Μιλήσαμε με τους Έλληνες Μυθικιστές που Πιστεύουν ότι ο Χριστός Δεν Υπήρξε Ποτέ

Σήμερα, κάποιοι λένε ότι ο Χριστός είναι ένα ψέμα, ότι δεν υπήρξε ποτέ. Πρόκειται για τους ακόλουθους του μυθικισμού, ενός παγκόσμιου ρεύματος ιδεών που γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, στην Ευρώπη του Διαφωτισμού και υποστηρίζει ότι ο Ιησούς δεν ήταν ένα υπαρκτό, ιστορικό πρόσωπο, αλλά μία φανταστική κατασκευή των μετέπειτα αιώνων, που αποσκοπούσε στην εδραίωση της χριστιανικής πίστης. Παρότι ο μυθικισμός βρήκε γρήγορα πολλούς υποστηρικτές σε χώρες της δυτικής Ευρώπης και στις ΗΠΑ -ανάμεσά τους και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας- το κίνημα άργησε να φτάσει στην Ελλάδα, όπου οι πρώτοι μυθικιστές εντοπίζονται πριν από μόλις μία δεκαετία. Παρόλα αυτά, αξίζει να σημειώσουμε ότι σπαράγματα των ιδεών της μυθικιστικής κίνησης εντοπίζονται από το 1897 στη χώρα, αλλά και σε όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα. Μυθικιστικές θέσεις αναπτύσσουν τόσο ο πατέρας της ελληνικής λαογραφίας, Νικόλαος Πολίτης, όσο και ο πατέρας της ελληνικής Εθνολογίας, Παναγής Λεκατσάς.

Λίγες ημέρες προτού γιορτάσω τα φετινά Χριστούγεννα, αποφάσισα να μιλήσω με τους Έλληνες μυθικιστές. Ήθελα να μάθω αν τελικά η γέννηση του Χριστού είναι το μεγαλύτερο fake news, το μεγαλύτερο hoax στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Κατά τη συζήτησή μας, ο Μηνάς Παπαγεωργίου, μυθικιστής και συγγραφέας του βιβλίου Το Πρόβλημα της Ιστορικότητας του Ιησού (εκδόσεις Δαιδάλεος), περνάει αμέσως στα επιχειρήματα. «Καταρχάς, πρέπει να πούμε ότι δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία που να αποδεικνύουν επιστημονικά την ύπαρξη του Χριστού. Τα Ευαγγέλια -η κύρια πηγή για τη ζωή του Ιησού- είναι κείμενα πίστης και όχι ιστορικά κείμενα, τα οποία μάλιστα γράφηκαν μετά το 70 μ.α.χ.χ. (μετά την απαρχή της χριστιανικής χρονολόγησης - όπως είναι λογικό, οι μυθικιστές δεν χρησιμοποιούν τον όρο «μετά Χριστόν», καθώς δεν πιστεύουν στην ύπαρξή του). Το γεγονός ότι τα Ευαγγέλια είναι θρησκευτικά κείμενα και περιγράφουν ετεροχρονολογημένα γεγονότα που συνέβησαν δεκαετίες, πριν από τη σύνταξή τους σημαίνει ότι δεν μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστες πηγές για τα όσα διηγούνται».

Σύμφωνα με τον Μηνά, η ιστορική αναξιοπιστία των Ευαγγελίων συνδυάζεται με ένα ακόμη δεδομένο που ενισχύει τη θέση ότι ο Χριστός δεν υπήρξε ποτέ. «Σήμερα, γνωρίζουμε πάνω από 140 Έλληνες, Ρωμαίους και Ιουδαίους ιστορικούς, όπως ήταν ο Πλούταρχος και ο Φίλων ο Αλεξανδρεύς, οι οποίοι, παρότι έζησαν κατά την εποχή ή λίγο αργότερα από την περίοδο στην οποία τα Ευαγγέλια τοποθετούν τη ζωή του Ιησού, δεν κάνουν καμία αναφορά για τη δράση του», λέει ο ίδιος. «Εξαίρεση αποτελούν αποδεδειγμένες επιστημονικά πλαστογραφήσεις και εμβόλιμες αναφορές που έγιναν σε ιστορικά κείμενα -όπως στη Φλαβιανή Μαρτυρία του Ιώσηπου- κατά τους μεταγενέστερους αιώνες και στόχευαν στην εδραίωση του Χριστιανισμού ως επικρατούσας θρησκείας». Ακόμη, αρνητές της ιστορικότητας του Ιησού υποστηρίζουν ότι όσοι ιστορικοί της εποχής αναφέρονται στον φερόμενο ως Θεάνθρωπο, δεν το κάνουν με το όνομά του -δηλαδή το όνομα Ιησούς-, αλλά αναφέρονται σε αυτόν με τη λέξη «Χρηστός», που σημαίνει «χρήσιμος» -ο όρος χρησιμοποιούνταν συχνά στη ρωμαϊκή γραμματεία και αποδιδόταν στους καλούς δούλους- ή τη λέξη «Χριστός», που δεν ήταν το όνομα του Ιησού, αλλά ένας τίτλος που του αποδόθηκε από τους οπαδούς του.

Ένα ακόμα επιχείρημα που κατά τους μυθικιστές αποδεικνύει ότι ο Χριστός δεν υπήρξε ως ιστορικό πρόσωπο είναι το ότι πολλά από τα θεϊκά χαρακτηριστικά του συναντώνται και σε άλλες προχριστιανικές θεότητες, που λατρεύονταν πολλούς αιώνες προτού εμφανιστεί ο Χριστός. Σύμφωνα με τη σχετική βιβλιογραφία, έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον 22 μυθολογικοί χαρακτήρες και θεότητες που φέρουν δεκάδες ιδιότητες του Χριστού, προτού τις αποκτήσει ο τελευταίος. Εκτός από τη σταύρωση και την ανάσταση, ανάμεσα στα κοινά χαρακτηριστικά είναι: η μητέρα του θεού είναι παρθένα, ο πατέρας του είναι βασιλιάς, ο τρόπος σύλληψής του δεν ακολουθεί την κλασική συνεύρεση, αλλά γίνεται με θαυματουργό τρόπο, ο ίδιος προορίζεται να γίνει υιός του Θεού, φυγαδεύεται για να γλιτώσει από τη θανάτωση, ανατρέφεται από θετούς γονείς, δεν υπάρχουν πληροφορίες για τα παιδικά του χρόνια, καθορίζει νόμους, πεθαίνει σε λόφο, το άψυχο σώμα του δεν μένει στο χώμα.

Ένας από τους «δίδυμους θεούς» που παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά με τον Χριστό είναι ο αρχαιοελληνικός Διόνυσος. Όπως ακριβώς και ο Ιησούς, ο Διόνυσος πραγματοποιεί θαύματα -ανάμεσα στα οποία είναι και η μετατροπή του κρασιού σε νερό- αποκαλείται «το Άλφα και το Ωμέγα», παρουσιάζεται εσταυρωμένος, πεθαίνει και αργότερα ανασταίνεται. Η Χαρίτα Μήνη, φιλόλογος και μυθικίστρια, υποστηρίζει ότι ο δανεισμός και η υιοθέτηση χαρακτηριστικών ελληνικών θεοτήτων από τη χριστιανική παράδοση δεν είναι τυχαία, καθώς εκείνη την εποχή «ο Χριστιανισμός δεν είχε τίποτα πέρα από την εβραϊκή Παλαιά Διαθήκη, όμως δεν ήθελε να απευθυνθεί μόνο στον εβραϊκό, αλλά και στον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Για να καταφέρει η νέα θρησκεία να εξαπλωθεί, έπρεπε αναγκαστικά να αφομοιώσει στοιχεία που είχαν από καιρό εδραιωθεί στον νου και την ψυχή των ανθρώπων. Σε αυτό βοηθούσε η υιοθέτηση στοιχείων του Διονύσου, που είναι μια βαθιά ανθρώπινη μορφή, η λατρεία της οποίας φτάνει μέχρι τις μέρες μας και αγκαλιάζει πολλές πλευρές της ανθρώπινης εμπειρίας: τη ζωή και τον θάνατο, τον έρωτα και τη γονιμότητα, το γέλιο και το δάκρυ, την κωμωδία και την τραγωδία, την ανάγκη συναισθηματικής κάθαρσης, λύτρωσης και ελευθερίας».

Η φωτογραφία είναι από το άρθρο του VICE: «Οι Άνθρωποι που Πιστεύουν ότι Είναι ο Χριστός»

Το θέμα της ανάστασης, αναντικατάστατο στον Χριστιανισμό, εμφανίζεται και στη μυθολογία του θεού Άδωνη. Όπως λέει ο μυθικιστής και πολιτισμολόγος Ιωάννης Μπουσίου, «τα ταφικά δρώμενα -όπως είναι ο επιτάφιος και ο θρήνος- μετά τον θάνατο του Χριστού είναι σε μεγάλο βαθμό παρμένα από την ιστορία του Άδωνη, στο τελετουργικό του οποίου περιλαμβάνεται ο θάνατός του, ο θρήνος και η ανάστασή του. Μετά τον θάνατό του Άδωνη, ακολουθεί η ανάληψή του στους ολύμπιους αιθέρες, κάτι που ταυτίζεται ουσιαστικά με την ανάληψη του Χριστού στο “βασίλειο των ουρανών”. Μάλιστα, σε πολλές περιοχές του ελλαδικού χώρου, τα δρώμενα για τον Άδωνη πραγματοποιούνταν την ίδια εποχή που γιορτάζεται σήμερα το Πάσχα. Άλλοι προχριστιανικοί θεοί που ανασταίνονται στη μυθολογία είναι ο Άττης της Φρυγίας, ο Όσιρις της Αιγύπτου και ο Κρίσνα της Ινδίας». Εκτός από τον Χριστό, και η μορφή της Παναγίας συνδέεται με γυναικείες θεότητες άλλων προχριστιανικών θρησκειών, οι οποίες φέρουν επίσης τα χαρακτηριστικά της παρθενίας, της παρθενογένεσης και της καθαρότητας. Μάλιστα, κάποιες από αυτές, όπως η θεά Άρτεμη, εμφανίζονται ως βρεφοκρατούσες -όπως η Παναγία με τον Χριστό- και για τις οποίες υπήρχε στην αρχαιότητα η λέξη «κουροτρόφος».

Οι Έλληνες μυθικιστές υποστηρίζουν ότι ο μυθικισμός δεν είναι πλέον ένα περιθωριοποιημένο κίνημα αβάσιμων θέσεων. Ο Μηνάς Παπαγεωργίου λέει ότι «υπάρχουν ακαδημαϊκοί σε όλο τον κόσμο που ασχολούνται επιστημονικά με το ζήτημα της ιστορικότητας του Χριστού, εκδίδονται πανεπιστημιακές εκδόσεις που παρουσιάζουν τις επιστημονικές θέσεις των μυθικιστών, ενώ έχουν καταρτιστεί και διδακτορικά προγράμματα σπουδών με θέμα την απόρριψη της ιστορικής διάστασης του Ιησού. Το θέμα δεν αποτελεί πια ταμπού, αλλά εξετάζεται σε ακαδημαϊκό επίπεδο, κάτι που σταδιακά συμβαίνει και στην Ελλάδα, αφού το 2016 πραγματοποιήθηκε το πρώτο πανελλαδικό συνέδριο για τον μυθικισμό».

Τέτοιες ακαδημαϊκές θέσεις έχουν εκφραστεί κατά καιρούς και στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μάριος Μπέγζος, έχει πει σε συνέντευξή του ότι «υπάρχουν κάποιες ιστορικές μαρτυρίες για τον Ιησού, αλλά το σημαντικότερο δεν είναι η ιστορική του ύπαρξη, είναι η πίστη των ανθρώπων. Πάντοτε στον χώρο της πίστης μιλάς για τη σημασία του πράγματος και όχι για το ίδιο το πράγμα, το οποίο, σε τελευταία ανάλυση, χλομιάζει. Κάτι το οποίο αποδεικνύεται, επιβάλλεται κιόλας. Εάν η ύπαρξη του Χριστού αποδεικνυόταν μαθηματικώς και ιστορικώς, θα ήταν υποχρεωτική για τους ανθρώπους, ενώ τώρα είναι στη διάθεση των ανθρώπων. Δεν είναι υποχρεωτική, δεν είναι δεσμευτική». Ακόμη, σε ερώτηση σχετικά με τις ιστορικές μαρτυρίες για το πρόσωπο του Χριστού, ο καθηγητής στο Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Μιλτιάδης Κωνσταντίνου είπε στο ραδιόφωνο της Εκκλησίας της Ελλάδας ότι, «η σημαντικότερη μαρτυρία για την ιστορικότητα του Χριστού προέρχεται εκ του αποτελέσματος, διότι το κήρυγμα του Ιησού διαδόθηκε και άλλαξε τη ροή της Ιστορίας. Κατά τα άλλα, δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν άλλες μαρτυρίες, διότι ο Ιησούς για τους ιστορικούς της εποχής ήταν ένας ασήμαντος ραβίνος σε μια ασήμαντη επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η εξέλιξη, όμως, απέδειξε ότι ήταν Υιός του Θεού του ζώντος».

[VICE Video] Οι Έλληνες που Πιστεύουν ότι η Γη Είναι Επίπεδη

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Ο Μηνάς Παπαγεωργίου λέει ότι «ο μυθικισμός δεν αφορά θέματα πίστης. Είναι πεδίο έρευνας και όχι μια θρησκευτική θεωρία που μάχεται τη χριστιανική πίστη. Οι μυθικιστές δεν είμαστε πολέμιοι του Χριστιανισμού και κάποιος μπορεί να είναι μυθικιστής και χριστιανός. Το μόνο που λέμε είναι ότι ο Χριστός δεν υπήρξε ως ιστορικό πρόσωπο. Η διαφορά του Χριστιανισμού με τις άλλες θρησκείες είναι ότι, ενώ οι τελευταίες παρουσιάζουν την αλληγορία του θανάτου και της ανάστασης μεταφορικά, ο Χριστιανισμός την πήρε και της έδωσε ιστορική διάσταση. Όμως τα δεδομένα δείχνουν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει».

Η θεωρητική αντιπαράθεση για την ιστορική ύπαρξη του Χριστού δεν θα τελειώσει σύντομα. Μέχρι να μάθουμε τι ισχύει, κρατάμε το μήνυμα αγάπης των Χριστουγέννων, η αξία του οποίου θα υπάρχει, ακόμη κι αν ο Ιησούς δεν πάτησε ποτέ το πόδι του στη Γη.

Ακολουθήστε τον Θοδωρή Χονδρόγιαννο στο Facebook, στο Twitter και στο Instagram.

Περισσότερα από το VICE

Ο Φώτης Σεργουλόπουλος Θεωρεί Ρατσιστική την Ατάκα «Δεν με Ενδιαφέρει τι Κάνεις στο Κρεβάτι σου, Αρκεί να μην Προκαλείς»

Ο Αλβανός Γόης της Στυλίδας και ο Αφόρητος Τηλεοπτικός Ρατσισμός των 90s

H Άνοδος και η Πτώση του Nokia 3310, του πιο Διασκεδαστικού Τηλεφώνου που Έχει Υπάρξει