Οι Ρομά είναι ένα «μυστήριος λαός» που η ταυτότητά του χάνεται στα βάθη του χρόνου και στους μακρινούς τόπους της περιπλάνησης. Από την Ινδία και την Αίγυπτο, μέχρι τη Σουηδία και την Αγγλία και από τα χρόνια του Μέγα Αλέξανδρου ως τα σήμερα οι πλανόδιοι άρχοντες του δρόμου εμφανίζονται στο χάρτη της παγκόσμιας ανθρωπογεωγραφίας. Έκτοτε, ζουν στις παρυφές του περιθωρίου, στο μεταίχμιο της νομιμότητας και στο όριο της κοινωνικής αποδοχής. Ενδεχομένως, πολλοί άνθρωποι επώνυμοι και μη, να προέρχονται από οικογένειες Ρομά χωρίς να το γνωρίζουμε, και ως εκ τούτου να τυγχάνουν άλλης αντιμετώπισης.
Γιατί να δει κανείς το ντοκιμαντερ “Sam Roma”;
Για να καταλάβει πως οι Έλληνες Ρομά είναι σαν όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους, που αγαπούν το χορό, το τραγούδι και τα πανηγύρια ενώ στήνουν τα μεγαλύτερα γλέντια. Ερωτεύονται, «κλέβονται», παντρεύονται και δημιουργούν μεγάλες οικογένειες τηρώντας ευλαβικά τα έθιμα της φυλής. Είναι δαιμόνιοι έμποροι και ικανοί αγρότες ενώ οι γυναίκες κατέχουν άριστα την τέχνη του καφέ και της χειρομαντίας. Η επιβίωση αποτελεί γι’ αυτούς μια καθημερινή πρόκληση και ένα στοίχημα που πρέπει πάση θυσία να κερδηθεί.
Videos by VICE
Οι Ρομά είναι έξυπνοι και καταφερτζήδες δηλώνοντας με περηφάνια πως «Όποιος μεγαλώνει στο δρόμο μαθαίνει περισσότερα από αυτόν που ξέρει γράμματα». Το έλλειμμα της εκπαίδευσης ενεργοποιεί περισσότερο την ευστροφία της φυλής αλλά, όπως ισχυρίζονται, τους φέρνει και ένα βήμα πιο κοντά στην παραβατικότητα που επιτείνεται λόγω της ελληνικής οικονομικής κρίσης και της αδιαφορίας των Ελλήνων πολιτικών. Ωστόσο, παρά τα προβλήματα και τις όποιες αντιξοότητες οι Έλληνες τσιγγάνοι παραμένουν περήφανοι διατηρώντας το φλογερό ταμπεραμέντο που διακρίνει την φυλή τους.
Όπως αναφέρει η Μαρίνα Δανέζη στο VICE, «Η ταινία είναι ένα road trip. Το ταξίδι μας άρχισε τον Απρίλιο του 2014 απο την Αγία Βαρβάρα. Μια περιοχή της Αθήνας όπου η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Ρομά. Στην περιοχή αυτή, βέβαια, δεν ξεχωρίζεις τους Ρομά απο τους Μπαλαμούς. Έχουν πλήρως ενσωματωθεί στην κοινωνία. Έχουν τα δικά τους μαγαζιά, τα παιδιά τους πηγαίνουν στο σχολείο ενώ πολλοί μουσικοί απο την Αγία Βαρβάρα παίζουν σε μεγάλα μουσικά σχήματα των Αθηνών».
«Σε μιά πρωτομαγιάτικη γιορτή στο Μενίδι συνάντησα τον Γιάννη – τον τσιγγάνο ποιητή , όπως ο ίδιος αυτοχαρακτηρίζεται. Ο Γιάννης ζει με την οικογένεια του στο Άργος. Δυο μέρες μετά εγώ, η σκηνοθέτρια της ταινίας, ο φωτογράφος Χρήστος Σαρρής και ο ηχολήπτης Κώστας Κουτελιδάκης, μπήκαμε σε ένα αμάξι με κατεύθυνση το Άργος για να συναντήσουμε τον τσιγγάνο ποιητή και την οικογένεια του.
Το ταξίδι συνεχίστηκε στον νομούς Ηλείας και Κορινθίας. Επικεπτόμασταν οικογένειες σε διάφορους καταυλισμούς. Η μια οικογένεια μας έστελνε στην άλλη. Άλλες ζούσαν σε κανονικά σπίτια ενώ άλλε σε παράγκες-παραπτήγματα. χωρίς νερό και ρεύμα.»
«Μας είπαν για την καταγωγή της φυλής τους , τα ήθη και έθιμα που διατηρούν , μας αφηγήθηκαν παραμύθια και ιστορίες στα ρωμανανές ενώ πάντα η συζήτηση κατέληγε μοιραία στο σήμερα και τα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζουν. “Η μαναβική δεν περνάει, όλοι πάνε στα σούπερ μάρκετ”, “τα άλογα δεν πουλιούνται”, “τα παλιοσίδερα είναι παράνομα και η αστυνομία μας κυνηγάει με πρόστιμα”, “Αναγκαζόμαστε και κλέβουμε. Είναι η απελπισία βλέπεις”.
Για τους λόγους αυτούς τα Ρομά εκτίμησαν με ένα ιδιαίτερο – δικό τους τρόπο- τι σημαίνει να ζεις τη κάθε στιγμή. Χωρίς να σκέφτεσαι το αύριο. Εμείς, επιστρέψαμε γεμάτοι εικόνες.»
Συντελεστές
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Μαρίνα Δανέζη / Παραγωγή: Νίκος Τριανταφυλλίδης, ΝΙΜΑ Ενέργειες Τέχνης και Πολιτισμού, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Βυζαντινό Μουσείο και Ευρωπαϊκή Ένωση / Διεύθυνση Φωτογραφίας: Χρήστος Σαρρής / Μοντάζ: Γιώργος Ζαφείρης / Ηχοληψία: Κώστας Κουτελιδάκης, Γιάννης Αντύπας / Πρωτότυπη Μουσική: Κωστής Ζουλιάτης, Sam Roma