Μαχητές πιστοί στον Jathran στην Zueitina, ένα από τα κατεχόμενα λιμάνια. Φωτογραφίες από τον Wil Crisp εκτός κι αν δηλωθεί κάτι διαφορετικό.
Στις 11 Μαρτίου, Λίβυοι αντάρτες συντόνισαν τη διαδικασία απόπλευσης ενός δεξαμενόπλοιου γεμάτο με αργό πετρέλαιο αξίας εκατομμυρίων δολαρίων από το λιμάνι του al-Sidra. Αυτό σήμανε το τέλος μιας εποχής για τη μετεπαναστατική Λιβύη. Τώρα, η χώρα μπαίνει σε μια νέα περίοδο αβεβαιότητας.
Videos by VICE
Η νίκη του ηγέτη των ανταρτών Ibrahim Jathran κατά της διορισμένης κυβέρνησης κατέληξε να είναι ο ύστατος εξευτελισμός για τον πρωθυπουργό Ali Zeidan, ο οποίος ανατράπηκε εντός της ίδιας μέρας όταν δεν κατάφερε να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης στη διάρκεια ψηφοφορίας, πριν το σκάσει για τη Γερμανία.
Η αποχώρησή του μετά από 18 μήνες στον πρωθυπουργικό θώκο χαιρετίστηκε με εορταστικές εκδηλώσεις από τα αντίπαλα πολιτικά κόμματα -και άγχος από τη διεθνή κοινότητα που φοβάται ότι η χώρα θα βυθιστεί σε ένα διευρυμένο πόλεμο μεταξύ των φυλών.
Την ίδια κιόλας ημέρα, τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποίησαν ότι η Λιβύη κινδυνεύει «να μπει σε μια νέα τροχιά πρωτοφανούς βίας». Ο Geoff Porter, αναλυτής σε θέματα Βόρειας Αφρικής προειδοποίησε ότι «η επερχόμενη εξέγερση, η τρομοκρατία και η βία» θα μπορούσαν να «διαμελίσουν τη Λιβύη».
Μερικοί από αυτούς τους φόβους έχουν ήδη υλοποιηθεί, με τις συγκρούσεις να γίνονται κοντά στις πόλεις Sirte και al-Sidra.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Λιβύης AliZeidan (photo via Anadolu Agency)
Όσο κατείχε το αξίωμα, ο Zeidan επικρινόταν γιατί απέτυχε να είναι ισχυρός ηγέτης, να φτιάξει τον κατάλληλο στρατό και να ασκήσει πίεση για την κατάρτιση Συντάγματος. Κατ’ ιδίαν, οι ξένοι δημοσιογράφοι τον κατηγορούσαν ότι δεν είναι χαρισματικός και δεν έχει ρητορική ικανότητα. Οι ισλαμιστές τον επέκριναν ότι ενέδιδε στις δυτικές κυβερνήσεις και οι αυτονομιστές από την ανατολική Λιβύη κατηγορούσαν την κυβέρνηση του τόσο για διαφθορά όσο και συνεργασία με τους ισλαμιστές πολιτοφύλακες.
Το ηγετικό στυλ του θα μπορούσε χαρακτηριστεί ως αόριστα ενθουσιώδες, διανθισμένο με σποραδικές στιγμές τολμηρής ρητορικής και μαύρο χιούμορ.
Όταν ρωτήθηκε από τους δημοσιογράφους εάν η Λιβύη ήταν ένα υπό κατάρρευση κράτος, η απάντηση του Zeidan ήταν πως η Λιβύη δεν θα μπορούσε να είναι υπό κατάρρευση κράτος μια και δεν είναι πραγματικά «ένα κράτος».
Τον Σεπτέμβριο μιλώντας στο CNN είπε «Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα κράτος και δεν ντρεπόμαστε για αυτό… ο έξω κόσμος πιστεύει ότι η Λιβύη καταρρέει, αλλά η Λιβύη καταστρεφόταν από τον Καντάφι επί 42 χρόνια και καταστράφηκε στη διάρκεια ενός χρόνου εμφυλίου πολέμου».
Παρόλο που ο Zeidan θεωρούνταν ευρέως από τον λαό της Λιβύης αναποτελεσματικός, δεν ήταν προφανώς διεφθαρμένος ή τρελός για εξουσία -γεγονός που τον έκανε να ξεχωρίζει από έναν αριθμό πιθανών αντικαταστατών στην ηγεσία της χώρας. Είχε ένα ιστορικό αντίδρασης προς το καθεστώς του Καντάφι ήδη από το 1981, όταν βοήθησε στην ίδρυση του Εθνικού Μετώπου για τη Σωτηρία της Λιβύης, ενός στρατιωτικού οργανισμού που οργάνωνε προπαγάνδα κατά του Καντάφι και οργάνωσε και μια σειρά από απόπειρες δολοφονίας. Και ως πρωθυπουργός δεν θα μπορούσε ποτέ να κατηγορηθεί για έλλειψη αντοχής.
Ο Zeidan αποδείχθηκε ικανός διαχειριστής της περίεργης και επικίνδυνης πολιτικής σκηνής της Λιβύης από την αρχή της θητείας του -διαπραγματεύτηκε με επιτυχία τις φυλετικές διαφωνίες και συγκρότησε ένα υπουργικό συμβούλιο, κάτι στο οποίο είχε αποτύχει ο προκάτοχος του, εκλεγμένος πρωθυπουργός Mustafa Abushagur.
Ο ηγέτης των ανταρτών Ibrahim Jathran
Από τις πρώτες εβδομάδες της θητείας του ως πρωθυπουργός, ο Zeidan αντιμετώπισε εκκλήσεις να παραιτηθεί- και καθώς η θητεία του συνεχίστηκε, επέζησε εμπειριών που οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες της Δύσης δεν θα φαντάζονταν ποτέ ότι θα τις βίωναν, συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων με πολυβόλο, ένοπλες πολιορκίες και απαγωγή από παραστρατιωτικούς.
Η αντοχή του εκνεύρισε τους αντιπάλους του, οι οποίοι είπαν ότι η επιμονή του καθοδηγούνταν από την πείνα του για εξουσία-αλλά ο Zeidan υποστήριξε ότι είχε τα συμφέροντα της πατρίδας στην καρδιά του.
Τον Ιανουάριο, είπε ότι θα ήταν πρόθυμος να παραιτηθεί προκειμένου να κατευνάσει τους επικριτές τους -αλλά μόνο εάν βρισκόταν μια βιώσιμη αντικατάσταση. Μιλώντας ζωντανά σε τηλεοπτικό δίκτυο με έδρα το Κατάρ, περιέγραψε τον εαυτό του ως έναν «αγωνιστή» και προειδοποίησε για την επικίνδυνη πιθανότητα ενός κενού εξουσίας εάν απομακρυνόταν πρόωρα.
Από την Ιανουάριο, οι προσπάθειες των ισλαμικών πολιτικών κομμάτων να ανατρέψουν Zeidan έχουν ενταθεί- αν και δεν υπήρχε συμφωνία για το ποιος θα τον διαδεχθεί. Τους τελευταίους μήνες είδαμε επανειλημμένες προσπάθειες από το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανοικοδόμησης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας να οργανώσει ψηφοφορία εμπιστοσύνης αλλά μέχρι τις 11 Μαρτίου δεν είχαν καταφέρει να κερδίσουν τις 120 ψήφους που χρειάζονταν στο Γενικό Εθνικό Κογκρέσο της Λιβύης (GNC).
Μαχητές πιστοί στον Jathran στη Zueitina, ένα από τα κατεχόμενα λιμάνια.
Τελικά, η αποτυχία του Zeidan να διατηρήσει τον έλεγχο σε γεγονότα που έγιναν στα ανατολικά της Λιβύης, ήταν αυτή που έγειρε την πλάστιγγα εις βάρος του. Η κυβέρνηση του ενεπλάκη σε αντιπαράθεση με τους αντάρτες του Ibrahim Jathran, από τότε που πήραν τον έλεγχο των μεγαλύτερων τερματικών σταθμών πετρελαίου, το περασμένο καλοκαίρι -απαιτώντας αυτονομία για την πλούσια σε πετρέλαιο ανατολική περιοχή της Cyrenaica (Κυρηναϊκή).
Κατά τη διάρκεια της αντιπαράθεσης, ο Zeidan κατάφερε δυο φορές να αποτρέψει τα αντάρτικα δεξαμενόπλοια πετρελαίου από το να δέσουν στα λιμάνια που ελέγχουν οι αντάρτες. Ωστόσο στις 11 Μαρτίου, οι αντάρτες του Jathran κατάφεραν να αποφύγουν το λιβυκό ναυτικό και να βγάλουν ένα γεμάτο δεξαμενόπλοιο από το κατεχόμενο λιμάνι της al-Sidra -καταφέρνοντας ένα καθοριστικό πλήγμα στην καριέρα του Zeidan ως πρωθυπουργός.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της επιτροπής GNC Energy Committee, το δεξαμενόπλοιο απέπλευσε κατά τη διάρκεια κακοκαιρίας- γεγονός που έκανε δύσκολη την παρέμβαση των πλοίων του λιβυκού ναυτικού.
Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι, εν μέσω του χάους λόγω της αποδυναμωμένης ασφάλειας και των καθημερινών επιθέσεων στη Λιβύη, η παρουσία του Zeidan παρείχε ένα βαθμό σταθερότητας-κάτι που δεν υπάρχει πια. Το πιο προφανές από αυτά τα σημάδια είναι η σύγκρουση ανάμεσα στις ομάδες ισλαμιστών παραστρατιωτικών από τη Misrata και την Κυρηναϊκή, με τις τελευταίες να είναι πιστές στον Jathran, που ξέσπασε γύρω από την πόλη Sirteστις 11 Μαρτίου, στον απόηχο της απόπλευσης του δεξαμενόπλοιου.
Σύντομα θα μπορούσαν να έρθουν και τα χειρότερα, καθώς η κυβέρνηση προσπαθεί να διαλύσει τους αντάρτες του Jathran. Μιλώντας ένα 24ωρο αργότερα, ο επικεφαλής του GNC Λιβύης έδωσε στον Jathran μόλις δυο εβδομάδες για να λήξει την κατοχή των τερματικών σταθμών πετρελαίου στα διάφορα λιμάνια της χώρας.
Για τα Ισλαμικά κόμματα της Λιβύης και τους αντάρτες του Ibrahim Jathran, η αναταραχή που έχει προκύψει από την αναχώρηση του Zeidan παραμένει μια χρυσή ευκαιρία.
Ο υπουργός Άμυνας, Abdullahal-Thanni, γνωστός για τις φιλικές διαθέσεις του προς την Μουσουλμανική Αδελφότητα, έχει ήδη διοριστεί ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός-και η επιτυχημένη απόπλευση του δεξαμενόπλοιου θα μπορούσε να κάνει ένεση κεφαλαίων ύψους 40 εκατομμυρίων δολαρίων στους αντάρτες της Κυρηναϊκής. Ο Jathran έχει ήδη πει ότι μέρος αυτών των χρημάτων θα χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση του στρατού του.
