Πόσο Εύκολο Είναι να Εισβάλεις στη Ρωσία;

Όταν ρώτησα στο παρελθόν ειδικούς σε στρατιωτικά θέματα από την IHS Janes, κατά πόσο θα ήταν εφικτό να κατακτήσει μια χώρα την Αμερική ή το Ηνωμένο Βασίλειο, η ιδέα να συμβεί στο προσεχές μέλλον κάτι τέτοιο έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο, τα πρόσφατα γεγονότα στη Κριμαία αποδεικνύουν πως οι πιθανότητες σύγκρουσης είναι πολύ πιθανές. Όταν, λοιπόν, ρώτησα τον Konrad Muzyka από την IHS Janes πόσο εύκολο θα ήταν να κατακτηθεί η Ρωσία, ξαφνικά τα πράγματα σοβάρεψαν.

Κανείς δεν θέλει να δει τον Πούτιν να μπαίνει στο πεδίο μάχης καβαλικεύοντας μια πυρηνική κεφαλή. Τούτου λεχθέντος, θα ήθελα να καταστήσω σαφές ότι δεν έχω κανένα ενδοιασμό να προσκυνήσω τους νέους αφέντες μας τους Ρώσους και να τους υπενθυμίσω επίσης ότι θα είμαι πάντα στη διάθεσή τους αν χρειάζονται κάποιον να τους εξηγήσει τη διάλεκτο του Lankashire ή να τους βοηθήσει να καταλάβουν γιατί τα τρένα σταματούν να λειτουργούν όταν βρέχει.

VICE: Θα ξεκινήσω με ένα κλασικό κλισέ. Διαμέσου των αιώνων, αρκετοί πεινασμένοι για δύναμη ηγέτες έχουν προσπαθήσει να καταλάβουν τη Ρωσία, πεπεισμένοι ότι θα ήταν οι πρώτοι που θα άντεχαν τον βάναυσο ρωσικό χειμώνα. Πώς θα το κατάφερνε αυτό ένας σύγχρονος στρατός;

Konrad Muzyka: Θα συμφωνήσω ότι από ιστορικής πλευράς αυτό είναι ένα πρόβλημα στο οποίο έχουν υποκύψει πολλές χώρες. Όμως, η έλευση των πυρομαχικών ακριβείας και ακόμα περισσότερο τα πυρηνικά όπλα, εκμηδενίζουν πλήρως το πρόβλημα. Μία ενδεχόμενη σύγκρουση με τη Δύση είναι πιθανότερο να λάβει χώρα στον αέρα, στο διάστημα και στη θάλασσα. Η όποια χρήση χερσαίων δυνάμεων θα περιοριζόταν στην κατάληψη στρατηγικής σημασίας εγκαταστάσεων, όπως γέφυρες και αεροδρόμια. Δεδομένου του μεγέθους της ρωσικής περιοχής, δεν πιστεύω ότι θα ενδιαφερόταν κανείς να μετακινήσει και να διατηρήσει τα στρατεύματά του στη Ρωσία.

Δηλαδή πόσο γρήγορα θα μπορούσε κάποια επιτιθέμενη δύναμη να βρεθεί βυθισμένη σε έναν πυρηνικό χειμώνα;

Η Ρωσία διατηρεί το δικαίωμα χρήσης πυρηνικών όπλων ακόμα και σε σενάριο τοπικής σύγκρουσης. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε χώρα βρεθεί αντιμέτωπη με τη Ρωσία θα πρέπει να γνωρίζει ότι μια δραματική και γρήγορη κλιμάκωση είναι το πιο πιθανό σενάριο. Αυτό όμως θα αποτελούσε περισσότερο σημάδι αδυναμίας παρά δύναμης.

Oκ. Την εποχή του Κόκκινου Στρατού, επικρατούσε το αίσθημα ότι υπήρχε ένα ατελείωτο απόθεμα ανδρών έτοιμων να δώσουν τη ζωή τους για τη μητέρα Ρωσία. Ισχύει αυτό ακόμα; Πώς είναι το ανθρώπινο δυναμικό τους;

Αυτό είναι αλήθεια, όμως πολλοί από αυτούς που στάλθηκαν στη μάχη κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, πολέμησαν υπό την απειλή όπλων. Όχι μόνο αυτών της Ναζιστικής Βέρμαχτ, αλλά και εκείνων των Ρώσων «συντρόφων» τους. Η υποχώρηση συχνά απαγορευόταν, ακόμα και σε επίπεδο τακτικής - αυτοί που συλλαμβάνονταν να υποχωρούν, είτε εκτελούνταν επί τόπου είτε περνούσαν από στρατοδικείο… και μετά συνήθως εκτελούνταν.

Δεν υπήρχε πολλή στοργή, φροντίδα και αγάπη στον Κόκκινο Στρατό, έτσι;

Όχι. Όσον αφορά στον αριθμό των στρατιωτών τους σήμερα, αυτό πιστεύω ότι είναι ένα ερώτημα το οποίο δεν μπορούν να απαντήσουν ούτε οι ίδιοι οι Ρώσοι. Ο επίσημος αριθμός του προσωπικού των ενόπλων δυνάμεων κυμαίνεται στο ένα εκατομμύριο, ωστόσο εκτιμώ ότι ο πραγματικός αριθμός είναι πάρα πολύ χαμηλότερος και αυτή τη στιγμή βρίσκεται κάπου μεταξύ των 750.000 και 800.000. Συγκεκριμένα οι στρατιώτες υπολογίζονται στους 400.000, όμως ο πραγματικός αριθμός είναι μάλλον κάτω από 300.000 - ίσως γύρω στις 280.000, λόγω της έλλειψης νεοσυλλέκτων και της έλλειψης προσωπικού σε ορισμένες μονάδες.

Άρα, σε περίπτωση εισβολής, η Ρωσία θα αναγκαζόταν να ρίξει ανεκπαίδευτους και απρόθυμους πολίτες στην πρώτη γραμμή;

Αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες εκμοντερνισμού και αναδιάρθρωσης των ενόπλων δυνάμεων - με απώτερο στόχο τη δημιουργία μιας πλήρως επαγγελματικής στρατιωτικής δύναμης - η αλήθεια έιναι ότι σε περίπτωση σύγκρουσης, η Ρωσία θα στηριχθεί στη μαζική κινητοποίηση του πληθυσμού της. Έχει επίσης ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι η Ρωσία βασίζεται ακόμα στο σιδηροδρομικό σύστημά της όσον αφορά στη στρατιωτική κινητοποίηση. Άρα, λίγα έχουν αλλάξει από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Κάποια πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ. Το μέγεθος της Ρωσίας αποτελούσε ανέκαθεν πρόβλημα για τους εχθρούς της. Υπάρχει στον κόσμο κάποιος στρατός αρκετά μεγάλος ώστε να κατακτήσει μια τόσο μεγάλη χώρα;

Αν θα έπρεπε να σας δώσω μια σύντομη απάντηση, αυτή θα ήταν αρνητική. Η ρωσική περιοχή καλύπτει περισσότερο από το 1/8 της έκτασης της γης και εκτείνεται σε 9 διαφορετικές ζώνες ώρας. Πρόκειται για ένα απέραντο έδαφος για να κατακτηθεί και στη συνέχεια να ελεγχθεί. Εκτός κι αν η Κίνα κινητοποιούσε τον μισό πληθυσμό της και τον έστελνε να καλύψει την έρημο της Σιβηρίας.

Δηλαδή λέτε ότι ίσως κατάφερνε κανείς να κατακτήσει τη Ρωσία αν έστελνε μισό δισεκατομύριο Κινέζους να κάνουν επιδρομή στη Σιβηρία;

Η Κίνα θα ήταν ενδιαφέρουσα περίπτωση αν κατασκευάζαμε ένα συμβατικό σενάριο σύγκρουσης. Τα πράγματα θα γίνονταν άσχημα και το πιθανότερο είναι ότι η σύγκρουση θα εξελισσόταν σε πόλεμο φθοράς. Ωστόσο, με τη Ρωσία να έχει μόνο 143 εκατομύρια πληθυσμό, μαντέψτε ποιος θα έβγαινε νικητής…. Αν και μια τέτοια επέμβαση δεν θα ήταν βιώσιμη, ακόμα και αν οι Κινέζοι ζούσαν από αυτά που θα λεηλατούσαν και κατακτούσαν στη Ρωσία. Για να σας δώσω μια διαφορετική προοπτική, υπολογίζεται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρειάζονταν 500.000 στρατιώτες για να διασφαλίσουν το σύνολο της έκτασης της χώρας. Η Ρωσία είναι 26 φορές μεγαλύτερη από το Αφγανιστάν και συνορεύει με 16 χώρες.

Θα μπορούσε ένας στρατός από χώρες της ΕΕ να αντιμετωπίσει τη Ρωσία ή θα έπρεπε να είναι μια υπερδύναμη όπως οι ΗΠΑ;

Οι στρατιωτικές δυνατότητες της ΕΕ είναι… κάπως ανύπαρκτες. Αν και υπάρχουν κάποιες μάχιμες στρατιωτικές μονάδες που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στο εξωτερικό, δεν μπορώ να φανταστώ κανένα ενοποιημένο στρατό της ΕΕ να αντιμετωπίζει τη Ρωσία. Όπως προανέφερα, οποιαδήποτε σύγκρουση με χώρες του ΝΑΤΟ ή την Κίνα θα περιλάμβανε τη χρήση πυρηνικών όπλων, κάτι που θα οδηγούσε σε αμοιβαίως εξασφαλισμένη καταστροφή.

Έχει υπάρξει κάποια μεταβολή στην στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης; Επίσης, έχει κάνει ο Πούτιν τη Ρωσία ισχυρότερη τα τελευταία χρόνια;

Ναι σίγουρα έχει υπάρξει. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ΗΠΑ ενίσχυσαν το δόγμα της διαλειτουργικότητας των τριών υπηρεσιών [στρατός, ναυτικό, αεροπορία] σε συνδυασμό με τις επενδύσεις σε πλατφόρμες C4ISR [ουσιαστικά υπολογιστές και παρακολούθηση], δεν υπήρξαν σοβαρές προσπάθειες να γίνει το ίδιο και στη Ρωσία, τουλάχιστον μέχρι το 2008.

Η σύντομη σύγκρουση με τη Γεωργία τον Αύγουστο του 2008 η οποία χαρακτηρίστηκε επίσης ως ο τελευταίος πόλεμος του 21ου αιώνα, έδειξε ότι από άποψη ευρύτερων στρατιωτικών δυνατοτήτων, η Ρωσία ήταν χρόνια, αν όχι δεκαετίες πίσω από τις ΗΠΑ. Όταν το 2008 οι ΗΠΑ μπορούσαν να αναπτύξουν με ευκολία ένα σημαντικό αριθμό UAV [drones] πάνω από το Αφγανιστάν και το Ιράκ, τα ρωσικά UAV που χρησιμοποιήθηκαν στη Γεωργία ήταν, σύμφωνα με πληροφορίες, τόσο θορυβώδη που ακούγονταν από μίλια μακριά. Όπως μπορείτε να φανταστείτε, ούτε η ποιότητα της εικόνας που κατέγραφαν ήταν ιδιαίτερα καλή. Ως αποτέλεσμα, τα ρωσικά UAV κυρήχθηκαν άχρηστα.

Μια Ουκρανή προσπαθεί να μιλήσει με έναν Ρώσο στρατιώτη των ειδικών δυνάμεων στην Κριμαία

Άρα, η απόφαση εμπλοκής της Ρωσίας στη σύγκρουση με τη Γεωργία θα μπορούσε να γυρίσει εναντίον του Πούτιν;

Κατά κάποιο τρόπο ναι - κατέστη σαφές ότι οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις χρειάζονταν μεγαλύτερες επενδύσεις και ότι η αμυντική βιομηχανία της χώρας δεν ήταν σε θέση να συγκριθεί με τους Δυτικούς εξοπλισμούς. Σε ένα βαθμό αυτό διορθώθηκε με την προμήθεια UAVs από το Ισραήλ, αμφίβιων σκαφών από τη Γαλλία και οχήματα πολλαπλών χρήσεων από την Ιταλία. Παρ' όλα αυτά, για διάφορους λόγους η Ρωσία αποφάσισε να σταματήσει την εισαγωγή ξένου στρατιωτικού εξοπλισμού.

Και τι έκανε μετά η Ρωσία;

Μια στρατιωτική μεταρρύθμιση που ακολούθησε αμέσως μετά τον Αύγουστο του 2008 αποσκοπούσε στη βελτίωση της ποιότητας, τόσο στον εξοπλισμό και την ηγεσία, αλλά και στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας, με σκοπό να τις μετατρέψει σε μια σύγχρονη, ευέλικτη μαχητική δύναμη που να αναπτύσσεται εύκολα. Φαίνεται εύκολο στη θεωρία, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι δεν είναι ακόμη σε θέση να παράξουν εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας. Οι εργασίες καθυστερούν, η διαφθορά εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα και οι στρατιώτες δεν είναι καλά εκπαιδευμένοι.

Πως θα μπορούσε κανείς να εξουδετερώσει την πυρηνική ικανότητα της Ρωσίας;

Δεν θα μπορούσε. Η Ρωσία έχει τη δυνατότητα δεύτερου χτυπήματος, είναι δηλαδή σε θέση να αφανίσει ακόμα και μια ολόκληρη χώρα.

Σωστά.

Εκτιμάται ότι η Ρωσία κατέχει περίπου 4.300 πυρηνικές κεφαλές. Άλλες 700 στρατηγικές και 2.000 μη στρατηγικές πυρηνικές κεφαλές βρίσκονται στις αποθήκες. Ακριβώς όπως και στην περίπτωση των ΗΠΑ, η ρωσική άμυνα βασίζεται στην τριάδα γη, αέρας και θάλασσα. Ακόμα κι αν εξουδετέρωνες τις επίγειες βάσεις και τα συστήματα εναέριας εκτόξευσης, τα πυρηνικά υποβρύχια εξοπλισμένα με διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους (ICBM) θα ήταν πρακτικά μη ανιχνεύσιμα από τη στιγμή που θα έφευγαν από τα ρωσικά λιμάνια.

Πέρα από αυτό, που βρίσκεται η στρατιωτική δύναμη της Ρωσίας; Θα έπρεπε να ανησυχούμε για το ναυτικό;

Η Ρωσία ποτέ δεν υπήρξε ναυτική δύναμη. Το Ναυτικό της βασίζεται σε ένα μικρό αριθμό μεγάλων σκαφών για να στηρίξουν τη δέσμευσή της για ασκήσεις, περιπολίες καταπολέμησης της πειρατείας και για να έχει παρουσία σε παγκόσμιες αποστολές. Τα πιο σύγχρονα μαχητικά πλοία της Ρωσίας είναι πάνω από 20 ετών. Ο μέσος όρος ηλικίας των πολεμικών σκαφών της Ρωσίας, ακόμη και αν εξαιρέσουμε τα δύο παλαιότερα σκάφη, είναι τα 27 χρόνια. Το μοναδικό αεροπλανοφόρο της, το Admiral Kuznetsov, κατασκευάστηκε το 1990 και απαιτεί εκσυγχρονισμό, ο οποίος έχει προγραμματιστεί να γίνει πριν από το τέλος της δεκαετίας. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία θα χάσει ένα σημαντικό μέρος της ικανότητας προβολής ισχύος για δύο έως τέσσερα χρόνια. Υπάρχουν σχέδια για την κατασκευή ενός στόλου μεταφορέων προσωπικού, αλλά οι εργασίες στο πρόγραμμα αυτό δεν αναμένεται να αρχίσουν πριν το 2025.

Και οι αεροπορικές δυνάμεις;

Σε γενικές γραμμές, είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από το ρωσικό ναυτικό. Ένας αριθμός νέων αεροσκαφών εισάγεται στην υπηρεσία κάθε χρόνο. Μερικά από αυτά - το Su-35 για παράδειγμα - είναι συγκρίσιμα με το F-22. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι μερικά από τα χαρακτηριστικά του Su-35 - ειδικά η ευελιξία του - είναι καλύτερα από εκείνα των δυτικών αεροσκαφών, συμπεριλαμβανομένων των F-22 και F-35.

Προφανώς η Ρωσία κάνει επίδειξη δύναμης στη Κριμαία αυτή τη στιγμή. Διαθέτει πολλές στρατιωτικές βάσεις κατά μήκος των συνόρων της Ουκρανίας;

Η Ρωσία εκμισθώνει μια ναυτική στρατιωτική βάση στη Σεβαστούπολη στην Κριμαία. Ο Στόλος της Μαύρης Θάλασσας περιλαμβάνει περίπου 20 έως 40 πλοία και συμπεριλαμβανει φρεγάτες, αντιτορπιλικά και κορβέτες. Περιλαμβάνει επίσης περίπου 15.000 προσωπικό. Λέω «περιλαμβάνει», επειδή τις τελευταίες ημέρες η Ρωσία έχει τοποθετήσει άλλους 16.000 στρατιώτες στη χερσόνησο. Ο πυρήνας της δύναμης της βασίζεται στην 7η Μεραρχία Αερομεταφερόμενων Φρουρών. Με αυτούς τους τύπους δεν πρέπει να παίζει κανείς. Έχουν χρησιμοποιηθεί σε διάφορες επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη, όπως στην κατάπνιξη των εξεγέρσεων στην Ουγγαρία και τη Τσεχοσλοβακία. Πιο πρόσφατα, βρίσκονταν στην περιοχή του Καυκάσου πολεμώντας τους Τσετσένους.

Πέρα από αυτό, η Ρωσία έχει αναπτύξει μια στρατηγική αερογέφυρα στην Κριμαία και πήρε στα χέρια της τον έλεγχο της επικοινωνίας και τον έλεγχο των κέντρων εναέριας κυκλοφορίας, καθώς και των αεροδρομίων. Το κέντρο της πολιτικής εξουσίας στην Κριμαία έχει επίσης καταληφθεί. Αυτό είναι ένα κλασικό παράδειγμα για το πώς μπορεί κανείς να ξεκινήσει μια εισβολή. Ωστόσο, με 31.000 στρατεύματα στο έδαφος, θα είναι δύσκολο για τη Ρωσία να κινηθεί βορειότερα, προς την Ανατολική Ουκρανία. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο στην Ανατολική Ουκρανία.

Για να συνοψίσω, όσον αφορά την Ουκρανία, η Ρωσία εξάγει φυσικό αέριο, πετρέλαιο και φόβο.

Από πού θα ξεκινούσατε μια εισβολή στη Ρωσία και προς τα πού θα προχωρούσατε; Εγώ προσωπικά σκέφτομαι πως μια αιφνιδιαστική επίθεση στον Αρχάγγελο [μια πόλη στα βορειοδυτικά της Ρωσίας, κοντά στη Φινλανδία] είναι μια καλή αρχή. Στη συνέχεια βαδίζουμε προς τα νότια, με μυστικότητα και ακρίβεια.

Η γρήγορη απάντηση στην ερώτησή σας είναι… από οπουδήποτε. Τα ρωσικά σύνορα είναι αφύλακτα. Όπου κι αν κοιτάξουμε στο χάρτη δεν υπάρχουν φυσικά εμπόδια που θα εμπόδιζαν μια στρατιωτική επέμβαση. Ιστορικά, κάθε σημαντική προσπάθεια που απείλησε την ύπαρξη της Ρωσίας (οι Πολωνοί το 1610, ο Ναπολέοντας το 1812, ο Χίτλερ το 1941) προήλθε από τη Βόρεια Ευρώπη. Αυτός είναι ο λόγος που ο Στάλιν ήταν τόσο πρόθυμος να καταλάβει την Κεντρική Ευρώπη μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και ο λόγος που ο Πούτιν χαρακτήρισε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ως «τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα». Η Ρωσία έχει χάσει αρκετή από τη στρατηγική βαρύτητά της από το 1991 και τώρα θα μπορούσε ενδεχομένως να χάσει την Ουκρανία.

Ακόμα κι αν ξεκινούσε κανείς μια εισβολή από την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής, το μέτωπο θα ήταν τόσο μεγάλο που η Ρωσία θα έπρεπε είτε να προσευχηθεί να χιονίσει και να πέσει η θερμοκρασία ή να στείλει τα εκατομμύρια των πολιτών της στη μαχη. Ένας συνδυασμός των δύο θα ήταν προτιμότερος.

Και τέλος, αν ο φανταστικός στρατός μας έπαιρνε τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της Ρωσίας, πού θα επικέντρωναν οι ντόπιοι τις προσπάθειές τους για αντίσταση κατά των ανταρτών; Στην αχανή αυτή χώρα, ποιά θα είναι τα δυσκολότερα μέρη για να κατακτήσει ένας στρατός εισβολής;

Οι τεράστιες χερσαίες μάζες της κεντρικής Ρωσίας προσφέρουν άφθονες τοποθεσίες για τη διεξαγωγή αποτελεσματικών επιχειρήσεων τύπου Daniel Craig στο Defiance. Δεν μπορώ επίσης να αποκλείσω τις επιχειρήσεις σε πόλεις, τύπου Στάλινγκραντ. Αλλά, όπως έχω αναφέρει, αυτό είναι απίθανο να συμβεί. Δεν θα μπορούσε κανείς να επιβιώσει - πόσο μάλλον να πολεμήσει - στον πυρηνικό σκουπιδότοπο στον οποίο θα μπορούσε να μετατραπεί η Ρωσία σε περίπτωση σύγκρουσης με την Κίνα ή τις ΗΠΑ.