Αν μπορούσαμε να δώσουμε ένα τίτλο στη σημερινή γενιά, σίγουρα αυτός θα ήταν «η γενιά που ζει πίσω από μία οθόνη». Η Gen Z είναι η γενιά που ενηλικιώνεται με όρους κοινωνικής απομόνωσης, σε συνθήκες εγκλεισμού. Είναι τα παιδιά που πέρασαν στο Πανεπιστήμιο, αλλά δεν είχαν την ευκαιρία να πατήσουν στο αμφιθέατρο, αφού βυθίστηκαν στη δίνη του covid-19. Η γενιά που δεν έχει βιώσει την ανεμελιά των φοιτητικών χρόνων, που δεν έχει ζήσει τις εξόδους και τα ατελείωτα ξενύχτια μέχρι το πρωί, που δεν έχει στριμωχτεί σε μπαρ, δεν έχει χορέψει ανάμεσα σε συνωστισμό και δεν έχει δώσει χώρο να την πλησιάσουν.
Βγαίνει στον έξω κόσμο με χέρια σκασμένα από τα αντισηπτικά και με στόματα σιωπηλά, και καλυμμένα πίσω από μάσκες υψηλής προστασίας. Δεν έχει μάθει να αγγίζει, να αγκαλιάζει, να γελά με την ψυχή της. Κρατά αποστάσεις «ασφαλείας», βρίσκεται μονίμως στον φόβο της νόσησης και της μετάδοσης. Και μεγαλώνει σε ένα καθεστώς τρομολαγνείας, ακούγοντας για νέες μεταλλάξεις και κινδύνους.
Videos by VICE
Αυτά τα παιδιά ενηλικιώθηκαν μέσα σε αυτή την πανδημική κρίση που τα επηρεάζει και ακουμπά σε όλες τις πτυχές της ζωής τους. Όλη τη μέρα βρίσκονται πίσω από τις οθόνες του κινητού, του τάμπλετ ή του υπολογιστή τους. Τηλεκπαίδευση, chats, Instagram, Facebook, γνωριμίες μέσω εφαρμογών. Μία ζωή σε μία λούπα, που χάνεται μέσα στη μανιακή αναζήτηση ανούσιων πραγμάτων. Είναι η γενιά που δεν έχει οικειότητα στη δια ζώσης κοινωνικοποίηση, δεν έχει μάθει να μιλά πρόσωπο με πρόσωπο και όταν το κάνει αισθάνεται αμηχανία. Η εικόνα της είναι αυτή που προβάλλει στα social media, τα οποία λειτουργούν σαν καθρέφτης της. Εκεί όλα εμφανίζονται ωραιοποιημένα, κρύβοντας από πίσω τις ανασφάλειες που καταπολεμούν μέσα από την επιβεβαίωση των likes. Από τα social media, άλλωστε, αυτή η γενιά τείνει να παρεμβαίνει, να αντιδρά, να μιλά, να κραυγάζει. Να επικοινωνεί όλα της τα συναισθήματα και τις ανησυχίες. Η οθόνη είναι το μέσο που εκφράζει ακόμη και τη σεξουαλικότητά της, που κάνει γνωριμίες, που βρίσκει συντρόφους.
Μια γενιά που βυθίζεται στο scroll down και τα stories. Ζει την επίπλαστη πραγματικότητα που της προσφέρουν οι διαδικτυακοί της φίλοι και μπαίνει τόσο έντονα μέσα σε αυτήν, που από ένα σημείο και έπειτα, δυσκολεύεται να ζήσει την αληθινή ζωή. Και όλα αυτά, μέσα σε μία εποχή που η κατάθλιψη και η μελαγχολία καιροφυλακτούν και επιτίθενται ανά διαστήματα παρατεταμένης μοναξιάς και ματαίωσης. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ομοσπονδία Ψυχολογίας, οι πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες του επίμονου στρες και του τραύματος που δημιουργεί η πανδημία είναι ιδιαίτερα σοβαρές για τη Gen Z. Έρευνα που έκανε, δείχνει ότι οι έφηβοι (13-17 ετών) και οι ενήλικες (18-23) της Gen Z, αντιμετωπίζουν άνευ προηγουμένου αβεβαιότητα, βιώνουν αυξημένο άγχος και ήδη αναφέρουν συμπτώματα κατάθλιψης.
Το VICE μίλησε με τρία παιδιά της GenZ, τα οποία περιέγραψαν την καθημερινότητά τους, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί σε καιρό πανδημίας, την ψυχολογική επιβάρυνση που ήρθε ως απόρροια του εγκλεισμού, την έλλειψη κοινωνικοποίησης, τη χρήση των social media και την τηλεκπαίδευση.
Χρύσα Νταβαντζή, 20 ετών
Όταν οι μήνες εν μέσω πανδημίας κυλούσαν, άρχισαν οι ψυχολογικές διακυμάνσεις. Πέρασα μια περίοδο που ένιωθα πλήρη αποστέρηση κάθε ελευθερίας, πράγμα που αρχικά με εξόργιζε, αλλά λόγω ατομικής και κοινωνικής ευθύνης, το αποδεχόμουν. Το σημείο αυτό διαδέχτηκε η μοναξιά και στη συνέχεια η απογοήτευση, η στεναχώρια.
Αποκορύφωμα αυτής της δύσκολης περιόδου ήταν το πρώτο έτος που δεν κατάφερα να ζήσω στην φοιτητική μου πόλη και να απολαύσω αυτές τις προσδοκίες που τρέφει κάθε φοιτητής. Οι σχολές λειτουργούσαν διαδικτυακά, καθιερώθηκε ο θεσμός της τηλεκπαίδευσης, που σε μαθησιακό επίπεδο, μειώνει την μεταδοτικότητα και αλλοιώνει την ουσία. Σε κοινωνικό επίπεδο, δεν είχα τη δυνατότητα να γνωρίσω τους συμφοιτητές μου, να κάνω νέες παρέες και να αισθανθώ αυτό το έντονο «φοιτητικό» συναίσθημα του καινούργιου. Το πρώτο έτος για εμένα πέρασε τελείως απρόσωπα. Οι σχολές άνοιξαν, παρόλα αυτά δεν θα έλεγα ότι έχει αποκατασταθεί η προ του ιού κανονικότητα. Έχω γνωρίσει άτομα στη σχολή, αλλά δεν έχω ουσιαστική παρέα. Η γενιά μου ήταν αρκετά άτυχη σε αυτό το κομμάτι, διότι βίωσε μια τόσο όμορφη ηλικία σε λανθασμένη εποχή, γεμάτη στερήσεις στιγμών και συναισθημάτων, με τον χρόνο να κυλά ανεκμετάλλευτος. Περισσότερο συμβιβάστηκε, παρά έζησε.
Η ενασχόληση των περισσοτέρων από εμάς με τα social media, εν καιρώ εγκλεισμού, γνώρισε άνοδο. Προσωπικά, τον πρώτο καιρό σπαταλούσα αρκετό χρόνο σε αυτά, μιας και θεωρούσα ότι δεν είχα κάτι καλύτερο να κάνω. Στην πορεία, άρχισα να νιώθω ότι αποχαυνώνομαι κι έκτοτε τα έχω περιορίσει. Πλέον ο μέσος όρος του χρόνου μου επί οθόνης είναι περίπου τρεις ώρες τη μέρα. Αν τύχει μία μέρα να σπαταλήσω περισσότερο χρόνο κάνοντας το γνωστό scrolling αισθάνομαι αντιπαραγωγική, οπότε προτιμώ να κάνω πιο δημιουργικά πράγματα.
Έχω γνωρίσει στο παρελθόν άτομα από τα social media. Η αλήθεια είναι ότι το μήνυμα υποκρύπτει τη γοητεία του αγνώστου, αλλά όταν τρέπεται σε αποκλειστικό τρόπο επικοινωνίας δεν είναι παρά μια απρόσωπη αυταπάτη. Τα παιδιά της γενιάς μου προβάλλουν διαρκώς τη ζωή και τα πράγματα που κάνουν στα social, από τις πιό σημαντικές εώς τις πιο ασήμαντες λεπτομέρειες της καθημερινότητάς τους, δεδομένου οτι θεωρείται πια αυτονόητο. Βέβαια, αυτό που δείχνουμε στους άλλους μέσω των stories δεν ειναι σχεδόν ποτέ η πραγματικότητα, παρα μια ωραιοποιημένη προβολή της. Δείχνουμε αυτό που θέλουμε, αλλά προφανώς κανένας απο εμάς δεν είναι διαρκώς χαρούμενος.
Ούσα κι εγώ γέννημα-θρέμμα της τεχνολογίας και μεγαλώνοντας στα χέρια της, έχει τύχει να αντικαταστήσω τη φυσική επικοινωνία με μηνύματα, διότι στο μήνυμα έχεις χρόνο να σκεφτείς, να μελετήσεις και να φιλτράρεις την απάντηση. Επαναπαύεσαι κάπως σε αυτή την ευκολία. Οπότε ναι, η δια ζώσης επικοινωνία με έχει φέρει σε αμηχανία αρκετές φορές. Αλλά φυσικά, στο χέρι μας είναι να βρούμε κι άλλους τρόπους επικοινωνίας πέρα από την οθόνη. Το μήνυμά μου στα παιδιά της γενιάς μου είναι να συνειδητοποιήσουν την αξία του χρόνου που χάνεται. Οι χαμένες στιγμές του εγκλεισμού σε συνδυασμό με τον χαμένο και άσκοπο χρόνο στα social δεν θα επιστραφούν. Ό,τι περνάει ανεκμετάλλευτο, χάνεται. Κυνηγήστε τις όμορφες στιγμές και μην τις αφήνετε να περνούν έτσι. Κάντε την ελπίδα όπλο αντίστασής σας, διότι αυτή κρατά ζωντανή ολόκληρη τη νιότη μας.
VICE Video: Η Ελλάδα Κόμβος του Captagon
Γλυκερία Δημονίτσα, 20 ετών
Η πανδημία με βρήκε απροετοίμαστη, σε μία δύσκολη περίοδο: Στις Πανελλήνιες. Αν κολλήσω εγώ ή κάποιο αγαπημένο μου πρόσωπο; Μήπως να μη συναντηθώ με τα παιδιά; Πότε θα τελειώσει αυτό και πώς θα είμαι τότε; Μέσα από αυτά τα ερωτήματα περνούν οι ψυχολογικές μου διακυμάνσεις. Η πιο δύσκολη στιγμή ήταν όταν νόσησα με την οικογένειά μου και νοσηλεύτηκε ο μπαμπάς μου. Βίωσα ανασφάλεια, φόβο, απελπισία, απομόνωση και κρατική εγκατάλειψη.
Όλο το πρώτο έτος δεν είχα παρακολουθήσει ούτε ένα μάθημα δια ζώσης. Περάσαμε έναν χρόνο πίσω από οθόνες, ακούγοντας φωνές που δεν είχαμε δει από κοντά. Δεν μπορούσαμε να νιώσουμε οικεία με τους ανθρώπους, ούτε να ξέρουμε πώς είναι ο χώρος της σχολής. Από την αρχή, η κυβέρνηση μάς ρίχνει τις ευθύνες λες και είχε έρθει ποτέ η Κεραμέως να δει πώς αντέξαμε ψυχολογικά, για να μας κατηγορεί ότι περπατήσαμε μία ώρα παραπάνω πριν πάμε σπίτι ή ότι ακούσαμε μουσική σε μπαρ. Περιμέναμε πώς και πώς τα φοιτητικά χρόνια, αλλά προς το παρόν έχουν πάρει αναβολή τα πάρτι, οι αυθόρμητες μαζώξεις, το διάβασμα με συμφοιτητές.
Τελικά, οι σχολές άνοιξαν. Απέκτησαν πρόσωπο οι φωνές πίσω από τις οθόνες, όσο παράξενο και αν είναι να επικοινωνείς πίσω από μια μάσκα. Όσο για την κοινωνικοποίηση; Άβολο και ασυνήθιστο. Ανήκουμε στη γενιά της τεχνολογίας και η πανδημία λειτούργησε αρνητικά, καθώς περάσαμε έναν χρόνο προσπαθώντας να διαχειριστούμε εικονικές σχέσεις.
Η γενιά μου έχει περάσει πολλές δυσκολίες, μεγαλώνει σε μία περίοδο εκτεταμένης οικονομικής, υγειονομικής και κλιματικής κρίσης. Ανήκω στη γενιά που είδαμε φίλους να μην έχουν να φάνε, επειδή οι γονείς τους είναι άνεργοι. Είδαμε τον φασισμό να σηκώνει κεφάλι στα σχολεία μας και να δολοφονεί τον Φύσσα. Είδαμε να βιάζουν και να σκοτώνουν την Τοπαλούδη. Είδαμε την ενδοοικογενειακή βία να γίνεται κανονικότητα, είδαμε φίλους και φίλες να ανακαλύπτουν τη σεξουαλικότητά τους και εμείς να προσπαθούμε να την αγκαλιάσουμε κόντρα σε κάθε ομοφοβικό σχόλιο. Ήμασταν στο Εφετείο στις 7/10/20 στη δίκη της Χρυσής Αυγής Δεν θα αφήσουμε τη γενιά μας να είναι άτυχη. Άτυχοι είναι όσοι θεωρούν πως δεν θα πάρουμε τις ζωές μας πίσω.
Η σχέση μου με τα social είναι πολύ καλή. Περνάω πολλές ώρες σε Instagram και Youtube. Όταν ξεκινά η φοιτητική ζωή, τα social γίνονται από τους βασικούς τρόπους επικοινωνίας, επειδή δεν είμαστε όλοι στην ίδια πόλη. Έχω γνωρίσει κόσμο μέσω social, κυρίως συμφοιτητές/-τριες και δεν τον απορρίπτω ως τρόπο γνωριμίας, αλλά σίγουρα δεν τον αλλάζω με τον φυσικό. Έχει τύχει να αισθανθώ άβολα στη δια ζώσης επικοινωνία στη σχολή. Βλέπω άτομα που μέσω social μπορούν να σου μιλάνε για ώρες και από κοντά είναι απόμακρα. Δεν είναι βασικός τρόπος έκφρασης της σεξουαλικότητάς μου, ωστόσο όλοι ως ένα βαθμό απεικονίζουμε και την σεξουαλικότητά μας. Όμως, η ωραιοποιημένη εικόνα της πραγματικότητας που δείχνουν, σπάει. Διότι ξέρουμε πως δεν υπάρχει το τέλειο σώμα, ο τέλειος σύντροφος, η τέλεια ζωή.
Θεωρώ τον τρόπο παρέμβασης μέσω social κυρίαρχο και προσπαθώ να τον αξιοποιώ καθημερινά, επειδή μας παρέχουν γρήγορα αντανακλαστικά. Όμως, δεν πρέπει να υποκαθιστούν μία διαδήλωση όπου ζωντανεύουν συνθήματα, χαμόγελα, ιδέες, φλερτ. Προσπαθώ να κάνω αυτό που λέει το σύνθημα «η ζωή μας στις αίθουσες, η ζωή μας στους δρόμους». Το μήνυμά μου είναι να προσπαθήσουμε όλα να συνδυάσουμε τη φυσική μας ζωή με την εικονική. Φοιτήτρια ένιωσα στην πρώτη μου διάλεξη στο αμφιθέατρο και στο live των ΒήταΠεις, και αυτό το αίσθημα η τεχνολογία δεν θα καταφέρει να μου το προσφέρει.
Φοίβος Ζαντές, 21 ετών
Η εφιαλτική επιλογή της κυβέρνησης να μας βάλει σε μια πολύμηνη καραντίνα, ήταν κάτι που με σημάδεψε. Όσο ήμασταν υποχρεωμένοι να παραμένουμε στα σπίτια μας, ένιωθα όλο και βαθύτερη κατάθλιψη. Η καθημερινότητα του εγκλεισμού ήταν τόσο μονότονη, ένιωθα ότι τίποτα δεν άλλαζε. Δεν έβλεπα να υπάρχει κάπου στον ορίζοντα ελπίδα για κάτι διαφορετικό και είχα σιχαθεί ό,τι έκανα. Νιώθω ότι ζούσα σε ένα κλουβί και ότι έπρεπε να ζητήσω την άδεια για να βγω, αλλιώς θα μου έκοβαν πρόστιμο οι αστυνομικοί που ήταν σχεδόν παντού – μόνο αυτοί κυκλοφορούσαν. Νιώθω περισσότερο αδικία, επειδή σκέφτομαι ότι η κυβέρνηση προτίμησε να στοχοποιήσει τους νέους που βγαίναμε έξω, να στέλνει μηνύματα πολιτικής ασφάλειας, που πολλούς συνομηλίκούς μου τους δημιουργούσαν ανασφάλεια, να μη νοιάζεται αν εγώ χάνω μερικές από τις πιο όμορφες στιγμές της ζωής μου.
Η τηλεκπαίδευση, έτσι όπως έγινε, δεν κατάφερε να αντικαταστήσει τη δια ζώσης διδασκαλία. Ήταν το βιωματικό στοιχείο που έλλειπε, η αμεσότητα, ήταν ότι ήμασταν κλεισμένοι στα σπίτια μας επί μήνες και μονίμως στοχοποιημένοι από τα ΜΜΕ, σαν να φταίγαμε εμείς για την πανδημία. Μετά από το πρώτο εξάμηνο των διαδικτυακών, παραιτήθηκα από την παρακολούθηση των περισσότερων μαθημάτων γιατί η κατάσταση που είχαμε περιέλθει ήταν τόσο βαριά που με απέτρεπε, με αποπροθυμοποιούσε και τελικά απαξίωσα την τηλεκπαίδευση.
Για κοινωνικοποίηση ούτε λόγος. Εδώ φοβόμουν να δω την οικογένεια και τους φίλους μου που μέναμε στην ίδια γειτονιά. Πιο πολύ ήταν η ισχνή αναπαραγωγή των επαφών που ήδη είχα, αλλά και αυτό είχε την αίσθηση της μονοτονίας και της αδιαφορίας που είχε δημιουργήσει ο εγκλεισμός και η στοχοποίηση. Εμείς του τρίτου έτους προλάβαμε να πάμε ένα εξάμηνο στη σχολή. Σκέφτομαι τους δευτεροετείς που έκαναν ένα ολόκληρο έτος διαδικτυακά, χωρίς να έχουν εμπειρία από το πανεπιστήμιο. Δεν θα ήθελα να είμαι σε αυτήν τη γενιά, διότι η εμπειρία σίγουρα δεν χαρακτηρίζεται θετική, ούτε απεικονίζει το δημόσιο Πανεπιστήμιο και την ποιότητά του.
Γενικά χρησιμοποιώ τα περισσότερα από τα κοινωνικά δίκτυα -πιο πολύ Facebook και Instagram- για να πληροφορούμαι για τις κοινωνικές εξελίξεις και τις ειδήσεις, αλλά και για να βλέπω τα νέα φίλων μου ή για να κανονίσω μία βόλτα, καθώς είναι αναπόσπαστο μέρος της επικοινωνίας. Έχει τύχει να γνωρίσω ανθρώπους μέσω των κοινωνικών δικτύων, ιδίως όταν δημοσίευσα τις ποιητικές μου συλλογές. Βέβαια δεν βασίζομαι, ούτε επιδιώκω να δημιουργώ καινούργιες σχέσεις μέσα από τα social media.
Αναγνωρίζω ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πολύτιμο εργαλείο για να εκφραστώ στον σύγχρονο κόσμο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά την δια ζώσης διαδικασία. Από την άλλη, έχουν βοηθήσει ανθρώπους να καταγγείλουν κακοποιητικές συμπεριφορές, με πιο πρόσφατο παράδειγμα, τον βιασμό της 24χρονης στη Θεσσαλονίκη. Οπότε σίγουρα είναι ένα εργαλείο που πολλοί νιώθουν πιο άνετα να χρησιμοποιήσουν για να μιλήσουν και είναι απολύτως σεβαστό. Οραματίζομαι όμως μια κοινωνία που θα έχει εκδημοκρατιστεί και εκπολιτιστεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να έχει απωλέσει το στίγμα του να εκφραζόμαστε δημόσια χωρίς ντροπή και φόβο. Δεν θα μπορούσα να σβήσω τα social -ούτε θα ήθελα κιόλας- καθώς είναι ένα πολύτιμο εργαλείο που λειτουργεί υποστηρικτικά στις σύγχρονες επικοινωνίες.
Περισσότερα από το VICE
Τα NFTs Ανατρέπουν τα Πάντα και Δεν το Έχουμε Καταλάβει Ακόμα
Ο Ιστορικός Σύμβουλος από τις «Άγριες Μέλισσες» Μιλά για το Σίριαλ, τη Χούντα και την Τηλεόραση
