Ο Συγγραφέας Βαγγέλης Γιαννίσης Έζησε Σχεδόν Έναν Χρόνο στον 11ο Όροφο της ΓΑΔΑ

Ο Βαγγέλης Γιαννίσης είναι ένας 33χρονος, φέρελπις συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας. Η σειρά των βιβλίων του με πρωταγωνιστή τον Σουηδό (ελληνικής καταγωγής, β’ γενιάς μετανάστη) επιθεωρητή Άντερς Οικονομίδη, εντρυφεί με σκανδιναβική δεινότητα στον ψυχικό κόσμο του κεντρικού ήρωα και των υπόλοιπων χαρακτήρων του κάθε «παζλ».

Αναγνώστης ήδη της σκανδιναβικής «σχολής», ο Γιαννίσης μετανάστευσε και ο ίδιος για λίγα χρόνια στη Σουηδία, στο Έρεμπρο - απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος του ΕΚΠΑ εργάστηκε εκεί σε σχολεία δεύτερης ευκαιρίας(community colleges). Ξεκίνησε να μαθαίνει τα σουηδικά με εγχειρίδια “teach yourself” και σήμερα βιοπορίζεται, εκτός της συγγραφικής του δραστηριότητας, με εξαιρετικές μεταφράσεις αστυνομικών μυθιστορημάτων. Οξυδερκής τύπος, με βλέμμα που «σκανάρει» και αφοσιωμένος σε ότι καταπιάνεται.

Τον Ιούνιο του 2019 ο Γιαννίσης κατόρθωσε κάτι που δεν είχε ξαναγίνει στην Ελλάδα: για περίπου 11 μήνες έζησε στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών, στον 11ο όροφο της ΓΑΔΑ. «Έγινα έπιπλο στον χώρο», μου είπε γλαφυρά/λακωνικά ο ίδιος. «Καταγραφικό μηχάνημα», θα συμπλήρωνα εξειδικεύοντας την παρουσία του εκεί.

Διότι απότοκο της εμπειρίας του Γιαννίση, στο ελληνικό “Homicide”, είναι το true crime αστυνομικό «Λεωφόρος Αλεξάνδρας 173»: Πέντε πραγματικές υποθέσεις και οι πέντε real life αστυνομικοί που ανέλαβαν να τις εξιχνιάσουν. Πέντε ολιστικά ψυχογραφήματα των αντίστοιχων αστυνομικών/ντετέκτιβ, όχι αληθοφανή προϊόντα μυθοπλασίας - πραγματικές μνήμες και αισθήσεις, λόγια και συμπεράσματα των πραγματικών ανθρώπων που προσπαθούν να βρίσκουν τον ένοχο στις ανθρωποκτονίες στην Ελλάδα. 

Διάβασα το βιβλίο του Γιαννίση σε δύο βράδια - μετά τη δεύτερη ιστορία ένιωσα να με καταλαμβάνει η ίδια «πρεμούρα» για την επόμενη, όπως όταν πετυχαίνω μια δυνατή αστυνομική σειρά. Κάπως έτσι ξεκίνησε η κουβέντα μας.

«Οφείλω να παραδεχτώ ότι μου αρέσουν περισσότερο οι αστυνομικές σειρές, παρά οι ταινίες», λέει ο Γιαννίσης. «Διότι δεν βιάζονται τόσο και ο σεναριογράφος έχει την άνεση να ξεδιπλώσει την υπόθεση και τους χαρακτήρες».

«Αγαπημένη μου σειρά: The Wire. Το ξαναβλέπω τώρα - ο David Simon, που μαζί με τον George Pelecanos έχουν γράψει το σενάριο, έγραψε και το Homicide, ένα true crime που αποτελεί τον “παππού” της Λεωφόρου Αλέξάνδρας 173, λειτούργησε ως αφορμή για μένα. Αυτός ακολούθησε για έναν χρόνο τέσσερις ντετέκτιβ του Ανθρωποκτονιών της Βαλτιμόρης (που τότε ήταν η πρωτεύουσα των ανθρωποκτονιών στις ΗΠΑ) σε εν εξελίξει υποθέσεις- κάτι που εγώ δεν μπορούσα να κάνω λόγω του απορρήτου της προανακριτικής διαδικασίας», σημειώνει. «Από τέτοιες σειρές, όπως και το Breaking Bad, όπου ο Gilligan έφτιαξε έναν αυθύπαρκτο «κόσμο» και χαρακτήρες σαν πραγματικούς ανθρώπους, μπορεί ένας συγγραφέας να αντλήσει πολλά: να μελετήσει πώς διαχειρίζεται ο σεναριογράφος τους χαρακτήρες, την πλοκή, πώς στήνει τον ρυθμό, πώς τοποθετεί τις (τρεις) πράξεις του έργου ανά επεισόδιο».  

VICE: Γιατί λες τρεις;
Βαγγέλης Γιαννίσης: Είναι ο τρόπος που η ανθρωπότητα έχει μάθει να λέει ιστορίες. Όσο πιο απλοϊκά μπορώ να το πω: στην πρώτη πράξη μία μαϊμού ανεβαίνει σε ένα δέντρο. Στην δεύτερη πράξη μια ομάδα μαϊμούδων πετάνε πέτρες σε αυτήν που είναι στο δέντρο - η μαϊμού θα πέσει. Στην τρίτη πράξη πρέπει η μαϊμού που έπεσε να αποφασίσει αν θα σκαρφαλώσει ξανά στο δέντρο ή αν θα μείνει κάτω ηττημένη. Πάρε αυτό το παράδειγμα και θυμήσου ό,τι βιβλίο έχεις διαβάσει, όποια ταινία ή σειρά έχεις δει - το μοτίβο ανάπτυξης είναι ουσιαστικά αυτό, το ίδιο.

Εσύ πώς ξεκίνησες να γράφεις;
Στον στρατό βγαίναμε μία φορά την εβδομάδα, με δίωρο υπηρεσιακό για να  φάμε σουβλάκι. Δεκαπέντε άτομα ήμασταν, μας είχε στρίψει λίγο. Τότε ξεκίνησα να γράφω, από βαρεμάρα. Αλλά αν δεν είχα πάει (στη Σουηδία), μάλλον δεν θα γεννιόταν ο συγγραφέας Βαγγέλης.  

Γούσταρα τα σκανδιναβικά αστυνομικά, θεωρώ πλέον ότι ανήκω σε αυτή τη «σχολή», αλλά δεν είμαι από αυτούς που αποθεώνω μια «τάση», ούτε τις εξετάζω ανταγωνιστικά. «Ο Τάδε βάζει κάτω τους Σκανδιναβούς ή την Αγκάθα Κρίστι» - αυτά τα ακούω βερεσέ, δεν μου αρέσουν. Το γράψιμο και η λογοτεχνία δεν είναι ανταγωνισμός.

Το γράψιμο είναι ανάγκη. Σε μένα δεν προέκυψε -αλλά καθιερώθηκε- σαν ανάγκη διαλείμματος από την αναζήτηση εργασίας σε μια ξένη χώρα και από τη μελέτη των σουηδικών στην οποία είχα αφοσιωθεί μετά μανίας. Το γράψιμο λειτούργησε ως βαλβίδα αποσυμπίεσης.  

«Την πρώτη μου ιστορία την είχα στο μυαλό μου, αλλά όχι τον πρωταγωνιστή, μου λέει. «Και ήταν ένα φιλαράκι από τον στρατό που διαβάζαμε αστυνομικά μαζί στο φυλάκιο - αυτός μου πέταξε την ιδέα: γιατί δεν κάνεις έναν Έλληνα επιθεωρητή»;

«“Τι λες ρε φίλε;”, ήταν η πρώτη μου αντίδραση. “Έλληνας στο Ανθρωποκτονιών της Σουηδίας”; Σε μια διαδρομή με τρένο, καθ’ οδόν για μια συνέντευξη για δουλειά, άρχισα όμως να τον σχηματίζω στο μυαλό μου».

«Ήθελα να γράψω μια ιστορία για εγκλήματα μίσους - παρότι ο ίδιος δεν βίωσα ποτέ ρατσισμό. Ήταν 2011 και το context στην Ευρώπη είχε πολλά εγκλήματα με ρατσιστικά κίνητρα. Στην Ελλάδα είχαμε την άνοδο της Χρυσής Αυγής (ΧΑ). οι Σουηδοί Δημοκράτες (μία αντίστοιχη, πιο κουστουμαρισμένη ΧΑ) ήταν σε άνοδο - στις επόμενες εκλογές αναδείχτηκαν τρίτο κόμμα. Και φαίνονταν, τους έβλεπες πολύ στον δρόμο, άνθρωποι ξυλοκοπούνταν επειδή ήταν μετανάστες».

«Ο επιθεωρητής Άντερς Οικονομίδης ήρθε και “έδεσε” σε αυτή την κοινωνική ατμόσφαιρα, ως κεντρικός χαρακτήρας του πρώτου βιβλίου μου (“Μίσος”). Θεώρησα ενδιαφέρον να εξετάσει ένα έγκλημα μίσους ένας μετανάστης β’ γενιάς στη Σουηδία. Του έδωσα το εξής background: ότι οι γονείς του βρέθηκαν στη Σουηδία ως πολιτικοί πρόσφυγες από τη Χούντα. Όντως, πολλοί από τους Έλληνες που συνάντησα στο Έρεμπορ είχαν έρθει εκείνη την περίοδο. Μια Σουηδή συνάδελφίς μου έλεγε πως “το 1967 υποδεχόμασταν στους σταθμούς των τρένων τους Έλληνες που έφευγαν από το καθεστώς, τώρα φεύγετε για οικονομικούς λόγους”».

«Το πρώτο βιβλίο το έγραψα για την “κάβλα” μου - δεν ήξερα αν θα εκδοθεί, ούτε καν αν θα το ολοκληρώσω. Ο Οικονομίδης τελικά πρωταγωνιστεί σε πέντε βιβλία μου. Και θα εξακολουθήσει σε επόμενα - είναι ο ήρωάς μου, τα πάμε καλά».

Έχει δικά σου στοιχεία;
Όχι ιδιαίτερα. Εκτός του ότι είμαστε και οι δύο παλιοροκάδες.

Τι τύπος είναι;
Βλέπει τον εαυτό του ως ένα πολύ χρήσιμο γρανάζι της κοινωνίας. Μια ανθρωποκτονία (για αυτόν) είναι ακραία διατάραξη της κοινωνικής ισορροπίας. Η εξιχνίασή της και η απόδοση δικαιοσύνης επαναφέρουν ως έναν βαθμό την ισορροπία αυτή.   

Πως γεννήθηκε η ιδέα για το «Λεωφόρος Αλεξάνδρας 173»;
Όταν έγραφα τη «Γυναίκα του Ίσνταλ», που βασίζεται σε πραγματική υπόθεση (στη Νορβηγία), ανεξιχνίαστη μέχρι σήμερα, ανακάλυψα ότι γούσταρα πολύ την έρευνα και ότι θα ήθελα πολύ να ασχοληθώ και με πραγματικές υποθέσεις.

Είχα ήδη επαφές με έναν αξιωματικό της Σουηδικής Αστυνομίας, επικοινωνούσαμε και είχε αναλάβει ρόλο συμβούλου για τα βιβλία της σειράς του Άντερς.

Έβλεπα και μάθαινα όλο και περισσότερο πώς λειτουργεί η Σουηδική Αστυνομία, αλλά δεν είχα την ίδια γνώση για το πώς ερευνά το ελληνικό Τμήμα Ανθρωποκτονιών μία υπόθεση. Και, κυρίως, δεν είχα το vibe, το feeling του Ανθρωποκτονιών - όσο καλά και να στο περιγράψει κάποιος, δεν θα το έχεις αν δεν το ζήσεις ο ίδιος.

Αν δεν είσαι εκεί όταν σκάσει μια υπόθεση, να βλέπεις κινήσεις (πώς, αντανακλαστικά, αρπάζουν το βαλιτσάκι ετοιμότητας οι αστυνομικοί για να ξεκινήσουν την έρευνα, πώς συνεννοούνται μεταξύ τους με τα μάτια, όλη την ένταση και τις κινήσεις τους). Ήθελα να το ζήσω, αλλά δεν ήξερα ότι είναι εφικτό.

VICE Video: Max, ο Πλαστογράφος

Επειδή δεν έχει ξαναγίνει κάτι ανάλογο;
Ποτέ, ούτε στην Ελλάδα ούτε στην Ευρώπη.

Πώς κατόρθωσες, τελικά, να αποκτήσεις αυτή την πρόσβαση;
Στην παρουσίαση ενός βιβλίου, γνώρισα τον Τμηματάρχη Ανθρωποκτονιών, Κωνσταντίνο Χασιώτη. Γούσταρε ο ίδιος την ιδέα - κι αυτός διαβάζει αστυνομικά βιβλία, βλέπει αστυνομικές σειρές. Ο ίδιος με έφερε σε επαφή με το Αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ, εξήγησα το πρότζεκτ όπως το είχα κατά νου και σε έναν μήνα είχα θετική απάντηση.

Δεν μπόρεσα να κάνω αυτό που ιδανικά θα ήθελα, δηλαδή να καλύψω υποθέσεις που “έτρεχαν” εκείνη την περίοδο. Μπόρεσα, όμως, να βρεθώ για περίπου 11 μήνες στο Ανθρωποκτονιών και να κάνω εκτεταμένες συνεντεύξεις με αστυνομικούς, για παλιότερες υποθέσεις που οι ίδιοι είχαν χειριστεί. Είδα πώς δουλεύουν, έζησα την ατμόσφαιρα, ένιωσα την ψυχολογία τους. Αν συναντιόμασταν σε μια καφετέρια -και ας μιλούσαμε για τις ίδιες υποθέσεις- δεν θα κατόρθωνα τον ίδιο ρεαλισμό. Εκεί είναι αλλιώς.

Το πρότζεκτ ξεκίνησε αρχές Ιουνίου του 2019: μου δόθηκε η δυνατότητα να διαμορφώσω το “casting” του βιβλίου: ζήτησα από τον Χασιώτη να μιλήσω με τον ίδιο καταρχήν και επίσης με έναν άλλο πολύ έμπειρο αστυνομικό, με έναν σχετικά άπειρο και δύο από το ενδιάμεσο διάστημα. Καθένας τους να «εξειδικεύεται» σε διαφορετικές υποθέσεις.

Ήθελες διασπορά χαρακτήρων και υποθέσεων;
Ακριβώς. Από τη στιγμή που καταλήξαμε στους αστυνομικούς και αυτοί γούσταραν να συμμετάσχουν, αρχίσαμε τις συναντήσεις στο γραφείο του καθενός. Πολλές πραγματοποιήθηκαν βραδινές ώρες. Μου άρεσε πολύ η ατμόσφαιρα το βράδυ: ή θα ήτανε «νέκρα» ή θα συνέβαινε κάτι που αναγκαστικά θα σταματούσε η συνέντευξη.

Τελικά, υπήρξαν εβδομάδες που ήμουν εκεί κάθε μέρα. Παράλληλα με τις επισκέψεις έγραφα, τσεκάροντας διαρκώς, δύο και τρεις φορές, κάθε σημείο του κειμένου με τον αστυνομικό που δούλευε στην αντίστοιχη, πραγματική υπόθεση.

Διασταύρωνα, ξανά και ξανά, τη γνησιότητα και τον ρεαλισμό κάθε σκηνής, κάθε περιγραφής μου, κάθε χαρακτήρα στην παραμικρή λεπτομέρεια. Ρωτούσα συνέχεια τους αστυνομικούς, ακόμη και για το ύφος της ομιλίας τους. Ήθελα κάθε τους φράση να είναι αυθεντική - δεν είχα να κάνω με φανταστικούς χαρακτήρες, αλλά με πραγματικούς ανθρώπους.

«Δεν είναι μυθοπλασία το βιβλίο», σημειώνει ο Γιαννίσης. «Μοναδικά μυθοπλαστικά κομμάτια του είναι οι αλλαγές που έγιναν στα ονόματα και τις τοποθεσίες, όπως και η αποσιώπηση του επακριβούς χρονικού πλαισίου κάθε ιστορίας. Στη διάρκεια αυτής της έρευνας είχα συνεχώς τον νου μου να μη γράψω κάτι που θα το διαβάσει συγγενής θύματος και θα τραυματιστεί. Και όντως, διάβασε το βιβλίο συγγενής θύματος και μου έστειλε μήνυμα - είναι από τα πράγματα που κρατάω σαν μετάλλιο».

«Αλλάζαμε μόνο πραγματολογικά στοιχεία», λέει. «Για παράδειγμα, μου έλεγαν “δεν έχουμε αυτά τα αυτοκίνητα στην υπηρεσία”. Ποτέ δεν μου ζήτησαν να παρουσιάσω τους ίδιους “κάπως”». 

Οι συγκεκριμένες υποθέσεις πώς προέκυψαν;
Ζήτησα από τον κάθε αστυνομικό να μιλήσουμε για μία υπόθεση που τον έχει σημαδέψει.

Τις επέλεξαν οι ίδιοι δηλαδή;
Ναι. Το συζητήσαμε βέβαια. Δεν ήθελα να μοιάζουν μεταξύ τους οι υποθέσεις, τα θύματα και οι θύτες, τα κίνητρα ή οι αστυνομικοί. Κάθε ιστορία είναι διαφορετική.

Θυμούνται καλά οι αστυνομικοί τις παλιές υποθέσεις;
Με πολλές λεπτομέρειες. Υποθέτω ότι μεταξύ των συναντήσεών μας θα ανέτρεχαν και στις σημειώσεις τους. Αλλά αυτό είναι fair - και το ήθελα για να επιτύχω τη μέγιστη ακρίβεια.

Είπες πριν ότι κρατάς ακόμα επαφές με Σουηδό αστυνομικό του Ανθρωποκτονιών. Μετά από την ελληνική σου εμπειρία, εντόπισες διαφορές;
Κυρίως ομοιότητες. Το καλούπι του ερευνητή των ανθρωποκτονιών είναι ίδιο, διότι αυτή η δουλειά, οπουδήποτε, απαιτεί ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Δεν μπορεί να την κάνει ο καθένας. Αν δεν μπορείς να αφοσιωθείς, δεν «κάνεις». Αυτό μου το έλεγε συνεχώς και ο τμηματάρχης - και είναι όντως πυρηνικό χαρακτηριστικό: dedication.

Τώρα σου μιλάω για το Ανθρωποκτονιών, ειδικά: οι αστυνομικοί εκεί έχουν βγάλει ξένα σχολεία, κάνουν συνεχώς σεμινάρια αλλά και εκπαιδεύουν οι ίδιοι ξένους συναδέλφους τους. Έχουν εκπαιδευτεί από Αμερικανούς, έχουν (εκπαιδευτεί αλλά και) εκπαιδεύσει Σουηδούς, έχουν επικοινωνία και διάδραση με τμήματα ανθρωποκτονιών στην Ασία και στην Αφρική. Για αυτούς τους αστυνομικούς, αυτή η εξωστρέφεια και η διά βίου μάθηση είναι μια διαρκής, επαναλαμβανόμενη διαδικασία. Και το Ανθρωποκτονιών την «κυνηγάει» - τα σεμινάρια δεν τους τα δίνει έτοιμα το Υπουργείο, αυτοί τα κλείνουν.

Τα πρωτόκολλα της έρευνας και τα τεχνικά μέσα επίσης δεν διαφέρουν ιδιαίτερα. Δεν είναι, όμως, ίδιες οι δυνατότητες στην πράξη συχνά. Ένα εύκολο παράδειγμα: στις ΗΠΑυπάρχουν εταιρείες που κρατάνε βάσεις δεδομένων όπου καθένας μπορεί εθελοντικά να δώσει δείγμα DNA για να βρει την καταγωγή του, συγγενείς κ.ά. Το αμερικάνικο Ανθρωποκτονιών συνεργάζεται με κάποιες από αυτές τις εταιρείες (π.χ. GEDmatch), στέλνει DNA δραστών που δεν έχουν ταυτοποιηθεί και έχει συμβεί να βρεθεί ο δράστης μέσω DNA συγγενή του που υπήρχε στην βάση δεδομένων. Έτσι εξιχνιάστηκε to 2018 η υπόθεση του Golden State Killer. Και πριν λίγες μέρες ταυτοποίησαν ένα θύμα, τριάντα χρόνια μετά το έγκλημα. Στην Ελλάδα αυτό δεν μπορεί ακόμα να συμβεί.

Πάμε σε ένα βασικό ερώτημα: τι άτομα είναι οι αστυνομικοί του Ανθρωποκτονιών; Και πόσο απέχουν από το ελληνικό στερεότυπο του «μπάτσου»;
(γελάει). Άτομα που θα έπινα με ευχαρίστηση καφέ μαζί τους, αυτό είναι. Άνθρωποι που θα έκανα παρέα - και πέρα από τη διαδικασία της συγγραφής του βιβλίου. Δέθηκα μαζί τους. Ανοιχτήκαμε συναισθηματικά, ψυχικά - και εγώ και αυτοί.

Καμία σχέση με το στερεοτυπικό υπόδειγμα του αστυνομικού που μπορεί να έχει ο μέσος πολίτης αυτής της χώρας, ή έχει δημιουργηθεί από τα βιβλία και τις σειρές.

Δεν είναι το είδος του αστυνομικού που εξυπηρετεί την καταστολή - δεν είναι αυτός που θα σε «τουλουμιάσει». Ακόμα και στην ανάκριση δεν είναι χαρακτήρες «αστυνόμος Θεοχάρης» - «σκουλήκι θα σε λιώσω» και τα σχετικά αλήστου μνήμης.

Ο Λάλος (όνομα αξιωματικού στο βιβλίο) ξεκίνησε από ΑΣΟΕΕ, άλλος σπουδάζει Νομική, αρκετοί βγάζουν σχολές του FBI ή εξειδικευμένα σχολεία πάνω  στην ανακριτική διαδικασία. Στο Ανθρωποκτονιών τούς ωθεί και το περιβάλλον να το κάνουν αυτό - ο ένας ωθεί τον άλλο να γίνει καλύτερος, υπάρχει ένας θετικός ανταγωνισμός.

Δεν μπορείς να καταλάβεις πόσο εξελιγμένες είναι οι τεχνικές ανάκρισης. Ο εκπαιδευμένος αστυνομικός του Ανθρωποκτονιών εν έτει 2021, δεν θα σε «αγγίξει».

Δύο είναι οι «σχολές» ανάκρισης: η βρετανική και η αμερικάνικη. Η αμερικάνικη «παίζει» πολύ στο κτίσιμο σχέσης εμπιστοσύνης ανάμεσα στον ανακριτή και τον ανακρινόμενο. Οι Βρετανοί είναι πιο τυπικοί, απόμακροι. Το ελληνικό Ανθρωποκτονιών έχει υιοθετήσει την αμερικάνικη, θεωρεί πως ταιριάζει καλύτερα στην ιδιοσυγκρασία μας.  

Στο Ανθρωποκτονιών προσδοκούν λοιπόν στο να τους εμπιστευτεί ο μάρτυρας ή ο ύποπτος, ο «φερόμενος ως δράστης». Οι αστυνομικοί έχουν βρει στοιχεία για την εμπλοκή του «φερόμενου δράστη», θέλουν όμως να του μιλήσουν για να κλείσουν τρύπες της έρευνας και, κυρίως, να φτιάξουν το ψυχολογικό του προφίλ. Αυτό θα τους βοηθήσει σε επόμενες, μελλοντικές υποθέσεις, διότι θέλουν να έχουν έναν μπούσουλα σε ό,τι αφορά τον τύπο του ανθρώπου που εμπλέκεται σε κάθε έγκλημα. Το profiling είναι πολύ σημαντικό στη σύγχρονη εγκληματολογική έρευνα. Και στην Ελλάδα.

Υπάρχουν σημεία του βιβλίου σου όπου ασκείς κριτική σε βίαιες ή ρατσιστικές συμπεριφορές της Ελληνικής Αστυνομίας. Οι αστυνομικοί του Ανθρωποκτονιών έχουν τέτοια συμπλέγματα; Και πώς τους είδες να «φιλτράρουν» τέτοια φαινόμενα;
Καταρχάς δεν είναι «τυφλοί», γνωρίζουν τις παθογένειες του Σώματος και του Τμήματος. Νομίζω, προσπαθεί ο καθένας να βάλει στην άκρη πλευρές της προσωπικότητάς του και επιρροές του, με σκοπό να προσεγγίζει ως tabula rasa κάθε υπόθεση. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της έρευνας, το ξέρουν οι ίδιοι πολύ καλά ότι δεν μπορείς να είσαι προκατειλημμένος.

Κανείς από όσους γνώρισα δεν έχει περάσει από ΜΑΤ ή τέτοιου τύπου υπηρεσία. Ήθελαν να ασχοληθούν με την έρευνα, είχαν αυτό το σαράκι. Και κάνουν τις ανάλογες «προσαρμογές» και υπερβάσεις: μια βάρδια μπορεί να κυλήσει ήσυχα αλλά, πιθανώς, στην επόμενη να γυρίσεις στο σπίτι σου μετά από δύο-τρεις μέρες.

Εγώ λοιπόν στο Ανθρωποκτονιών συνάντησα ανοιχτόμυαλους, σύγχρονους ανθρώπους που διαβάζουν, ενημερώνονται - άλλοι οικογενειάρχες, άλλοι εργένηδες, κάποιοι αξιωματικοί είναι ηλικιακά μικρότεροι από μένα. Άνθρωποι συνειδητοποιημένοι και με όρεξη.

Ήταν επιλογή τους το Ανθρωποκτονιών;
Ναι. Ο καθένας μπορεί να το επέλεξε για διαφορετικούς λόγους, όλοι τους όμως θεωρούν το Ανθρωποκτονιών ως κορωνίδα της αστυνομικής δουλειάς. Υπάρχει αυτό το status: στο Ανθρωποκτονιών είσαι κάπως ροκ σταρ. Και το ήθελαν αυτό.

Υπάρχει και ένα «ψώνιο» δηλαδή;
Φυσικά. Ήθελαν να είναι οι καλύτεροι, η αφρόκρεμα. Έχουνε κι αυτοί pop αναφορές - τα αστυνομικά βιβλία, ο κινηματογράφος, οι σειρές με το Ανθρωποκτονιών ασχολούνται, όχι με το ΣΔΟΕ.

Τους κατάλαβες να νιώθουν και κάπως σαν να παίζουν οι ίδιοι σε μια ταινία;
Όχι.

Δεν τους αφήνει το αίμα, ο πόνος που βλέπουν;
Οι ίδιοι λένε ότι σε αυτή τη δουλειά έγιναν πιο ανθρώπινοι. Ναι, για αυτούς είναι μια ενδιαφέρουσα, γαμάτη δουλειά που επέλεξαν. Αλλά είναι τόσος ο πόνος που, θέλοντας και μη, σε γειώνει.

Οι απολαβές τους φαντάζομαι δεν διαφέρουν από τις υπόλοιπες υπηρεσίες της αστυνομίας.
Δεν το ρώτησα, αλλά υποθέτω πως τα χρήματα είναι ίδια πάνω-κάτω. Αυτό που ξέρω είναι ότι βάζουν από την τσέπη τους σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό ή «δωράκια» που πρέπει να κάνουν σε πληροφοριοδότες στις διάφορες υποθέσεις.

Οργανωτικά πώς διεξάγεται η έρευνα ενός εγκλήματος;
Υπάρχει ο αξιωματικός-επικεφαλής και δυο-τρεις ακόμη αξιωματικοί που συντονίζουν την έρευνα. Κάτω από αυτούς υπάρχει μια μεγαλύτερη ομάδα, με περισσότερα από δέκα άτομα που δουλεύουν έξω, στον δρόμο. Κάθε ομάδα ασχολείται με μία υπόθεση, αλλά στα briefing συζητούν για όλες τις υποθέσεις που «τρέχουν». Ανταλλάσσουν πληροφορίες, απόψεις - όλες οι επιμέρους ομάδες είναι συγκοινωνούντα δοχεία.

Μια υπόθεση, δηλαδή σαν αυτή της δολοφονίας στα Γλυκά Νερά, μια τέτοια ομάδα τη χειρίζεται;
Νομίζω ναι. Μια ομάδα των δέκα ατόμων περίπου θα ασχολείται νυχθημερόν και αποκλειστικά. Η τωρινή συγκυρία με τις δολοφονίες/εκτελέσεις και στον χώρο της νύχτας είναι σίγουρα πολύ απαιτητική για το Ανθρωποκτονιών.

Γενικά, το Τμήμα ως σύνολο (18-19 αξιωματικοί και άλλοι 100 αστυνομικοί σε διάφορες βαθμίδες και θέσεις) χειρίζεται περίπου 40 υποθέσεις ταυτόχρονα. Υπάρχουν πολλές άλλες ανθρωποκτονίες που δεν απασχολούν τόσο πολύ τα μίντια και την κοινή γνώμη, όσο αυτή στα Γλυκά Νερά. Ή υπάρχουν υποθέσεις που «σκάνε» στην περιφέρεια και ζητάνε οι τοπικές αστυνομικές διευθύνσεις τη συνδρομή του Ανθρωποκτονιών (της Αθήνας).

Πώς μπαίνουν στο Ανθρωποκτονιών;
Κάνουν αίτηση. Και περνάνε συνεντεύξεις, μπορεί να γίνουν 10- 15 (συνεντεύξεις). Δεν βιάζονται να σε πάρουν στο Ανθρωποκτονιών, ακολουθούν μια διαδικασία για να κρίνουν όχι μόνο τις ικανότητες αλλά και τις ψυχικές αντοχές. Θέλουν να βεβαιωθούν ότι δεν θα καταρρεύσεις στην τρίτη ή την δέκατη υπόθεση. Θέλουν να βρίσκουν ανθρώπους που μπορούν να «λυγίσουν», αλλά δεν θα σπάσουν.

Και όσους εργάζονται εκεί τους απασχολεί διαρκώς αυτό: μην τους αφήσει ψυχικό κουσούρι η καθημερινή επαφή με τον θάνατο. Προσπαθούν να μην τους καθορίσει αυτή η πραγματικότητα - δεν είναι macho άνδρες που δεν κλαίνε, δεν είναι το πρότυπο του παλιού «μπάτσου» που θα πνίξει το τραύμα του στο αλκοόλ. Συζητούν για τις πληγές τους και προσπαθούν με σύγχρονους τρόπους να παραμένουν λειτουργικοί, ενώ διατρίβουν στις πιο άσχημες πλευρές της ανθρώπινης φύσης.

Θα μπορούσες ή θα ήθελες να κάνεις αυτή τη δουλειά;
(γελάει) Ιδανικά, είναι μια δουλειά που θα με εξίταρε πνευματικά και σωματικά. Αλλά, ήδη, πριν βρεθώ στο Ανθρωποκτονιών, ήξερα ότι δεν έχω τις ψυχικές αντοχές.

Δεν με φοβίζουν οι εικόνες. Εκεί λειτουργεί και η απευαισθητοποίηση. Τον πόνο και την απώλεια δεν αντέχω, την επαφή με τους συγγενείς και τους αγαπημένους του θύματος, γνωρίζοντας κιόλας ότι υπάρχει περίπτωση να μην μπορέσεις να δώσεις σε αυτούς τους ανθρώπους την «τελεία» που έχουν ανάγκη. Το κλείσιμο.

Περισσότερα από το VICE

Το Σύνδρομο Tourette και τα 30 Τικ Δεν Στάθηκαν Ποτέ Εμπόδιο στη Ζωή του Ανδρέα

Το Τελευταίο Βλέμμα στο Σεράγεβο: Η Φωτογραφία που Έκλεισε μια «Πληγή» 30 Χρόνων

H Seniora Rose «Οργώνει» τους Δρόμους της Θεσσαλονίκης της με τη Μηχανή της

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.