Το πρωί της Παρασκευής, η γειτονιά με τα χαμηλά σπίτια και τους ψηλούς μαντρότοιχους γύρω από το τζαμί Κιρ Μαχαλά, στην Κομοτηνή, θύμιζε νεκρή ζώνη. Αστυνομικοί με πολιτικά ζητούσαν διαπιστεύσεις από όσους ήθελαν να πλησιάσουν στον χώρο προσευχής, άλλοι περιπολούσαν με σκύλους ανίχνευσης εκρηκτικών, στην ταράτσα ενός κτιρίου ήταν ακροβολισμένοι ελεύθεροι σκοπευτές και στον καθαρό χειμωνιάτικο ουρανό πετούσε το ελικόπτερο της Αστυνομίας. Όλα αυτά, σε αναμονή της άφιξης του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος, μετά την Αθήνα, επισκέφθηκε την Κομοτηνή – επίσημα, η επίσκεψη χαρακτηρίστηκε ιδιωτική.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο Ερντογάν μοίρασε δώρα στα παιδιά της μειονότητας, θυμίζοντας πολιτική συμπεριφορά δεκαετίας '60.
Μειονοτικοί, που είχαν επίσης έρθει από την Ξάνθη, αλλά και μικρότερος αριθμός θαυμαστών του Ερντογάν που ταξίδεψε από την Αδριανόπουλη, συνωστίζονταν έξω από τον περίβολο του τζαμιού. Έπρεπε να διαβούν ένας-ένας μία μικρή πόρτα και στη συνέχεια να περάσουν από ανιχνευτή μετάλλων. Ο Ερντογάν προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης λίγο μετά τις 11.30 πμ, η Εγνατία Οδός αποκλείστηκε για τα υπόλοιπα οχήματα πλην της συνοδείας του και η μεγάλη πομπή με τις γυαλισμένες Μερσεντές και τα βαν, που μετέφεραν τους διαβόητους σωματοφύλακες, έφθασε σε μισή ώρα έξω από το τζαμί της Κομοτηνής. Οι συγκεντρωμένοι άρχισαν να φωνάζουν ρυθμικά το όνομα του Ερντογάν και συνθήματα, όπως «Μείνε όρθιος, μη σκύβεις το κεφάλι» και «Ερντογάν, ηγέτης». Οι επευφημίες και τα χειροκροτήματα ήταν μεν θερμά, αλλά ακούγονταν κάπως μουδιασμένα. Κανένας δεν κρατούσε εκεί τουρκική σημαία ή παρόμοιο σύμβολο.
Ο Τούρκος πρόεδρος πέρασε αρχικά στο μικρό σπιτάκι που βρίσκεται απέναντι από το τζαμί, όπου τον υποδέχθηκαν μουφτήδες, που δεν αναγνωρίζει το ελληνικό κράτος. Αργότερα, μπήκε στον χώρο προσευχής, υπό τα φώτα δεκάδων τηλεοπτικών συνεργείων, από την Ελλάδα, την Τουρκία και ανταποκριτών διεθνών Μέσων. Μικρά παιδιά τού πρόσφεραν λουλούδια. Από τα μεγάφωνα η προσευχή του ιμάμη αντηχούσε σε όλη την περιοχή, ενώ ενδεικτικό των μέτρων ασφαλείας είναι ότι αστυνομικός με πολιτικά βρισκόταν ανεβασμένος ως και στον μιναρέ. «Είμαι πολύ χαρούμενος, σήμερα είναι μια σημαντική μέρα για εμάς», μου είπε ο Ισμαήλ Καραλή, μειονοτικός από την Κομοτηνή. Δεν μιλούσαν όλοι με την ίδια άνεση, πολλοί αρνήθηκαν να δηλώσουν το όνομά τους, επιμένοντας όμως να μεταφέρουμε τον ενθουσιασμό τους. «Ξέρουμε ότι υπάρχει ένας άνθρωπος που νοιάζεται για εμάς, αγαπάμε πολύ τον πρόεδρο», έλεγαν.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Αστυνομικοί ήταν ανεβασμένοι ως και στους μιναρέδες.
Μετά το τέλος της προσευχής, ο Ερντογάν κατευθύνθηκε προς τον κόσμο. Μειονοτικοί τον χειροκροτούσαν, τραβούσαν φωτογραφίες και του έσφιγγαν τα χέρια. Ένας άνδρας στο πλήθος ξεδίπλωσε μία μικρή τουρκική σημαία και την κατέβασε γρήγορα. Μέλη της συνοδείας του Ερντογάν, τού έδιναν στα χέρια δώρα για τα παιδιά, κούκλες και επιτραπέζια παιχνίδια, κι εκείνος σταματούσε και τα πρόσφερε στον κόσμο. Οι στιγμές ήταν σουρεαλιστικές και θύμιζαν πολιτική συμπεριφορά δεκαετίας '60. Ο Τούρκος πρόεδρος άφησε μια κούκλα στην αγκαλιά ενός μικρού κοριτσιού, που έτρεξε σαστισμένο προς τους γονείς του. Στιγμές αργότερα, ρώτησα τον πατέρα του κοριτσιού τι σημαίνει για τον ίδιο αυτή η κίνηση. «Είναι ο πρόεδρος, είναι πολύ σημαντική μέρα και είμαι συγκινημένος», είπε. Μόλις κατάλαβε μέσα στον χαμό ότι μιλούσε με δημοσιογράφο, έσπευσε να προσθέσει πριν την επόμενη ερώτηση: «Θα χαιρόμουν το ίδιο αν έδινε το δώρο στην κόρη μου ο Τσίπρας. Μακάρι να ερχόταν και ο Τσίπρας σήμερα εδώ με τον Ερντογάν». Ζήτησα το όνομά του και μου είπε μόνο το μικρό, Σερντάρ.
Στην είσοδο του σχολείου σημειώθηκε ένα μίνι επεισόδιο. Ο Ερντογάν ζήτησε ένα μικρόφωνο για να μιλήσει στο πλήθος και ο Υφυπουργός Εξωτερικών, Γιάννης Αμανατίδης, του είπε: «Άλλα έχουμε συμφωνήσει, κύριε πρόεδρε»
Ο Ερντογάν περπάτησε περίπου 300 μέτρα ως το Μειονοτικό Γυμνάσιο και Λύκειο της Κομοτηνής, όπου οι συγκεντρωμένοι ήταν πολύ περισσότεροι. Κόσμος είχε βγει στα μπαλκόνια των σπιτιών τριγύρω και χαιρετούσε. Στην είσοδο του σχολείου σημειώθηκε ένα μίνι επεισόδιο. Ο Ερντογάν ζήτησε ένα μικρόφωνο για να μιλήσει στο πλήθος που περίμενε από το πρωί και ο Υφυπουργός Εξωτερικών, Γιάννης Αμανατίδης, του είπε: «Άλλα έχουμε συμφωνήσει, κύριε πρόεδρε». Ο Ερντογάν μπήκε στο σχολείο και λέγεται ότι μετέφερε το επεισόδιο σε μία μαθήτρια, η οποία έβαλε τα κλάματα. Ακολούθησαν διαβουλεύσεις και τελικά ο Τούρκος πρόεδρος μίλησε, αφού πρώτα τον λόγο πήρε ο Έλληνας υφυπουργός για να τον προλογίσει. Κυβερνητικές πηγές είπαν αργότερα ότι δεν υπήρξε διπλωματικό επεισόδιο και ότι «όλα έγιναν με το συμφωνημένο πρόγραμμα».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Οι επευφημίες και τα χειροκροτήματα ήταν μεν θερμά, αλλά ήταν επίσης εμφανής η αμηχανία στον κόσμο της μειονότητας.
Ο Ερντογάν, πάντως, δεν ήταν μετριοπαθής στην ομιλία του στο σχολείο. «Είστε ομοεθνείς μου και είστε μια γέφυρα ανάμεσα στην Τουρκία και στην Ελλάδα. Αυτήν τη στιγμή έχουμε τέσσερις βουλευτές στην ελληνική Βουλή (σσ: αναφέρθηκε στους μειονοτικούς βουλευτές), οι οποίοι πρέπει να κάνουν πολλά. Πρέπει να παρουσιάσετε τα προβλήματά σας, υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να κάνετε», είπε. «Όπως στην Τουρκία υπάρχουν εθνικές μειονότητες, έτσι συμβαίνει και στην Ελλάδα. Εμείς δεν έχουμε προβλήματα με αυτά. Η Συνθήκη της Λωζάννης εξασφαλίζει τα δικαιώματά σας», σχολίασε χαρακτηριστικά. «Μην ξεχνάτε ότι έχετε ελληνικές ταυτόητες, ότι έχετε και ευρωπαική ταυτότητα και οφείλετε να εργαστείτε για να δυναμώσετε την οικονομία της Ελλάδας. Έτσι θα γίνετε πιο δυνατοί».Στη συνέχεια, ο Ερντογάν βρέθηκε σε ξενοδοχείο έξω από την πόλη, όπου μίλησε σε επίσημους της περιοχής και στελέχη της μειονότητας. Εκεί, αναφέρθηκε ξανά στη Συνθήκη της Λωζάννης, λέγοντας ότι πρέπει να εφαρμοστούν όροι της που δεν εφαρμόζονται. «Η Ελλάδα παραβιάζει τη Συνθήκη όσον αφορά τα θέματα της μειονότητας. Δεν διεκδικούμε εδάφη. Διεκδικούμε την εκλογή των μουφτήδων μας, τα βακούφια και τα δικαιώματά μας».
Οι αντιδράσεις
Την ίδια στιγμή, στην κεντρική πλατεία της Κομοτηνής είχε συγκεντρωθεί μικρός αριθμός ανθρώπων, που αντιδρούσαν στην επίσκεψη Ερντογάν. Ανέμιζαν ελληνικές σημαίες και άλλες με τον δικέφαλο αετό του Βυζαντίου, ενώ κάποιοι κρατούσαν πλακάτ με το σύνθημα «Πόντος – Δεν ξεχνώ, πάντα τιμώ». Τις προηγούμενες ημέρες, τοπικοί σύλλογοι της Θράκης είχαν τυπώσει αφίσες που έγραφαν ότι ο Ερντογάν είναι ανεπιθύμητος, καλώντας παράλληλα τους κατοίκους της Κομοτηνής να αντιδράσουν. Οι ίδιοι σύλλογοι έστειλαν επιστολές στον Προκόπη Παυλόπουλο και στον Αλέξη Τσίπρα, δηλώνοντας την αντίθεσή τους στην επίσκεψη. Ο Μητροπολίτης και ο Δήμαρχος Αλεξανδρούπολης δημοσίευσαν ανοιχτή επιστολή προς τον Ερντογάν, σημειώνοντας ότι οι Θρακιώτες, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, δεν είναι διατεθειμένοι να επιστρέψουν σε κανέναν «να κλονίσει το ζηλευτό μοντέλο συνύπαρξης».
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
