Η σαντερία ή «η λατρεία των αγίων» κερδίζει έδαφος ως δημοφιλής θρησκευτική πρακτική στην Κούβα. Αναπτύχθηκε στις κοινότητες των αφρικανών σκλάβων που υπήρχαν στις φυτείες ζαχαροκάλαμων του νησιού τον 18ο αιώνα. Πρόκειται για μια συγκριτική θρησκεία που υιοθετεί στοιχεία από τον Καθολικισμό τον οποίο επέβαλαν οι Ισπανοί, ενώ διατηρεί βασικές πεποιθήσεις των απαχθέντων ιθαγενών της Αφρικής, κυρίως της φυλής Γιορούμπα από τη Νιγηρία. Ως πρακτική ριζωμένη μέσα σε ένα κόσμο καταπίεσης, η σαντερία περιβάλλεται από μυστικότητα, επιβιώνοντας αρχικά από τα αδίστακτα αφεντικά των σκλάβων και την αυτοκρατορική διακυβέρνηση και στη συνέχεια από την θρησκευτική μισαλλοδοξία της κυβέρνησης του Κάστρο.
Η θρησκεία οφείλει τη συνεχιζόμενη ύπαρξη της ανά τους αιώνες στην επικράτηση της προφορικής παράδοσης. Οι πιστοί μεταφέρουν, διατηρούν και καλλιεργούν τα μυστικά της μέσω αναρίθμητων γενεών. Σήμερα η σαντερία έχει αναδυθεί από τις σκιές μιας κουβανικής κοινωνίας που πλέον έχει την ελευθερία να ασκεί τα θρησκευτικά καθήκοντα της, και γνωρίζει όχι μόνο αυξημένη αποδοχή αλλά και δημοτικότητα.
Videos by VICE
Τον πρώτο καιρό, η σαντερία ήταν μια αποκλειστική πρακτική των σκλάβων, μια απόρριψη των Καθολικών αγίων και του αποικιοκράτη Χριστιανού Θεού των αφεντικών. Όλα άρχισαν στα κέντρα κοινωνικών συναναστροφών των σκλάβων (calbidos) του μικροσκοπικού χωριού της Παλμίρα. Εδώ, οι Κουβανοί σκλάβοι συγκεντρώνονταν σε εβδομαδιαία βάση προκειμένου να λατρέψουν τα πνεύματα των Oloddumare και Orishas, μέσω των οποίων πίστευαν ότι επικοινωνούσαν οι νεκροί με τον ανώτερο Θεό.
Τα Orishas είναι ημί-θεία όντα, καθένα από τα οποία εκφράζει μια συγκεκριμένη πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Το Ochun εκδηλώνεται στη ρομαντική αγάπη και στα οικονομικά θέματα, ενώ το Oggun αντιπροσωπεύει τον πόλεμο. Το Chango ενσαρκώνει το πάθος και τον ανδρισμό, ενώ το Babalu Aye την ίαση. Ως αντάλλαγμα, καθένα απολαμβάνει μία μέρα το χρόνο που είναι αφιερωμένη σε αυτό ή σε αυτή. Οι σαντέρος θα καλέσουν το Orisha μέσω της μουσικής, του χορού και τελετουργικών παραστάσεων στη διάρκεια των οποίων θυσιάζουν τρόφιμα, ρούμι και ζώα στο παρόν πνεύμα.
Με την εξέλιξη της θρησκείας, κάθε Orisha συνδέεται με ένα συγκεκριμένο Χριστιανό άγιο. Για παράδειγμα το Yoruban Chango τώρα είναι συνώνυμο με τη νεότερη αποκεφαλισμένη του Χριστιανισμού, την Αγία Βαρβάρα. Αυτή η μορφή λατρείας αποδεικνύει την ισότιμη πίστη που πολλοί υποστηρικτές της σαντερία δείχνουν τόσο στα Orishas όσο και στους Καθολικούς αγίους. Και με την αποδοχή και υιοθέτηση των πεποιθήσεων τόσο των δυναστών όσο και των καταδυναστευμένων της Κούβας έχουν δημιουργήσει μια θρησκεία που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ούτε χριστιανική ούτε γιορούμπα αλλά εγγενώς κουβανική.
Όπως και με άλλες συγκριτικές θρησκείες που υπάρχουν στη Λατινική Αμερική, η σαντερία προσφέρει μια διέξοδο μέσω της οποίας οι σύγχρονοι Κουβανοί μπορούν να συνενώσουν ένα διαρρηγμένο παρελθόν. Μετά από αιώνες μυστικής ύπαρξης, η σαντερία ασκείται ανοιχτά, με συμμετοχή ατόμων από όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Εκπροσωπώντας μια κοινή ταυτότητα, η σαντερία είναι μια πολιτιστική κληρονομιά, μια δυναμική μορφή λατρείας, μια θρησκεία αποκλειστικά κουβανική.
Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.
Santeria grew in social ceneres called cabildos. The cabildo pictured is one of the oldest in Cuba; it’s located in Palmira, which is often regarded as the birthplace of Santería.
The pilgrimage of San Lazaro is the largest religious event in Cuba. Every December 17, people come from all over the country to pray for good health or to be healed. Many of them go to great lengths to show their dedication, such as this man who dragged a concrete statue on his back for nine miles.
Santería has been practiced in Cuba for hundreds of years, ever since the first slaves arrived from Nigeria. Many Cubans, even if they don’t actively practice the religion, still consult santeros about issues in their lives.
The ceremony of San Lazaro at El Rincón church lasts all night, culminating in a midnight mass. Over the course of the night and the following day, thousands of people from all walks of life visit to make offerings and ask for help from San Lazaro.
Santería is not regarded as an official religion by the state and therefore has no official places of worship; the ceremonies are carried out in the houses of the santeros. Various charms represent luck and protection. This pigeon was hanging above the door throughout the ritual, which lasts several days.
Herbal mixtures are used to cleanse those involved in the ceremony, in addition to the spraying of rum as a blessing. The mixtures are prepared by hand for a long time so they can encase the positive, cleansing energy from those making them.
Animal sacrifice is an integral part of the rituals. Before the sacrifice, the animal is passed between those involved to take away their negative energy, which will then be released through the animal’s death. Music is also an important part of the practice; the Orishas are raised and brought into the physical realm through drumming and African-style call-and-response chanting.
A babalawo blessing the people with ceremonial corn powder. Over hundreds of years, believers have projected their worship of the Orishas onto images of Catholic saints. Nowadays, the religion is a true mixture of beliefs, with adherents taking different aspects on board—either leaning towards the Catholic or African side, depending on their personal choices.
Santeros believe that blood rituals are necessary to release the negative energy and spirits of those involved. Certain parts of the ceremony have to be performed by a babalawo, who can only be a man who has reached the highest level of initiation.
Each of these clay statues is an Ellegua, which Santería adherents receive in order as they gradually complete their initiations.
