«Η Δουλειά μου Αυτές τις Μέρες στον Ευαγγελισμό Είναι σαν να Βρίσκομαι σε Αποστολή με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα»

Το VICE Greece δίνει βήμα σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άτομα, με τη δημιουργία της στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε εβδομάδα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα με τα οποία καταπιάνονται και αξίζουν την προσοχή όλων.

Το συγκεκριμένο άρθρο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα υπογράφει η Κυριακής Μαργαρίτη, Press officer της οργάνωσης.

Κανονικά τέτοια περίοδο δεν θα ήταν στην Αθήνα. Θα είχε ήδη φύγει για την επόμενη αποστολή της ως ψυχολόγος με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα σε κάποια χώρα της Λατινικής Αμερικής. Όλα ήταν έτοιμα για την ένατη αποστολή της με την οργάνωση. Τα σχέδια όμως ανατράπηκαν λόγω κορονοϊού. Έτσι η Μάνια Βιδαλάκη ξυπνάει κάθε μέρα και πηγαίνει στον «Ευαγγελισμό», στο νοσοκομείο όπου εργάζεται.

Εκτός από τα καθήκοντά της στην αιματολογική κλινική, στη μονάδα μεταμόσχευσης μυελού των οστών και στα εξωτερικά ιατρεία του ψυχιατρικού τομέα, συμμετέχει στην ομάδα που προσφέρει ψυχολογική υποστήριξη στο προσωπικό του νοσοκομείου, λόγω της συναισθηματικής επίπτωσης της επιδημίας.

«Τέτοια περίοδο κάθε χρόνο έφευγα αποστολή με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Φέτος όλα τα σχέδια ανατράπηκαν λόγω της πανδημίας. Το παράξενο είναι ότι αυτή τη φορά, παραμένοντας στην Αθήνα, στη σταθερή δουλειά μου στο νοσοκομείο, η ατμόσφαιρα, η ένταση και οι ανάγκες με κάνουν να νιώθω σαν να είμαι σε αποστολή. Ένα νοσοκομείο έχει πάντα έναν εσωτερικό σταθερό ρυθμό μια ενδονοσοκομειακή ζωή που δεν διακόπτεται από τα έκτακτα συμβάντα. Απορροφά, όμως, και τα έκτακτα και τα ενσωματώνει στη λειτουργία του. Όπως είχε συμβεί και με τη μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι και τη νοσηλεία των εγκαυματιών. Αυτή τη φορά, η αντιμετώπιση του κορονοϊού, όχι μόνο προστέθηκε στη λειτουργία του νοσοκομείου με όλες τις απαραίτητες τροποποιήσεις και προσαρμογές αλλά συγκλονίζει την καθημερινότητα όλων των εργαζομένων. Ανησυχία, φόβος, αγωνία, ένταση απέναντι σε μια ιδιαίτερη και έκτακτη υγειονομική κατάσταση. Η ψυχολογική υποστήριξη του προσωπικού είναι σημαντική και απαραίτητη.

»Συνοδεύει σε αυτή την έντονη χρονική περίοδο μια τεράστια κοινή και συλλογική προσπάθεια όλων των εργαζομένων του νοσοκομείου για μια αξιοπρεπή ανταπόκριση στις θεραπευτικές ανάγκες αυτής της πανδημίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις αναπτύσσεται ένα πνεύμα επαγγελματικής υπευθυνότητας και εργατικότητας, παραμερίζονται συναισθηματικές και πρακτικές δυσκολίες και το προσωπικό δρα άμεσα. Η ψυχολογική υποστήριξη ενέχει αναγνώριση, κατανόηση και σεβασμό των δυσκολίων για να συνεισφέρει στην ενδυνάμωση αυτής της προσπάθειας».

Αυτό που ακούει συχνότερα αυτές της ημέρες η Μάνια από το προσωπικό του νοσοκομείου είναι η ανησυχία γιατρών και νοσηλευτών να μην κολλήσουν τον ιό και να μην τον μεταφέρουν στην οικογένειά τους. «Στις συζητήσεις παρουσιάζεται συχνά η ανάγκη επιβεβαίωσης ότι ο καθένας ανήκει σε μια ομάδα ενωμένη με αλληλεγγύη και αμοιβαία αναγνώριση της συνεισφοράς. Αυτή η αίσθηση του "ανήκειν" εμψυχώνει και αυξάνει την αυτοπεποίθηση. Συζητείται και ενισχύεται, επίσης, η συμφιλίωση με την πραγματικότητα, η πάροδος ενός πρώτου χρονικού διαστήματος αποδοχής και εξοικείωσης και η αυτοκυριαρχία στον φόβο και την αγωνία».

Η Μάνια έχει βρεθεί με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στην Κολομβία, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, στις Φιλιππίνες, στο Μπουρούντι, την Ουκρανία, την Αϊτή, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και τη Νιγηρία. Σε πολλές από αυτές τις χώρες χρειάστηκε να παράσχει ψυχολογική υποστήριξη στους πληθυσμούς εν μέσω κάποιας επιδημίας. Πόσο την έχει βοηθήσει αυτή της εμπειρία στην παρούσα φάση;

«Το πρωτόγνωρο πάντα τρομάζει! Η εμπειρία μου στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα μου επέτρεψε να έχω ήδη περάσει σε προηγούμενες αποστολές στο παρελθόν την δύσκολη προσαρμογή στον κίνδυνο και την ένταση μιας επιδημίας και να μάθω την οργάνωση δουλειάς μέσα σε αυτές τις συνθήκες. Η ανησυχία ή ακόμα και ο φόβος δεν εξαλείφονται τελείως , αλλά η διαχείριση των καταστάσεων και της εργασίας είναι πιο αποτελεσματική. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είναι το πιο ισχυρό σχολείο στη διαχείριση κρίσεων και επειγόντων καταστάσεων».

Πόσο ίδιες ή διαφορετικές είναι οι αντιδράσεις των ανθρώπων μπροστά στο φόβο της αρρώστιας και του θανάτου στην Αφρική, την Ασία ή την Ευρώπη; Ο ψυχισμός μας διαχειρίζεται διαφορετικά μία τέτοια απειλή;

«Σε όλες τις επιδημίες οι άνθρωποι -πάντα και παντού- φοβούνται αλλά και ελπίζουν ότι θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν και να θεραπευθούν ή να παραμείνουν υγιείς. Ο φόβος συνήθως συνδέεται με την αδυναμία ελέγχου και προστασίας από τη νόσο. Συνδέεται με τις αντιλήψεις της προέλευσης και της αιτίας. Σε παραδοσιακές κοινωνίες στην Αφρική, την Ασία και τη Νότιο Αμερική συχνά θεωρούν ότι η επιδημία προέρχεται από τον θεό ή από τα πνεύματα ως τιμωρία ή ως κάλεσμα για αλλαγή συμπεριφοράς. Σε αυτή την περίπτωση πολιτισμικά θεωρούν ότι δεν μπορούν να ελέγξουν την κατάσταση ώστε να αποφύγουν τη νόσο. Σε διάφορες αποστολές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχει τύχει να βρεθώ στην αντιμετώπιση επιδημίας χολέρας, ελονοσίας, τύφου, HIV\AIDS, όπου οι άνθρωποι τη βίωναν με έντονο φόβο θανάτου, αλλά και με μοιρολατρική αποδοχή ως κάτι αναπόφευκτο που υφίστανται για διαφορετικούς λόγους.

Ζω με την Κλιματική Αλλαγή

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

»Ανάλογα με τις πεποιθήσεις τους προστρέχουν για βοήθεια και θεραπεία στο νοσοκομείο της δυτικής ιατρικής ή στον ντόπιο παραδοσιακό θεραπευτή που θα ξορκίσει ή θα κατευνάσει τις ανώτερες δυνάμεις που έχουν "στείλει" τη νόσο.

»Οι πάσχοντες ή οι εν δυνάμει πάσχοντες δημιουργούν μεταξύ τους σχέσεις συμμαχίας, κατανόησης και αλληλεγγύης. Παράλληλα, διατηρούν πίστη, σεβασμό και ευγνωμοσύνη προς τον θεραπευτή, γιατρό ή σαμάνο. Συχνά δέχονται επίσης πρακτική βοήθεια, γνώση διαχείρισης της επιδημίας και ψυχολογική υποστήριξη από ομάδες εθελοντών. Αυτά τα βοηθητικά στηρίγματά τους ενισχύουν μια ήσυχη στάση και μια σιωπή σοφίας.

»Αντίθετα, εμείς στον δυτικό τρόπο αντίληψης και αντιμετώπισης θεωρούμε ότι κάποιος φταίει: ο πολίτης που δεν προφυλάσσεται, το κράτος που δεν τον προστατεύει, η φαρμακευτική ανεπάρκεια. Αυτή η στάση ενέχει την άποψη ότι μπορούμε να ελέγξουμε και να αντιμετωπίσουμε τη νόσο. Όταν αυτό δεν επιτυγχάνεται ο φόβος συνοδεύεται από θυμό».

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις μιας επιδημίας, όπως εξηγεί η Μάνια, είναι παρόμοιες σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας ή πολιτισμικής αντίληψης. «Είναι οι ανθρώπινες αντιδράσεις στην απειλή της ζωής από μια νόσο. Είναι η στεναχώρια, η αβεβαιότητα, ο φόβος, η αγωνία. Συχνά συμπεριλαμβάνουν διεργασίες απώλειας και πένθους. Σε ψυχικά ευάλωτα άτομα παρουσιάζονται ψυχοπαθολογικά συμπτώματα, μερικές φορές υποτροπή υπάρχουσας ψυχικής νόσου. Συνήθως οι ψυχολογικές επιπτώσεις συνοδεύονται από το στίγμα και τις συνέπειές του στη συμπεριφορά και του ‘’θύματος’’ και του ‘’θύτη’’: διαχωρισμός, απομόνωση, υποτίμηση, θυμός, ενοχή. Σε ορισμένες περιπτώσεις μολυσματικών νόσων οι ψυχολογικές επιπτώσεις επιβαρύνονται από κοινωνικές αλλαγές για παράδειγμα στη διαμονή ή την εργασία του ασθενή ή πρώην ασθενή, όπως επίσης από τελετουργικές αλλαγές, όπως η απαγόρευση παραδοσιακών εθίμων συνοδείας και ταφής του νεκρού».

Κι ενώ βρισκόμαστε ακόμη στο μέσον αυτής της πανδημίας μία σκέψη που περνάει από το μυαλό όλων μας είναι πώς θα μας βρει η επόμενη μέρα. Θα είμαστε διαφορετικοί, περισσότερο ή λιγότερο εγωιστές, περισσότερο ή λιγότερο ωφελιμιστές, απομονωμένοι ή συλλογικοί, αλληλέγγυοι ή ατομικιστές;

«Συνήθως οι δυσκολίες μεγιστοποιούν τα υπάρχοντα χαρακτηριστικά μας. Την υπευθυνότητα ή την ανευθυνότητα, την ευαισθησία ή την αδιαφορία, την ψυχραιμία ή τον πανικό, τη συλλογικότητα ή τον ατομικισμό. Είναι δύσκολο να γενικεύσουμε τις συναισθηματικές αντιδράσεις και συμπεριφορές διαφορετικών ανθρώπων.

»Σε μια περίοδο δυσκολίας μπορεί να αναπτυχθούν νέες συμπεριφορές ευαισθητοποίησης, υπευθυνότητας, αλληλεγγύης. Δυστυχώς συνήθως αυτά διακόπτονται μετά την πάροδο της δυσκολίας και οι άνθρωποι επανέρχονται στη συνηθισμένη τροχιά. Είναι δύσκολο να προβλέψουμε ουσιαστική αλλαγή.

»Για αυτό τον λόγο είναι σημαντικό να υπάρχει ένα υπόβαθρο μιας καλής παιδείας από την παιδική ηλικία. Μια εκπαίδευση στην υπόσταση, στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις του καθενός ως άτομο και ως πολίτης με υπευθυνότητα, αποδοχή και σεβασμό στις κοινές αρχές.

»Αυτό το υπόβαθρο θα βοηθήσει να υπάρχει μακροπρόθεσμα και σταθερά μια συγκροτημένη και συντονισμένη στάση κοινωνικά, επαγγελματικά και ηθικά στα άτομα όταν προκύψει μια δυσκολία τέτοιου τύπου.

»Το καλύτερο σενάριο είναι να συγκρατήσουμε από αυτή την εμπειρία της πανδημίας τα ερεθίσματα αξιολόγησης της αξίας της ζωής, τη σημασία ενός σωστού συστήματος περίθαλψης, τη σημασία της συλλογικής ευθύνης και δράσης. Να γίνουμε πιο υπεύθυνοι ως πολίτες και να σκεφτούμε πιο ώριμα ως άνθρωποι. Να αντιληφθούμε ότι στα περισσότερα μέρη της γης οι άνθρωποι μαστίζονται από επιδημίες και τα παιδιά πεθαίνουν από αρρώστιες και υποσιτισμό επειδή δεν έχουν πρόσβαση σε θεραπείες, φάρμακα και εμβόλια».

Μάθε εδώ πώς μπορείς να βοηθήσεις τη δράση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα κατά του κορονοϊού.

Περισσότερα από το VICE

Ο Επαναπατρισμός μιας Ελληνίδας Από την Ιταλία Κράτησε Τρεις Μέρες

Έχασα και τους Δύο Γονείς μου Aπό Κορονοϊό - Ύστερα Μολύνθηκα και Εγώ

Το Πάγωμα της Οικοδομής στη Μύκονο Λόγω Κορονοϊού, Αποκαλύπτει την Άγνωστη «Μαύρη» Εργασία