Ανθρώπινα Δικαιώματα στα Αζήτητα

Φαρμακονήσι, Μανωλάδα, ρατσιστικά εγκλήματα, ομοφοβικές επιθέσεις, αστυνομική βία. Η Παγκόσμια Ημέρα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στις 10 Δεκεμβρίου είναι μία αφορμή για να κάνουμε μία σύντομη θλιβερή ανασκόπηση του 2014 μέσα από την καταστρατήγηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Στην πραγματικότητα… «it happens everyday». Ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες παραβιάζονται σε καθημερινή βάση, κι όπως αναφέρει η Μαρία-Ντανιέλλα Μαρούδα, Επίκουρη Καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου του Παντείου Πανεπιστημίου και Υπεύθυνη Ανθρωπιστικής Δράσης του Ερευνητικού Κέντρου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (​ΕΚΕΚΔΑΑΔ): «Τα δικαιώματα του ανθρώπου και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια στην Ευρώπη της κρίσης παραμένει διαρκές ζητούμενο».

«Το κοινωνικό κράτος χάνεται, ο νομικός μας πολιτισμός δέχεται σοβαρές απειλές. Ένας απολογισμός του 2014 έχει μόνο μελανά χρώματα, παρά τις σκιές ελπίδας με κυριότερες αναφορές σε περιστατικά όπως αυτά στο Φαρμακονήσι και τη Μανωλάδα και τις υποθέσεις που μπήκαν στο αρχείο χωρίς διερεύνηση ευθυνών για το λιμενικό στην πρώτη περίπτωση και την εμπορία ανθρώπων στη δεύτερη. Ο Εισαγγελέας του Ναυτοδικείου Πειραιά έδωσε εντολή να τεθεί στο αρχείο ο φάκελος της υπόθεσης του ναυαγίου στο Φαρμακονήσι, ενώ στη Μανωλάδα ο ιδιοκτήτης των φραουλοχώραφων έχει, σε πρώτο βαθμό, αθωωθεί και η υπόθεση έχει μπει στο αρχείο», δηλώνει η Μαρία-Ντανιέλλα Μαρούδα.

H απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ​"Λογοθέτης κ.α. κατά Ελλάδας", που εκδόθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου έρχεται να προστεθεί στη λίστα των παραβιάσεων από την Ελλάδα του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), που ορίζει ότι «κανένα πρόσωπο δεν πρέπει να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σε απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία». Όπως υποστηρίζει η κ. Μαρούδα: «Αυτές τις μέρες με αφορμή τον Ρωμανό ερχόμαστε αντιμέτωποι με το άλλο μεγάλο ζήτημα στο οποίο είμαστε εκτεθειμμένοι και αφορά τις απάνθρωπες, και συχνά εξευτελιστικές συνθήκες κράτησης στα σωφρονιστικά μας ιδρύματα. Δεν είναι τυχαίο ότι με την απόφαση "Λογοθέτης κ.α. κατά της Ελλάδας", η μακρά λίστα των παραβιάσεων από την Ελλάδα του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ενισχύεται με νέες καταδίκες. Από το 2001 μέχρι σήμερα η Ελλάδα έχει 53 καταδικαστικές αποφάσεις για παραβίαση του άρθρου 3, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων (44) εκδόθηκαν από το 2009 και μετά. Από αυτές η μία αφορά βασανιστήρια, ενώ οι υπόλοιπες 52 εντάσσονται στο σκέλος της απαγόρευσης της απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης. Έκθεση μάλιστα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου για το διάστημα 1959-2013 μας φέρνει στην 7η θέση, με τις πρώτες θέσεις να καταλαμβάνονται από τη Ρωσία, την Τουρκία και τη Ρουμανία», αναφέρει η κ. Μαρούδα και καταλήγει πως: «Εάν ήθελα να συνοψίσω την ημέρα της 10ης Δεκεμβρίου 2014, της Παγκόσμιας Ημέρας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τη σημασία της θα έλεγα ότι στέρηση ελευθερίας δεν σημαίνει στέρηση αξιοπρέπειας. Η οικονομική κρίση δεν δικαιολογεί στέρηση της αξιοπρέπειας. Ούτε των Ελλήνων, ούτε των υπηκόων τρίτων χωρών που φιλοξενούμε».

​

Η Εύα Κοσσέ, ερευνήτρια για την Ελλάδα στη ​Human Rights Watch προσθέτει κι άλλες περιπτώσεις καταστρατήγησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα οποία συνδέονται και με τις πολιτικές λιτότητας και την οικονομική κρίση: «Σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο, ο ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας του ΟΗΕ για το εξωτερικό χρέος και τα ανθρώπινα δικαιώματα προειδοποίησε ότι ο αντίκτυπος των μέτρων λιτότητας ήταν ιδιαίτερα αισθητός στις πλέον ευπαθείς ομάδες. Οι επιθέσεις σε μετανάστες και σε αιτούντες άσυλο που έχουν καταγραφεί είναι πάνω από 400 περιστατικά κατά τα τελευταία τρία χρόνια. Οι επιθέσεις ενάντια στην ΛΟΑΤ κοινότητα φάνηκαν να αυξάνονται.Τα αυξημένα μέτρα ασφάλειας κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία συνέπεσαν με την αύξηση του αριθμού των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο, συμπεριλαμβανομένων των Σύρων. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε την Ελλάδα υπεύθυνη για την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση σε κέντρα κράτησης μεταναστών για οκτώ διαφορετικές περιπτώσεις, από τον Δεκέμβριο του 2013. Ενώ τον περασμένο Ιανουάριο υπήρξε καταδίκη σε 10 μήνες φυλάκιση, με τριετή αναστολή, για τη λειτουργία του σατιρικού προφίλ για το Γέροντα Παστίτσιο, γεγονός που εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την ελευθερία της έκφρασης».

Σύμφωνα με τον Γιώργο Κοσμόπουλο, επικεφαλής του ελληνικού γραφείου της​Διεθνούς αμνηστίας: «Κατά την διάρκεια του 2104 είδαμε μια σειρά από παραβιάσεις στην Ελλάδα, οι περισσότερες από τις οποίες αποτελούν χρόνιες πληγές. Δυστυχώς ζητήματα αναφορικά με τα δικαιώματα των μεταναστών και των προσφύγων παραμένουν πολλά, παράνομες και επικίνδυνες απωθήσεις στα σύνορα, καταχρηστική και παρατεταμένη κράτηση είναι μόνο μερικά από αυτά. Η αστυνομική βία και η ατιμωρησία επιμένουν ενώ παρά τις επί μέρους βελτιώσεις τα εγκλήματα μίσους δεν αντιμετωπίζονται όσο αποφασιστικά απαιτεί η κατάσταση ενώ και οι διώξεις εναντίων των αντιρρησιών συνείδησης συνεχίστηκαν. Χρειάζεται συνεχής επαγρύπνηση από τους πολίτες και την κατάλληλη βούληση εκ μέρος των αρχών. Αντί τέτοιας βούλησης βλέπουμε συχνά άρνηση της πραγματικότητας ή αποσπασματικές προσπάθειες για πράγματα που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα».

«Η Ελλάδα επιβεβαίωσε και το 2014 την εικόνα μιας χώρας από την οποία απουσιάζει η κουλτούρα των ανθρώπινων δικαιωμάτων», λέει χαρακτηριστικά ο Παναγιώτης Δημητράς, εκπρόσωπος του ​Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι και συνεχίζει: «Όσοι προσπαθούν να εισέλθουν παράτυπα στην Ελλάδα πάρα πολύ συχνά αντιμετωπίζουν εχθρική έως επιθετική αντιμετώπιση από τις αρχές που μερικές φορές τους κοστίζουν τις ζωές τους όπως στο Φαρμακονήσι. Όταν συλληφθούν κρατούνται σε χώρους με ταπεινωτικές συνθήκες για τις οποίες η Ελλάδα καταδικάζεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) κατά συρροή. Οι Ρομά γίνονται αντικείμενο εξώσεων χωρίς μετεγκατάσταση, παρά τα όσα προβλέπει και η ελληνική νομοθεσία. Η αστυνομική βία έχει φθάσει σε δυσθεώρητα ύψη που θυμίζουν παλιές εποχές, καθώς η γενικευμένη ατιμωρησία των δραστών ενθαρρύνει την ανεξέλεγκτη χρήση βίας. Εκατοντάδες πάσης μορφής αποφάσεις του ΕΔΔΑ δεν εκτελούνται όπως ομολόγησε και αρμόδιο στέλεχος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Η ομολογία έγινε με αφορμή τη μη συμμόρφωση της χώρας με την καταδικαστική απόφαση του ΕΔΔΑ για το σύμφωνο συμβίωσης μόνο για ετερόφυλα ζευγάρια. Η ομοερωτοφοβία ακόμη και από δημόσιες αρχές (π.χ. ΕΣΡ και φυσικά την Εκκλησία της Ελλάδας) συνεχίζει να μαστίζει τη χώρα. Όλα αυτά οφείλονται κυρίως στο γεγονός πως ο θεσμός κλειδί σε κάθε κράτος δικαίου, η δικαιοσύνη, επιβεβαιώνει πάρα πολύ συχνά την κυριαρχία στους κόλπους της ρατσιστικών απόψεων και συμπεριφορών καθώς και απροθυμίας να τιμωρήσει όργανα της εκτελεστικής εξουσίας (ιδίως αστυνομικούς)».

Μερικές περιπτώσεις καταστρατήγησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων το 2014 στην Ελλάδα όπως τις προσέγγισε το VICE:

​

​

​

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.