Κινδυνεύουν τα Ελληνικά Πλοία στη Μεσόγειο από το ISIS;

Kοινοποίηση

Φωτογραφία από τον χρήστη του Flickr, Andrew Smith

Λίγο καιρό μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, τον περασμένο Νοέμβρη, συναντήθηκα με έναν φίλο στην Αθήνα. Είχα επιστρέψει πρόσφατα από ένα ταξίδι στη Γαλλία και με ρώτησε ποιο ήταν το κλίμα που επικρατούσε. Του είπα ότι η κατάσταση για τους Παριζιάνους εκείνες τις μέρες ήταν δύσκολη και ότι κυριαρχούσαν η οργή και ο φόβος. Για τους περισσότερους Έλληνες, οι τραγωδίες στις Βρυξέλλες και το Παρίσι ήταν κάτι που παρακολουθούσαν από μακριά, καθώς οι πιθανότητες για μια αντίστοιχη τρομοκρατική επίθεση στην Ελλάδα έμοιαζαν ισχνές. Ο φίλος μου, μου είπε αστειευόμενος, ότι η Αθήνα ίσως να είναι το ασφαλέστερο μέρος στην Ευρώπη σήμερα.

Η παρουσία του ISIS στις λιβυκές ακτές απειλεί τη γενικότερη ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας περιοχής.

Videos by VICE

Παρόλο που η ελληνική πρωτεύουσα εξακολουθεί να μην αποτελεί πιθανό στόχο, ο ISIS έχει πλέον φτάσει στις ακτές της Λιβύης και έχει πρόσβαση στη Μεσόγειο από την πόλη της Σύρτης, όπου 5.000 τζιχαντιστές καραδοκούν, περιμένοντας τις δυνάμεις της Λιβύης να επιτεθούν, στην προσπάθειά τους να ανακτήσουν την περιοχή που έχασαν από τους εξτρεμιστές. Φέτος τον Ιανουάριο, ο αντιναύαρχος Johnstone του Βασιλικού Ναυτικού και ανώτερος αξιωματούχος του νατοϊκού ναυτικού είπε: «Ξέρουμε ότι φιλοδοξούν να επιχειρήσουν στη θάλασσα. Ξέρουμε ότι θα ήθελαν να έχουν και ένα ναυτικό βραχίονα, όπως η Αλ Κάιντα», αναφερόμενος σε επίθεση που είχε σημειωθεί το 2000 στο λιμάνι του Άντεν, η οποία άφησε πίσω της 17 νεκρούς Αμερικανούς στρατιώτες και 39 τραυματίες.

Φωτογραφίες από το επίσημο site του FBI για την επίθεση που είχε δεχτεί πλοίο το 2000 στο λιμάνι του Άντεν

Ο Johnstone πρόσθεσε: «Μελλοντικά, υπάρχει το φριχτό ενδεχόμενο να δούμε εξελιγμένα οπλικά συστήματα να πέφτουν σε λάθος χέρια και να στρέφονται εναντίον κρουαζιερόπλοιων, εξεδρών άντλησης πετρελαίου και φορτηγών πλοίων». Σε e-mail του προς το VICE, εκπρόσωπος Τύπου του ΝΑΤΟ είπε ότι η απειλή αυτή αποτελεί συνεχή ανησυχία, καθώς «η παρουσία του ISIS στις λιβυκές ακτές απειλεί τη γενικότερη ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας περιοχής».

Πέρα από τη δυστυχία που θα σκόρπιζε μια ενδεχόμενη επίθεση σε κάποιο εμπορικό πλοίο ή κρουαζιερόπλοιο, οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι ακόμα πιο καταστροφικές. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, κατά το 2014 οι θαλάσσιες μεταφορές μικρών αποστάσεων στη Μεσόγειο ανήλθαν σε 582 εκατομμύρια τόνους, κάτι που αντιστοιχεί στο 29% των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων παγκοσμίως. Μια επίθεση στην περιοχή θα έσπερνε τον όλεθρο στον τομέα της ναυτιλίας και κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγούσε στην υιοθέτηση δαπανηρών μέτρων ασφαλείας για τις θαλάσσιες δραστηριότητες, αντίστοιχων των μέτρων που είχαν παρθεί για την προστασία των πλοίων στις ακτές της Σομαλίας από την πειρατεία, τα οποία φυλάσσονταν από ιδιωτικές στρατιωτικές δυνάμεις. Ταυτόχρονα, ενδέχεται να πληγεί και ο τουρισμός στην περιοχή.

Οι δηλώσεις που έκανε ο ανώτερος διοικητής του ΝΑΤΟ τον Ιανουάριο αναπαράχθηκαν σε αρκετά δημοσιεύματα, συμπεριλαμβανομένων άρθρων που φιλοξενήθηκαν στον Independent και στο περιοδικό TIME, με τίτλο: «Ο ISIS θέλει να σχηματίσει το δικό του ναυτικό για να πραγματοποιήσει επιθέσεις σε κρουαζιερόπλοια στη Μεσόγειο» και «Ο ISIS θέλει το δικό του ναυτικό για να επιτεθεί σε κρουαζιερόπλοια, προειδοποιεί αξιωματούχος του ΝΑΤΟ».

Είναι βέβαιο πως μια επίθεση εναντίον πλοίου στη Μεσόγειο δεν είναι κάτι αδύνατο, όπως φαίνεται και στην παρακάτω επίθεση εναντίον πλοίου του Αιγυπτιακού Πολεμικού Ναυτικού που σημειώθηκε τον Ιούλιο του 2015, την ευθύνη της οποίας ανέλαβε ομάδα φίλα προσκείμενη στον ISIS.

Ο Jason Pack, ειδικός στον τομέα της ναυτικής ασφάλειας και αναλυτής σε θέματα της βορείου Αφρικής στην εταιρεία αξιολόγησης κινδύνου Risk Intelligence, η οποία ειδικεύεται στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, είπε: «Όπως πάντα, αυτό είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αντίδρασης στη λάθος απειλή, από τη μεριά των κυβερνήσεων και των ιδιωτικών φορέων ασφαλείας», και πρόσθεσε: «Δεν υπάρχει καμία αξιόπιστη ένδειξη ότι θα επιτεθούν σε κάποιο πλοίο που θα κατευθύνεται από την Ελλάδα προς τη Λιβύη. Ο πραγματικός κίνδυνος είναι ότι ο ISIS αποτελεί απειλή για τα λιμάνια και τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στους κόμβους πετρελαίου της Λιβύης, όπως το λιμάνι Μπρέγκα, το οποίο αποτελεί τον μοναδικό εν ενεργεία τερματικό πετρελαϊκό σταθμό στη Λιβύη, όπως και το λιμάνι της Μισράτα, ένα πολύ σημαντικό εμπορικό λιμάνι για τη δυτική Λιβύη. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε μια κίνηση τακτικής ως απάντηση στην επίθεση που εξαπέλυσε η ταξιαρχία Μεσράτα εναντίον των θέσεων του ISIS μέσα και γύρω από τη Σύρτη». Ο Pack επέμεινε ότι ο πραγματικός στόχος του ISIS στη Λιβύη είναι η περαιτέρω αποσταθεροποίηση της χώρας, με σκοπό να εξασφαλίσει τη συνέχιση της δράσης του στην περιοχή.

Δεν υπάρχει καμία αξιόπιστη ένδειξη ότι θα επιτεθούν σε κάποιο πλοίο που θα κατευθύνεται από την Ελλάδα προς τη Λιβύη.

Προσπαθώντας να καταλάβω αν οι ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες είχαν όντως λάβει υπόψη αυτές τις απειλές, επικοινώνησα με την εταιρεία Anangel Maritime, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στις ναυτιλιακές εταιρείες με τον μεγαλύτερο στόλο κοντέινερ ελληνικής ιδιοκτησίας. Ο ανώτατος αξιωματικός ασφαλείας Παναγιώτης Νικητέας μου είπε σε τηλεφωνική συνέντευξη: «Παίρνουμε πολύ σοβαρά τέτοιου είδους απειλές και έχουμε λάβει αντίστοιχα μέτρα για να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια των πλοίων μας στη Μεσόγειο». Ο κύριος Νικητέας δεν αποκάλυψε ποια ήταν τα μέτρα ασφαλείας που τέθηκαν σε ισχύ, όμως είπε ότι υπάρχει «ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ διαφόρων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένου του ΝΑΤΟ» καθώς και άλλων ενώσεων όπως η Intercargo και η Intertanko. Διευκρίνισε, πάντως, ότι υπάρχουν ορισμένες περιοχές οι οποίες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες, όπως η Διώρυγα του Σουέζ και τα Στενά του Βοσπόρου, τα οποία έχουν αυξημένη κίνηση εμπορικών πλοίων.

Ένας ακόμη αντιπρόσωπος μεγάλης εταιρείας μεταφοράς φυσικού αερίου, η επωνυμία της οποίας δεν θέλει να αποκαλυφθεί, μου είπε ότι «γνωρίζει το θέμα και παρακολουθεί διαρκώς τα γεγονότα».

Ο Δημήτριος Δαλακλής, ειδικός σε θέματα ναυτιλιακής ασφάλειας και καθηγητής στο World Maritime University, επανέλαβε τις δηλώσεις του Pack σε τηλεφωνική μας συνέντευξη, λέγοντας ότι «η πιθανότητα επίθεσης είναι πολύ μικρή» και ότι «όταν οι εταιρείες αξιολόγησης ασφαλείας θεωρούν ότι υπάρχει κίνδυνος, ανταποκρίνονται αναλόγως· ακόμα και η επιπλέον ασφάλεια μπορεί να είναι μέτρο. Όμως δεν βλέπω να υπάρχει κάποιος κίνδυνος προς το παρόν». Ο κύριος Δαλακλής δήλωσε, επίσης, ότι η «Επιχείρηση Σοφία», μια στρατιωτική επιχείρηση της Ε.Ε. γνωστή ως Ναυτική Δύναμη Μεσογείου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Naval Force Mediterranean), περιπολεί ανοιχτά των λιβυκών ακτών και ότι «ευελπιστεί πως αυτή η επιχείρηση της Ε.Ε. που έχει ως στόχο τη διάσωση των μεταναστών θα παρέχει αρκετή ασφάλεια και θα αποτελέσει ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα απέναντι σε μια επίθεση».

Σε τηλεφωνική του συνέντευξη, εκπρόσωπος της Blue Star Ferries –μιας εκ των κορυφαίων ελληνικών ακτοπλοϊκών εταιρειών– είπε ότι η εταιρεία του «δεν γνωρίζει την ύπαρξη οποιασδήποτε απειλής» και ότι «δεν μπορούν να κάνουν κάποιο σχόλιο πάνω σε συγκεκριμένα μέτρα που έχουν πάρει για την προστασία των πλοίων τους». Είπε, επίσης, ότι τα πληρώματά τους έχουν εκπαιδευτεί στον χειρισμό της πειρατείας και της τρομοκρατίας και πως η τρομοκρατία δεν είναι κάτι καινούργιο, μιας και το φαινόμενο υπήρχε και πριν από τον ISIS.

Ο Άγγελος Αγραφιώτης, ένας τριαντάχρονος «βετεράνος» στην παροχή συμβουλών ασφαλείας, δήλωσε ότι τα πλοία έχουν ήδη πάρει μια σειρά από αντίμετρα. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται ένα δεύτερο ραντάρ για την αναγνώριση μικρών σκαφών που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση, οι λεγόμενες «ηχητικές βόμβες» ή αλλιώς Ηχητικές Συσκευές Μεγάλου Βεληνεκούς, οι οποίες είναι σχεδιασμένες για να «παραλύουν» τους αντιπάλους με τη χρήση ηχητικών κυμάτων –ένα μέτρο το οποίο, όπως προειδοποίησε, μπορεί να εξουδετερωθεί με τη χρήση ωτοασπίδων– και τα κανόνια νερού, τα οποία μπορούν να προσαρτηθούν για να αποκρούσουν τον εχθρό. Τέλος, έσχατη λύση ως αντίμετρο στην πειρατεία, θύματα της οποίας είναι συχνά τα φορτηγά πλοία που πλέουν πέρα από το Κέρας της Αφρικής, μπορεί να είναι η χρήση ιδιωτικών στρατών που αποτελούνται από καλά εκπαιδευμένους φρουρούς –συχνά πρώην στρατιωτικούς– οι οποίοι μπορούν να προσληφθούν για να εξασφαλίσουν την ασφαλή διέλευση. Δήλωσε, επίσης, ότι «η ταχύτητα των πλοίων μπορεί να παίξει ρόλο» και ότι «μερικά από τα μεγάλα πλοία μπορούν να αγγίξουν και τους 40 κόμβους».

Ο ISIS θα ήθελε να πιστεύουμε ότι έχει τη δυνατότητα να επιτεθεί σε δορυφόρους και να καταστρέψει το Πεντάγωνο και γι’ αυτό θεωρώ ότι είναι σημαντικό να μην πέφτουν στην πλάνη της ρητορικής του όσοι εργάζονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Ο Δημήτριος Δαλακλής μας είπε επίσης ότι αν σημειωνόταν κάποια επίθεση, κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν εναντίον κρουαζιερόπλοιου. Παρ’ όλα αυτά, συνέχισε, αν οι εταιρείες σκαφών αναψυχής «θεωρούν ότι μια συγκεκριμένη περιοχή είναι επικίνδυνη, τότε δεν πηγαίνουν εκεί. Τόσο απλά. Είμαι βέβαιος ότι ειδικά οι εταιρείες κρουαζιέρας, οι οποίες έχουν υψηλά επίπεδα ασφαλείας, έχουν ήδη προχωρήσει στην αξιολόγηση του κινδύνου και έχουν ανταποκριθεί αναλόγως».

Ο Jason Pack από τη Risk Intelligence επανέλαβε τις αμφιβολίες του για το κατά πόσο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μια τέτοια επίθεση, λέγοντας: «Ο ISIS θα έχει κερδίσει αν οι κυβερνήσεις και οι ιδιωτικές εταιρείες αντιμετωπίσουν τις απειλές του ως σοβαρό ενδεχόμενο. Ο ISIS θα ήθελε να πιστεύουμε ότι έχει τη δυνατότητα να επιτεθεί σε δορυφόρους και να καταστρέψει το Πεντάγωνο και γι’ αυτό θεωρώ ότι είναι σημαντικό να μην πέφτουν στην πλάνη της ρητορικής του όσοι εργάζονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Όμως, απ’ ό,τι φαίνεται, δυστυχώς οι συνάδελφοί μας στο ΝΑΤΟ δεν έχουν αρκετά εξελιγμένη σκέψη ώστε να κατανοήσουν ότι πέφτουν θύματα στην παγίδα του ISIS, κάνοντας ακριβώς αυτό που θέλουν οι εξτρεμιστές».

Φωτογραφία από τον χρήστη του Flickr, bnilsen

Κληθείς να σχολιάσει τις δηλώσεις του Jason Pack και του κυρίου Δαλακλή, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΝΑΤΟ είπε: «Διαφορετικοί ειδικοί κάνουν διαφορετικές αξιολογήσεις με βάση τις παραμέτρους του προβλήματος και ως εκ τούτου δεν μπορούμε να κάνουμε σχόλια για την κάθε αξιολόγηση. Έχουν υπάρξει πολλές αλλαγές στο τοπίο τους τελευταίους τέσσερις μήνες και το Ισλαμικό Κράτος εξακολουθεί να είναι εξελισσόμενη απειλή, επομένως οι ναυτικοί θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όλα τα ενδεχόμενα. Η παρουσία του ISIS στις ακτές της Λιβύης, όπως αυτή συζητήθηκε και από τον ναύαρχο προ τεσσάρων μηνών, αποτελεί μια απειλή στη γενικότερη ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας περιοχής. Τα εμπορικά πλοία ενδέχεται να αποτελέσουν στόχο και η ναυτιλιακή κοινότητα θα πρέπει να το γνωρίζει αυτό και να εξετάσει τους κινδύνους. Όπως σημείωσαν και οι ειδικοί ασφαλείας με τους οποίους επικοινωνήσατε, η πιθανότητα και η δυνατότητα είναι υπολογίσιμοι παράγοντες στον υπολογισμό του κινδύνου. Αν πάψουμε να λαμβάνουμε υπόψη τις πιθανότητες, υπονομεύουμε τις ικανότητές μας να υπολογίσουμε τον κίνδυνο».

Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece

Ο Hans Tino Hansen, διευθύνων σύμβουλος της Risk Intelligence, δήλωσε: «Η ιστορία αυτή (σ.σ. ότι ο ISIS θα επιτεθεί στα εμπορικά πλοία και τα κρουαζιερόπλοια στη Μεσόγειο) αναπαράγεται στα Μέσα εδώ και αρκετούς μήνες, όμως παρόλο που μπορεί να αποκτήσει (σ.σ. ο ISIS) αυτή την ικανότητα, δεν νομίζω ότι έχει την πρόθεση (πέρα από το να μιλάει γι’ αυτό στα ιντερνετικά φόρουμ) κι αυτό γιατί κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ πιο δύσκολο από μια επίθεση σε κάποια πόλη, σαν κι αυτές που είδαμε στις Βρυξέλλες και το Παρίσι. Με άλλα λόγια, είναι ένα ενδεχόμενο που δεν μπορούμε να αποκλείσουμε εντελώς, όμως ταυτόχρονα είναι κάτι σχετικά απίθανο να συμβεί άμεσα ή στο εγγύς μέλλον».

Αν πάψουμε να λαμβάνουμε υπόψη τις πιθανότητες, υπονομεύουμε τις ικανότητές μας να υπολογίσουμε τον κίνδυνο.

Η εταιρεία παροχής υπηρεσιών ασφαλείας προς την εμπορική ναυτιλία, Διάπλους –η οποία, όπως όλες οι ιδιωτικές εταιρείες που παρέχουν ασφάλεια στη Μεσόγειο, θα επωφελούνταν από έναν αυξημένο κίνδυνο απειλής– δήλωσε μέσω e-mail: «Η ανατολική Μεσόγειος δεν έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή υψηλού κινδύνου από οποιονδήποτε διεθνή οργανισμό, παρά τις απειλές που έχουν γίνει από εξτρεμιστικές/τρομοκρατικές οργανώσεις όπως ο ISIS». Παρ’ όλα αυτά, δήλωσε ότι έχουν συνταχθεί πρώην ειδικές δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού χωρίς οπλισμό στα λεγόμενα «μεγα-γιοτ» που πλέουν στα νερά της κεντρικής και της ανατολικής Μεσογείου και ότι αυτές παρέχουν κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση της πειρατείας και της τρομοκρατικής δραστηριότητας, ενώ πρόσθεσε ότι «η Διάπλους έχει πάρει προληπτικά μέτρα υιοθετώντας μια σειρά διαδικασιών οι οποίες είναι σε ισχύ σε όλα τα σκάφη που βρίσκονται υπό την προστασία μας στην περιοχή».

Η «τρομοκαπηλεία» του ISIS δείχνει να έχει αποτελέσματα, καθώς το ΝΑΤΟ αναπαράγει τις απειλές που έχουν εκτοξευθεί από τον ISIS. Αν και δεν υπάρχει κανένας τρόπος να γνωρίζουμε αν αυτές οι απειλές έχουν βάση, φαίνεται πως το ΝΑΤΟ θεωρεί ότι η ασφάλεια στη Μεσόγειο μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο και αυτό οδηγεί τις ναυτιλιακές και άλλες ακτοπλοϊκές εταιρείες να λαμβάνουν σοβαρά μέτρα προκειμένου να κατευνάσουν τους φόβους των πελατών τους. Οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες έχουν ενεργό ρόλο στην παροχή ασφάλειας σε αυτά τα σκάφη και επωφελούνται από τον αυξημένο κίνδυνο, ενώ οι αναλυτές σε θέματα ασφαλείας εξακολουθούν να υποβαθμίζουν το ενδεχόμενο μιας επίθεσης. Η «μηχανή προπαγάνδας» του ISIS αποδεικνύεται αποτελεσματικότατη στο να αγγίζει το ευρύ κοινό κάνοντας πρωτοσέλιδα και να εξαναγκάζει τους μηχανισμούς άμυνας να τον αναγνωρίζουν ως απειλή απέναντι στον κόσμο.

Η άγνοια της τοποθεσίας στην οποία θα μπορούσε να σημειωθεί μια επίθεση έχει ενεργοποιήσει την υιοθέτηση μιας σειράς προληπτικών μέτρων ασφαλείας από οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ, όμως το στοιχείο του φόβου και της επικείμενης καταστροφής ίσως να είναι χειρότερο.

Περισσότερα από το VICE

Η Ιστορία Ενός 30χρονου Ρώσου Ομοφυλόφιλου Άνδρα που Εγκλωβίστηκε Οκτώ Μήνες σε Ελληνική Φυλακή

Η Μεγαλύτερη Drag Queen του Κόσμου Μας Έδειξε την Γκαρνταρόμπα της

«Πικρές» Αλήθειες Πίσω Από Το Κίνημα Του «Wellness» Και Της «Καθαρής Διατροφής»

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.