Αποφυλακίστηκα λίγο νωρίτερα, εξαιτίας της διεθνούς πίεσης που ασκήθηκε και ενόψει των Χειμερινών Ολυμπιακών στο Σότσι που ακολουθούσαν. Στη φυλακή είδα πως είναι να προσπαθούν να καταρρακώσουν την αξιοπρέπειά σου. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που στη συνέχεια αφιέρωσα ένα μέρος του χρόνου και της ενέργειάς μου για τα δικαιώματα των κρατούμενων», λέει στο VICE. Η Masha μαζί με τη Nadezhda δημιούργησαν την πρωτοβουλία «Zona Prava» μετά την αποφυλάκισή τους, με σκοπό να παρέχουν υποστήριξη στους Ρώσους κρατούμενους. Έκαναν περιοδείες σε όλο τον κόσμο μιλώντας για τα βιώματα τους μέσα στη φυλακή, συμμετείχαν στο πλευρό της Madonna στη μεγάλη συναυλία για τα ανθρώπινα δικαιώματα που οργάνωσε η Διεθνής Αμνηστία στη Νέα Υόρκη, πόζαραν δίπλα στην τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Hillary Clinton και περνώντας από το Λονδίνο συναντήθηκαν με τον εγκλωβισμένο στην πρεσβεία του Εκουαδόρ Julian Assange. Μια από τις πρόσφατες παραστάσεις της Masha, το Burning Doors, βασίζεται στις επώδυνες εμπειρίες που αποκόμισε πίσω από τα κάγκελα της φυλακής. Η ίδια τη χαρακτηρίζει ως ένα «πείραμα κάθαρσης»: «Αναβιώνοντας το τραύμα, μιλώντας γι’ αυτό, γίνεσαι πιο δυνατή», αναφέρει.

«Ο Putin θα σε μάθει να αγαπάς τη Μητέρα Πατρίδα»

Βέβαια, η ταλαιπωρία και οι διώξεις για τις Pussy Riot δεν έπαψαν, μετά την αποφυλάκισή τους. Τον Φεβρουάριο του 2014, επιχείρησαν άλλη μια ανατρεπτική εμφάνιση στο λιμάνι του Σότσι. με τίτλο «Ο Putin θα σε μάθει να αγαπάς τη Μητέρα Πατρίδα», αλλά δέχτηκαν βάρβαρη επίθεση με μαστίγια από κοζάκους της τοπικής πολιτοφυλακής, ενώ τον επόμενο μήνα μια ακροδεξιά συμμορία τους επιτέθηκε με κουτιά πράσινης μπογιάς. «Είναι πολύ δύσκολο να διαφωνείς δημόσια και να ζεις ελεύθερα στη Ρωσία. Εμείς, γίναμε γνωστές και βρήκαμε μια ανέλπιστη διεθνή στήριξη. Όμως, υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που κινδυνεύουν, όπως για παράδειγμα οι ομοφυλόφιλοι. Γνωρίζω LGBT άτομα που έχουν υποστεί βία ή που έχουν αναγκαστεί να μεταναστεύσουν, εξαιτίας μιας ανυπόφορης κατάστασης», επισημαίνει η Masha. Η αλήθεια είναι ότι το Κρεμλίνο, με τον νόμο του 2013 που διώκει την «προπαγάνδα υπέρ της ομοφυλοφιλίας», έχει κάνει αβίωτη την καθημερινότητα χιλιάδων ανθρώπων που δε χωράνε στο καλούπι της ετεροκανονικότητας. Πρόσφατα μάλιστα, προχώρησε σε άλλη μια εξοργιστική νομοθετική αλλαγή που ρέπει στον σκοταδισμό, μετατρέποντας την ενδοοικογενειακή βία σε απλό διοικητικό παράπτωμα από ποινικό αδίκημα, τη στιγμή που τα στατιστικά της Αστυνομίας δείχνουν πως το 40% των βίαιων εγκλημάτων στη Ρωσία συντελούνται πίσω από τις κλειστές πόρτες του οικογενειακού θεσμού.

«Στη Ρωσία χρειαζόμαστε φεμινισμό»

Με αφορμή αυτό, ρώτησα τη Masha αν χρειαζόμαστε έναν νέο φεμινισμό: «Στη Ρωσία χρειαζόμαστε φεμινισμό, γενικά. Δεν είναι το ίδιο με τις δυτικές χώρες. Η Ρωσία δεν έχει περάσει τις φεμινιστικές διεργασίες των δεκαετών του ’60 και του ’70 που πέρασε ένα μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου. Δεν έχει τέτοιες αναπαραστάσεις. Η έννοια του φεμινισμού είναι σχεδόν απαγορευμένη. Πρέπει να συγκρίνουμε τη Ρωσία με τις αραβικές κοινωνίες, οι οποίες κυριαρχούνται από υπερσυντηρητικές θρησκείες και έναν δομικό μισογυνισμό. Όμως υπάρχει ένα ζήτημα γενικότερα στον κόσμο. Η εκλογή του Donald Trump είναι πολύ αρνητική εξέλιξη που αποδεικνύει ότι η δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη, είναι ένα διαρκές διακύβευμα. Η τεράστια πορεία των γυναικών ήταν ένα εντυπωσιακό συμβάν. Είναι αυτό που χρειαζόμαστε, η ανεξάρτητη δράση των ανθρώπων», απαντάει. 

Οι Pussy Riot και το House of Cards

Η Masha και η Nadezhda αξιοποίησαν τη δημοσιότητά τους, για να αναδείξουν τις αμφιλεγόμενες και αυταρχικές όψεις του ρωσικού πολιτικού συστήματος. Ανάμεσα στους τρόπους που το έκαναν αυτό, ξεχωρίζει η παρουσία τους δίπλα στον διαβολικό Frank Underwood σ’ ένα επεισόδιο της τρίτης σεζόν του House of Cards, στο οποίο ο Πρόεδρος των ΗΠΑ προσπαθεί να εκθέσει και να παγιδεύσει τον εξίσου διαβολικό και διεφθαρμένο Ρώσο Πρόεδρο (ο οποίος εμφανώς παρέπεμπε στο Vladimir Putin), με τις ίδιες να παίζουν τους εαυτούς τους. Τα πεδία των ενδιαφερόντων τους όμως διευρύνθηκαν αρκετά. Το 2015 γύρισαν το πρώτο αγγλόφωνο τραγούδι τους, με τίτλο «I cant’t breathe», εμπνευσμένο από τα τελευταία λόγια του αφροαμερικανού Eric Garner, λίγο προτού ξεψυχήσει από την ασφυκτική λαβή ενός αστυνομικού. Η Masha, εξάλλου, δεν πιστεύει ότι ο αυταρχισμός, η αστυνομική βία, η κοινωνική αδικία και ο φασισμός είναι συνθήκες που συμβαίνουν κάπου αλλού, μακριά από μας. Επισκέφτηκε τη ζούγκλα του Καλαί και είδε πως η εξαθλίωση μπορεί να υπάρξει και στην καρδιά της Ευρώπης. «Θεωρώ ότι η Ευρώπη πρέπει να αναθεωρήσει την πολιτική της στο πεδίο της μετανάστευσης και του προσφυγικού. Να γίνει πιο ανοιχτή και ανθρώπινη. Η προσφυγική κρίση των τελευταίων ετών είναι ένα ακόμη σημάδι ότι το πράγμα δεν δουλεύει. Πρέπει να χτίσουμε κάτι καινούργιο» υποστηρίζει στο VICE. 

«Θέλω να γνωρίσω την Ελλάδα»

Αυτή την περίοδο ασχολείται με την παράσταση Revolution, η οποία έχει ως θέμα την Τέχνη, τη διαμαρτυρία και τον πολιτικό ακτιβισμό. Γυρίζει ανά τον κόσμο για παραστάσεις και εκδηλώσεις, αλλά βάση της παραμένει η Μόσχα. Παρά τις ενοχλήσεις που είχε αποφάσισε να μην μεταναστεύσει. Βέβαια, αλλάζει συχνά διαμερίσματα για λόγους προστασίας. Ο εννιάχρονος γιος της μένει με τον πατέρα του, για να έχει ένα περιβάλλον ασφάλειας και ηρεμίας. Καπνίζει μανιακά, τρώει τα νύχια της και περιπλανιέται σε μια δημιουργική ανακατωσούρα. Έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και όπως λέει, «θέλω να μιλήσω για τις εμπειρίες μου, αλλά κυρίως θέλω να ακούσω, να γνωρίσω αυτήν τη χώρα». 

Η Sasha και ο Trump

Η Sasha Bogino, από την άλλη, έχει επισκεφτεί την Ελλάδα στα χρόνια της εφηβείας της, ταξιδεύοντας με τους γονείς της. Σε ηλικία μόλις 22 ετών είναι ένα από τα πιο πρόσφατα μέλη των Pussy Riot. Γεννήθηκε στη Μόσχα και φοίτησε στο γερμανικό σχολείο της πόλης, ασχολήθηκε με τη μουσική παρακολουθώντας μαθήματα στη σχολή Dunaevsky και τώρα σπουδάζει ερευνητική δημοσιογραφία, διεθνείς σχέσεις και ανθρώπινα δικαιώματα. Έχει συνδεθεί ιδιαίτερα με τη Masha Alyokhina και από τον Οκτώβριο του 2015 εργάζεται ως ρεπόρτερ στο Media Zona, που αποτελεί μια μιντιακή πλατφόρμα του οργανισμού Zona Prava. 

Είναι αρκετά ευαισθητοποιημένη στο ζήτημα των δικαιωμάτων των κρατουμένων. «Οι ρωσικές φυλακές είναι σαν ένα πελώριο και απροσπέλαστο τείχος. Ούτε οι έξω γνωρίζουν τι συμβαίνει μέσα ούτε οι κρατούμενοι μπορούν εύκολα να επικοινωνήσουν με όσους είναι έξω. Εμείς με τη δράση μας προσπαθούμε λειτουργήσουμε ως γέφυρα επικοινωνίας, να αναδείξουμε το πρόβλημα και να ενημερώσουμε τους κρατούμενους για τα δικαιώματα τους και τα εργαλεία που υπάρχουν για να βοηθηθούν», λέει. 

Η ίδια εντάχθηκε στις Pussy Riot σε μια περίοδο που η δημοτικότητά τους εκτινάχτηκε εκτός συνόρων, αλλά μέσα στη Ρωσία τις αντιμετώπιζαν είτε με επιφυλακτικότητα είτε με ξεκάθαρη εχθρότητα. «Όταν τα κορίτσια έκαναν την performance στην εκκλησία, η κοινωνία σοκαρίστηκε. Υπήρχε όμως ένα ενεργό κομμάτι που τις υποστήριζε, όταν ήταν κρατούμενες, με συνεχείς δράσεις και ακτιβισμούς. Έγινε μεγάλο θέμα, το συζητούσαν παντού, στα ΜΜΕ, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο. Βέβαια, τα μεγάλα και συστημικά Μέσα δε θέλουν πλέον ούτε να ακούσουν για Pussy Riot. Τα ανεξάρτητα Μέσα τις υποστήριζαν πάντα. Γενικά, υπάρχει ένα κενό ενημέρωσης στη Ρωσία, ο κόσμος δεν έχει σωστή και αμερόληπτη πληροφόρηση», σημειώνει η Sasha. 

Η Sasha βρίσκονταν μαζί με τη Masha στην Αμερική, όταν εκλέχτηκε Πρόεδρος ο Donald Trump. «Είδα ανθρώπους να απογοητεύονται και να καταρρέουν στο άκουσμα της είδησης. Εγώ, να σου πω την αλήθεια, είμαι αισιόδοξη. Όλο αυτό το κίνημα των καλλιτεχνών ενάντια στον Trump και οι διαδηλώσεις, το πείσμα του κόσμου να υπερασπιστεί τη Δημοκρατία, μου φαίνονται πολύ ενθαρρυντικά, μπορεί να λειτουργήσουν ως ανάχωμα στην ισοπέδωση», αναφέρει στο VICE.

«Φτάνει με τη λιτότητα»

Λίγο προτού κλείσουμε τη συζήτησή μας, επικεντρώθηκε στην Ελλάδα και στην αρνητική ειδησεογραφία που κατακλύζει τον διεθνή Τύπο για τη χώρα μας: «Ο κόσμος στην Ελλάδα πρέπει να δείξει στην κυβέρνηση ότι δεν αντέχει τη λιτότητα. Έχουμε και εμείς κρίση στη Ρωσία, όχι σε τέτοιο βαθμό, αλλά είναι εξωφρενικό να πληρώνεις συνέχεια φόρους και να υπάρχει τόσο μεγάλη ανεργία. Πρέπει να αλλάξει αυτό. Δεν ξέρω πώς, δεν είμαι οικονομολόγος. Ο κόσμος πρέπει να εκφράσει τη δυσαρέσκεια του», καταλήγει.
Η δική μας συζήτηση με δυο θαρραλέες γυναίκες που έσπασαν τα στεγανά μεταξύ Τέχνης και πολιτικής και αρνήθηκαν με κάθε κόστος να πειθαρχήσουν στην ανδρική κυριαρχία, ήταν μια πρόγευση της αναλυτική παρουσίασης που θα γίνει την Πέμπτη, σε μια εποχή που η κουβέντα για τον φεμινισμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει όλους τους λόγους του κόσμου να ξεκινήσει και πάλι.

Ποιος φοβάται τις Pussy Riot
24 ΜΑΡ 2017
19:00
Κεντρική Σκηνή – Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση

Περισσότερα από το VICE

Αυτή η Φωτογραφία στη Χίο με τους Πρόσφυγες Μέσα σε Κλουβί θα σε Κάνει να Ντρέπεσαι

Ο πιο Γαμάτος Dealer του Άμστερνταμ Είναι Έλληνας

Όσα μου Έμαθε το Surviror για τη Ζωή (και τον Καπιταλισμό)

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.