Η τελευταία ταινία του πρόωρα χαμένου Νίκου Τριανταφυλλίδη, με τίτλο «90 χρόνια ΠΑΟΚ – Νοσταλγώντας το Μέλλον», ξεπερνά τα στενά όρια της κουλτούρας στο φετινό 57ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ο σπουδαίος Τριανταφυλλίδης γύρισε ένα φιλμ για την αγαπημένη του ομάδα, τον λαοφιλή ΠΑΟΚ, τον σύλλογο με τις προσφυγικές καταβολές και την τεράστια απήχηση στα πλατιά λαϊκά στρώματα στον Βορρά. Η ταινία διατρέχει τις εννέα δεκαετίες ιστορίας της ομάδας, τους θριάμβους και τις μεγάλες ήττες, τους ανθρώπους που στιγμάτισαν μέσα κι έξω από το γήπεδο την πορεία του Δικεφάλου, την καφκική μάχη με το κατεστημένο της Αθήνας, τους θρύλους στο χορτάρι και τις εξέδρες της Τούμπας, τις εκδρομές στα εκτός έδρας ματς. Ο Νίκος Τριανταφυλλίδης, σκηνοθέτης μεταξύ άλλων στο «Μαύρο Γάλα» και τους «Αισθηματίες», έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Ιούνιο. Την ταινία ολοκλήρωσε η σύντροφός του και επίσης σκηνοθέτιδα, Μαρίνα Δανέζη, με την οποία μιλήσαμε λίγες ώρες πριν από την πρώτη προβολή στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το βράδυ του Σαββάτου στο «Ολύμπιον».
«Είμαι ΠΑΟΚτσής μολονότι δεν είμαι Θεσσαλονικιός. Ο ΠΑΟΚ είναι μια ουτοπία, μια διαρκής ανταρσία που δεν ολοκληρώνεται ποτέ»
Videos by VICE
VICE: Αναλάβατε να ολοκληρώσετε εσείς την ταινία. Πόσο μεγάλη ευθύνη ήταν αυτό;
Μαρίνα Δανέζη: H αλήθεια είναι ότι είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να «μπεις» ξαφνικά στο καλλιτεχνικό πόνημα κάποιου άλλου, όμως εδώ υπάρχει μια ιδιαιτερότητα. Εγώ και ο Νίκος δουλεύαμε πολλά χρόνια μαζί, ήμουν η παραγωγός του και ήταν ο σκηνοθέτης μου, ήμουν η σκηνοθέτης του και ήταν ο παραγωγός μου. Ο ένας γνώριζε πολύ καλά τη δουλειά του άλλου. Ήμασταν πάντα πολύ δημιουργικοί μαζί, σκεφτόμασταν πάντα συμπληρωματικά. Επιπλέον στο φιλόδοξο αυτό project ήμουν από την πρώτη στιγμή, από την παρουσίαση ακόμα, παρούσα από την πλευρά της παραγωγής. Όταν ο Νίκος έφυγε από κοντά μας ήταν μοιραίο να συνεχίσω μόνη για να ολοκληρώσω αυτό που είχε ονειρευτεί. Την ταινία για την αγαπημένη του ομάδα.
Τι σήμαινε για τον Νίκο Τριανταφυλλίδη ο ΠΑΟΚ;
Ο Νίκος γεννήθηκε ΠΑΟΚ. Ήταν στο DNA του. Όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει ο ίδιος: «Είμαι ΠΑΟΚτσής μολονότι δεν είμαι Θεσσαλονικιός. Ο ΠΑΟΚ είναι μια ουτοπία, μια διαρκής ανταρσία που δεν ολοκληρώνεται ποτέ».
Το ποδόσφαιρο γενικότερα ποια θέση κατείχε στις ταινίες του;
Πάντα ο Νίκος ήθελε να εντάσσει με κάποιον τρόπο το ποδόσφαιρο. Το ποδόσφαιρο για εκείνον ήταν μια μορφή πολιτισμού. Αγαπημένη του φράση που επαναλάμβανε συχνά πυκνά ήταν αυτή του Αλμπέρ Καμύ, που έλεγε: «Όσα έχω μάθει περί ηθικής και πειθαρχίας τα έχω μάθει από το ποδόσφαιρο». Χαρακτηριστικά θα σας πω ότι στην ταινία του «Το Παλτό» με πρωταγωνιστές τον Ντίνο Ηλιόπουλο και τον Βασίλη Διαμαντόπουλο, υπάρχει σκηνή στην οποία το ντεκόρ κοσμεί κάδρο με την ομάδα του ’70. Στο «Μαύρο Γάλα» ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης παίζει με τον γιο του ποδόσφαιρο στο σαλόνι και υπόκωφα ακούγεται ο μικρός να πανηγυρίζει φωνάζοντας «ΠΑΟΚ-ΠΑΟΚ», ενώ στην τελευταία ταινία του «Οι Αισθηματίες» οι δύο πρωταγωνιστές συναντούν έναν πιτσιρικά που φορά φανέλα Γκαρσία και ο βραβευμένος Χάρης Φραγκούλης ουρλιάζει το διαβόητο viral «ΠΑΟΚ ρε μ..νια – ΠΑΟΚ –γ..ώ την Αθήνα σας γ..ώ». Την πρώτη φορά που έβαλε “κάμερα” μέσα στην Τούμπα ήταν για την σειρά της ΕΡΤ «Τα Στέκια-Ιστορίες Αγοραίου Πολιτισμού» και συγκεκριμένα για το επεισόδιο «Τα Γήπεδα». Η ΕΡΤ τότε δεν προέβλεπε μπάτζετ για εκτός έδρας γυρίσματα. Όμως, ο Νίκος δεν άντεχε να μην συμπεριληφθεί ο ΠΑΟΚ στο ντοκιμαντέρ αυτό. Παραιτήθηκε λοιπόν από την αμοιβή του επεισοδίου προκειμένου να ταξιδέψει το συνεργείο και να συμπεριληφθεί το γήπεδο της Τούμπας στο ντοκιμαντέρ. Τόσο παθιασμένος ήταν.
Γιατί ο ΠΑΟΚ, πέραν του καθαρά ποδοσφαιρικού κομματιού, πιστεύετε ότι έχει τέτοια επίδραση στη ζωή των οπαδών του, ειδικά στη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα;
Ο ΠΑΟΚ είναι ένα προσφυγικό σωματείο. Ο πρόσφυγες ερχόμενοι το ’22 στην Θεσσαλονίκη πάλεψαν για να μπορέσουν να επιβιώσουν και να προκόψουν. Και τα κατάφεραν. Ο αγώνας, η αξιοπρέπεια, το πάθος για ζωή πέρασε και στην ομάδα. «Να τιμάς, να σέβεσαι και να αγωνίζεσαι. Αυτά τα είχαν όλα οι ΠΑΟΚτσήδες. Από τη φτωχολογιά και σε όλη την κοινωνική διαστρωμάτωση τους η φυλή του ΠΑΟΚ αυτά είχε να καμαρώνει», μας λέει ένας εκ των πρωταγωνιστών στην ταινία. Συνεπώς, η ιστορία των προσφύγων και η ιστορία της Θεσσαλονίκης είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Συγκοινωνούντα δοχεία.
Πώς βλέπετε εσείς, ή και ο Νίκος αν το είχατε συζητήσει, τη σταδιακή μετάλλαξη του ποδοσφαίρου από την αγνότητα του «μπαλέτου των φτωχών» τις προηγούμενες δεκαετίες στην αμιγώς επαγγελματική δραστηριότητα των μεγάλων συμβολαίων και χορηγών σήμερα;
Συνεχίζοντας τον προηγούμενο συνειρμό λοιπόν, τα συγκοινωνούντα δοχεία, δηλαδή ο ΠΑΟΚ και η πόλη της Θεσσαλονίκης, ήταν λογικό να μετεξελιχθούν. Όταν το ποδόσφαιρο από ερασιτεχνικό έγινε επαγγελματικό κινδύνευσε να χαθεί η μαγεία. Όμως, ο ΠΑΟΚ μπορεί να υπερηφανεύεται ότι είναι η ομάδα που έχει καταφέρει να έχει ένα τεράστιο οπαδικό κίνημα αισθηματιών και ρομαντικών, που αγαπούν τόσο τη νίκη όσο και την ήττα. Αγαπούν το ποδόσφαιρο ως φιλοσοφία και τρόπο ζωής. Και αυτό ο ΠΑΟΚ δεν θα το χάσει ποτέ.
Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
Υπάρχει κάποιο μήνυμα ή στόχος της ταινίας;
Να μας ταξιδέψει, όπως θέλουν και όλες οι κινηματογραφικές ταινίες. Να μας ταξιδέψει στον χώρο και τον χρόνο. Να ταυτιστούμε με τα τσαμούρια (σσ: λασπωμένοι στα ποντιακά) που κατέβαιναν στο πρώτο γήπεδο του ΠΑΟΚ στο γήπεδο του Σιντριβανίου με το καρβέλι τους για να δουν την ομάδα τους. ΠΑΟΚ και ξερό ψωμί, λοιπόν. Να συγκινηθούμε από τις αφηγήσεις των πρωταγωνιστών της ομάδας του ’50. Να θυμηθούμε όλο το ταξίδι στις δεκαετίες και να τιμήσουμε ανθρώπους που αφιέρωσαν την ζωή τους σε μια ομάδα – ιδέα.
Ποια ήταν η πιο συγκινητική στιγμή κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;
Νομίζω οι αφηγήσεις των παλαιμάχων, τότε που το ποδόσφαιρο ήταν ερασιτεχνικό. Το πάθος τους και η αγάπη τους είναι τεράστια, είναι πολύ δυνατές στιγμές της ταινίας αυτές οι αφηγήσεις.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία ή πρόκληση στη δημιουργία της ταινίας;
Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν να καταφέρεις μέσα σε 90 λεπτά να αφηγηθείς την πορεία 90 χρόνων, Ήταν πράγματι μεγάλη πρόκληση. Και μόνο να σκεφτούμε ότι η οικογένεια του ΠΑΟΚ είναι μεγάλη, πώς μπορείς να αποφασίσεις τι θα βάλεις και τι θα αφήσεις; Όμως, νομίζω ότι καταφέραμε να βρούμε τις ισορροπίες μας και το αποτέλεσμα μας δικαιώνει.
Info
Η ταινία θα προβληθεί δύο φορές κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: OΛYMΠION: Σάββατο, 5 Νοεμβρίου, 20:00 και TΩNIA MAPKETAKH: Τετάρτη, 9 Νοεμβρίου, 22:30
«90 χρόνια ΠΑΟΚ – Νοσταλγώντας το Μέλλον»
Σενάριο – Σκηνοθεσία: Νίκος Τριανταφυλλίδης
Διεύθυνση Παραγωγής / Second Unit Σκηνοθέτης: Μαρίνα Δανέζη
Διευθυντής Φωτογραφίας: Παντελής Μαντζάνας
Μοντάζ: Χρήστος Γάκης
Ήχος: Κώστας Κουτελιδάκης
Πρωτότυπη Μουσική: Alex K & Costas C aka Digital Alkemist
Βοηθός Σκηνοθέτη: Χρήστος Σαρρής
Sound Design – Μίξη Ήχου: Δημήτρης Μυγιάκης
Έρευνα Αρχειακού Υλικού: Ηλιάνα Δανέζη – Βασίλης Κοσμόπουλος – Κώστας Πάλλης
Motion Graphics Design – Vfx: Κωνσταντίνα Στεφανοπούλου
Εκτέλεση Παραγωγής: Μαρίνα Δανέζη για την ΝΙΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, Δημήτρης Παπανδρέου για την Fairplay
Περισσότερα από το VICE
Οι Καθρέφτες στα Δοκιμαστήρια σε Κάνουν να Φαίνεσαι Καλύτερη για να (την) Ψωνίσεις
Στρατηγικές για να Εξαφανιστείς Ύστερα από One Night Stand
Ο Αποκεφαλιστής της Βούλας, το Στοιχειωμένο Σπίτι του ΠΑΟΚ και Άλλες Ιστορίες Τρόμου