Η Ζωή και ο Θάνατος στα Ορυχεία Χρωμίου στην Αλβανία

Είναι ένα πρωινό του Απρίλη, ίδιο και απαράλλακτο με όλα τα προηγούμενα και με όλα εκείνα που θα έρθουν. Το κρύο είναι τσουχτερό και ο αέρας φυσά δυνατά, δημιουργώντας μια απόκοσμη βοή. Μία ανάσα από την πόλη της Bulqiza δεσπόζουν τα ορυχεία χρωμίου, που ξεπροβάλλουν από το ομιχλώδες τοπίο που σκεπάζει τις χιονισμένες και επιβλητικές βουνοκορφές που απλώνονται στο φόντο.

Πριν ακόμα ξημερώσει, οι εργάτες στοιβάζονται σε ένα λεωφορείο και κατευθύνονται προς τα εκεί, για να πιάσουν βάρδια, από ένα χωμάτινο, ανηφορικό δρόμο. Είναι σκυθρωποί. Τα πρόσωπά τους προδίδουν την κούραση και τον μόχθο. Οι βάρδιες είναι κυλιόμενες και βγαίνουν δύσκολα, αφού εργάζονται κάτω από πολύ σκληρές, απάνθρωπες συνθήκες. Εκεί η ζωή δίνει τη θέση της στον θάνατο, αφού τα μέτρα προστασίας είναι ανύπαρκτα και τα εργατικά δυστυχήματα ολοένα και αυξάνονται τα τελευταία χρόνια.

«Υπάρχουν δύο βάρδιες των οκτώ ωρών. Η πρωινή βάρδια ξεκινά στις 7 πμ και τελειώνει στις 3 μμ, ενώ η απογευματινή βάρδια ξεκινά στις 3 μμ και τελειώνει στις 11 μμ. Και στο κομμάτι που διαχειρίζεται η Albchrome -που είναι το μεγαλύτερο ορυχείο- υπάρχει και μία τρίτη βάρδια που ξεκινά στις 11 το βράδυ και τελειώνει στις 7 το πρωί», λέει στο VICE ο Elton Debreshi, επικεφαλής του Συνδικάτου Μεταλλωρύχων της Bulqiza.

Ο ίδιος δουλεύει στα ορυχεία χρωμίου συνολικά δέκα χρόνια. Για τέσσερα χρόνια έχει δουλέψει για ιδιωτικούς φορείς, των οποίων οι ιδιοκτήτες τους είναι ντόπιοι πολιτικοί και πρώην αξιωματούχοι μπλεγμένοι με εγκληματικές συμμορίες, ενώ για έξι χρόνια έχει δουλέψει στην Albchrome, που διαχειριζόταν μέχρι πρόσφατα ο πλουσιότερος ολιγάρχης στην Αλβανία, ο Σαμίρ Μανέ.

Οι εργάτες δεν βλέπουν το φως του ήλιου, βρίσκονται σε ένα διαρκές σκοτάδι, μέσα στις κλειστοφοβικές στοές των ορυχείων. Η κάθε μέρα που περνά, εμπεριέχει ρίσκο για την σωματική τους ακεραιότητα, αφού μετρούν δεκάδες εργατικά δυστυχήματα εξαιτίας της έλλειψης μέτρων προστασίας. Σύμφωνα με τον Elton, τα πιο συχνά ατυχήματα περιλαμβάνουν χιονοστιβάδες βράχων κατά την εξόρυξη, ενώ τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλος αριθμός τραυματισμών και θανάτων. «Οι λόγοι για αυτά τα ατυχήματα σχετίζονται και με τα ανεπαρκή μέτρα ασφαλείας κατά την εξόρυξη εντός των ορυχείων. Αντί να χρησιμοποιούνται μεταλλικά στηρίγματα, συνήθως χρησιμοποιούνται ξύλινα, τα οποία φυσικά είναι πιο επιρρεπή σε κατάρρευση». Ο ίδιος έχει υπάρξει μπροστά σε ατύχημα και συγκεκριμένα σε μία έκρηξη που είχε προκληθεί στα ορυχεία. Όπως μου περιγράφει, έπρεπε να ανοίξει το στόμα ενός συναδέλφου του ο οποίος είχε χάσει τις αισθήσεις του και δεν ανέπνεε, για να του κάνει τεχνητή αναπνοή. «Έχω ακόμα τα σημάδια στο δάχτυλό μου», λέει χαρακτηριστικά.

Οι πιο παλιοί έχουν δέρμα ρυτιδιασμένο και βλέμμα κενό. Όλοι φορούν γάντια και ψηλές γαλότσες, ενώ τα ρούχα τους είναι λεκιασμένα από τη δουλειά. Ένας εργάτης, σπρώχνει ένα βαρύ βαγόνι γεμάτο χρώμιο μέσα στη στοά με τα χαμηλά, στενά τοιχώματα. Το βάθος της είναι ακαθόριστο και επικρατεί σκοτάδι. Η μυρωδιά της υγρασίας και του βρεγμένου χώματος είναι έντονη και η ατμόσφαιρα αποπνικτική, αφού όσο προχωρά κανείς προς τα μέσα, ο αέρας όλο και λιγοστεύει. Οι εργασίες και τα βαγόνια που πηγαινοέρχονται από τις ράγες, ανασηκώνουν σύννεφα χώματος που οι εργάτες εισπνέουν, αφού δεν φορούν προστατευτικές μάσκες. Οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα ανθυγιεινές, όμως οι μισθοί των εργατών είναι μηδαμινοί αναλογικά με την σωματική και ψυχολογική επιβάρυνσή τους. «Οι αμοιβές κυμαίνονται από 500 έως 650 ευρώ τον μήνα. Λαμβάνοντας υπόψη τα πολύ συχνά θανατηφόρα ατυχήματα, φυσικά θεωρούμε ότι ο μισθός αυτός είναι ανεπαρκής», επισημαίνει ο Elton.

«Επιπλέον, η ασφάλιση είναι πολύ χαμηλή γιατί σε ορισμένα ορυχεία μόνο μέρος του μισθού περνά από το σύστημα. Το άλλο μισό παραδίδεται στους ανθρακωρύχους. Μερικοί από τους ανθρακωρύχους που έχουν συνταξιοδοτηθεί από τα ιδιωτικά ορυχεία λαμβάνουν από 100–120 ευρώ σύνταξη και μπορεί να φτάσουν τα 250 ευρώ μετά από 30 χρόνια υπόγειας εργασίας. Οι ανθρακωρύχοι δεν επωφελούνται από κουπόνια τροφίμων. Στην Albchrome τους δίνονται ένσημα αξίας 3 έως 5 ευρώ, αλλά αυτά αφαιρούνται από το ημερομίσθιο. Οι μεγάλες καντίνες για τους ανθρακωρύχους καταστράφηκαν από την πτώση του καθεστώτος στις αρχές της δεκαετίας του '90. Τα εργασιακά δικαιώματα είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Πρέπει να αντιμετωπίζουμε καθημερινά την καταστολή των εποπτικών αρχών που μπορούν να μας απολύσουν ανά πάσα στιγμή αν παραπονιόμαστε για τις συνθήκες εργασίας. Όλα αυτά συνέβησαν καθώς το παλιό συνδικάτο έχει προδώσει εδώ και καιρό τους ανθρακωρύχους».

Ως αρχηγός του συνδικάτου, ο Elton έχει γίνει μάρτυρας και έχει αναφέρει συχνά τραυματισμούς και θανάτους που έχουν συμβεί μέσα στα ορυχεία της Bulqiza. «Το Συνδικάτο Μεταλλωρύχων της Bulqize είναι το μόνο σωματείο που έχει ορθώσει ανάστημα, ζητώντας υψηλότερα πρότυπα ασφαλείας εντός των ορυχείων. Αυτή η Ένωση δημιουργήθηκε το 2019 στο Albchrome κι εγώ και άλλα τρία μέλη του σωματείου απολυθήκαμε αμέσως ως αντίποινα για τη δραστηριότητά μας. Ωστόσο, ως αποτέλεσμα της απεργίας που έγινε, οι μισθοί των μεταλλωρύχων αυξήθηκαν κατά 13%. Ξεκινήσαμε επίσης μια αίτηση για τη νομική αναγνώριση της κατάστασης των ανθρακωρύχων, η οποία θα βελτιώσει τις συνθήκες των ανθρακωρύχων και θα εξασφαλίσει μια σειρά από οφέλη», εξηγεί ο ίδιος.

Λίγο πιο πέρα, σε έναν χώρο περιφραγμένο με συρματόπλεγμα, υπάρχει ένας σωρός από χώμα ο οποίος σκεπάζεται με λουλούδια, ατάκτως τοποθετημένα. Είναι ένας τάφος ενός ακόμη εργάτη που πρόσφατα έχασε τη ζωή του. Μια υπενθύμιση ότι οι φωνές και οι διεκδικήσεις των εργατών πρέπει να ακουστούν για να μη χυθεί και άλλο αίμα. Τα αιτήματά τους πρέπει να γίνουν δεκτά, για να μπορέσουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια.

Το φως της μέρας χάνεται και τη θέση του παίρνει το σκοτάδι που πυκνώνει. Οι εργάτες φεύγουν αργά από τα ορυχεία ιδρωμένοι και κατάκοποι. Μετά από λίγες ώρες θα είναι ξανά εκεί. Σε αυτή την αδιάκοπη ρουτίνα που τους στερεί λίγη-λίγη τη ζωή.

Η Νίκη Σερέτη Δεν θα Έσβηνε Ποτέ τη Δεβόρα από το Παρελθόν της

Ένας «Ξεχασμένος» Κόσμος Ζει και Πεθαίνει Μόλις 19 Χιλιόμετρα από το Κέντρο της Αθήνας

Συγκλονιστικές Φωτογραφίες: Τι Άφησαν Πίσω τους οι Ουκρανοί που Εγκατέλειψαν τα Σπίτια τους

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.