Οι Πέντε Ώρες που η Δυτική Θεσσαλονίκη Χθες Ήταν μια Πόλη-Φάντασμα

Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Αβραμίδης

«Τρεις ημέρες αργότερα, Κυριακή πρωί, είδαμε ένα αεροπλάνο να πέφτει φλεγόμενο, προφανώς από αντιαεροπορικά πυρά. Βγήκε κόσμος από το καφενείο που υπήρχε στην περιοχή Μυτιληνάκια. Ακούστηκαν βομβαρδισμοί και τρέξαμε έξι άτομα να κρυφτούμε κάτω από μία γέφυρα, περίπου στο σημείο που βρίσκεται σήμερα η γέφυρα του Δενδροποτάμου» αφηγείται η κ. Βασιλειάδου. «Μία βόμβα έπεσε σχεδόν δίπλα μας. Καταπλακωθήκαμε από τα χώματα. Έχασα τις αισθήσεις μου και συνήλθα από τα κλάματα και τις τσιρίδες, άγνωστο πόση ώρα μετά. Όταν προσπάθησα να σηκωθώ, ένιωσα ένα χέρι πάνω μου να με κρατά. Ήταν της νεκρής μάνας μου, Όλγας Βασιλειάδου. Από την ίδια βόμβα σκοτώθηκε ο παππούς μου, Βασίλης Ασλανίδης και μία νιόπαντρη γυναίκα που έτρεξε μαζί μας. Η αδερφή της τελευταίας σώθηκε, αλλά έχασε το πόδι της. Μεταφέρθηκα στο Νοσοκομείο Άγιος Δημήτριος, μέχρι σήμερα έχω θραύσματα στο σώμα μου που δεν μπόρεσαν να αφαιρέσουν οι γιατροί. Τα τραύματα όμως, που αφήνουν στην ψυχή τέτοια γεγονότα δεν ξεχνιούνται ακόμη και αν περάσουν 200 χρόνια».

Το πρωί της Κυριακής η κόρη της κυρίας Ελένης, Μαρίνα, την πήρε μαζί με την εγγονή της και πήγαν για λίγες ώρες σε ένα χωριό έξω από τη Βέροια. Η ιστορία έπαιξε ένα παράξενο παιχνίδι. Η 84χρονη γυναίκα έπρεπε να φύγει από το σπίτι της, όπως και άλλοι περίπου 70.000 κάτοικοι της Δυτικής Θεσσαλονίκης, ώστε να εξουδετερωθεί στο Κορδελιό μία βόμβα 200 κιλών εκρηκτικών, αμερικάνικης κατασκευής, αντίστοιχη με εκείνες που ξεκλήρισαν την οικογένεια πριν από 73 χρόνια.

Η πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα επιχείρηση εκκένωσης μιας πυκνοκατοικημένης ζώνης σε ακτίνα 1.900 μέτρων ξεκίνησε με το πρώτο φως της ημέρας. Αστυνομικοί έκλειναν με κορδέλες τα κάθετα στενάκια στη Μοναστηρίου, απομάκρυναν με γερανούς παρκαρισμένα αυτοκίνητα από τη νεκρή ζώνη και στα κεντρικά σημεία άκουγαν σχηματίζοντας κύκλο τις τελευταίες οδηγίες των αξιωματικών, που μεταξύ άλλων τους έλεγαν ότι «δεν μπορούμε να βγάλουμε κάποιον με το ζόρι». Την ίδια στιγμή, ομάδες διάσωσης, εθελοντές και δημοτικοί υπάλληλοι έδιναν οδηγίες στους κατοίκους. Οι περισσότεροι απομακρύνθηκαν με αυτοκίνητα, λιγότεροι επιβιβάστηκαν στα δημοτικά λεωφορεία που έκαναν έκτακτα δρομολόγια. «Τη μια στιγμή φοβάμαι και την άλλη το ρίχνω στην πλάκα. Θα γίνουμε για λίγο πρόσφυγες», είπε η Γιαννούλα Τσάπανου την ώρα που επιβιβαζόταν από την πλατεία του Κορδελιού σε λεωφορείο με κατεύθυνση τα ΕΠΑΛ του Ευόσμου, κεντρικό σημείο ασφαλούς παραμονής. Υπήρχαν κι εκείνοι που έμειναν πίσω, όπως η Αγγελική Γαβριηλίδου. «Δεν φοβάμαι για την ασφάλεια του σπιτιού μας, αλλά έμειναν τα δύο αδέρφια μου και θα κάνω το ίδιο», είπε, αποχαιρετώντας τη φίλη της, Ελένη Εμμανουηλίδου, που αποφάσισε να φύγει με τα δύο ανήλικα παιδιά της.

Σε γενικές γραμμές, το σχέδιο εκκένωσης λειτούργησε σωστά, αν και δεν έλειψαν τα ευτράπελα· για παράδειγμα η πλατεία Ευόσμου εκκενώθηκε κατά το ήμισυ, διότι η ακτίνα των 1.900 μέτρων υπολογίστηκε ακριβώς μέχρι τη μέση του πλακόστρωτου! Για φαντάσου, τα μισά καφέ λειτουργούσαν κανονικά και τα υπόλοιπα είχαν κατεβάσει ρολά. Επίσης, απομακρύνθηκαν πρόσφυγες από τη δομή φιλοξενίας της Softex, οι οποίοι επισκέφθηκαν το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Μετά τις 10:00 η πόλη στα δυτικά ερήμωσε. Είναι εφιαλτικό να οδηγείς μόνος σε πανέρημους δρόμους.

Η επιχείρηση ξεκίνησε με καθυστέρηση στις 11:05 κι αυτό διότι σε μπαλκόνι οικοδομής δίπλα στο σημείο που βρέθηκε η βόμβα είχε τοποθετηθεί κάμερα που μετέδιδε ζωντανά εικόνα για ιστοσελίδα. Στο σκάμμα βάθους πέντε μέτρων κατέβηκαν δύο ναρκαλιείες – ένας εκ των οποίων φορούσε πορτοκαλί γάντια – από το εννιαμελές κλιμάκιο του Τάγματος Εκκαθάρισης Ναρκοπεδίων Ξηράς (ΤΕΝΞ). Χρειάστηκε περίπου μία ώρα για τις προπαρασκευαστικές εργασίες γύρω από τη βόμβα. Ακολούθησε το πιο σύντομο, αλλά κρίσιμο βήμα. Οι πυροτεχνουργοί ενίσχυσαν το σκάμμα με τσουβάλια άμμου και ακούμπησαν προσεχτικά πάνω στον πυροκροτητή έναν ειδικό μηχανισμό, που ελέγχεται από απόσταση. Ο πυροδοτικός μηχανισμός αφαιρέθηκε με την πρώτη. Πετάχτηκε πίσω με δύναμη, διαγράφοντας μία κυκλική κίνηση. Στις 12:05 έγινε γνωστό ότι η βόμβα είχε σε πρώτη φάση αδρανοποιηθεί. Μία πόλη και οι επικεφαλής της επιχείρησης ξεφύσηξαν με ανακούφιση.

Στην άλλη άκρη της Θεσσαλονίκης, στο κτίριο της Περιφέρειας όπου είχε στηθεί το κέντρο ενημέρωσης, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΓΕΣ, συνταγματάρχης Νικόλαος Φανιός, δήλωσε ότι η βόμβα ήταν αμερικάνικης κατασκευής και ότι βρέθηκε σε καλή κατάσταση, «γιατί την εποχή που ρίχτηκε, η συγκεκριμένη έκταση ήταν βάλτος». Το μήκος της ήταν 1,5 μέτρο και το βάρος της 500 λίβρες, ενώ σε περίπτωση έκρηξης, κατά τον εκπρόσωπο του ΓΕΣ, τα θραύσματα θα μπορούσαν να σκοτώσουν όποιον βρισκόταν σε απόσταση 1.900 μέτρων. «Ήταν ένα περιστατικό που είναι σύνηθες για τον Στρατό. Αυτό που ήταν κάπως ξένο και απόκοσμο είναι ότι εντοπίστηκε μέσα σε αστικό ιστό και χρειάστηκε να πάρουμε όλα αυτά τα μέτρα ασφαλείας», δήλωσε ο ίδιος. Από το 1954 που ιδρύθηκε η συγκεκριμένη στρατιωτική ομάδα, έχει εκκαθαρίσει περισσότερα από 800.000 στρέμματα, κι έχει εξουδετερώσει πάνω από 450.000 νάρκες και 800.000 χειροβομβίδες. Ο φόρος αίματος είναι βαρύς, καθώς έχουν σκοτωθεί όλα αυτά τα χρόνια 31 ναρκαλιείες.

Στις 3 το μεσημέρι ένα στρατιωτικό φορτηγό με καρότσα γεμάτη άμμο και τη βόμβα δεμένη με ιμάντες, σαν κουφάρι φάλαινας στη Βόρεια Θάλασσα, περνούσε κάτω από την αερογέφυρα της Σταυρούπολης με κατεύθυνση το πεδίο βολής Ασκού-Προφήτη, στην Ανατολική πλευρά του Νομού Θεσσαλονίκης. Πίσω στην πόλη οι κορδέλες της Αστυνομίας κατέβηκαν και στην προσωρινά διχοτομημένη πλατεία του Ευόσμου άρχισε ξανά να κυκλοφορεί κόσμος. Περαστικοί και περίεργοι φωτογράφιζαν το σκάμμα της βόμβας στο προαύλιο του βενζινάδικου στον αριθμό 90 της Μοναστηρίου, που έμεινε κλειστό για δέκα μέρες και μονοπώλησε την επικαιρότητα στον Βορρά. Πριν από τις 5 το απόγευμα η βόμβα εξουδετερώθηκε στο μακρινό πεδίο βολής.

Μια ίδιου τύπου βόμβα είχε εντοπιστεί και εξουδετερωθεί στο Κορδελιό ακριβώς πριν από 20 χρόνια, τον Μάρτιο του 1997. Κανένας ντόρος δεν είχε δημιουργηθεί τότε και το ΑΠΕ είχε αφιερώσει σε τηλεγράφημα από το γραφείο Βορείου Ελλάδος μόλις 124 λέξεις.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω.

Περισσότερα από το VICE

Η Εβδομάδα μιας Άνεργης στην Ελλάδα

Κανείς δεν Γιορτάζει πια στην Πλατεία Ομονοίας

H Mέρα που Παραλίγο να με Πατήσει Ένας Ευγενικός και Μόνος Καουμπόη