Τρανς γυναίκες, sis γυναίκες και άνδρες μπαινοβγαίνουν από τον χώρο του Red Umbrella Athens στο Μεταξουργείο. Οι περισσότεροι/ες είναι σεξεργαζόμενοι/ες, με μη κατοχυρωμένα τα επαγγελματικά τους δικαιώματα.
«Αν ήμασταν επαγγελματικά κατοχυρωμένοι, δεν θα φοβόμουν ότι θα χάσω το παιδί μου. Εφόσον υπάρχει μια φυσιολογική οικογένεια, το επάγγελμα δεν έχει καμία σχέση»ν λέει η Μαρία και συμπληρώνει «θα αισθανόμασταν και ασφαλείς, ότι δηλαδή σε περίπτωση που κάτι μας συμβεί θα μπορούσαμε χωρίς φόβο να καλέσουμε την αστυνομία».
Videos by VICE
Η Μαρία μαζί με τον σύντροφό της τον Γιώργο (δεν είναι τα πραγματικά τους ονόματα) βρίσκονται στη δεκαετία των 30 και έχουν ένα παιδί στην προ-εφηβεία. Τα τελευταία πέντε χρόνια εργάζονται ως σεξεργάτες διαφημίζοντας τις υπηρεσίες τους μέσω Διαδικτύου. Τους συναντήσαμε στον χώρο του Red Umbrella Athens.
Το Red Umbrella Athens είναι πρόγραμμα του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή», που λειτουργεί από το 2015 και παρέχει υπηρεσίες σε άτομα που εργάζονται στο σεξ.
Σαν τη Μαρία και τον Γιώργο υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι που με ή χωρίς τη θέλησή τους εργάζονται υπό καθεστώς παρανομίας, με την ανοχή των κρατικών Αρχών.
Παράνομοι και ταυτόχρονα νόμιμοι
Το Μεταξουργείο είναι μια από τις πιο γνωστές γειτονιές του κέντρου, όπου λειτουργούν στούντιο τα οποία παρέχουν ερωτικές υπηρεσίες. Τα περισσότερα από αυτά, αν όχι όλα, είναι παράνομα. Την ίδια στιγμή στην οδό Γ’ Σεπτεμβρίου, και σε άλλες περιοχές, γυναίκες εκδίδονται στις άκρες των πεζοδρομίων. Ψάχνοντας κανείς στο Διαδίκτυο μπορεί εύκολα να βρει ερωτικές αγγελίες.
Όλοι γνωρίζουν από τους κατοίκους των γειτονιών, τους ιδιοκτήτες που νοικιάζουν τους χώρους αυτούς, μέχρι και τους αστυνομικούς, τους δικηγόρους αλλά και τις κρατικές Αρχές ότι σε αυτές τις περιοχές, καθώς και στο Διαδίκτυο συντελείται μια παράνομη δραστηριότητα.
Ο Νόμος 2734/1999 «για εκδιδόμενα με αμοιβή άτομα», δεν επιτρέπει την εργασία στο σεξ στον δρόμο ή σε ξενοδοχεία ή την προώθηση των υπηρεσιών αυτών μέσω Διαδικτύου.
Η σεξεργασία υφίστατο και πάντα θα υφίσταται. Ωστόσο ο υπάρχων νόμος ωθεί τους εργαζομένους στην παρανομία, «η οποία οδηγεί σε εξαρτήσεις και σε καταστάσεις κινδύνου,» αναφέρει στο VICE η Αγγελική Σουγλέ, δικηγόρος στο Red Umbrella Athens.
Για να ασκήσει κάποιος το επάγγελμα χρειάζονται δύο άδειες: η άδεια άσκησης του επαγγέλματος και η άδεια που αφορά το οίκημα, το οποίο πρέπει να πληροί συγκεκριμένες προϋποθέσεις (να απέχει σε ακτίνα λιγότερο από 200 μέτρα από ναούς, σχολεία, αθλητικά κέντρα, ευαγή ιδρύματα κ.λπ). Επίσης, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να είναι άγαμοι ή σε χηρεία, ή διαζευγμένοι και όχι παντρεμένοι.
«Είναι απαράδεκτο να μη μπορείς να δουλεύεις νόμιμα, να μην έχεις ασφάλιση, ένσημα και ο μόνος λόγος είναι επειδή είσαι παντρεμένος. Είναι ένα πολύ βασικό δικαίωμα που σου το στερούν για απαράδεκτο λόγο,» επισημαίνει ο Γιώργος.
«Υπάρχουν μια σειρά από περιορισμοί που πρακτικά κάνουν τα επάγγελμα να ασκηθεί μόνο στους πρόποδες της Πάρνηθας και της Πεντέλης», λέει στο VICE ο Βαγγέλης Μάλλιος, δικηγόρος και διδάκτωρ Νομικής, ο οποίος συμμετείχε στην ομάδα εργασίας που στήθηκε το 2020 από τον πρώην Υπουργό Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη με σκοπό την αλλαγή της νομοθεσίας. Κάτι που επιχείρησε και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αλλά κανείς δεν τα κατάφερε ή δεν το τόλμησε πραγματικά.
Σύμφωνα με τον κ. Μάλλιο, στην Αττική αυτήν τη στιγμή λειτουργούν 320 οίκοι ανοχής από τους οποίους το 99% είναι παράνομοι. Υπάρχουν και πάρα πολλοί άλλοι χώροι που είναι εξ ορισμού παράνομοι, όπως ξενοδοχεία, στούντιο, μασάζ και στριπτιτζάδικα, τα οποία δεν είναι καταγεγραμμένα.
«Ο Δήμος Αθηναίων δεν έχει χορηγήσει καμία άδεια τα τελευταία τρία χρόνια. Όσοι οίκοι ανοχής υπάρχουν, δουλεύουν παράνομα» επιβεβαιώνει στο VICE o Βασίλης Κορομάντζος, Αντιδήμαρχος του Δήμου Αθηναίων και Υπεύθυνος της Δημοτικής Αστυνομίας και των Κοινόχρηστων Χώρων.
Ο νόμος προβλέπει τη δυνατότητα των δήμων να καθορίζουν τον αριθμό των αδειών εγκατάστασης, πρόβλεψη που δεν υφίσταται για άλλα επαγγέλματα.
«Αόρατοι» εργαζόμενοι με κακή τύχη
«Οι εργαζόμενοι στο σεξ είναι “αόρατοι” και αυτό τους καθιστά πολύ εύκολους σε εκμετάλλευση. Είναι μια ομάδα εργαζομένων που μπορεί να μην έχουν πολύ καλή τύχη», αναφέρει στο VICE ο Παύλος Ζορμπάς, δικηγόρος, ο οποίος συμμετείχε στην ομάδα για την αλλαγή του νόμου επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
Η Ραφαέλα, 60 χρονών, τρανς γυναίκα, εργαζόταν στον κλάδο τα τελευταία 42 χρόνια. Όπως μας λέει χαρακτηριστικά, δεν ήταν επιλογή της. Υπό κανονικές συνθήκες, σήμερα θα μπορούσε να είχε βγει στη σύνταξη.
Οι περισσότεροι όμως σεξεργαζόμενοι δεν μπορούν να δηλώσουν νόμιμα τα εισοδήματά τους και να προβούν σε αγορές. Όπως μας εξηγεί η κ. Σουγλέ δεν μπορούν να αποδείξουν από που έχουν τα χρήματα για να τα δαπανήσουν, ενώ δεν έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για τους ίδιους και τα παιδιά τους.
«Αν δεν είχα κάποιους ανθρώπους να με φροντίσουν, θα ήμουν κλοσάρ. Έχω φίλες που ζουν σε υπόγεια, χωρίς ρεύμα και πηγαίνουν στα συσσίτια της εκκλησίας (που πολλές φορές αποφεύγουμε, γιατί βιώνουμε την απόρριψη και τον χλευασμό)» μας λέει η Ραφαέλα.
Η Ραφαέλα αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα. Στο παρελθόν είχε προσπαθήσει να ασφαλιστεί, αλλά η ασφαλιστική εταιρεία δεν ενέκρινε το αίτημά της λόγω της τρανς κατάστασής της. Την περίοδο της καραντίνας, όπως λέει, πολλές σεξεργάτριες δεινοπάθησαν καθώς δεν είχαν χρήματα ούτε για να εξασφαλίσουν το φαγητό τους.
Το Υπουργείο Οικονομικών είχε εντάξει τις επιχειρήσεις που είχαν ΚΑΔ «Υπηρεσίες Ιερόδουλων» στα μέτρα έκτακτης ενίσχυσης. Ο νόμος όμως κάλυπτε ελάχιστα άτομα και ειδικότερα αυτά που εργάζονται στην επαρχία, «που όντως εργάζονται νόμιμα,» επισημαίνει η Σουγλέ. Το Red Umbrella Athens για τον σκοπό αυτό οργάνωσε τον Μάρτιο του 2020 μια εκστρατεία οικονομικής ενίσχυσης.
Παρά τις διατάξεις του νόμου για υποχρεωτική υπαγωγή στην ασφάλιση e-ΕΦΚΑ, για παροχές κύριας σύνταξης, επικουρικής σύνταξης και ασθένειας, πολλοί λίγα είναι τα άτομα που μπορούν πραγματικά να ασφαλιστούν.
Στον παρακάτω πίνακα μπορείτε να δείτε τον λιγοστό αριθμό των ατόμων που υπέβαλαν στοιχεία, προκειμένου να ασφαλισθούν ως σεξεργάτες την περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου 2022, καθώς και τον αριθμό όσων έχουν καταβάλει τις αντίστοιχες ασφαλιστικές εισφορές για κάθε μισθολογική περίοδο.
Μέχρι και σήμερα δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον ακριβή αριθμό των εργαζόμενων στο σεξ.
Διαχωρισμός αυτόβουλης εργασίας και trafficking
«Όταν δεν έχεις νόμιμους οίκους ανοχής, σε ποια βάση ξεχωρίζεις σε ποια σπίτια γίνεται trafficking και σε ποια εργάζονται άτομα που αυτοβούλως παρέχουν τις υπηρεσίες τους; Όταν μια επιχείρηση δεν έχει άδεια λειτουργίας, πώς μπορούμε να ξέρουμε στην πραγματικότητα τι συμβαίνει;», θέτει το ερώτημα η κ. Σουγλέ.
Τα μέλη της επιτροπής το 2020 είχαν προτείνει την κατάργηση της δυνατότητας να βγάλει κάποιος άδεια άσκησης του επαγγέλματος με εξουσιοδότηση. Παράλληλα, ζητήθηκε να αυξηθεί το όριο ηλικίας από τα 18 στα 20 των εργαζομένων, έτσι ώστε το άτομο να έχει μεγαλύτερη επίγνωση.
«Το ζήτημα δεν είναι να κάνουμε την πρόσβαση στο συγκεκριμένο επάγγελμα πιο χαλαρή ή πιο αυστηρή αλλά αυτοί που κάνουν αυτή τη δουλειά να την κάνουν νόμιμα και συγχρόνως να έχει (το κράτος) μηχανισμούς να αντιλαμβάνεται αν οι εργαζόμενοι είναι θύματα trafficking, ώστε να τους δοθεί η κατάλληλη συμβουλευτική και προστασία», εξηγεί ο κ. Μάλλιος.
VICE Video: Game Boy #Not
Απουσία σχεδίου
«Εμείς στην πόλη δεν θέλουμε τέτοιες δραστηριότητες. Εάν η πολιτεία αποφασίσει ότι πρέπει να υπάρχουν αυτές οι δραστηριότητες τότε πρέπει να υπάρχουν με ένα καθεστώς, δεν μπορεί ο καθένας να κάνει ανεξέλεγκτα ότι θέλει», αναφέρει ο κ. Κορομάντζος.
Πριν ενάμιση χρόνο ο δήμος ύστερα από καταγγελίες κατοίκων έκλεισε τρεις οίκους ανοχής, ωστόσο πολλοί επαναλειτουργούν. «Το αν ένας χώρος εμφανίζει άλλη δραστηριότητα, δεν είναι δουλειά του δήμου να το ελέγξει. Σίγουρα υπάρχει αυτή η γκρίζα ζώνη, παντού στον κόσμο υπάρχει, είναι φαινόμενο όλων την μεγαλουπόλεων, όχι μόνο της Αθήνας», συμπληρώνει.
Στην Ελλάδα υπάρχει μια πάλη ανάμεσα σε ποιο μοντέλο θα ακολουθηθεί. Από τη μια πλευρά υπάρχει η θεωρία ότι αυτή η δραστηριότητα πρέπει να ρυθμιστεί και από την άλλη ότι είναι de-facto ανήθικη και δεν είναι δυνατόν να υπάρξει καμία ρύθμιση.
«Εδώ και 20 χρόνια υπάρχουν άνθρωποι που ασκούν το επάγγελμα παράνομα, υπάρχουν άνθρωποι που εκμεταλλεύονται άλλους ανθρώπους με τον χειρότερο τρόπο και δεν υπάρχει καμία πρωτοβουλία. Είναι απλά μια νομοθετική τροπολογία. Έτσι κι αλλιώς υπάρχουν προτάσεις, δυστυχώς όμως κανένας δεν παίρνει το πολιτικό κόστος», επισημαίνει ο κ. Μάλλιος.
Το μοντέλο της Νέας Ζηλανδίας
Το μοντέλο της Νέας Ζηλανδίας για την εργασία στο σεξ, θεωρείται το πλέον επιτυχημένο. Η Νέα Ζηλανδία είναι μεταξύ των χωρών, που από το 2003 διαθέτει ένα λειτουργικό μοντέλο αποποινικοποίησης της σεξεργασίας. Όλοι οι εργαζόμενοι δικαιούνται κοινωνική και ιατρική ασφάλιση, ενώ μέσα στην καραντίνα ήταν από τους κλάδους που ενισχύθηκαν οικονομικά.
«Πετύχαμε την κατάργηση όλων των ειδικών νόμων για τη σεξεργασία, που επηρέαζαν αρνητικά τη ζωή μας. Δεν είναι πλέον παράνομο να εργάζεσαι σε οίκο ανοχής, να προσλαμβάνεις κάποιον για σεξ, να ζητάς χρήματα για σεξ ή να ζεις από τα κέρδη αυτής της δουλειάς. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι είναι καλύτερα», αναφέρει στο VICE η Dame Catherine Healy, Εθνική Συντονίστρια, της Ομάδας Σεξεργαζόμενων της Νέας Ζηλανδίας (NZPC: Aotearoa).
Στη Νέα Ζηλανδία είναι παράνομο ένας μετανάστης να εργαστεί ως σεξεργάτης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αναγκάζονται να κρύψουν τη δουλειά τους, γεγονός που τροφοδοτεί συνθήκες που υποστηρίζουν την εκμετάλλευση. «Εργαζόμαστε σκληρά για να πείσουμε τους πολιτικούς ότι αυτό το μέρος του νόμου πρέπει επίσης να αποποινικοποιηθεί,» προσθέτει η Healy.
Το VICE προσπάθησε να έρθει σε επικοινωνία με το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αλλά μέχρι την δημοσίευση του ρεπορτάζ δεν έλαβε κάποια απάντηση.
Κάνε subscribe στο YouTube – VICE Greece.
Περισσότερα από το VICE
Μιλήσαμε με τον Άνθρωπο που Γέμισε τους Τοίχους της Θεσσαλονίκης με το Σύνθημα “Mos Acodramos”
Ο Μάγος Σανκάρα Αποκαλύπτεται στο Εργαστήριό του στο Κερατσίνι
Περισσότερα από το VICE
-
Rootkid/YouTube -
Viaframe/Getty Images -
Screenshot: Lovely, Inc. -
Screenshot: Creative Waste Studios
